Wprowadzenie. Wprowadzenie

Transkrypt

1 Wprowadzenie Zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo budowlane, począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r. dla: każdego budynku oddawanego do użytkowania, każdego budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi, części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, lokalu mieszkalnego powinna być ustalona, w formie świadectwa, jego charakterystyka energetyczna. Świadectwa, o których mowa wyżej, może sporządzać osoba, która w szczególności: 1) ukończyła co najmniej studia magisterskie oraz m.in. 2) spełnia jeden z warunków: posiada uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej albo ukończyła nie mniej niż roczne studia podyplomowe na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków albo odbyła szkolenie i złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Jak wynika z przedstawionych wyżej dyspozycji, prawo budowlane powołuje do życia nowy zawód, a wśród projektantów obiektów budowlanych nową specjalność audytora energetycznego. 7

2 Jego działania obejmować będą: doradztwo i współudział w projektowaniu obiektów budowlanych, które zapewnić mają oszczędność energii i odpowiednią izolacyjność cieplną przegród budowlanych, doradztwo na rynku nieruchomości dotyczące w szczególności zwiększenia izolacyjności cieplnej przegród budowlanych, a także wprowadzenie innych rozwiązań zapewniających oszczędność energii w istniejących budynkach, przygotowanie świadectw charakterystyki energetycznej obiektów budowlanych, które są lub mają znaleźć się na pierwotnym lub wtórnym rynku nieruchomości. Jak z tego wynika, audytor będzie współpracował w fazie przygotowania inwestycji budowlanych z projektantami różnych branż, a szczególnie z projektantem architektury i konstrukcji. Potem, kiedy budynek zostanie zrealizowany i będzie przedmiotem obrotu rynkowego, audytor energetyczny będzie współpracował z rzeczoznawcami majątkowymi, zarządcami nieruchomości i pośrednikami w obrocie nieruchomościami. Tak określony szeroki obszar działania audytora wskazuje na zakres przepisów prawnych, których znajomość będzie pomocna w jego pracy. Te właśnie ustalenia były podstawą przygotowania niniejszego zbioru przepisów. Obejmuje on bowiem nie tylko przepisy dotyczące bezpośrednio audytu energetycznego, ale został poszerzony o przepisy dotyczące otoczenia prawnego, w jakim pracować będzie audytor, zwłaszcza że aspiracją tego nowego zawodu powinno być szeroko rozumiane doradztwo techniczne, ekonomiczne i prawne na rynku nieruchomości. Zbiór niniejszy składa się z czterech rozdziałów: Rozdział I Prawo w gospodarce nieruchomościami Rozdział otwierają wybrane fragmenty kodeksu cywilnego. Kodeks ten składa się z czterech ksiąg, których problematyka dotyczy zagadnień ogólnych oraz praw: rzeczowych, zobowiązań i spadków. Księgi kodeksu dzielą się na tytuły, tytuły na działy, a działy na rozdziały. Niekiedy rozdziały dzielą się jeszcze na oddziały. W niniejszym opracowaniu zamieszczono wybrane fragmenty tego kodeksu. Księgę pierwszą zamieszczono w całości. Obejmuje ona 6 tytułów i definiuje m.in. pojęcie osoby fizycznej i prawnej oraz przedsiębiorcy. Księga drugą dotyczy własności i innych praw rzeczowych. Szczególnie istotne są tu definicje nieruchomości i praw do nieruchomości. Księ- 8

