KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 558 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie realizacji Europejskiego programu w zakresie migracji PL PL

2 1. Wprowadzenie Orędzie o stanie Unii 2017: musimy nadal uważnie przyglądać się kwestii migracji W ostatnich dwóch latach Europa doświadczyła napływu największej liczby uchodźców i migrantów od czasu zakończenia drugiej wojny światowej. Dużą rolę w pojawieniu się tak rekordowej liczby uchodźców i migrantów odegrał kryzys w Syrii, podobnie jak konflikty, niestabilność i ubóstwo w wielu częściach świata. Systemy zarządzania azylem, migracjami oraz granicami znalazły się pod ogromną presją. Unia i jej państwa członkowskie nie były wystarczająco dobrze przygotowane, by skutecznie zareagować. Skala kryzysu miała ogromny wpływ na całą UE. Zakwestionowana została integralność wspólnego europejskiego systemu azylowego oraz strefy Schengen umożliwiającej swobodny przepływ obywateli europejskich. W miarę pogłębiania się kryzysu UE nieprzerwanie pracowała nad szybką, skoordynowaną i skuteczną reakcją europejską. W dniu 20 kwietnia 2015 r. Komisja przedstawiła dziesięciopunktowy plan działania w zakresie migracji. Plan ten uzyskał poparcie ministrów spraw zagranicznych oraz spraw wewnętrznych i został niezwłocznie zatwierdzony przez Radę Europejską 1. W maju 2015 r. Komisja przedstawiła kompleksowy Europejski program w zakresie migracji 2 mający na celu stawienie czoła najpilniejszym wyzwaniom i słabościom strukturalnym obecnej polityki migracyjnej i azylowej UE. Od tego czasu nasze nieustające wysiłki zmierzające do przywrócenia porządku w systemie migracyjnym przyniosły wymierne rezultaty. Ciągła realizacja postanowień oświadczenia UE Turcja, ramy partnerstwa oraz wspólne działania podjęte na szlaku środkowośródziemnomorskim 3 doprowadziły do znacznego zmniejszenia napływu nielegalnych migrantów. Dokonano ogromnego kroku naprzód w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi UE, utworzono hotspoty pozwalające na rejestrację wszystkich migrantów i pobieranie odcisków palców zaraz po ich przybyciu, a jednostronne działania państw członkowskich zastąpiono skoordynowaną reakcją UE. Kontynuowano przywracanie uporządkowanego zarządzania przepływami migracyjnymi w duchu solidarności, między innymi poprzez systemy relokacji. Kwestia migracji ma nowe priorytetowe znaczenie w stosunkach między UE i jej kluczowymi partnerami. Jednocześnie UE przyjęła na siebie globalną odpowiedzialność za udzielenie azylu znacznej części uchodźców z całego świata: tylko w 2016 r. UE zapewniła przesiedlenie lub azyl ponad uchodźców, czyli trzykrotnie większej ich liczbie niż Australia, Kanada i Stany Zjednoczone razem wzięte. Oprócz natychmiastowej reakcji zaproponowano także zmiany strukturalne mające na celu zapewnienie lepszego zarządzania migracjami i udzielaniem azylu. Szczególne znaczenie miały propozycje ustanowienia Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna już funkcjonuje, ale Parlament Europejski i Rada wciąż nie uzgodniły propozycji reform wspólnego europejskiego systemu azylowego. 1 Specjalne posiedzenie Rady Europejskiej w dniu 23 kwietnia 2015 r. 2 Europejski program w zakresie migracji, COM(2015) 240 final (z dnia 13 maja 2015 r.). 3 Deklaracja maltańska członków Rady Europejskiej o zewnętrznych aspektach migracji: kwestia szlaku środkowo śródziemnomorskiego: 2

3 Należy kontynuować prace nad dalszym rozwojem i wdrażaniem naszego kompleksowego podejścia. Musimy wypracować niezbędne kompromisy, by kształtować taką politykę migracyjną UE, która będzie stabilna, realistyczna i sprawiedliwa. Polityka ta powinna uwzględniać potrzeby społeczeństw przyjmujących i obywateli UE oraz ścisłą współpracę z partnerami na całym świecie. Musimy zagwarantować, że będziemy w dalszym ciągu spełniać nasze zobowiązania wobec osób potrzebujących ochrony międzynarodowej. Musimy znaleźć rozwiązania, które zastąpią nielegalne i niekontrolowane przepływy bezpiecznymi i dobrze zarządzanymi drogami migracji. Powinniśmy przyjrzeć się głęboko zakorzenionym problemom, które leżą u źródeł nielegalnej migracji, takim jak zacofanie, kwestie demograficzne, brak perspektyw, zmiany klimatu i nierówności. Jednocześnie, aby chronić strefę Schengen, musimy w dalszym ciągu wzmacniać zarządzanie granicami zewnętrznymi i poprawiać nasze wyniki w zakresie powrotów i readmisji. Jedynie kompleksowe zarządzanie migracjami, oparte na zasadach solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności, przyniesie trwałe rezultaty. Trwałe ograniczenie napływu nielegalnych migrantów na szlaku wschodniośródziemnomorskim i niedawny spadek liczby migrantów na szlaku środkowośródziemnomorskim stwarzają możliwość pracy na rzecz bardziej stabilnych rozwiązań. Musimy kontynuować podejmowane obecne wysiłki i pozostawać w gotowości do sprostania wszelkim nowym rodzajom presji. Nadszedł też odpowiedni moment, by skupić się na opracowaniu pozostałych elementów składowych lepszego zarządzania migracjami. Niniejszy komunikat pełni funkcję przeglądu śródokresowego dotychczasowych osiągnięć w realizacji Europejskiego programu w zakresie migracji. Wyznacza również nowe inicjatywy Komisji dotyczące kluczowych obszarów i identyfikuje sfery, w których należy podjąć dalsze wysiłki w nadchodzących miesiącach. 2. Europejski program w zakresie migracji po dwóch latach: osiągnięcia i wyciągnięte wnioski W Europejskim programie w zakresie migracji zaproponowano niezwłoczne działania w reakcji na kryzys z 2015 r., gwarantujące między innymi prawidłowe i pełne stosowanie istniejących przepisów UE. W programie tym nakreślono także kompleksowe podejście dotyczące wszystkich aspektów migracji w oparciu o cztery obszary: 1) nielegalną migrację, 2) zarządzanie granicami, 3) politykę azylową i 4) legalną migrację, jako klucz do realizacji efektywnej i zrównoważonej polityki migracyjnej UE, oraz określono szereg kluczowych działań dla każdego z tych obszarów. W następnym rozdziale podsumowano główne działania zrealizowane w ostatnich dwóch latach. W ocenie uwzględniono uwagi otrzymane od zainteresowanych stron i instytucji UE w odpowiedzi na konsultacje zainicjowane przez Komisję, dotyczące przeglądu dotychczasowych postępów we wdrażaniu Europejskiego programu w zakresie migracji. 3

