Ryszard. Markiewicz.prof. Ilustrowane_prawo _autorskie

Transkrypt

1 Ryszard Markiewicz.prof Ilustrowane_prawo _autorskie

2 Ryszard Markiewicz Ilustrowane prawo autorskie Warszawa 2018

3

4 Ani mojej wnuczce

5 Skrócony spis treści 15 Wstęp 17 1 Wprowadzenie 31 2 Przedmiot praw autorskich utwór Powstanie i czas trwania ochrony autorskiej. Terytorializm, formalności. Monizm i dualizm Podmiot praw autorskich Autorskie dobra osobiste Autorskie prawa majątkowe Dozwolony użytek Czynności prawne w prawie autorskim Regulacje odrębne Ochrona praw autorskich Prawa pokrewne Ochrona sui generis baz danych Zbiorowy zarząd prawami autorskimi i pokrewnymi Konwencje międzynarodowe Prawo międzynarodowe prywatne a prawo autorskie sygnalizacja Ochrona karna sygnalizacja Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym sygnalizacja 607 Spis ilustracji

6 Spis treści Wstęp 15 1 Wprowadzenie Miejsce prawa autorskiego w systemie prawa Kilka uwag o historii prawa autorskiego Źródła prawa Problemy ze stosowaniem prawa Unii Europejskiej 28 2 Przedmiot praw autorskich utwór Uwagi ogólne Twórca człowiek Ustalenie utworu Działalność twórcza o indywidualnym charakterze Uwagi ogólne Pomysł i inne elementy utworu z art. 1 ust. 21 pr. aut Zagadnienia sporne Sens kryterium statystycznej jednorazowości Nowość obiektywna jako przesłanka istnienia indywidualnego charakteru utworu Pomysł jako utwór Między niechronionym pomysłem a chronionym sposobem wyrażenia Utwór a kontekst eksploatacji Twórczość równoległa Wytwory sztucznej inteligencji Utwory nauczyciela akademickiego według ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Poszczególne rodzaje utworów i ich elementy Uwagi ogólne Utwory piśmiennicze Utwory plastyczne Wzory przemysłowe Liternictwo logo Solidarności Fotografia Bazy danych Architektura Dzieło techniczne Programy komputerowe Wyłączenia spod ochrony autorskiej Uwagi ogólne Zagadnienie sporne: materiał urzędowy jako utwór Elementy chronione w utworze praktyka Uwagi ogólne Zagadnienia sporne niepewność ocen Prawne kategorie utworów Dzieło zależne, dzieło z zapożyczeniami i inspirowane 147 7

7 Spis treści Zagadnienie sporne fotografia wykorzystana w utworze plastycznym Utwory wyodrębniane ze względu na ich autorstwo Uwagi wstępne Utwory połączone Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Utwory współautorskie Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Relacje Powstanie i czas trwania ochrony autorskiej. Terytorializm, formalności. Monizm i dualizm Uwagi ogólne Powstanie ochrony Autorskie prawa osobiste czas ochrony Autorskie prawa majątkowe czas ochrony Uwagi ogólne Czas ochrony utworów w Polsce Podmiot praw autorskich Autorskie prawa osobiste Autorskie prawa majątkowe Uwagi ogólne Pracownicze utwory Standardowe utwory pracownicze Pracownicze utwory naukowe Pracownicze programy komputerowe Utwory studenckie Znaczenie pojęcia twórca w prawie autorskim Autorskie dobra osobiste Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Relacja do dóbr osobistych prawa powszechnego Więź twórcy z utworem Dozwolony użytek jako normatywna podstawa ograniczenia ochrony autorskich dóbr osobistych Uwagi ogólne Dwa modele interpretacji Korekta ochrony autorskich dóbr osobistych ze względu na dozwolony użytek Klauzula z art. 35 pr. aut. jako podstawa ochrony dóbr osobistych 212