3 ga trzecia dotyczy zobowiązań, jakie powstają pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Są więc szczególnie istotne dla osób prowadzących działalności gospodarczą. Uzupełnieniem i rozwinięciem problematyki zawartej w księdze drugiej kodeksu cywilnego jest zamieszczona dalej ustawa o własności lokali. Dotyczy ona szczególnego rodzaju nieruchomości, jakimi są nieruchomości lokalowe. Ustawa podaje m.in. definicję tych nieruchomości oraz procedury, które prowadzą do ich ustanowienia. Dalej zamieszczono wybrane fragmenty ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dotyczą one zasad gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Zamieszczono tu również przepisy odnoszące się do wyceny nieruchomości, a także przepisy dotyczące zawodów, które związane są z gospodarką nieruchomościami: rzeczoznawcy majątkowego, zarządcy nieruchomości i pośrednika w obrocie nieruchomościami. Dwie ostanie ustawy zamieszczone w tym rozdziale we fragmentach to: ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne. Zamieszczone przepisy dotyczą zasad zbierania, przetwarzania i tworzenia zasobów informacji o nieruchomościach. Rozdział II Prawo inwestycyjne W polskim systemie prawnym szeroko rozumiane pojęcie prawa budowlanego opiera się na dwóch fundamentalnych aktach prawnych: ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie Prawo budowlane, wraz z całym zbiorem przepisów wykonawczych. Z pewnym uproszczeniem można powiedzieć, że zagospodarowanie przestrzenne dotyczy terenu (gruntu) i jego przeznaczenia, natomiast prawo budowlane odnosi się do obiektów planowanych, realizowanych i użytkowanych na tym terenie. Z punktu widzenia problematyki, której poświęcony jest niniejszy zbiór, trzeba dodatkowo zwrócić uwagę na fakt, że to właśnie przepisy prawa budowlanego zawierają podstawowe regulacje dotyczące audytu energetycznego. Dlatego wybrane fragmenty obu wymienionych ustaw otwierają rozdział II. Dalej zamieszczono trzy akty prawne niższej rangi, w istocie o technicznym charakterze. Są to rozporządzenia właściwych ministrów dotyczące: warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych, warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz zakresu i formy projektu budowlanego. 9

4 Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zamieszczono wykaz Polskich Norm przywołanych w tym akcie prawnym. Ma to znaczenie zasadnicze w świetle zapisów ustawy o normalizacji, która stanowi, że w normalizacji krajowej stosuje się zasadę dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm. W tej sytuacji przywołanie norm w rozporządzeniu nakłada obowiązek ich stosowania w zakresie działania tego aktu prawnego. Rozdział III Dokumenty Wspólnot Europejskich w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i racjonalizacji zużycia energii Podstawowym dokumentem jest tu dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/91/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Wprowadza ona obowiązujący standard energetyczny budynków oraz system ocen energetycznych i kontroli źródeł ciepła (kotłowni) i instalacji klimatyzacyjnych. Ze względu na bardzo wysoki udział sektora mieszkalnictwa i usług w krajach Wspólnoty w zużyciu energii dyrektywa poprzez swoje postanowienia zmierza do obniżenia tego zużycia. Konsekwencją wdrożenia dyrektywy jest wprowadzenie systemu ocen energetycznych i świadectw energetycznych dla budynków. Taka ocena zapewni znajomość cech energetycznych obiektu. Dane te mają istotne znaczenie zarówno dla jego właściciela, potencjalnego nabywcy, jak i najemcy. Natomiast świadectwo energetyczne, wydane przez upoważnionego eksperta, zawiera informacje o tych cechach budynku czy lokalu, które określają jego zapotrzebowanie na energię, a więc decydują o kosztach jego utrzymania. Wprowadzenie tej oceny w myśl dyrektywy powinno stanowić również zachętę do budowy budynków energooszczędnych i przyjaznych dla środowiska, a także do poprawy cech energetycznych budynków istniejących. Kolejny dokument tego rozdziału Komunikat Komisji zawiera plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii w Europie. Efektywność energetyczna w sektorze budowlanym została uznana za jeden z priorytetów. Jednym z celów zawartego w komunikacie planu działania jest osiągnięcie do 2020 r. 20% potencjalnych oszczędności w rocznym zużyciu energii pierwotnej Unii Europejskiej. Celem przedstawionego w Komunikacie planu działania jest: mobilizacja społeczeństwa, decydentów na wszystkich szczeblach administracji 10