4 2.1. Reakcja na kryzys i pomoc państwom członkowskim narażonym na wyjątkowo silną presję migracyjną Reakcja na kryzys wywarła pozytywny wpływ 4 ; podjęto szereg działań, począwszy od poprawy zarządzania granicami zewnętrznymi, po konkretne przykłady solidarności wewnątrz UE i w jej sąsiedztwie. Znacznie wzmocniono wspólne operacje Tryton i Posejdon, aby natychmiast reagować na wyzwania w środkowej i wschodniej części regionu Morza Śródziemnego. W wyniku wspólnych działań podjętych przez wszystkie podmioty państwa członkowskie, państwa trzecie, agencje i instytucje UE w następstwie szczytu przywódców zwołanego przez Komisję w październiku 2015 r. niekontrolowane ruchy zastąpiono skoordynowanymi działaniami na szlaku zachodniobałkańskim. W ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności zapewniono wsparcie Węgrom, Słowenii, Chorwacji, Grecji, a także Serbii. Ponadto w ramach pomocy humanitarnej UE przeznaczono niemal 23 mln EUR na pomoc uchodźcom i migrantom w Bałkanach Zachodnich. Od czasu gwałtownego wzrostu liczby przybywających migrantów latem 2015 r. w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) dla Bałkanów Zachodnich przeznaczono 78 mln EUR na pomoc dla tych państw w zarządzaniu przepływami migracyjnymi na granicy i poprawę ich zdolności przyjmowania migrantów i uchodźców. Utworzenie hotspotów w Grecji i we Włoszech okazało się skutecznym krokiem na rzecz lepszego zarządzania przepływami migracyjnymi. Wraz z ustanowieniem Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej umożliwiło to poprawę zarządzania granicami zewnętrznymi UE oraz przyczyniło się do stworzenia skuteczniejszych procedur azylu i powrotu. W ramach instrumentu pomocy na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w UE zakontraktowano ponad 430 mln EUR na wsparcie reakcji na kryzys uchodźczy w Grecji. Instrument ten został utworzony w 2016 r. jako mechanizm reakcji na wyjątkowe przypadki kryzysów oraz katastrof w państwach członkowskich UE, mających poważne konsekwencje humanitarne, i został aktywowany na trzyletni okres, aby zapewnić reakcję ukierunkowaną w szczególności na potrzeby humanitarne uchodźców w UE. Oświadczenie UE Turcja z dnia 18 marca 2016 r., opierające się na wspólnym planie działania UE Turcja w zakresie migracji uzgodnionym w dniu 29 listopada 2015 r., odegrało kluczową rolę w przerwaniu cyklu niekontrolowanych przepływów migrantów powodujących destabilizujący kryzys humanitarny. Od pierwszych tygodni jego obowiązywania oświadczenie to doprowadziło do znacznego spadku liczby przybywających nielegalnych migrantów oraz liczby zgonów, przy jednoczesnym otwarciu legalnej drogi dla przesiedleń, zapewniającej rzeczywiste szanse osobom wymagającym ochrony. Wspólne wysiłki UE i Turcji zapewniły alternatywę dla niebezpiecznych przepływów migracyjnych 5 w postaci zorganizowanych, bezpiecznych i legalnych dróg migracji do Europy 6 dla osób uprawnionych 4 W komunikacie dotyczącym stanu realizacji działań priorytetowych w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji, COM(2016) 85 final z dnia 10 lutego 2016 r., określono wszystkie natychmiastowe środki podjęte w celu odzyskania kontroli. 5 Liczba niedozwolonych przekroczeń granicy wynosiła średnio 78 dziennie w okresie pomiędzy 21 marca 2016 r. a 17 września 2017 r. 6 Na dzień 20 września ponad Syryjczyków zostało przesiedlonych z Turcji do UE. 4

5 do międzynarodowej ochrony, jednocześnie ułatwiając także powroty, zgodnie z prawem unijnym i międzynarodowym, nawet jeżeli wciąż konieczne są dalsze działania w tym zakresie. W ramach tych działań unijny Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji z przyznaną kwotą wynoszącą łącznie 3 mld EUR na 2016 i 2017 r. okazał się być odpowiednim narzędziem udzielania konkretnego wsparcia, począwszy od pomocy humanitarnej, przez kształcenie, zarządzanie migracjami, ochronę zdrowia, infrastrukturę komunalną, po wsparcie społeczno-gospodarcze zapewniane uchodźcom i społecznościom przyjmującym w Turcji. Aktualnie zakontraktowano ponad połowę z kwoty 3 mld EUR przeznaczonej na lata (1,66 mld EUR). Kontynuowane są działania w celu zagwarantowania, by pozostałe środki zostały zakontraktowane do końca 2017 r. Konieczne są nieustające wysiłki i wola polityczna wszystkich stron w celu zapewnienia pełnej i trwałej realizacji oświadczenia UE Turcja. Oświadczenie UE Turcja stanowi, że gdy przyznana kwota 3 mld EUR będzie się wyczerpywała, i jeżeli wszystkie zobowiązania zostaną dotrzymane, UE uruchomi dalsze finansowanie tego instrumentu w dodatkowej kwocie 3 mld EUR do końca 2018 r.. Sytuacja na wyspach greckich również pilnie wymaga podjęcia znacznych dodatkowych wysiłków przez władze greckie, agencje UE i państwa członkowskie, w tym przyspieszenia tempa powrotów do Turcji, w pełnej zgodności z prawem unijnym i międzynarodowym. Należy utrzymać aktualne tempo i zobowiązania państw członkowskich dotyczące przesiedlenia uchodźców syryjskich z Turcji do Europy. Nadszedł też odpowiedni moment, by uruchomić program dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych (w celu uzyskania dodatkowych informacji zob. sekcja 3.2.). W ramach rozbudowanej pomocy UE w odpowiedzi na kryzys uchodźczy w Syrii unijne programy pomocy humanitarnej oraz regionalny fundusz powierniczy Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii od początku kryzysu wspierały potrzebujących w Syrii i ponad 2,5 mln syryjskich uchodźców oraz społeczności przyjmujące w Egipcie, Iraku, Jordanii, Libanie, Turcji i Bałkanach Zachodnich. Ponadto UE zwiększyła o 70 % 7 fundusze dostępne w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz fundusze właściwych agencji UE w celu wspierania państw członkowskich w ich działaniach związanych z zarządzaniem granicami i migracjami. Dzięki temu możliwe było zapewnienie pomocy dla osób ubiegających się o azyl w UE, wsparcie integracji obywateli państw trzecich i ułatwienie powrotu osób 8. Do chwili obecnej z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego wypłacono łącznie 2,2 mld EUR w celu wspierania działań w państwach członkowskich w różnych obszarach związanych z migracją, ochroną granic i bezpieczeństwem, zarówno w sytuacjach nadzwyczajnych, jak i w perspektywie długoterminowej. Wykorzystano też środki z innych programów UE. Przykładowo w ramach programu działań w dziedzinie zdrowia w latach udzielono państwom członkowskim wsparcia wynoszącego 19,2 mln EUR w zakresie m.in. szkolenia personelu medycznego. Presja wywierana na systemy azylowe Grecji i Włoch została zmniejszona dzięki pierwszym prowadzonym na szeroką skalę skoordynowanym działaniom na poziomie UE mającym na celu relokację osób ubiegających się o azyl do innych państw członkowskich. Początkowa 7 Na lata Wartości podane przez państwa członkowskie w sprawozdaniach z realizacji obejmujących lata

