OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2017

Transkrypt

1 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2017 PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W JAROCINIE Jarocin luty 2018

2 SPIS TREŚCI: WSTĘP... 3 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH... 4 II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU VIII. DZIAŁALNOŚĆ Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY X. DZIAŁALNOŚĆ LABORATORIUM MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII.. 92 ZAKOŃCZENIE

3 WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej powiatu jarocińskiego w roku 2017 było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie zagrożeniom stwarzanym przez środki zastępcze i nowe substancje psychoaktywne, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie zdrowia publicznego. Powyższy cel realizowany był w oparciu o regulacje prawne, w szczególności o ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2017, poz. 1261). Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie wykonywała zadania zgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć na rok 2017, a także przeprowadzała kontrole w związku z działaniami akcyjnymi, na podstawie otrzymanych zgłoszeń i wytycznych. Realizowano różnorodne działania edukacyjno-informacyjne na rzecz umacniania zdrowia jednostki oraz całego społeczeństwa powiatu jarocińskiego. W działalności laboratoryjnej jak i w działalności kontrolnej doskonalono wdrożone systemy zarządzania zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 +Ap1:2007 i PN-EN ISO/IEC 17020:2012, gwarantując uzyskanie wiarygodnych wyników badań i kontroli, jak również skuteczną realizację zaplanowanych celów w obszarze zdrowia ludzkiego. Realizowano system ciągłego podnoszenia poziomu kształcenia pracowników. W 2017 r., podobnie jak w latach ubiegłych, kontynuowano współpracę z Wielkopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym, Inspekcją Weterynaryjną, Starostwem Powiatowym, Urzędami Miast i Gmin, Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej, Komendą Powiatową Policji, Kuratorium Oświaty w Poznaniu - Delegaturą w Kaliszu, PCK Oddziałem Rejonowym w Jarocinie, prasą lokalną, a także telewizją PROART Ostrów. W przedkładanej ocenie ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych, zawodowych oraz wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie. Prezentowane w niniejszym opracowaniu dane liczbowe pochodzą ze sprawozdań statystycznych za rok 2017 realizowanych w ramach programu badań statystycznych. 3

4 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH I.1. Choroby, szerzące się drogą pokarmową W roku sprawozdawczym tak jak w latach ubiegłych sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny. Podobnie jak w latach ubiegłych nie notowano również zachorowań na dury rzekome oraz czerwonkę. Odnotowano znaczny spadek zatruć pokarmowych wywołanych pałeczką Salmonella z 17 przypadków (wsp. zap. 23,69) w roku 2016 do 10 (wsp. zap. 13,94) w roku Wszystkie przypadki potwierdzone laboratoryjnie. Zachorowania wystąpiły na terenie wsi (7 przypadków) i w mieście (3 przypadki). Dotyczyły one w 5 przypadkach kobiet i w 5 przypadkach mężczyzn. Wszystkie przypadki zachorowania wywołała pałeczka Salmonella enteritidis. Zarejestrowano wzrost zachorowań wywołanych przez Escherichi coli enteropatogenną z 3 przypadków (wsp. zap. 4,18) w 2016 r. do 4 przypadków (wsp. zap. 5,58) w roku Zachorowania wystąpiły na wsi (3 przypadki) i w mieście (1 przypadek). Dotyczyły one 2 kobiet i 2 mężczyzn. Odnotowano spadek zachorowań wywołanych przez Clostridium dificyle z 5 przypadków (wsp. zap. 6,97) w 2016 r. do 3 (wsp. zap. 4,18) w 2017 r. Zachorowanie dotyczyły 3 mężczyzn, z czego 2 zamieszkałych na wsi, a 1 w mieście. Zarejestrowano w 2017 r. 1 przypadek zachorowania (wsp. zap. 1,39) wywołanego Klebsiellą pneumoniae. Dotyczył kobiety zamieszkałej w mieście. W roku 2017 zarejestrowano 1 przypadek (wsp. zap. 1,39) zachorowań na lambliozę. Dotyczył kobiety zamieszkałej w mieście. W 2017 r. tak jak w latach ubiegłych nie zanotowano ani jednego zatrucia pokarmowego wywołanego enterotoksyną gronkowcową, toksyną botulinową, grzybami, jersiniozą. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano znaczny spadek zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 i zarejestrowano ich ogółem 67 (wsk. zap. 4350,65), a w roku 2016 było ich 84 (wsk. zap. 5440,41). W 9 przypadkach, biegunek nie poddano badaniu, były to 2 przypadki leczone ambulatoryjnie i 7 poddane hospitalizacji. Z ogółu zachorowań w 2017 r. 65 przypadków zachorowań na biegunki do lat 2 poddano hospitalizacji. 4

