Zatrudnienie osób niepełnosprawnych perspektywy wzrostu

Transkrypt

1 Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI) do badania pracodawców z sektora prywatnego z otwartego rynku pracy zatrudniających niepełnosprawnych pracowników Narzędzie przygotowane w ramach projektu Zatrudnienie osób niepełnosprawnych perspektywy wzrostu Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Warszawa 2013

2 Moderator odbiera wypełnione KARTY INFORMACYJNE (powinien je przeczytać przed FGI) Aranżacja 1. Powitanie, podziękowanie za przyjęcie propozycji udziału w badaniu. 2. Przedstawienie się moderatora. 3. Przedstawienie tematu spotkania. Szanowni Państwo. Będziemy rozmawiali o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. 4. Reguły działania grupy: Nie obowiązuje jednomyślność, każdy uczestnik może pozostać przy własnych poglądach, przy własnym zdaniu nie chodzi nam o uzgodnienie wspólnego poglądu, ale o poznanie maksymalnie wielu różnych opinii na omawiane tematy. Każda wypowiedź jest ważna i cenna ze względu na cel spotkania. Przede wszystkim chodzi o czytelne i szczere wyrażenie Państwa opinii. Ja będę podsuwała kolejne tematy do dyskusji Proszę o zabieranie głosu pojedynczo, ponieważ będziemy rejestrować przebieg spotkania za pomocą magnetofonu. Rejestracja jest konieczna, gdyż nie ma możliwości dokonywać zapisywania wypowiedzi uczestników badania w trakcie dyskusji. Ani zapis magnetofonowy, ani żadne inne materiały dotyczące uczestników spotkania nie zostaną ujawnione nikomu spoza zespołu badawczego. 4. Przedstawienie uczestników: Szanowni Państwo. Ponieważ spędzimy ze sobą najbliższe 2 godziny, proszę, aby każdy z Państwa podał swoje imię, I. Wstęp. Początki zatrudniania niepełnosprawnych W jakiej branży działają Państwa firmy? Ile niepełnosprawnych osób zatrudniają? Z jakiego typu niepełnosprawnością? Jak to się stało, że w Pana(i) firmie pracują osoby niepełnosprawne? Czy to była świadoma decyzja kogoś z firmy czy przypadek lub splot okoliczności? np. pracownik uległ w firmie wypadkowi w efekcie którego stał się niepełnosprawny i firma nadal go zatrudnia. Jeśli była to świadoma decyzja, proszę opisać, dlaczego firma zdecydowała się na zatrudnienie osoby/osób niepełnosprawnych? Jeśli nie była to świadoma decyzja tylko przypadek czy splot okoliczności proszę powiedzieć dlaczego Pana(i) firma zdecydowała się na zatrzymanie w firmie osoby/osób niepełnosprawnych. Ilu niepełnosprawnych zatrudniają Państwa firmy? Z jakiego rodzaju niepełnosprawnością? Na jakich stanowiskach? 2

3 II. Rekrutacja do pracy - zatrudnianie W jaki sposób rekrutowano niepełnosprawnych pracowników? Jeśli nie pojawi się spontanicznie dopytać: Czy płeć, wiek, wykształcenie miały wpływ na zatrudnienie osób niepełnosprawnych? Jeśli TAK, to jaki? Czy współpracowali Państwo z jakimiś instytucjami w zakresie Jeśli TAK, to z jakimi i na czym ta współpraca polegała? Jeśli NIE, to dlaczego? III. Inwestycje związane z zatrudnieniem osoby/osób niepełnosprawnych Czy zatrudnienie osób niepełnosprawnych wymagało podjęcia inwestycji infrastrukturalnych o charakterze ogólnym np.: przygotowania podjazdów, toalet? Jeśli Tak jakich? Czy zatrudnienie osób niepełnosprawnych związane było z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy? Jeśli TAK - Jakiego rodzaju inwestycje zostały dokonane? Czy wymóg dostosowania stanowiska pracy do potrzeb osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z nadzorem PIP w tym zakresie stwarza w praktyce istotne problemy? Jeśli TAK - Jakie są to istotne problemy? IV. Ocena kompetencji zawodowych zatrudnionych osób niepełnosprawnych Czy obecnie pracującym osobom niepełnosprawnym brakowało kwalifikacji i/lub kompetencji zawodowych, gdy rozpoczynali pracę? Jeśli TAK, to jakich kwalifikacji i/lub kompetencji im brakowało? Czego trzeba było ich nauczyć? W jaki sposób uczyli się tych brakujących kwalifikacji i/lub kompetencji? Czy teraz dostrzegają Państwo w kwalifikacjach i kompetencjach zatrudnionych osób niepełnosprawnych jakieś braki? Jeśli TAK, to jakich kwalifikacji i kompetencji im brakuje? Czy podjęto działania mające na celu uzupełnienie tych braków? Jeśli TAK, to na czym one polegały? Jeśli NIE, to dlaczego? 3