6 faza przebiegała powoli, jednak liczba osób objętych relokacją w ramach tych programów stale rośnie, co pokazuje, że solidarność może się sprawdzić w praktyce. Na dzień 20 września 2017 r. przesiedlonych zostało ponad osób, czyli ok. 90 % z tych, którzy złożyli wnioski o przesiedlenie. Również pierwszy unijny program przesiedleń uruchomiony w lipcu 2015 r. 9 przyniósł pozytywne rezultaty. Ponad osób zostało przesiedlonych w ramach tego programu, a także programu utworzonego na mocy oświadczenia UE Turcja, od czasu uruchomienia tych programów. Jednocześnie podjęto zdecydowane działania we współpracy z organizacjami międzynarodowymi i państwami członkowskimi w celu wzmocnienia zdolności libijskiej straży przybrzeżnej do reagowania na ciągły napływ nielegalnych migrantów do Włoch przez szlak środkowośródziemnomorski, dzięki czemu w ostatnich miesiącach widoczne były pierwsze oznaki spadku liczby przybywających osób. Działania te szły w parze z silniejszą współpracą z organizacjami międzynarodowymi mającą na celu poprawę sytuacji humanitarnej w Libii i zapewnienie alternatywnych rozwiązań migrantom zablokowanym tam w trakcie tranzytu. Natychmiastowa reakcja stanowiła uzupełnienie wspólnych stałych wysiłków podejmowanych na poziomie UE, w ramach których kluczową rolę odgrywały indywidualne, lecz skoordynowane działania wszystkich podmiotów państw członkowskich, instytucji i agencji UE, organizacji międzynarodowych i społeczeństwa obywatelskiego Ograniczenie zachęt sprzyjających nielegalnej migracji UE i państwa członkowskie kontynuowały prace zmierzające do skutecznego zapobiegania nielegalnym przepływom w UE i poza jej granicami oraz do stworzenia niezawodnego systemu powrotów, który pozwalałby na skuteczną realizację podjętych decyzji. Pierwotne przyczyny wsparcie dla państw trzecich Jeżeli chodzi o eliminowanie pierwotnych przyczyn migracji, UE i jej państwa członkowskie są nadal największym źródłem pomocy rozwojowej w 2016 r. kwota pomocy wyniosła 75,5 mld EUR, czyli prawie 60 % globalnej pomocy ze strony państw będących członkami OECD. Finansowanie to wspomaga pobudzanie gospodarek krajów partnerskich w celu stworzenia możliwości zaoferowania młodym osobom szansy budowania przyszłości, zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego oraz dostępu do energii i ugruntowania dobrych rządów i poszanowania praw człowieka, między innymi w Afryce. Równolegle do działań zainicjowanych w 2015 r., takich jak proces z Valletty, Komisja przedstawiła w czerwcu 2016 r. nowe podejście do współpracy z państwami pochodzenia i tranzytu. To podejście obejmujące ramy partnerstwa 10 w zakresie współpracy dotyczącej migracji ma podwójny cel: zwalczanie pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji poprzez współpracę na rzecz rozwoju oraz wspieranie większej współpracy państw trzecich w zakresie wszystkich aspektów migracji, w tym walki z przemytem i akceptowania readmisji obywateli. Ramy te weszły w życie w czerwcu 2016 r. w odniesieniu do pięciu krajów priorytetowych, a następnie zostały rozszerzone na większą grupę państw; uzyskano już pewne istotne 9 Konkluzje przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w dniu 20 lipca 2015 r., dostępne pod adresem: 10 COM(2016) 385 final z dnia 7 czerwca 2016 r. 6

7 rezultaty, zwłaszcza w zakresie walki z pierwotnymi przyczynami, likwidacji sieci przemytu i zwalczania handlu ludźmi 11. W celu wsparcia tych inicjatyw w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki udostępniono 3,1 mld EUR dla 26 państw w regionie Sahelu, jeziora Czad, Rogu Afryki i Północy Afryki, z czego tylko 227,7 mln EUR pochodziło z budżetu państw członkowskich UE i innych partnerów. Zatwierdzono ponad 117 projektów o wartości prawie 2 mld EUR. Komisja zdecydowanie wzywa państwa członkowskie do dalszego zasilania tego funduszu. Fundusz ten odegrał także ważną rolę w centralnym obszarze Morza Śródziemnego, przykładowo wspierając prace Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji i Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców na rzecz lepszej ochrony migrantów i uchodźców oraz poprawy warunków życia i tworzenia możliwości zatrudnienia w społecznościach przyjmujących. W kwietniu 2017 r. przyjęto program dotyczący tych kwestii o wartości 90 mln EUR. Działania podejmowane w ramach regionalnych programów rozwoju i ochrony w Afryce Północnej i Rogu Afryki również przyczyniły się do realizacji tego celu. Ponadto od 2016 r. wspólne działania podjęte wraz z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji spowodowały niemal potrojenie liczby wspomaganych dobrowolnych powrotów migrantów z Libii do państw pochodzenia: tylko w 2017 r. do krajów pochodzenia powróciło prawie osób z Libii i osób z Nigru. Wreszcie, co nie mniej istotne, społeczność międzynarodowa uzgodniła w 2015 r. innowacyjny program finansowania rozwoju 12, w ramach którego wzywa się do szukania nowych, bardziej innowacyjnych sposobów finansowania rozwoju, w szczególności do mobilizowania prywatnych środków w celu wypełnienia braków w finansowaniu, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju do 2030 r. Nowy Plan inwestycji zewnętrznych jest częścią wkładu UE w realizację tych zobowiązań. Oczekuje się, że plan ten do 2020 r. doprowadzi do uruchomienia inwestycji na kwotę ponad 44 mld EUR w krajach partnerskich w Afryce i w państwach sąsiadujących z UE. Przemyt nielegalnych imigrantów UE i państwa członkowskie kontynuowały skuteczne działania służące zapobieganiu i zwalczaniu działalności przestępczej przemytników i handlarzy ludźmi na całej trasie - od państw pochodzenia i tranzytu, aż po terytorium UE. Przemyt nielegalnych imigrantów w dalszym ciągu pozostaje wysoce rentownym źródłem dochodu dla przestępców 13. Unijny plan działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów z maja 2015 r. 14 zachęcił państwa członkowskie, agencje UE i inne właściwe organizacje do ścisłej współpracy w zakresie najważniejszych priorytetów, co pozwoliło na identyfikację problemów i zaproponowanie rozwiązań. Trwa realizacja tego planu działania. 11 Komisja regularnie sporządza sprawozdania z postępów w realizacji ram partnerstwa, zob. ostatnie sprawozdanie COM(2017) 471 final z dnia 6 września 2017 r Wspólne sprawozdanie Europol-Interpol, maj 2016 r.: szacunkowe roczne obroty z tytułu przemytu nielegalnych imigrantów wyniosły w 2015 r. od 5 do 6 mld USD i stanowiły jeden z głównych obszarów działalności zarobkowej zorganizowanych grup przestępczych w Europie. 14 COM(2015) 285 final z dnia 27 maja 2015 r. 7