8 Spis treści Wyważanie interesów na gruncie art. 35 pr. aut Sprawa źrebaka Autorskie dobra osobiste wobec nietwórczych elementów utworu Prawo do autorstwa Uwagi ogólne Plagiat Prawo do integralności i rzetelnego wykorzystania utworu Prawo do integralności Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu Zagadnienia sporne Prawo do integralności a prawo do rzetelnego wykorzystania utworu Prawo do integralności a dzieło zależne i z zapożyczeniami Prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu Inne autorskie prawa osobiste Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu Prawo do odstąpienia od umowy lub do jej wypowiedzenia ze względu na istotne interesy twórcze Prawo dostępu do utworu Uprawnienia twórcy ze względu na zamiar zniszczenia egzemplarza utworu Autorskie prawa majątkowe Uwagi ogólne Korzystanie z utworu Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Prawo do reprodukcji utworu (utrwalanie i zwielokrotnianie) Zagadnienia sporne Prawo do dystrybucji (obrót oryginałem lub egzemplarzem) Uwagi ogólne Działania poprzedzające dystrybucję egzemplarzy utworu Wyczerpanie prawa Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Zwielokrotnienia utworu Wyczerpanie prawa wobec udostępnienia utworu on line Ograniczenia umowne zbywcy egzemplarza utworu a wyczerpanie prawa Linkowanie a wyczerpanie prawa Rozpowszechnianie w inny sposób niż przez obrót egzemplarzem dzieła Uwagi ogólne Publiczne udostępnianie utworów Zagadnienia sporne 287 9

9 Spis treści Publiczne udostępnienie utworu w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Linkowanie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Linkowanie a wyczerpanie prawa Odpowiedzialność za wyszukiwarki w sieciach peer-to-peer Linkowanie a wyłączenie odpowiedzialności usługodawcy na podstawie ustawy z r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną Implementacja krajowa prawa Unii Europejskiej w kształcie przyjętym przez Trybunał Sprawiedliwości w zakresie publicznego udostępniania utworu Prawo do wynagrodzenia Droit de suite Prawo do rozporządzania utworem Ochrona przed usuwaniem zabezpieczeń Dozwolony użytek Uwagi ogólne Wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła Uprzednie rozpowszechnienie utworu Zagadnienia ogólne problemy sporne Niezawiniony brak świadomości, że utwór uprzednio nie był rozpowszechniony Stosowanie testu trójstopniowego z dyrektywy 2001/29/WE i art. 35 pr. aut Bezpośrednie stosowanie Konstytucji, KPP i EKPC dla rozszerzenia swobody eksploatacji cudzych utworów poza dozwolonym użytkiem Dozwolony użytek: sprzeczność między dyrektywą 2001/29/WE a polskim prawem autorskim w zakresie poszanowania autorskich dóbr osobistych Postacie dozwolonego użytku Dozwolony użytek osobisty Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Bezprawne źródło pozyskiwania utworów Kopiowanie dużych utworów Licencja dla eksploatacji internetowej Cytat Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Prawa gatunku twórczości w świetle dyrektywy 2001/29/WE Cytat jako narzędzie dla tworzenia remiksów Cytat w nieutworze Dopuszczalność wprowadzania zmian w cytowanym utworze 357

10 Spis treści Cytaty w tej książce Cytat w ujęciu prof. Lionela Bently Rozszerzenie granic cytatu w świetle orzeczenia w sprawie Deckmyn Przykłady sporów sądowych Parodia Uwagi ogólne Konieczne cechy parodii w rozumieniu art. 291 pr. aut Wypowiedź o charakterze humorystycznym Nawiązanie do istniejącego utworu Właściwa równowaga w parodii Parodia w zakresie uzasadnionym prawami gatunków twórczości Niekonieczne cechy parodii w rozumieniu art. 291 pr. aut Zagadnienia sporne Wskazanie autorstwa (źródła) dzieła parodiowanego Podstawy prawne wymogu zachowania właściwej równowagi przy ocenie dopuszczalności parodii Autorskie prawa osobiste a parodia Dobra osobiste prawa powszechnego przy wyważaniu interesów na gruncie testu trójstopniowego i art. 35 pr. aut Parodia a cytat Parodia i reklama Rozszerzenie granic cytatu w świetle orzeczenia w sprawie Deckmyn Niezamierzone włączenie utworu do innego utworu Prawo panoramy Przedruk Licencja dla zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia badań naukowych Licencje dla bibliotek Dzieła osierocone i niedostępne w handlu Licencja dla osób niepełnosprawnych Inne postacie licencji Czynności prawne w prawie autorskim Uwagi ogólne Umowy licencyjne Umowy o przeniesienie prawa Wspólne reguły dla umów licencyjnych i przenoszących prawa autorskie Szczególne postacie umów autorskich Open access, open source, Creative Commons, Free Culture wyzwania dla prawa autorskiego Zagadnienia sporne kwestie umów prawa autorskiego Jednostronne czynności prawne