5 W 2017 zarejestrowano 6 zachorowań na WZW A (wsp. zap. 8,37). Zachorowania wystąpiły w miastach (4 przypadki) i na wsi ( 2 przypadki). I.2. Ogniska zachorowań. W roku 2017 na terenie powiatu jarocińskiego zarejestrowano 3 ogniska zbiorowych zatruć pokarmowych. Jednego czynnikiem etiologicznym była Salmonella Enteritidis. Narażonych było 8 osób zachorowały 2. Ognisko wystąpiło na terenie wsi. Przypadki nie były hospitalizowane. Nośnika nie ustalono. Pozostałe dwa ogniska czynnikiem etiologicznym był Hepatitis Viralis A. W jednym ognisku narażonych było 7 osób, z czego 3 zachorowały, w tym 2 były hospitalizowane. W następnym ognisku narażonych było 5 osób, a zachorowały 2, które były hospitalizowane. Ogniska wystąpiły na terenie miast. Zarejestrowano natomiast 17 innych ognisk zachorowań, których czynnikiem etiologicznym była Varicella. Ogniska ospy wietrznej wystąpiły w 12 przedszkolach oraz w 5 szkołach podstawowych, z czego 5 znajduje się na terenie miast, a 12 na wsi. Ogółem w ogniskach chorowało 124 dzieci do lat 14-tu. Ani jednego przypadku z ogółu zachorowań nie poddano hospitalizacji. Wszystkie zachorowania zakończyły się wyzdrowieniem. I.3. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienia ochronne. Sytuacja epidemiologiczna chorób przeciwko, którym prowadzi się szczepienia ochronne tak jak w latach ubiegłych kształtowała się dość pomyślnie. W roku 2017 nie zanotowano żadnego zachorowania na tężec, różyczkę oraz odrę. Podobnie jak w roku ubiegłym zarejestrowano 2 przypadki (wsp. zap. 2,79) zachorowania na krztusiec. Chorowała 1 dziewczynka w pierwszym miesiącu życia nie szczepiona i 1 kobieta szczepiona. Zachorowania wystąpiło na terenie miasta. W roku 2017 zarejestrowano spadek zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B - 1 przypadek (wsp. zap. 1,39), a w 2016 r. 4 przypadki (wsp. zap. 5,57). Wyżej wymienione zachorowanie w 2017 r. to przypadek przewlekły, który dotyczył mężczyzny zamieszkałego w mieście. Osoba była nieszczepiona i nie była narażona zawodowo. Zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic w roku 2017 wykazała tendencję wzrostową i wynosiła 4 przypadki (wsp. zap. 5,58). W roku 2016 zarejestrowano 2 przypadki zachorowań (wsp. zap. 2,79). Zachorowania w 2017 dotyczyły 1 kobiety 5