8 W szczególności Europejskie Centrum Zwalczania Przemytu Migrantów przy Europolu, utworzone w 2016 r., wniosło znaczącą wartość dodaną w zakresie wsparcia operacyjnego państw członkowskich przy zwalczaniu przemytu. Centrum to zapewnia wsparcie w prowadzeniu proaktywnych dochodzeń dotyczących największych przestępstw, których celem są siatki przestępcze: do chwili obecnej w 2017 r. było to 68 spraw, a w pierwszym roku działania 93 sprawy; efektem tych działań było147 zatrzymań w 2016 r. i ponad 167 do chwili obecnej. Centrum wspiera także wspólne zespoły dochodzeniowo-śledcze (trzy w 2017 r.; dwa w 2016 r.) i dotychczas zidentyfikowało oraz monitorowało 830 podejrzanych jednostek pływających, które mogły być zaangażowane w przemyt nielegalnych imigrantów. Państwa członkowskie i agencje UE podjęły konkretne działania w zakresie dochodzeń finansowych w sprawach dotyczących przemytu nielegalnych imigrantów, między innymi koncentrując się na roli jednostek analityki finansowej i ich współpracy z organami ścigania przy wykrywaniu nielegalnych przepływów finansowych. Jednocześnie w październiku 2015 r. utworzono grupę tematyczną Eurojustu ds. przemytu nielegalnych imigrantów, aby identyfikować i analizować wyzwania w dziedzinie dochodzeń i postępowań karnych w sprawach przemytu nielegalnych imigrantów, a także najlepsze praktyki w tym obszarze. W 2017 r. w 34 sprawach zarejestrowanych w Eurojuście działania prowadzi 10 wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych. Znacznie usprawniono wymianę informacji na wszystkich poziomach, zarówno prowadzoną poprzez specjalne unijne międzyagencyjne mechanizmy koordynacji, jak i przez ustanowienie sieci specjalnych punktów kontaktowych w każdym państwie członkowskim. Obecnie wysiłki powinny skoncentrować się także na przełamywaniu schematycznego myślenia i mobilizacji wszystkich podmiotów pracujących w państwach trzecich i współpracujących z tymi państwami. Obejmuje to poszukiwanie większej synergii w zakresie wymiany informacji pomiędzy unijnymi misjami i operacjami cywilnymi oraz wojskowymi a organami ścigania. Komisja zakończyła szczegółową ocenę ram prawnych UE dotyczących przemytu nielegalnych imigrantów 15 i będzie współpracować z właściwymi zainteresowanymi stronami i agencjami UE, aby wspierać wzmocnioną wymianę wiedzy i dobrych praktyk pomiędzy społeczeństwem obywatelskim, prokuratorami i organami ścigania w celu zapobiegania kryminalizacji pomocy humanitarnej w ramach nielegalnej migracji. Jednak państwa członkowskie muszą w dalszym ciągu rozwijać i umacniać swoje zdolności w dziedzinie prowadzenia dochodzeń i postępowań karnych w sprawach przemytu nielegalnych imigrantów. Trzeba w pełni wykorzystać potencjał struktur i zasobów ustanowionych od czasu przyjęcia Europejskiego programu w zakresie migracji. Terminowa i proaktywna wymiana informacji jest kluczowa. Krajowe organy dochodzeniowe muszą się między sobą komunikować i w pełni wykorzystywać zasoby udostępniane przez Europejskie Centrum Zwalczania Przemytu Migrantów Europolu, będące ośrodkiem informacji i danych wywiadowczych. Międzynarodowe obserwatorium przemytu migrantów i handlu ludźmi uruchomione niedawno w ramach operacji EUNAVFOR MED SOPHIA oraz inicjatywy podjęte przez inne podmioty, takie jak Interpol, zmaksymalizują swoją wartość dodaną przez zasilanie zdolności Europejskiego Centrum Zwalczania Przemytu Migrantów. 15 SWD(2017) 117 final. 8

9 Jeżeli chodzi o współpracę z państwami trzecimi, model współpracy oparty na wspólnym zespole dochodzeniowo-śledczym oraz budowanie zdolności skutecznie zrealizowane w Nigrze 16 stanowi przykład, na którym należy się wzorować w innych obszarach. Oznacza to wzmacnianie koordynacji pomiędzy sieciami oficerów łącznikowych UE i agencji oraz zapewnienie skutecznego wykorzystania istniejących platform. Należy rozważyć utworzenie nowych unijnych platform współpracy w zakresie przemytu nielegalnych imigrantów w priorytetowych państwach trzecich. Jednocześnie zintensyfikowano misje w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) 17, aby wspierać działania służące zwalczaniu przemytu nielegalnych imigrantów w szerszych ramach ukierunkowanych na poprawę bezpieczeństwa i stabilności. Operacja EUNAVFOR MED SOPHIA już przyczyniła się do zatrzymania 117 osób podejrzanych o przemyt ludzi i handel ludźmi oraz 478 jednostek pływających służących do przemytu, rozmieszczonych na pełnym morzu w pobliżu Libii, a misje w regionie Sahelu zapewniły przeszkolenie ponad członków cywilnych i wojskowych sił bezpieczeństwa. Wspólne formalne ramy i jasne zakresy zadań personelu delegowanego do państw trzecich w celu podejmowania działań przeciwdziałających przemytowi nielegalnych imigrantów zostaną ustanowione w drodze przeglądu rozporządzenia w sprawie utworzenia sieci oficerów łącznikowych ds. imigracji 18, który zostanie przedstawiony przez Komisję w pierwszym kwartale 2018 r. Pozwoli to również na pełne wykorzystanie potencjału sieci europejskich oficerów łącznikowych ds. migracji oddelegowanych do 12 państw priorytetowych, by ściśle koordynować prace na miejscu prowadzone w tym obszarze wspólnie z państwami członkowskimi. Wreszcie wielu migrantów wciąż lekceważy ryzyko związane z nielegalną migracją i ma niezgodne z prawdą wyobrażenia na temat tego, jak wygląda życie po nielegalnym przybyciu do UE. UE finansuje już kampanie informacyjne, w szczególności w Nigrze, Sudanie i Etiopii, potrzebne są jednak jeszcze dalsze działania, aby zapewnić rzetelne informacje w państwach trzecich. W tym kontekście trwające i przyszłe kampanie informacyjne mające na celu zwiększenie świadomości odbiorców, prowadzone przez UE i państwa członkowskie w państwach trzecich, powinny wykorzystywać w pełni potencjał mediów głównego nurtu i mediów społecznościowych tak jak w przypadku projektu InfoMigrants 19, któremu do końca sierpnia udało się dotrzeć do ćwierć miliona osób. W tym celu Komisja pracuje nad ulepszeniem unijnego portalu imigracyjnego 20. Powroty i readmisja Kontynuowano działania mające na celu wzmocnienie polityki powrotowej UE. W szczególności Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej otrzymała 16 W pierwszej połowie 2017 r. zatrzymano i postawiono przed sądem 101 osób; przejęto i opieczętowano 66 pojazdów i 8 motocykli; zatrzymano też 79 osób pod zarzutem popełnienia przestępstw związanych z handlem ludźmi. 17 Operacja EUNAVFOR MED SOPHIA i EUBAM Libya oraz w regionie Sahelu EUCAP Sahel Niger, EUCAP Sahel Mali i EUTM Mali. 18 Rozporządzenie Rady (WE) nr 377/2004 z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie utworzenia sieci oficerów łącznikowych ds. imigracji (Dz.U. L 64 z , s. 1) Zapewnia on potencjalnym migrantom informacje o legalnych drogach migracji do Europy oraz o zagrożeniach i konsekwencjach związanych z nielegalnym przybyciem do UE lub przebywaniem na jej terytorium: 9