11 Spis treści 9 Regulacje odrębne Utwory audiowizualne Uwagi ogólne Zagadnienie sporne utwory wkładowe w dziełach audiowizualnych Programy komputerowe Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Uprawnienia legalnego dysponenta programu komputerowego Prawo o ustroju sądów powszechnych Prawo wyłączne do programu źródłowego? Status gier komputerowych i multimediów Ochrona praw autorskich Bezpośrednie i pośrednie naruszenie praw autorskich Autorskie prawa osobiste Autorskie prawa majątkowe Uwagi ogólne Roszczenia Postępowania pomocnicze i tymczasowe środki ochrony Uwagi ogólne Roszczenia informacyjne Zabezpieczenie dowodów i roszczeń Roszczenie prewencyjne z art. 439 k.c Wyłączenie odpowiedzialności usługodawcy za naruszenia praw autorskich w Internecie Kontrola graniczna Prawa pokrewne Uwagi ogólne Prawa do artystycznych wykonań Problemy sporne Prawa do fonogramów i wideogramów Prawo do nadań Prawo wydawcy do pierwszych wydań Zagadnienia sporne Prawo opracowującego wydania krytyczne i naukowe Ochrona sui generis baz danych Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Niedookreślone przesłanki ochrony Ograniczenie swobody umów Czas ochrony 545

12 Spis treści 13 Zbiorowy zarząd prawami autorskimi i pokrewnymi Uwagi ogólne Podstawa do wykonywania zbiorowego zarządu przez organizacje zbiorowego zarządzania Uwagi ogólne Umowa o zbiorowe zarządzanie Umowa o reprezentacji Obowiązkowe pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania Niezależne podmioty zarządzające prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi Wykonywanie zbiorowego zarządu w stosunkach zewnętrznych Uwagi ogólne Tabele wynagrodzeń Postępowanie mediacyjne Domniemanie Zagadnienia sporne Konwencje międzynarodowe Prawo autorskie Konwencja berneńska Traktat TRIPS Traktat WIPO o prawie autorskim Traktat WIPO o dostępie osób niewidomych do utworów drukowanych Prawa pokrewne Konwencja rzymska Traktat TRIPS Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach Pekiński traktat w sprawie audiowizualnych artystycznych wykonań Prawo międzynarodowe prywatne a prawo autorskie sygnalizacja Jurysdykcja Prawo właściwe Ochrona karna sygnalizacja Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym sygnalizacja 599 Spis ilustracji 607