4 Podsumowując: Czy wykonywana przez osoby niepełnosprawne praca jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami? Jeśli NIE, to dlaczego zatrudniono je na stanowisku niezgodnym z posiadanymi kwalifikacjami? Podsumowując: Czy, ogólnie rzecz biorąc, w Państwa ocenie kwalifikacje osób niepełnosprawnych odpowiadają potrzebom rynku pracy? V. Poziom samodzielności pracowników niepełnosprawnych Czy zatrudnione osoby niepełnosprawne samodzielnie wykonują pracę, czy też korzystają z pomocy innych osób w wykonywaniu pracy? Jeśli korzystają z pomocy - jaki odsetek zatrudnianych osób niepełnosprawnych wymaga tego typu wsparcia? Czy osoby takie miały lub mają asystentów, którzy pomagają im w wykonywaniu czynności zawodowych? Czy asystentami byli/są inni pracownicy? Jeśli nie to kto to był? Jeśli nie korzystają z pomocy - czy zgodził(a)by się Pana/Pani firma na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej wymagającej pomocy asystenta? Jeśli NIE, to dlaczego? Czy w żadnym przypadku firma nie zgodziłaby się na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej wymagającej pomocy asystenta? Jeśli TAK, dlaczego? Jakie warunki musiałyby zostać spełnione, aby osoby niepełnosprawne potrzebujące pomocy asystenta zostały zatrudnione? Czy osobą wspierającą pracownika (asystentem) mogłaby być osoba z zewnątrz, niebędąca pracownikiem firmy? Dlaczego? VI. Udział niepełnosprawnych w szkoleniach Czy zatrudnieni w firmie pracownicy wysyłani są na szkolenia zawodowe? Jeśli NIE, to dlaczego? Jeśli TAK, to czy były wśród nich osoby niepełnosprawne? Jeśli NIE było wśród nich osób niepełnosprawnych, to dlaczego? Jeśli TAK, to na jakie szkolenia były wysyłane osoby niepełnosprawne? Którzy niepełnosprawni pracownicy byli kierowani na szkolenia (stopień i rodzaj niepełnosprawności, wiek, wykształcenie)? Dlaczego te właśnie osoby uczestniczyły w szkoleniach? Czy wszystkie skierowane na szkolenia osoby niepełnosprawne ukończyły je? Jeśli nie, to kto nie ukończył i dlaczego? Jeśli tak, czy osoby, które ukończyły szkolenie nadal pracują w Państwa firmie? Jeśli tak, to którzy? Jeśli nie, to dlaczego? 4

5 VII. Efekty pracy. Roszczeniowość niepełnosprawnych pracowników Jak ogólnie rzecz biorąc - ocenia Pan(i) produktywność niepełnosprawnych pracowników w porównaniu z osobami, które nie posiadają orzeczenia o niepełnosprawności? Czy niepełnosprawni pracownicy są w mniejszym stopniu produktywni w porównaniu z pozostałymi pracownikami? Czy jest różnica w jakości pracy świadczonej między osobami niepełnosprawnymi a osobami sprawnymi? Jeśli TAK, na czym ona polega? W jakich zawodach/na jakich stanowiskach pracy to się bardziej ujawnia? Czy Państwa firmy są zadowolone z pracy wykonywanej przez osoby niepełnosprawne? Jeśli TAK, to dlaczego? Jeśli NIE, to dlaczego? Jak oceniają Państwo postawy swoich niepełnosprawnych pracowników w stosunku do pracy? Czy są bardziej roszczeniowi od sprawnych pracowników? Czy postawy osób niepełnosprawnych wobec pracy są zróżnicowane ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności? Jeśli TAK, to na czym polega to zróżnicowanie? 5