10 innowacyjne i ambitne zadanie wspierania państw członkowskich i zapewnienia koordynacji operacyjnej we wszystkich aspektach dotyczących powrotów. uaktualnionym planie działania w zakresie powrotów z dnia 2 marca 2017 r. Komisja przedstawiła konkretne zalecenia dotyczące sposobów zapewnienia większej skuteczności powrotów poprzez eliminację różnic i uregulowanie kwestii fragmentacji wciąż obecnej w krajowych praktykach w zakresie powrotów. Za pomocą ciągłego kalendarza ocen stosowania dorobku Schengen w zakresie powrotów Komisja zapewniła państwom członkowskim ramy, w których możliwa jest naprawa uchybień, a dzięki unijnym programom w zakresie powrotów udało się wzmocnić wymianę informacji i konwergencję, w szczególności w dziedzinie opracowywania i wdrażania wspólnych ram dla programów wspomaganych dobrowolnych powrotów i środków reintegracyjnych (AVRR) w całej UE. Jednak zgodnie z danymi Eurostatu jedynie połowa z około 1 mln obywateli państw trzecich, co do których stwierdzono fakt nielegalnego przebywania w UE w 2016 r., otrzymała nakaz opuszczenia terytorium UE, a jedynie mniej niż połowa z nich ( osób) faktycznie powróciła do swoich krajów. Odsetek powrotów utrzymuje się na niezadowalającym poziomie z powodu nieefektywnego wykorzystania istniejących instrumentów na szczeblu unijnym i krajowym. Chociaż całkowity odsetek powrotów 21 między 2014 a 2015 r. wzrósł z 41,8 % do 42,5 %, odsetek skutecznych powrotów do państw trzecich spadł z 36,6 % do 36,4 %. Jeżeli ponadto pominie się powroty na Bałkany Zachodnie, odsetek powrotów w Unii Europejskiej spada do 27 %. Wynika to z niewystarczającego wykorzystania istniejących instrumentów na szczeblu unijnym i krajowym 22, połączonego z polityką readmisyjną, która wciąż nie jest jeszcze w pełni rozwinięta. Mimo osiągniętych postępów w zakresie realizacji istniejących umów o readmisji zakończenie innych rokowań stoi w miejscu i nie osiągnięto oczekiwanych postępów w negocjacjach rozpoczętych w 2016 r. Nacisk kładzie się więc na usprawnianie praktycznej współpracy. Zakończono negocjacje praktycznych porozumień w sprawie powrotów i readmisji z niektórymi z najważniejszych państw pochodzenia, a rokowania z innymi trwają. W sekcji 3.3. niniejszego komunikatu przedstawione są konkretne pomysły na dalsze usprawnienie realizacji działań na rzecz powrotów. Eliminowanie zachęt sprzyjających nielegalnym pobytom Część naszej gospodarki w dalszym ciągu opiera się na pracy nielegalnych migrantów, co tworzy czynnik przyciągający i utrudnia opracowanie polityki w zakresie mobilności pracowników opartej na legalnych programach migracji. Dyrektywa w sprawie kar wobec pracodawców stworzyła możliwość zaostrzenia kar za nielegalne zatrudnianie i poprawy mechanizmów wykrywania tego zjawiska. Zgodnie z tą dyrektywą wszystkie państwa członkowskie zakazują zatrudniania nielegalnych migrantów i nakładają kary finansowe, administracyjne lub karne. Niemniej jednak możliwość znalezienia nielegalnego zatrudnienia 21 Obejmuje to powroty do państw trzecich oraz przekazywanie migrantów o nieuregulowanym statusie z jednego państwa członkowskiego do innego, na podstawie dwustronnych umów o readmisji zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. L 348 z , s. 98). 22 Zob. komunikat w sprawie skuteczniejszej polityki powrotowej w Unii Europejskiej uaktualniony plan działania, COM(2017) 200 final z dnia 2 marca 2017 r. 10