13

14 Wstęp Ilustrowane prawo autorskie to swoisty przewodnik po współczesnym prawie autorskim. W sposób przystępny prezentuje podstawowe instytucje polskiego prawa autorskiego, uwzględniając przy tym prawo Unii Europejskiej. Ale równocześnie dla zainteresowanych w wyodrębnionych częściach w poszczególnych rozdziałach (zatytułowanych Zagadnienia sporne i oznaczonych ) omówiono bardziej złożoną problematykę prawną. Układ opracowania, dobór problematyki, sposób referowania problemów prawnych i wykorzystane ilustracje powodują, że publikacja różni się od innych z tej tematyki. Książka zawiera obszerny materiał ilustracyjny co nie jest typowe w tego rodzaju publikacjach. Ten zabieg umożliwia zrozumienie wielu podstawowych problemów autorskich, śledzenie rozumowań prawniczych i własną ocenę czytelnika co do ich trafności. Ułatwia to także zapamiętanie przedstawianych zagadnień i chyba uatrakcyjnia lekturę. Uprzednio tę metodę prezentacji prawa autorskiego stosowaliśmy z Januszem Bartą w trakcie naszych wspólnych wykładów. Sądzę, że sprawdzi się ona także w tej książce. Przyznać przy tym muszę, że zbieranie obrazków do tej książki stało się dla mnie swoistą pasją, której poświęcam dużo czasu. Dobrym przykładem trudności, a w tym przypadku sukcesu, w poszukiwaniu materiału ilustracyjnego były problemy z odnalezieniem pierwowzoru dla I nagrody w konkursie związanym z Rokiem Chopinowskim [1]. W komentarzach prasowych pisano, że przejęto w nim reklamę Saatchi & Saatchi dla Planet M w Indiach. Dysponowałem tylko czarno białą, i to marną, odwróconą kopią tej reklamy [2]. Próby odnalezienia w Internecie wersji kolorowej tego projektu trwały wiele godzin. Bez skutku próbowałem m.in. uzyskać informację w polskim oddziale tej agencji reklamowej. W końcu (po dwóch latach) przypadkowo znalazłem ten projekt [3] 1. Wydaje się, że nawet wobec jego przejęcia dla upamiętnienia rocznicy, a nie stworzenia w wyniku równoległej twórczości nie doszło do naruszenia prawa autorskiego, gdyż wykorzystano jedynie pomysł. Inną kwestią jest oczywiście ocena środowiskowa wobec umyślności takiego postępowania. W książce wykorzystałem fragmenty moich wcześniejszych prac oraz książki Prawo autorskie (Warszawa 2016), napisanej wspólnie z Januszem Bartą. W uzgodnieniu z nim zamieściłem je bez oznaczania, gdy były głównie mojego autorstwa. O ile jednak tamta publikacja jest rozbudowanym 1. Tylko dzięki temu, że w wyszukiwarce dodałem do innych słów kluczowych nazwę miasta MUMBAJ, a więc Bombaju, w którym tę reklamę zastosowano. 15

15 Wstęp [1] [2] [3] systemem prawa autorskiego, adresowanym głównie do specjalistów z zakresu prawa autorskiego, to Ilustrowane prawo autorskie w części podstawowej jest generalną informacją adresowaną także do osób bez wykształcenia prawniczego, a zainteresowanych tą tematyką, zaś w części spornej także do studentów prawa i innych osób zawodowo związanych z tym prawem. Książka ta różni się także od moich Zabaw z prawem autorskim. Przedstawiony tu został zarys całego prawa autorskiego, gdy w Zabawach omówiono tylko zagadnienia podatne na ich ilustrowanie. Nadto zmiana przepisów prawa autorskiego dotyczących dozwolonego użytku z 2015 r. spowodowała, że oceny prawne z Zabaw dotyczące interpretacji niektórych ilustracji przestały być aktualne toteż wykorzystując je powtórnie zmieniłem argumentację. Wreszcie w niektórych przypadkach dokonałem autokorekty moich wcześniejszych interpretacji prawnych. Mam świadomość, że przyjęty tu dobór poszczególnych zagadnień nie jest w pełni reprezentatywny i że szczegółowość ich omówienia niekiedy nie jest należycie wyważona. Te usterki są spowodowane dwiema okolicznościami: nastawieniem na eksponowanie kwestii szczególnie kontrowersyjnych lub aktualnych oraz (co jest słabszym uzasadnieniem) osobistymi zainteresowaniami co uwidacznia się np. w mniej szczegółowym omówieniu praw pokrewnych niż klasycznych praw autorskich lub kaprysem (dotyczy to np. szerokiego ujęcia parodii). Za pracę nad ostateczną redakcją tej książki bardzo dziękuję Paniom Joannie Barcz Puchalskiej, Wioletcie Kowalskiej, Małgorzacie Rybak oraz Wydawcy Paniom Justynie Kossak i Monice Pawłowskiej. Projekt graficzny dla całości tej książki stworzył Pan Wojciech Kwiecień Janikowski każdy autor cieszyłby się z takiego uatrakcyjnienia swojej pracy. Ja też. Jestem także wdzięczny Panu Jakubowi Chwalbie za uwagi krytyczne, które istotnie wpłynęły na ostateczny kształt książki.

