JAKOŚĆ CZY ŚWIĘTOŚĆ ŻYCIA LUDZKIEGO JAKO KRYTERIUM GRANICZNE BIOETYKI

Transkrypt

1 JAKOŚĆ CZY ŚWIĘTOŚĆ ŻYCIA LUDZKIEGO JAKO KRYTERIUM GRANICZNE BIOETYKI

2 JAKOŚĆ (QUALITY), JAKOŚĆ ŻYCIA (QUALITY OF LIFE) popularność pojęcia jakość (quality), jakość życia (quality of life) por. popularność tzw. znaku jakości Q, różnego rodzaju atestów czy wreszcie certyfikaty jakości (np. ISO) powszechne użycie pojęcia quality of life - zawężone do wszelkiego rodzaju dóbr konsumpcyjnych ( materii użytecznej )

3 ŻYCIE O PODWYŻSZONYM STANDARDZIE szeroki wachlarz możliwości zaspokajania naszych gustów i pragnień na drodze nabywania, posiadania, podróżowania, konsumowania, wymieniania, wypoczywania dobro wspólne, wysoki standard relacji międzyludzkich, ochrona środowiska powszechna akceptacja i ochrona życia szerszy dostęp do opieki paliatywnej, poszanowanie praw pacjenta i lekarza społeczna emancypacja osób niepełnosprawnych

4 ZNACZENIE QUALITY OF LIFE w tzw. krajach wysoko rozwiniętych termin jakość życia : z poziomu rzeczy poziom osób quality of life zaczęło się odnosić przede wszystkim do życia-ludzkiego-jako-takiego

5 od lat 60. XX wieku rewolucja seksualna pluralizacja postaw moralnych i światopoglądowych szybki postęp nauk przyrodniczych, biomedycznych i biotechnologicznych

6 bezpośrednie ingerencje w sferę życia ludzkiego-jako-takiego promocja/ kreacje standardów wysokiej jakości życia eliminacja/ marginalizacja życia w pozostałych przypadkach

7 bioetyka forma moralnego zarządzania życiem ludzkim (moral management of life) poszukiwanie takich rozwiązań, które 1 szanowałyby godność osoby ludzkiej 2 sprzyjałyby integralnemu rozwojowi człowieka zgodnie z jego naturą 3 zapewniłyby stabilny rozwój nie tylko generacjom dnia dzisiejszego, ale także tym w przyszłości bioetyka - dziedziną, która pragnie zapewnić wysoką jakość życia jednostek i całych społeczeństw to przekonanie nie jest akceptowane z tą samą siłą przez wszystkie szkoły bioetyczne

8 BIOETYKA NA ROZDROŻU bioetyka dziś w obliczu naglącego wyboru wartości i pryncypiów optymistyczna przyszłość jest nierealna bez wspólnego kodeksu moralnego i bioetycznego. 1 pluralizm światopoglądowy, relatywizm moralny, sceptycyzm poznawczy i dominacja liberalizmu sceptycyzm wobec wspólnej gramatyki moralnej 2 konsensus moralny jest koniecznością, jest imperatywem moralnym

9 DWA PODSTAWOWE ROZWIĄZANIA BIOETYKI 1 etyka-świętości-życia (sanctity-of-life-ethics) świętość - nie nadawać stricte teologicznego znaczenia oznacza pewną doskonałość (excellence), pełnię, nietykalność, nienaruszalność fenomen życia ludzkiego - wartością samą w sobie, fundamentalną, tylko tam, gdzie jest życie, możliwe jest realizowanie innych wartości i dążenie do szczęścia 2 etyka-jakości-życia v (quality-of-life-ethics)

10 BIOETYKA NA ROZDROŻU dwie alternatywne szkoły dwie zupełnie odmienne wizje rzeczywistości, dwie odmienne tradycje filozoficzne

11 BIOETYKA JAKOŚCI ŻYCIA korzenie w tradycji nowożytnego Oświecenia: scjentyzm, deizm, agnostycyzm, immanentyzm, materializm mechanicystyczny, utylitaryzm. stanowisko programowo zlaicyzowane, agnostyczne kryterium wyboru - nie samo życie-jako-takie, ale jakość życia [dobrobyt i możliwość realizacji zamierzeń indywidualnych i grupowych]