11 pozostaje istotną zachętą do nielegalnej migracji na terytorium UE. Aby rozwiązać ten problem, należy w pełni wdrożyć środki wskazane w unijnym planie działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów, a państwa członkowskie powinny zwiększyć liczbę kontroli dokonywanych przez inspekcję pracy w sektorach gospodarki o wysokim stopniu ryzyka. Komisja będzie sporządzać coroczne sprawozdania z przeprowadzonych kontroli i zapewni skuteczne wdrożenie dyrektywy, wszczynając w stosownych przypadkach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Należy w pełni zbadać możliwości współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w ramach platformy w zakresie pracy nierejestrowanej 23 w celu zapewnienia lepszego zrozumienia warunków zatrudniania obywateli państw trzecich i zmniejszenia nielegalnego zatrudnienia. Należy potraktować priorytetowo sektory o wysokim ryzyku w celu rozpowszechniania najlepszych doświadczeń krajowych w kwestii zatrudniania nielegalnych migrantów w gronie właściwych zainteresowanych stron, takich jak związki zawodowe i organizacje pracodawców. Oprócz czynnika przyciągającego, jaki stanowi szara strefa gospodarki, musimy uzyskać na poziomie UE lepsze zrozumienie wszystkich innych czynników przyczyniających się, bezpośrednio lub pośrednio, do nieuregulowanej sytuacji migrantów w UE. Dlatego też Komisja rozpocznie konsultacje z państwami członkowskimi i innymi podmiotami, aby sporządzić katalog tych czynników przyczyniających się do nielegalnego wjazdu migrantów do UE i ich nielegalnego pobytu na jej terytorium oraz aby zidentyfikować i zgromadzić najlepsze praktyki w zakresie czynników zniechęcających. Proces ten będzie obejmować pogłębioną współpracę z władzami krajowymi i lokalnymi innymi niż organy odpowiedzialne za zarządzanie migracjami, takimi jak urzędy zabezpieczenia społecznego, urzędy zajmujące się kształceniem, podatkami, ruchem drogowym, rejestracją pojazdów i inne służby zajmujące się obywatelami państw trzecich. Wreszcie w tym kontekście w ramach ogólnej strategii komunikacji Komisja opracuje specjalne działania z udziałem właściwej diaspory w UE, która, odgrywając ważną rolę w rozwoju gospodarczym krajów pochodzenia, może zostać zmobilizowana do wspierania działań podejmowanych na szczeblu krajowym i unijnym mających na celu ograniczenie nielegalnego pobytu migrantów Zarządzanie granicami ratowanie życia i zabezpieczanie granic zewnętrznych Posiadanie wspólnej granicy zewnętrznej wymaga od wszystkich państw strefy Schengen współpracy i wspólnego ponoszenia ciężaru zarządzania tą granicą. Dlatego działania podejmowane w celu lepszego zarządzania granicą zewnętrzną wymagają solidarności i odpowiedzialności wszystkich państw członkowskich. Ratowanie życia jest i pozostanie naszym priorytetem Powtarzające się tragedie na głównych szczególnie morskich szlakach migracyjnych pokazały, że niebezpieczne podróże odbywane przez migrantów zagrażają ludzkiemu życiu, również z powodu środków stosowanych bez skrupułów przez osoby dokonujące przerzutu 23 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/344 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie utworzenia europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej (Dz.U. L 65 z , s. 12). 11

12 przez granicę. Dlatego trzeba kontynuować ochronę granic, w tym operacje ratujące życie. UE znacznie wzmocniła wspólne operacje Tryton i Posejdon Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Agencja ta rozpoczęła też operacje w zachodniej części regionu śródziemnomorskiego. Działania podjęte w ramach tych wspólnych operacji, ściśle skoordynowane i połączone ze środkami udostępnionymi w ramach operacji EUNAVFOR MED SOPHIA oraz przez szereg organizacji pozarządowych i statków handlowych, doprowadziły do uratowania życia osób od 2015 r. Znacznie zmniejszyła się liczba osób, które poniosły śmierć na morzu na szlaku wschodniośródziemnomorskim. Na Morzu Egejskim zarejestrowano 113 ofiar śmiertelnych i osób zaginionych od czasu wejścia w życie oświadczenia UE Turcja, w porównaniu do osób, które zginęły lub których zaginięcie zgłoszono w roku poprzedzającym podpisanie tego oświadczenia. UE wspiera także turecką straż przybrzeżną, przeznaczając kwotę 20 mln EUR na zwiększenie zdolności tej straży do prowadzenia działań poszukiwawczych i ratowniczych. Pomimo tych wysiłków każde utracone życie ludzkie to niepowetowana strata. Dlatego też UE i państwa członkowskie szkolą i wspierają libijską straż przybrzeżną, by mogła przeprowadzać działania poszukiwawcze i ratownicze na swoich wodach terytorialnych. W lipcu 2017 r. zatwierdzono projekt o wartości 46,3 mln EUR współfinansowany przez UE i Włochy, mający na celu wzmocnienie zdolności zarządzania granicami w Libii; projekt ten będzie kontynuowany w nadchodzących latach. Częściowo w wyniku zapewnianego przez UE wsparcia libijskiej straży przybrzeżnej liczba ofiar śmiertelnych na szlaku środkowośródziemnomorskim zmniejszyła się z w 2016 r. do do dnia 21 września 2017 r. 24. Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna Utworzenie Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej w 2016 r. było przełomowym osiągnięciem, w wyniku którego zintegrowane zarządzanie granicami zewnętrznymi UE przestało należeć wyłącznie do kompetencji krajowych i stało się wspólną odpowiedzialnością państw członkowskich oraz tejże agencji. Po raz pierwszy, zgodnie z tym, o co wnoszono w Europejskim programie w zakresie migracji, nowy zakres uprawnień agencji obejmuje zadania straży przybrzeżnej wykonywane w ścisłej współpracy z Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego i Europejską Agencją Kontroli Rybołówstwa, takie jak wspólne loty patrolowe w celu kontroli rybołówstwa i kontroli granicznej w środkowej części regionu śródziemnomorskiego. Znaczne zwiększenie zasobów i wyposażenia zapewniło agencji zwiększone zdolności interwencyjne. Również nowe obowiązkowe zasoby szybkiej reakcji wzmocniły zdolność agencji do szybkiego reagowania na sytuacje nadzwyczajne na unijnych granicach zewnętrznych. Obecnie na różnych odcinkach granic zewnętrznych UE służbę pełni ponad funkcjonariuszy straży granicznej i innych członków odpowiedniego personelu oddelegowanych przez Agencję. Wkrótce Agencja będzie mogła także delegować zespoły na terytorium Serbii i byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii, aby wspierać te państwa w skutecznej kontroli ich granic. Wzmocnienie zdolności państw trzecich do zarządzania granicami to kolejny ważny krok, do którego wzywano w Europejskim programie w zakresie migracji. 24 Dane IOM, 12