6 i 3 mężczyzn, byli to mieszkańcy wsi. Jeden przypadek poddano uodpornieniu jedną dawką (MMR). I. 4. Neuroinfekcje, choroba meningokokowa. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 1 przypadek posocznicy wywołanej przez Streptococcus pneumonia. Przypadek dotyczył kobiety zamieszkałej na wsi. Pacjentka hospitalizowana. Leczenie zakończyło się wyzdrowieniem. W 2017 r. odnotowano 2 przypadki zapalenia opon mózgowych, inne i nieokreślone. Przypadki dotyczyły mężczyzny lat 30, zamieszkałego na wsi oraz kobiety lat 13 zamieszkałej w mieście. Przypadki hospitalizowane zakończyły się wyzdrowieniem. I.5. Choroby odzwierzęce Sytuacja epidemiologiczna chorób odzwierzęcych na terenie powiatu kształtowała się pomyślnie. Tak jak w latach ubiegłych nie notowano zachorowań na włośnicę, leptospirozę, wściekliznę oraz listeriozę. I.6. Inne choroby zakaźne W roku 2017 nie odnotowano kampylobakterioz, zakażenia enterokrwotocznymi szczepami E. coli. W porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano wzrost zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C: w 2016 r. 4 przypadków (wsp. zap. 5,57) w 2017 r. 7 przypadków (wsp. zap. 9,76). Wszystkie zachorowania to przypadki przewlekłe. Nie zarejestrowano zachorowań u osób narażonych zawodowo. W/w przypadki dotyczyły 2 kobiet zamieszkałych na wsi i 2 kobiet zamieszkałych w mieście, oraz 1 mężczyzny zamieszkałego na wsi i 2 zamieszkałych w mieście. W roku sprawozdawczym w porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano spadek zachorowań na ospę wietrzną z 467 (wsp. zap. 650,77) w roku 2016, do 308 (wsp. zap. 420,48) zachorowań w roku Sezonowy wzrost zachorowań przypadł na miesiące styczeń, luty, marzec i kwiecień. Zachorowania te występowały zarówno w miastach (117 przypadków) jak i na wsiach (191 przypadków). Chorowało 160 mężczyzn i 148 kobiet. 6

7 Najwięcej zachorowań przypadało na grupy wiekowe: GRUPY WIEKOWE LICZBA PRZYPADKÓW Rys. Nr 2 Zachorowania na ospę wietrzną w latach W roku 2017 odnotowano spadek zachorowań na boreliozę z 13 zachorowań (wsp. zap. 18,12) w roku 2016 do 10 (wsp. zap. 13,94) w roku Zachorowaniu uległo 5 kobiet oraz 5 mężczyzn i przypadał na grupę wiekową Zachorowania dotyczyły 6 mieszkańców wsi i 4 mieszkańców miasta. Jeden przypadek hospitalizowany pozostałe leczone ambulatoryjnie. Zachorowania w 3 przypadkach zostały rozpoznane na podstawie objawów klinicznych, a 7 potwierdzono badaniami laboratoryjnymi. Jeden przypadek był związane z narażeniem zawodowym. W roku 2017 zarejestrowano 3 nowo wykryte zakażenia HIV (wsp. zap. 4,18). Ponadto w roku 2017 zarejestrowano 6667 zachorowań grypopodobnych. Analizując lata od roku 2014 obserwujemy znaczny wzrost zachorowań w

8 Grupy wiekowe Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 Rok < Ogółem: Rys. Nr 3 Liczba zachorowań na przypadki grypopodobne z podziałem na grupy wiekowe w latach I.7. Gruźlica W okresie sprawozdawczym wystąpiły 3 przypadki zachorowań. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano spadek zachorowań ( przypadków). I.8. Choroby przenoszone drogą płciową 2017 r. zarejestrowano 1 zachorowanie na chorobę przenoszoną drogą płciową. I.9. Zapobieganie wściekliźnie W 2017 r. na terenie powiatu jarocińskiego zarejestrowano 82 przypadki styczności i narażenia na wściekliznę, z czego 2 osoby podjęły szczepienia przeciwko wściekliźnie pełnym cyklem. I.10. Ogniska zakażeń zakładowych W roku 2017 nie odnotowano ognisk zakażeń zakładowych. 8