12 zasada jakości życia podlega możliwości modyfikacji i rewizji na drodze demokratycznego dialogu społecznego dyktat większości, a nie prawda inspiruje się zasadą użyteczności (utlity) i przychylności (benevolence) - by zadowolić jak największą liczbę osób, przy jednoczesnym zminimalizowaniu szkód respektować pluralizm światopoglądowy i autonomię działania jednostek

13 BIOETYKA JAKOŚCI ŻYCIA życie człowieka nie jest wartością niewymierną i absolutną podlega kwalifikacji i ocenie na podstawie charakterystycznych cech osobowych, jak: zdolność relacji międzyludzkich, zdolność komunikowania, samoświadomość, panowanie nad sobą, poczucie czasoprzestrzeni, zainteresowanie życiem innych, ciekawość świata, zdolność do przemiany, równowaga racjonalno-uczuciowa, kontrola własnej egzystencji itp.

14 BIOETYKA JAKOŚCI ŻYCIA pojęcie jakości życia [kryterium oceny ludzkiego życia] - ideą moralnie niebezpieczną bazuje a logice dyskryminacji i wykluczenia pokusa rozgraniczania na istnienia godne trwania, i na te, które ze względu na swoją niską jakość powinny być zakończone ( not-worthliving-lives) filozofia życia - mało przyjazna w odniesieniu do przewlekle chorych, niepełnosprawnych czy umierających jest przejawem kultury śmierci, tj. logiki przeciwko życiu (anti-life logic) czy jakość życia może naprawdę determinować godność osoby? osoba ludzka, jest zawsze pierwsza, jest przed jakością i jest dla niej fundamentem

15 BIOETYKA JAKOŚCI ŻYCIA bioetyka-jakości-życia podąża drogą liberalizmu [libertynizmu]= jedynym kryterium działania poszanowanie autonomii jednostki tzw. slippery slope, tj. równia pochyłą absolutyzacja wolności i brak solidnych zasad moralnych miałkie społeczeństwo (soft society) [życie ludzkie przestaje mieć wartość absolutną, a zyskuje relatywną, tzn. ulega instrumentalizacji]

16 BIOETYKA JAKOŚCI ŻYCIA absolutyzacja wolności na płaszczyźnie społeczno-kulturalnej - drogą do coraz większej izolacji, alienacji i podejrzliwości liberalni indywidualiści brak przywiązania do kultury społeczności, do której należą skrajny liberalizm pluralizm moralny nie pomagają demokracji, ale jej szkodzą zwycięża nie prawda, ale strona, po której w danej chwili stoi większość ład, solidarność i spokój niepokój, zamęt moralny, wzajemna niechęć

17 BIOETYKA ŚWIĘTOŚCI ŻYCIA identyfikowana z personalizmem metafizycznym (personalismo metafisicamente fondato) Jan Paweł II min. Papieska Akademia Pro Vita wszelkie rozwiązania na polu bioetyki są moralnie obiektywne, ponieważ ich źródłem jest natura ludzka. sprzeciwia się demokratyzacji bioetyki, tzn. podejmowaniu decyzji większościowych status osoby nie jest wynikiem społecznego konsensusu, lecz posiada wartość obiektywną i niezmienną

18 BIOETYKA ŚWIĘTOŚCI ŻYCIA Bioetyka-świętości-życia opiera się na zasadach: (1) nienaruszalności życia-jakotakiego (2) personalizmu (3) jednolitości osoby (integralność) (4) naturalnego porządku moralnego

19 BIOETYKA ŚWIĘTOŚCI ŻYCIA naczelne zadanie - obrona osoby ludzkiej takiej-jakaona-jest, a nie takiejjaka-może-być dzięki ingerencji technicznej przezwyciężenie współczesnej niepewności i schizofrenii moralnej za pomocą wiarygodnego i wewnętrznie spójnego systemu normatywnego, sprzeciw bioetycejakości-życia

20 WNIOSKI bioetyka-jakości-życia rzeczywistość może przekształcić się w prawdziwy koszmar typu hotel Kalifornia, gdzie protagoniści stają się ofiarami systemu, który sami stworzyli etyka-świętości-życia pozwoli uniknąć sytuacji, w której zgodnie z demokratyczną wolą większości zostanę pewnego dnia automatycznie zaliczony do grupy ryzyka i predestynowany do przeprowadzenia eutanazji lub też odmówi mi się opieki paliatywnej