13 Sprawniejsze i bardziej inteligentne systemy informacyjne Prace nad inteligentnymi granicami postępowały wraz z przedstawianiem wniosków dotyczących systemu wjazdu/wyjazdu i europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS). Gdy systemy te zostaną wprowadzone, umożliwią lepsze wykrywanie możliwych zagrożeń i nadużyć związanych z migracją, a także poprawę bezpieczeństwa publicznego. W czerwcu 2017 r. Komisja przedstawiła wniosek ustawodawczy mający na celu wzmocnienie mandatu agencji eu-lisa Europejskiej Agencji ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Komisja jak najszybciej przygotuje wnioski mające na celu likwidację pozostających jeszcze zidentyfikowanych niedociągnięć w zakresie zarządzania danymi, w szczególności poprzez poprawę interoperacyjności unijnych centralnych systemów informacyjnych działających w tym obszarze. Przyczyni się to do lepszej ochrony granic zewnętrznych UE i poprawy jej bezpieczeństwa wewnętrznego, przykładowo przez zapewnienie, by użytkownicy końcowi w szczególności funkcjonariusze straży granicznej, funkcjonariusze organów ścigania, urzędnicy zajmujący się kwestiami imigracyjnymi i organy sądowe mieli szybki i nieprzerwany dostęp do wszystkich informacji potrzebnych do wykonywania ich zadań. Hotspoty Oprócz wyżej wymienionych wysiłków mających na celu wzmocnienie ochrony granic zewnętrznych UE utworzenie hotspotów w Grecji i we Włoszech stanowi namacalne osiągnięcie na szczeblu operacyjnym i konkretny przykład zastosowania zasad solidarności i podziału odpowiedzialności w reakcji na presję, pod którą znalazły się te państwa członkowskie. Obecnie w Grecji działa 5 hotspotów, natomiast we Włoszech jest ich 4; w Grecji dysponują one łącznie ponad miejsc, a we Włoszech ponad Szacuje się, że do hotspotów pomiędzy dniem 1 stycznia 2016 r. i 15 września 2017 r. przybyło ponad migrantów ( do Grecji i ponad do Włoch). Zapewniono im opiekę medyczną i badania przesiewowe, zostali oni odpowiednio zidentyfikowani, pobrano od nich odciski palców, poddano ich kontroli bezpieczeństwa, zarejestrowano i poinformowano o przysługujących im prawach wszystko to odbywało się w jednym miejscu, aby zapewnić niezwłoczne skierowanie ich na ścieżkę odpowiedniej procedury, umożliwiającej przyspieszenie procesu podejmowania decyzji na temat ich statusu. W 2015 r. przed utworzeniem hotspotów tylko od 58 % migrantów przybywających do Włoch pobierano odciski palców; obecnie, dzięki podejściu opartemu na hotspotach, pobiera się je od prawie 100 % migrantów. Hotspoty ułatwiły przeprowadzanie większej liczby dodatkowych kontroli bezpieczeństwa przez Europol i władze krajowe, co przyczyniło się do identyfikacji profili ryzyka i walki z sieciami przemytników. Hotspoty stały się także jednym z narzędzi ułatwiających wdrażanie systemów relokacji w Grecji i we Włoszech przez skuteczne organizowanie udzielania informacji i kierowanie kwalifikujących się osób ubiegających się o azyl w ramy procedur relokacji. Hotspoty przyczyniły się także do lepszej identyfikacji osób narażonych na zagrożenia (takich jak ofiary handlu ludźmi, osoby cierpiące na poważne problemy zdrowotne i nieletni pozbawieni opieki) i kierowania ich do odpowiednich służb udzielających wsparcia. Opierając się na wyżej wymienionych osiągnięciach i wykorzystując skoordynowane wsparcie agencji UE, Grecja i Włochy powinny także kompleksowo wykorzystać pełen potencjał operacyjny podejścia opartego na hotspotach. Biorąc pod uwagę zmiany tendencji i potrzeb, oba państwa muszą być przygotowane do rozbudowy i zwiększenia zdolności 13

14 przyjmowania oraz poprawy warunków w hotspotach, a także do lepszego uwzględniania konkretnych potrzeb grup wymagających szczególnego traktowania (standardowa ocena podatności na zagrożenia przeprowadzana przez specjalistów, urzędnicy do spraw ochrony dzieci, wydzielone obszary itd.). Należy także zapewnić przejrzysty podział ról i obowiązków oraz skuteczniejszą koordynację w terenie w ścisłej współpracy z przyjmującymi państwami członkowskimi, w szczególności poprzez regionalne grupy zadaniowe UE, którym powinno się nadać jasny zakres uprawnień. Hotspoty okazały się elastycznym i przydatnym instrumentem UE, który można dostosować do każdego państwa członkowskiego znajdującego się w podobnej sytuacji. W oparciu o wnioski wyciągnięte z doświadczeń Grecji i Włoch Komisja przedstawi w późniejszym terminie na jesieni wytyczne obejmujące wzór standardowych procedur operacyjnych dotyczących tworzenia i wykorzystywania hotspotów w przypadku nieproporcjonalnej presji migracyjnej wywieranej na granicę zewnętrzną jednego z państw członkowskich Obowiązek Europy w zakresie ochrony: silna wspólna polityka azylowa i zwiększenie liczby legalnych dróg migracji do Europy Ochrona zewnętrznych granic UE musi iść w parze z w pełni skuteczną, sprawiedliwą i humanitarną wspólną polityką azylową. Komisja, podejmując wraz z państwami członkowskimi zdecydowane działania mające na celu zmniejszenie presji azylowej we Włoszech i w Grecji, zaproponowała także całościową reformę wspólnego europejskiego systemu azylowego. Relokacja W obliczu bezprecedensowej liczby przybywających osób latem 2015 r. Rada, na podstawie wniosków Komisji, wydała decyzję w sprawie pierwszych w historii skoordynowanych na poziomie UE działań na szeroką skalę mających na celu relokację znacznej liczby osób ubiegających się o azyl z Włoch i Grecji, w wyniku czego presja wywierana na systemy azylowe tych dwóch krajów została skutecznie zmniejszona. Na mocy decyzji Rady państwa członkowskie zgodziły się na relokację osób ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej. Jeżeli chodzi o osób z powyższej grupy, państwom członkowskim dano możliwość wypełnienia zobowiązań wobec Włoch i Grecji w zakresie relokacji w drodze legalnego przyjmowania migrantów z Turcji. Decyzje Rady z 2015 r. odnoszą się do migrantów ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej przybyłych na terytorium Włoch i Grecji do dnia 26 września 2017 r. Bezpośrednim priorytetem powinno być zapewnienie, by wszystkie pozostałe osoby, które przybyły do tych krajów przed tą datą i które spełniają wszystkie wymagania zawarte w decyzjach Rady zostały niezwłocznie relokowane z Włoch i Grecji. Oczekuje się, że łącznie około osób zostanie skutecznie relokowanych w ramach tego systemu. Dlatego ważne jest, by wszystkie państwa członkowskie, przede wszystkim Polska, Węgry i Republika Czeska, a także te państwa, które nie dokonały pełnej relokacji przydzielonych im osób, wzmogły swoje wysiłki. Presja migracyjna wywierana na Włochy i Grecję pozostaje wysoka z powodu nagromadzonych zaległości związanych z napływem migrantów w 2016 r. i w pierwszej połowie 2017 r. Dlatego UE powinna w dalszym ciągu okazywać solidarność z Włochami i Grecją. Komisja jest gotowa zapewnić wsparcie finansowe państwom członkowskim, które ponoszą wysiłki związane z relokacją wykraczające poza aktualnie obowiązujące systemy. 14