16 Przedmiot praw autorskich utwór 2

17 2 Przedmiot praw autorskich utwór Uwagi ogólne Twórca człowiek Ustalenie utworu Działalność twórcza o indywidualnym charakterze Uwagi ogólne Pomysł i inne elementy utworu z art. 1 ust. 21 pr. aut Zagadnienia sporne Sens kryterium statystycznej jednorazowości Nowość obiektywna jako przesłanka istnienia indywidualnego charakteru utworu Pomysł jako utwór Między niechronionym pomysłem a chronionym sposobem wyrażenia Utwór a kontekst eksploatacji Twórczość równoległa Wytwory sztucznej inteligencji Utwory nauczyciela akademickiego według ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Poszczególne rodzaje utworów i ich elementy Uwagi ogólne Utwory piśmiennicze Utwory plastyczne Wzory przemysłowe Liternictwo logo Solidarności Fotografia Bazy danych Architektura Dzieło techniczne Programy komputerowe Wyłączenia spod ochrony autorskiej Uwagi ogólne Zagadnienie sporne: materiał urzędowy jako utwór Elementy chronione w utworze praktyka Uwagi ogólne Zagadnienia sporne niepewność ocen Prawne kategorie utworów Dzieło zależne, dzieło z zapożyczeniami i inspirowane Zagadnienie sporne fotografia wykorzystana w utworze plastycznym Utwory wyodrębniane ze względu na ich autorstwo Uwagi wstępne Utwory połączone Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Utwory współautorskie Uwagi ogólne Zagadnienia sporne Relacje sprawy sporne

18 2 Przedmiot praw autorskich utwór 2.1 Uwagi ogólne Utwór jest dobrem niematerialnym, którego sposób istnienia jest trudny do wyjaśnienia. Nie chodzi tu bowiem o rzecz lub formę przekazu, za pomocą których jest on (lub może być) komunikowany innej osobie, lecz o wytwór stworzony przez autora i dostępny dla niego początkowo tylko poprzez jego własną świadomość, a później, po jego uzewnętrznieniu, możliwy do zapoznawania się z nim interpersonalnie. Jak pisze A. Kopff, utwór różni się od swej materialnej podstawy bytowej, dzięki której na ogół istnieje 1, i może być poznawany. Jest to tzw. schematyczny przedmiot intencjonalny, który źródło swego istnienia ma w szczególnych aktach świadomości, a jego ustalenie jest tylko kluczem do wywołania aktów świadomości, w których utwór istnieje. W takim ujęciu jak dalej wskazuje A. Kopff istnienie utworów jest w znacznym stopniu uwarunkowane przez odbiorców utwór konkretyzuje się dopiero z chwilą, gdy jest przedmiotem percepcji 2. Definicję syntetyczną utworu wprowadza art. 1 ust. 1 pr. aut., który stanowi: Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Ponadto w art. 1 ust. 2 pr. aut. zamieszczono przykładowe wyliczenie różnych postaci utworów. Aby można było zakwalifikować wytwór jako utwór, konie czne jest, by: a) został stworzony przez człowieka (por. pkt 2.2 w tym rozdziale), b) był ustalony (por. pkt 2.3 w tym rozdziale), c) posiadał cechę działalności twórczej o indywidualnym charakterze (por. pkt 2.4 w tym rozdziale), d) nie został ustawowo zaliczony do kategorii wytworów wyłączonych spod możliwości uznania ich za utwór (por. pkt 2.6 w tym rozdziale). Dla przyznania rezultatowi pracy człowieka statusu utworu nie mają znaczenia okoliczności związane z: a) osobą autora (wiek, poczytalność, kwalifikacje zawodowe, nastawienie do rezultatu własnego działania), b) przebiegiem tworzenia danego wytworu, o ile proces ten nie znajduje w nim 1. Wobec braku takiej podstawy (braku utrwalenia) utwór jest uzewnętrzniony poprzez jego (artystyczne) wykonanie (improwizacja muzyczna, recytacja, wypowiedź uprzednio niezapisana itd.). 2. Por. A. Kopff [w:] S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda, Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973, s