5 rządowej i podmiotów rynkowych oraz przekształcenie wewnętrznego rynku energii w taki sposób, by zapewnić obywatelom UE najbardziej energooszczędną infrastrukturę, domy, urządzenia, procesy, rodzaje transportu i systemy energetyczne na świecie. Biorąc pod uwagę znaczenie czynnika ludzkiego w zmniejszaniu zużycia energii, omawiany plan działania zachęca również obywateli do wykorzystywania energii w sposób możliwie najbardziej racjonalny. Energooszczędność to nie tylko kwestia prawodawstwa, ale również świadomego wyboru konsumentów. W Rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie planu działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału, na podstawie wcześniej przyjętych komunikatów i dyrektyw dokonano oceny działania rządów i komisji w zakresie racjonalizacji zużycia energii. Rozdział IV Przepisy dotyczące audytu i charakterystyki energetycznej budynków. Rozdział ten zawiera ustawę i rozporządzenia związane z zakresem i formą audytu energetycznego, jego weryfikacją oraz z zasadami finansowania części kosztów przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych. Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów określa zasady wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych mających na celu: a) zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do budynków; b) zmniejszenie strat energii w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła; c) wykorzystania niekonwencjonalnych i odnawialnych źródeł ciepła. W załączniku do tej ustawy podano wzór do obliczania wysokości premii kompensacyjnej Dwa zamieszczone dalej akty prawne to rozporządzenia wykonawcze do ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Są to rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu i form audytu energetycznego oraz sposobu weryfikacji tego audytu. Pierwsze z nich określa szczegółowy zakres i formę audytu energetycznego oraz audytu remontowego, a także algorytm oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i wzory kart audytu. W załączniku do rozporządzenia podano w szczególności: a) metodę oceny opłacalności i wyboru ulepszeń termomodernizacyjnych prowadzących do zmniejszenia strat przenikania ciepła przez przegrody budowlane i zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło na ogrzanie powietrza wentylacyjnego; 11

6 b) metodę wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego prowadzącego do zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło na przygotowanie ciepłej wody użytkowej; c) metodę wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termodernizacyjnego poprawiającego sprawność cieplną systemu grzewczego; d) metodę wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego; e) metodę sporządzania bilansu ciepła i wyznaczania efektów energetycznych dla lokalnego źródła ciepła; f) metodę wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacycjnego lokalnego źródła ciepła; g) metodę obliczania całkowitych strat ciepła w lokalnej sieci ciepłowniczej; h) metodę wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lokalnej cieci ciepłowniczej. Drugie rozporządzenie określa szczegółowy sposób i tryb weryfikacji audytu energetycznego oraz audytu remontowego oraz szczegółowe warunki, jakie powinny spełniać podmioty, którym Bank Gospodarstwa Krajowego może zlecać wykonanie weryfikacji audytów. Następnie w zbiorze zamieszczono rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetyczne. Określa ono: a) sposób sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową; b) wzory świadectw charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową; c) metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową. Rozporządzenie podaje dwa sposoby określania charakterystyki energetycznej budynku. Pierwszy przeznaczony jest do obliczania charakterystyki energetycznej budynków bez instalacji chłodzenia (załącznik nr 5 rozporządzenia). Obliczenia zapotrzebowania ciepła użytkowego do ogrzewania i wentylacji wykonuje się dla normatywnych warunków użyt- 12

7 kowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych, określonych dla najbliższej stacji meteorologicznej. Charakterystykę energetyczną określa się na podstawie obliczonego wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku ocenianego. W przypadku budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych niewyposażonych w instalacje chłodzenia wskaźnik EP (energii pierwotnej) obejmuje sumę rocznego zapotrzebowania na energie pierwotną użytkowaną dla celów ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Załącznik zawiera również metodę uproszczoną obliczania rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną dla ogrzewania i wentylacji budynków z wentylacją grawitacyjną, której nie poddano termomodernizacji, a średni współczynnik przenikania ciepła obudowy budynku jest większy od 0,8 W/m 2 K. Metoda ta przeznaczona jest dla budynków z systemem chłodzenia (załącznik nr 6 rozporządzenia). Przy obliczaniu charakterystyki energetycznej części takiego budynku w określaniu zapotrzebowania ciepła (chłodu) użytkowego do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia należy uwzględnić wymianę ciepła (chłodu) nie tylko ze środowiskiem zewnętrznym, ale także z przylegającą częścią budynku. Obliczenia zapotrzebowania ciepła i chłodu użytkowego wykonuje się w oparciu o dane klimatyczne, przyjęte z bazy danych klimatycznych najbliższej stacji meteorologicznej. Zbiór zamyka rozporządzenie w sprawie przeprowadzania szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegających się o uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego oraz części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową. Zawiera ono informacje na temat programu szkoleń, zasad ich przeprowadzania oraz zasad organizacji egzaminu. Określono tu również wysokość odpłatności za szkolenie i przeprowadzone postępowanie egzaminacyjne. Załączniki do omawianego rozporządzenia zawierają: zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia, zakres programowy egzaminu, wzór kwestionariusza osobowego, wzór świadectwa stwierdzającego złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu uprawniającego do sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej. 13