15 W razie potrzeby należy utrzymać i wzmacniać pomoc zapewnianą Włochom i Grecji przez Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu i inne agencje UE. Wspólny europejski system azylowy Chociaż program relokacji w nadzwyczajnej sytuacji przyniósł wymierne rezultaty, zmniejszając presję wywieraną na Grecję i Włochy, oczywiste jest, że doraźne środki nie są rozwiązaniem długofalowym. Presja wywierana na unijny system azylowy, a w szczególności poważne zaburzenia stwierdzone w systemie dublińskim służącym do określania odpowiedzialności wśród państw członkowskich, uwidoczniły potrzebę głębokiej reformy strukturalnej wspólnego europejskiego systemu azylowego. W związku z tym w maju i lipcu 2016 r. Komisja zaproponowała przegląd wszystkich głównych instrumentów prawnych wspólnego europejskiego systemu azylowego w celu zapewnienia bardziej zharmonizowanego i skutecznego systemu, w którym osoby ubiegające się o azyl będą traktowane w ten sam sposób przez wszystkie państwa członkowskie pod względem warunków przyjmowania, procedur i ustalania statusu; systemu zwalczającego nadużycia i wtórne przepływy; w którym status nadaje się tylko osobom ewidentnie wymagającym ochrony międzynarodowej; oraz w którym zapewniono sprawiedliwy podział odpowiedzialności za osoby ubiegające się o azyl w całej Unii dzięki kompleksowej reformie systemu dublińskiego. Negocjacje w sprawie siedmiu przedłożonych wniosków ustawodawczych postępują w różnym tempie. Osiągnięto porozumienie polityczne w zakresie wniosku dotyczącego Agencji Unii Europejskiej ds. Azylu oraz rozpoczęto rozmowy trójstronne w sprawie wniosku dotyczącego systemu Eurodac. Dokonano także postępów w negocjacjach dotyczących dyrektywy w sprawie warunków przyjmowania, rozporządzeń w sprawie kwalifikowania i procedur azylowych oraz wniosku w sprawie unijnych ram przesiedleń. Jednak dyskusje dotyczące reformy systemu dublińskiego pozostają wciąż daleko w tyle. Potrzebne jest odnowione zaangażowanie, by dokonać znacznych postępów we wszystkich tych sprawach, w szczególności w zakresie reformy systemu dublińskiego. Sugestie dotyczące sposobów osiągnięcia tego celu są zawarte w sekcji 3.1 niniejszego komunikatu. Jednocześnie równolegle z finalizacją negocjacji w sprawie reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego kluczowe pozostaje spójne wdrażanie obowiązującego dorobku prawnego UE w dziedzinie azylu przez państwa członkowskie, zwłaszcza że przyczyni się to do dobrego funkcjonowania strefy Schengen jako obszaru swobodnego przepływu. W tym kontekście oraz zwłaszcza w celu zapewnienia spójnego stosowania rozporządzenia dublińskiego Grecja powinna kontynuować wysiłki zmierzające do wdrożenia zalecenia Komisji z dnia 8 grudnia 2016 r., aby zapewnić stopniowe wznowienie zobowiązań Grecji na mocy obowiązującego rozporządzenia dublińskiego. Kontynuacja relokacji z Grecji powinna także przyczynić się do ułatwienia tego stopniowego wznowienia. Węgry powinny podjąć pilne działania na rzecz usunięcia uchybień zidentyfikowanych przez Komisję w uzupełniającym wezwaniu do usunięcia uchybienia, w szczególności mając na względzie fakt, że uchybienia te prowadzą do zawieszenia przez władze państw członkowskich przekazywania spraw azylowych do Węgier na podstawie rozporządzenia dublińskiego. Państwa członkowskie powinny również szybciej reagować na wnioski o przejęcie na podstawie rozporządzenia dublińskiego płynące z Włoch i Grecji, w szczególności te oparte na powiązaniach rodzinnych. 15

16 Migrujące dzieci Musimy także zintensyfikować i skoordynować nasze wysiłki na rzecz realizacji działań, które są pilnie potrzebne w celu wzmocnienia ochrony migrujących dzieci, jak wskazano w komunikacie Ochrona migrujących dzieci z dnia 12 kwietnia 2017 r. 25 i powtórzono w konkluzjach Rady z dnia 8 9 czerwca 2017 r. 26. Znaczna liczba migrujących dzieci przybywających do Europy w ostatnich latach okazała się dużym obciążeniem dla krajowych systemów i administracji; sytuacja ta obnażyła również wiele braków w dziedzinie ochrony migrujących dzieci. Poczyniono już pewne postępy w usuwaniu tych niedociągnięć (przykładowo w obszarze zaspokajania pilnych potrzeb w zakresie ochrony w państwach członkowskich znajdujących się pod presją, przy wsparciu UE i jej agencji, lub w zapewnianiu kształcenia w sytuacjach wyjątkowych), jednak wciąż potrzeba dalszych (i lepiej skoordynowanych) działań na szczeblu UE i państw członkowskich w zakresie sześciu głównych obszarów interwencji wskazanych w tym komunikacie 27. Nastąpił także szybki postęp na szczeblu unijnym w kierunku utworzenia europejskiej sieci placówek opiekuńczych. Promocja rozwiązań alternatywnych w stosunku do umieszczenia w ośrodku detencyjnym będzie także jednym z głównych zagadnień poruszanych podczas Europejskiego forum na rzecz praw dziecka, które odbędzie się w dniach 6 8 listopada 2017 r. Przesiedlenie, przyjęcie ze względów humanitarnych i inne formy legalnego przyjęcia Aby zastąpić niebezpieczne i nielegalne przepływy migracyjne do UE bezpiecznymi i legalnymi drogami migracji, od samego początku kryzysu UE prowadziła prace nad zapewnieniem większego zakresu legalnych kanałów dostępu rosnącej liczbie wysiedleńców wymagających ochrony międzynarodowej. W tym kontekście w lipcu 2015 r. na podstawie zalecenia Komisji uruchomiono pierwszy unijny program przesiedleń, a także system przesiedleń jeden za jednego w ramach oświadczenia UE Turcja. Programy te, będące integralną częścią naszej kompleksowej reakcji, dają pozytywne wyniki. W latach niektóre państwa członkowskie dokonały przesiedleń po raz pierwszy, a bardziej doświadczone kraje zwiększyły swoje zobowiązania i przejęły większą liczbę osób niż przedtem. W efekcie w tym okresie w ramach europejskich programów przesiedlono ponad osób. Tylko w 2016 r. państwa członkowskie przesiedliły ponad uchodźców w ramach programów krajowych i wielostronnych co oznaczało istotny wzrost w porównaniu z osób przesiedlonych w 2015 r., w 2014 r. i między a osób rocznie w latach Wzrost ten pokazuje wartość dodaną i potencjał pogłębionej współpracy i koordynacji na szczeblu unijnym w obszarze przesiedleń oraz zwiększonego finansowania unijnego wspierającego wysiłki państw członkowskich w tym zakresie. 25 COM(2017) 211 final z dnia 12 kwietnia 2017 r ) eliminowanie pierwotnych przyczyn migracji (działania zewnętrzne UE); 2) szybka i kompleksowa identyfikacja i rejestracja; 3) zapewnienie odpowiedniego przyjęcia w Unii Europejskiej; 4) zapewnienie szybkiego i skutecznego dostępu do procedur określania statusu i realizacji gwarancji procesowych; 5) zapewnienie trwałych rozwiązań; oraz 6) działania przekrojowe (poszanowanie nadrzędnego interesu dziecka, bardziej efektywne wykorzystywanie danych, badania, szkolenia i finansowanie). 16