9 Pracownicy pionu epidemiologii ogółem przeprowadzili 168 wywiadów oraz dochodzeń epidemiologicznych. Tab. Nr 1 Zachorowania na choroby zakaźne w powiecie jarocińskim w latach Lp. Kod wg ICD-10 Jednostka chorobowa l. zachoro wań zapadal ność l. zachoro wań 1 A00 Cholera A01.0 Dur brzuszny A Dury rzekome A,B,C zapadal ność 4 A02.0 zatrucia pokarmowe 17 23, ,94 5 A02.1 Salmonelozy posocznica 2 2, A inne zakażenia pozajelitowe A03 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) A wywołane przez E. coli biegunkotwórczą 3 4,18 4 5,58 9 A04.3 wywołane przez E. coli enterokrwotoczną (werot.) A04.4 wywołane przez E. coli inną i BNO A04.5 Inne bakteryjne wywołane przez Campylobacter A04.6 zakażenia jelitowe wywołane przez Yersinia enterocolitica lub (ogółem) pseudotuberculosis A04.7 wywołane przez Clostridium difficile 5 6,97 3 4,18 14 A inne określone ,39 15 A04.9 nie określone A04 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat ,53 1 1,39 17 A05.0 gronkowcowe A05.1 Inne bakteryjne jadem kiełbasianym (botulizm) A05.2 zatrucia wywołane przez Cl. perfringens A pokarmowe(ogółem) inne określone A05.9 nie określone A05 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe u dzieci do lat A07.1 Giardioza (lamblioza) ,39 24 A07.2 Kryptosporydioza A08.0 wywołane przez rotawirusy 48 66, ,57 26 A08.1 Wirusowe i inne wowołane przez norowirusy określone zakażenia jelitowe 27 A (ogółem) inne określone 10 13, ,73 28 A08.4 nie określone , ,69 29 A Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,82 30 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe ogółem 54 75, ,99 A09 BNO, o prawdopodobnie zakaźnym 31 pochodzeniu w tym u dzieci do lat , ,90 32 A20 Dżuma A21 Tularemia A22 Wąglik A23 Bruceloza: nowe zachorowania A24.0 Nosacizna A27 Leptospiroza A28.2 Jersinioza pozajelitowa A31 Mikobakteriozy - inne i BNO A32 Listerioza A33-35 ogółem Tężec 42 A33 noworodków A36 Błonica A37 Krztusiec 2 2,79 2 2,79 45 A38 Płonica (szkarlatyna) 9 12,54 5 6,97 9

10 46 A39 ogółem A39.0;A39.8 Choroba zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu A meningokokowa, inwazyjna posocznica A inna określona i nie określona wym. niżej ogółem 13 18, ,,55 51 A46 Choroba wywołana przez róża 13 18, ,55 52 A48.3 Streptococcus zespół wstrząsu toksycznego B95.0/O85 pyogenes,inwazyjna gorączka połogowa B95.0/( ) inna określona i nie określona / A48.1 choroba legionistów Legioneloza 56 A48.2 gorączka z Pontiac A50 wrodzona i noworodków A51 wczesna Kiła 59 A52 późna A53 inne postacie kiły i kiła nieokreślona 1 1, A54 Rzeżączka ,39 62 A55 Ziarnica weneryczna wywołana przez Chlamydie A56 Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydie A69.2 Borelioza z Lyme 13 18, ,94 65 A70 Ornitozy (zakażenia Chlamydia psittaci) A75 Dur wysypkowy A78 Gorączka Q A77; A79 Gorączka plamista i inne riketsjozy A80.1-2,4 wywołane dzikim wirusem A80.0,3-8 Poliomyelitis wywołane wirusem pochodzenia szczepionkowego 71 Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat 1 1, A81.0 choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) A81.0 Encefalopatie gąbczaste wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vcjd) A81 inne i nie określone A82 Wścieklizna Z20.3/Z24.2 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 4 5,57 2 2,79 77 A84 Kleszczowe zapalenie mózgu B00.4 opryszczkowe A81.1;A83;A8 5;B02.0 Inne wirusowe zapalenie mózgu inne określone A86 nie określone w innych chorobach objętych MZ A87.0 enterowirusowe B00.3 Wirusowe zapalenie opon opryszczkowe A87.1-9;B02.1 mózgowych inne określone i nie określone 1 1, w innych chorobach objętych MZ A90-1 Gorączka denga (klasyczna lub krwotoczna) A92.3 Gorączka zachodniego Nilu A95 Żółta gorączka A96.2;A Ebola, Marburg, Lassa A92.0;A96.0-1,8- Wirusowe gorączki krwotoczne 90 9;A98.0-2,5-8,A99 inne określone i nie określone A98.5 Choroba wywołana przez hantawirusy B01 Ospa wietrzna , ,48 93 B03 Ospa prawdziwa B05 Odra B06 Różyczka 4 5, B08.8 Pryszczyca B15 typu A ,37 98 B16 typu B - ostre B Wirusowe typu B - przewlekłe 4 5,57 1 1,39 zapalenie 100 B17.1; B18.2 wątroby typu C: wg definicji przypadku r. 4 5,57 7 9, odpowiednio typu B+C (zakażenie mieszane) B17.0,2-8;B18.8-9;B19 inne i nie określone