19 2.2 Twórca człowiek [1] [2] swego odbicia w tym sensie, że dzieło uwidacznia uprzednie istnienie takiego procesu, c) nakładem pracy i kosztów związanych ze stworzeniem wytworu, d) przeznaczeniem dzieła, wartością (estetyczną, naukową lub użytkową), e) okolicznością, czy korzystanie z dzieła jest czynem bezprawnym [np. ze względu na naruszanie cudzych praw autorskich (np. plagiat) lub zakazów wynikających z prawa publicznego (dzieło pornograficzne)], f ) istnieniem ukończonego dzieła Twórca człowiek Ustawowa definicja utworu przesądza, że jest nim jedynie rezultat działania człowieka (osoby fizycznej), stąd też oba poniższe dzieła nie są utworami: pierwsze jest tworem natury [1], drugie słonia [2]. Próba obrony statusu utworu względem obrazu słonia mogłaby polegać na stwierdzeniu twórczej działalności człowieka w postaci dostrzeżenia przez niego wartości estetycznych w tym wytworze, wyborze tego spośród innych jego obrazków i ewentualnie nadaniu tytułu obrazowi. Nie sądzę jednak, by było to uzasadnione podejście Por. art. 1 ust. 3 pr. aut.

20 2 Przedmiot praw autorskich utwór [3 i 4] [5] Trzeba jednak pamiętać o odróżnianiu samego tworu natury lub zwierzęcia od ewentualnego istnienia utworu ze względu na sposób utrwalenia. O ile w fotografii wzoru namalowanego przez mróz z reguły nie można dopatrzyć się utworu [3], to oczywiście, gdy taki wzór stanowi element składowy fotografii, jako całość podlega ona ochronie na ogólnych zasadach przyjętych dla fotografii [4]. Dodajmy, że nie można wykluczyć możliwości ochrony samego wzoru ukształtowanego przez mróz np. ze względu na oświetlenie lub zabarwienie [5]. Dobrą ilustracją wspomnianego wyżej autorskoprawnego problemu rozgraniczenia zjawisk przyrody i ich fotografii jest spór na tle wykorzystania znanej fotografii S.R. Heavey a The Mothership [6] w serialu produkcji zrealizowanej dla Netfliksa Stranger Things [7]. Moim zdaniem to, co zostało ze zdjęcia przejęte do filmu, to jedynie standardowa rejestracja wyglądu chmur burzowych, która zresztą została dodatkowo przetworzona przez plastyka (widać to zarówno w górnych warstwach chmury, jak i w przetworzeniu jej dolnej części). Brak podstaw uznania za przedmiot prawa autorskiego zdjęć dokonywanych bez udziału człowieka, a więc np. przy wykorzystaniu w pełni zautomatyzowanego procesu fotografowania przez zaprogramowany 35

21 Stan prawny na 1 października 2018 r. Wydawca Monika Pawłowska Redaktor prowadzący Adam Choiński Opracowanie redakcyjne Violet Design Wioletta Kowalska Projekt okładki, układ typograficzny i skład Wojtek Kwiecień-Janikowski Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2018 ISBN Dział Praw Autorskich ul. Przyokopowa Warszawa tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

22 Ryszard Markiewicz profesor doktor habilitowany nauk prawnych, związany z Katedrą Prawa Własności Intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (uprzednio: Instytut Prawa Własnoś ci Intelektualnej UJ), którą wspólnie z prof. Januszem Bartą kierował przez ponad 37 lat, wspólnik w Kancelarii Markiewicz & Sroczyń ski, autor wielu publikacji z zakresu własności intelektualnej. Ilustrowane prawo autorskie to przewodnik po współczesnym polskim i europejskim prawie autorskim. Nowatorstwo tej książki polega na wykorzystaniu obszernego materiału ilustracyjnego, który ułatwia zrozumienie problemów prawa autorskiego oraz śledzenie rozumowań z orzeczeń sądowych. Nowym podejściem jest także wyodrębnienie tzw. zagadnień spornych, zamieszczanych obok części podstawowych. Dzięki temu publikacja jest przeznaczona zarówno dla studentów, wydawców, dziennikarzy, twórców reklam, producentów filmowych i telewizyjnych, jak i dla osób zawodowo zajmujących się prawem autorskim W01P zł (w tym 5% VAT) ISBN Zamówienia: infolinia fax zamowienia@wolterskluwer.pl