6 VIII. Plany zatrudnienia osób niepełnosprawnych Czy Pana(i) firma planuje w najbliższym czasie zatrudnić nowych pracowników? Jeśli TAK czyli planuje zatrudnić nowych pracowników - czy firma będzie szukała osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności, czy też nie i zatrudni najbardziej odpowiadającego potrzebom firmy kandydata? Jeśli TAK czyli planuje zatrudnić osobę/y niepełnosprawną/e: z jakiego rodzaju niepełnosprawnością i jakim stopniem niepełnosprawności? w jaki sposób firma będzie poszukiwała niepełnosprawnych kandydatów? na jakich stanowiskach ta osoba/te osoby będzie pracowała/będą pracowali? czy planując zatrudnienie kolejnej(ych) osoby(osób) niepełnosprawnych uwzględnia możliwość poniesienia dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy? jeśli TAK, uwzględnia - to o jakie inwestycje chodzi? czy planuje ubiegać się o przyznanie zwrotu kosztów przystosowania stanowiska pracy? jeśli NIE uwzględnia, to dlaczego? czy planuje ubiegać się o przyznanie: dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego jeśli NIE dlaczego? zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej - jeśli NIE dlaczego? zwrotu kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego jeśli NIE dlaczego? zwrotu kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy jeśli NIE dlaczego? Jeśli NIE dlaczego nie planuje zatrudnić osoby/osób niepełnosprawnej/ych: IX. Otrzymywane obecnie (lub w ostatnich latach) dofinansowanie i refundacje Jakie dofinansowanie lub refundację otrzymuje obecnie lub otrzymała w ostatnich latach Pana(i) firma z tytułu zatrudniania osoby/osób niepełnosprawnych? Moderator (wręcza KARTĘ 2) Jeśli nie wymieni spontanicznie dopytać: czy firma otrzymuje/otrzymała: dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego 6

7 refundację (zwrot kosztów) przystosowania stanowiska pracy refundację kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej refundację racjonalnych usprawnień miejsca pracy refundację kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego refundację kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy Jakiej refundacji/dofinansowania Pana(i) firma nie otrzymała, chociaż się o nie ubiegała? jakie były przyczyny odmowy? Czy Pana(i) firma otrzymała/otrzymuje refundacje/dofinansowanie w wysokości o jaką się ubiegała? Jak Państwo oceniają obecnie istniejący system dofinansowań w kontekście obowiązujących procedur (składanie wniosków, sprawozdań, rozliczeń itp.)? Czy Pana(i) firma korzystała lub korzysta z możliwości obniżenia wpłat na PFRON? [UWAGA. dotyczy tylko firm zatrudniających 25 pracowników i więcej]. Czy Pana(i) firma korzystała z możliwości obniżenia wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w związku z zatrudnieniem osób ze szczególnymi schorzeniami? [UWAGA. dotyczy tylko firm zatrudniających 25 pracowników i więcej]. X. Czynniki sprzyjające i niesprzyjające zatrudnieniu niepełnosprawnych ocena obecnych uregulowań Które z uprawnień osób niepełnosprawnych są najtrudniejsze do wypełnienia dla pracodawców? które są największym problemem? największą barierą hamującą aktywizację zawodową niepełnosprawnych. (Moderator wręcza KARTĘ 1) Uprawnienia do dodatkowej przerwy w pracy Prawo do korzystania ze zwolnienia od pracy (m.in. celem uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, wykonania badań specjalistycznych, przeprowadzenia zabiegów) Uprawnienia do dodatkowego urlopu wypoczynkowego Ograniczenia w zakresie czasu pracy osób niepełnosprawnych i prawo pracownika do wykonywania pracy w skróconym wymiarze czasu pracy. Czy istnieje potrzeba uelastycznienia czasu pracy osób niepełnosprawnych np. rozliczania jego w okresie miesięcznym, kwartalnym? Jeśli TAK, jest potrzeba uelastycznienia: dla których osób niepełnosprawnych (rodzaj niepełnosprawności) dla jakich rodzajów prac? Jeśli NIE, nie ma potrzeby uelastycznienia - dlaczego? Jakie zmiany przepisów byłyby potrzebne, aby dokonać racjonalnych usprawnień w organizacji czasu pracy pracowników niepełnosprawnych? 7