11 103 B20-B24 AIDS-Zespół nabytego upośledzenia odporności Z21 Nowo wykryte zakażenia HIV , B26 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 2 2,79 4 5, B50-B54 Malaria (zimnica) B67 Bąblowica (echinokokoza) B69 Wągrzyca (cysticerkoza) B75 Włośnica wym. niżej ogółem 1 1,39 1 1, B95.3/G04.2;G00.1 Choroba wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu Streptococcus pneumoniae, 112 A40.3 inwazyjna posocznica 1 1,39 1 1, B95.3/( ) inna określona i nie określona B96.2/D59.3 Zespół hemolityczno-mocznicowy w przebiegu zak. E. coli wym. niżej ogółem B96.3/G04.2;G00.0 Choroba wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu Haemophilus influenzae, 117 A41.3 inwazyjna posocznica B96.3/( ) inna określona i nie określona G01;G04.2;G05.0 w innych chorobach objętych MZ Bakteryjne zapalenie opon 120 G00.2-8;G04.2 inne określone mózgowych i/lub mózgu 121 G00.9;G04.2 inne, nie określone 1 1, G03 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 1 1,39 2 2, G04.0,8-9 Zapalenie mózgu inne i nie określone J09 Grypa ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi ogółem 4 5, J10-J11 Grypa 126 u dzieci w wieku 0-14 lat 3 4, P35.0 różyczka wrodzona Wrodzone choroby wirusowe 128 P inne określone i nie określone P37.1 toksoplazmoza Inne wrodzone zakażenia 130 P37.2 listerioza i choroby pasożytnicze 131 P inne określone i nie określone U04 SARS-Zespół ostrej niewydolności oddechowej T60 Zatrucia pestycydami - ostre T61 Zatrucia naturalnie toksycznymi ryby, skorupiaki i inne produkty morza T62.0 substancjami spożytymi jako grzyby T pokarm jagody i inne części roślin T64 mikotoksyny Ostre zatrucia żywnością skażoną dioksyny biologicznie i/lub chemicznie polichlorowane bifenyle inne określone i nie określone SUMA KONTROLNA , ,52 I.11. Szczepienia ochronne. Szczepienia ochronne prowadzono zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych i terminami w nim ustalonymi. W pojedynczych przypadkach występują braki w stanie zaszczepienia z uwagi na okresowe bądź stałe p/wskazania lekarskie do szczepień lub wskazania do ich czasowego odroczenia, środowiska oporne oraz migracje ludności. Ponadto w 2017 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wszczął postępowanie administracyjno-egzekucyjne przeciwko osobom uchylającym się od wykonania obowiązku szczepień ochronnych i w związku z tym wydał 6 tytułów wykonawczych z wnioskami o wszczęcie egzekucji do Wojewody Wielkopolskiego. 11

12 W 2017 r. odnotowano cztery przypadki niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) o charakterze łagodnym. Ogólny stan zaszczepienia w roku sprawozdawczym w powiecie kształtuje się w granicach: 95,0-100 %. I.12. Podsumowanie: 1. W roku 2017 tak jak w latach ubiegłych sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny oraz dury rzekome. Po 16 letniej przerwie zarejestrowano 6 przypadków WZW typu A. Odnotowano spadek zapadalności na zatrucia pokarmowe wywołane pałeczką Salmonella z 23,69 w 2016 r. do 13,94 w 2017 r. oraz Rotawirusy z 66,89 w 2016 r. do 58,57 w 2017 r. 2. Zapadalność na większość chorób zakaźnych kształtowała się na poziomie roku ubiegłego. Znaczny spadek zapadalności zaobserwowaliśmy w przypadku różyczki z 5,57 w 2016 r. do 0 w roku 2017 r., płonicy z 12,54 w 2016 r. do 6,97 w 2017 r., oraz ospy wietrznej z 650,77 w 2016 r. do 420,48 w 2017 r., natomiast odnotowano wzrost nowowykrytych zakażeń HIV z 0 w 2016 r. do 4,18 w 2017 r. 3. W okresie sprawozdawczym wystąpiły braki w dostawie szczepionek, które spowodowały dość istotne zakłócenia organizacyjne. Ponadto, coraz większa liczba osób uchylających się od szczepień oraz aktywność ruchów anty/szczepionkowych, kształtowanie przez rodziców niewłaściwych opinii nt. szczepień, powoływanie się na niewiarygodne źródła informacji niezgodne ze znajomością aktualnej wiedzy (chaos medialny), wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną, wcześniejszy niepożądany odczyn poszczepienny u dziecka, a także coraz częstsze migracje ludności; podróże i pobyt za granicą spowodowały dość znaczne utrudnienia w realizacji obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych czego skutkiem jest zaniżony procent zaszczepienia. 12