8 Czy Państwa zdaniem następujące rozwiązania sprzyjają zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Możliwość uzyskania dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego Możliwość otrzymania zwrotu kosztów przystosowania stanowiska pracy Możliwość uzyskania zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej Możliwość uzyskania zwrotu kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego Możliwość uzyskania zwrotu kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy Możliwość zwolnienia lub obniżenia z wpłat na PFRON [UWAGA. dotyczy tylko firm zatrudniających 25 pracowników i więcej]. XI. Czynniki sprzyjające zatrudnieniu niepełnosprawnych nowe propozycje Czy jest coś, co zachęciłoby Państwa firmy do zatrudnienia osób niepełnosprawnych - poza istniejącymi obecnie rozwiązaniami? Jeśli TAK, to jakie są to rozwiązania? Jeśli nie pojawi się spontanicznie, dopytać: Czy zmniejszenie obowiązującego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych np. z 6% do 5% oraz wprowadzenie np. dodatkowego wymogu aby co najmniej 2-3% stanowiły ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub umiarkowanym, spowodowałoby wzrost zainteresowania zatrudnieniem osób niepełnosprawnych? Dlaczego TAK? Dlaczego NIE? Czy należałoby zmienić ustawę w taki sposób, aby krąg pracodawców, zobowiązanych do osiągnięcia 6% zatrudnienia osób niepełnosprawnych zwiększyć, przesuwając próg zatrudnienia określony obecnie na 25 osób do np. 9 osób? Jeśli TAK dlaczego? na jakim poziomie wielkości firmy wyznaczyć taki próg? Jeśli NIE dlaczego? 8

9 Czy likwidacja możliwości uzyskania stałego dofinansowania z tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim w zamian za wprowadzenie bardziej elastycznego rozwiązania, opartego np. na koncepcji bonu - który mógłby zostać przez pracownika użyty np. do sfinansowania kosztów dojazdu do pracy, lepszego zaopatrzenia (np. wózek, cyfrowe aparaty słuchowe, oprogramowanie komputerowe ułatwiające pracę albo jak dotychczas do uzyskania przez pracodawcę dofinansowania do wynagrodzenia)- wpłynęłoby pozytywnie na zatrudnienie osób niepełnosprawnych? Moderator wręczyć KARTĘ 3 Czy Państwa zdaniem osoby cierpiące na następujące schorzenia: chorobę Parkinsona, stwardnienie rozsiane, paraplegię, tetraplegię, hemiplegię, ze znacznym upośledzeniem widzenia (ślepotą) oraz niedowidzeniem, głuchota i głuchoniemota, nosiciele wirusa HIV oraz chorzy na AIDS, epilepsję, przewlekłe choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, miastenię oraz z późnymi powikłaniami cukrzycy powinny mieć wyższe niż obecnie obowiązujące dofinansowania dla zatrudniających ich pracodawców? Jeśli TAK, to które i dlaczego? Które NIE powinny i dlaczego? Czy są jakieś schorzenia, które nie zostały wymienione, a powodują, że zatrudnienie osób cierpiących na nie również powinno nieść ze sobą możliwość uzyskania wyższego dofinansowania dla zatrudniającego je pracodawcy? Jeśli TAK, to które i dlaczego? Czy chcieliby Państwo dodać coś jeszcze do naszej dyskusji, coś, co nie było poruszane, a powinno być? Dziękuję za spotkanie. 9