13 II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA II.1. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia Mieszkańcy powiatu jarocińskiego w 2017 r. zaopatrywani byli przez 19 wodociągów o różnej wielkości: W miastach: 1 wodociąg o produkcji wody od m³/d: wodociąg Jarocin - zasilany jest z 6 ujęć wodnych zlokalizowanych w Jarocinie, Wilkowyi, Witaszycach, Stefanowie, Potarzycy i Kątach. Na wsiach: 17 wodociągów o produkcji wody od m³/d: wodociąg Raszewy, Pawłowice, Kamień, Lubinia Mała, Komorze, Stęgosz, Podlesie, Wyszki, Kurcew, Magnuszewice, Kotlin SKR, Wola Książęca, ZPOW Kotlin Sp. z o.o., Jaraczewo, Góra, Nosków, Rusko, 1 wodociąg o produkcji wody < 100 m³/d: wodociąg gospodarstwo Ciświca, wodociąg Twardów w grudniu 2016r. wodociąg Twardów został zamknięty. Mieszkańcy korzystają z wody z wodociągu Wola Książęca. Wszystkie strefy bezpośrednie ujęć wody posiadają oznakowanie, ogrodzenie, zabezpieczone opłotowaniem i bramami strefy ochrony bezpośredniej. Siatki i ogrodzenia utrzymane w dobrym stanie technicznym. Ujęcia wody i stacje uzdatniania wody w Jarocinie przy ul. Poznańskiej 26e, Stefanowie i Wilkowyi na podstawie decyzji Wojewody Wielkopolskiego umieszczone zostały w ewidencji obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie Wojewody Wielkopolskiego. W związku z tym opracowany został dla nich Plan ochrony uzgodniony z Komendantem Wojewódzkim Policji. Sygnały alarmowe oraz interwencje z nimi związane monitorowane są przez Agencję Ochrony w oparciu o umowę. Stacje uzdatnia wody, dla których opracowany został Plan ochronny (tj. Jarocin, ul. Poznańska 26e, Wilkowyja, Stefanów) zlokalizowane są na ogrodzonych terenach. Bramy w ogrodzeniach zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Zewnętrzne pokrywy studni głębinowych posiadają zabezpieczenia w postaci atestowanych kłódek oraz czujek elektromagnetycznych (kontraktonów), z których sygnał przekazywany jest do agencji ochrony. Na zewnątrz budynków zamontowano kamery, a w pomieszczeniach czujki ruchu oraz kontraktony na drzwiach. 13

14 W przypadku pozostałych ujęć tj. Witaszyce, Kąty, Potarzyca budynki stacji znajdują się na ogrodzonych terenach. Bramy wjazdowe oraz zewnętrzne pokrywy studni głębinowych zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Studnie znajdujące się poza terenami stacji uzdatniania wody zabezpieczone są przed dostępem osób nieupoważnionych (kłódkami) i są ogrodzone. W gminie Kotlin, gminie Jaraczewo i gminie Żerków stacje uzdatniania wody są ogrodzone, bramy wjazdowe zamykane na kłódki. Instalacja alarmowa budynków stacji podłączona jest do komórki alarmowej pracownika urzędu, tj. konserwatora. Dodatkowo prowadzony jest monitoring objazdowy. Studnie są zabezpieczone i zamykane na kłódki. Przeprowadzono 121 kontroli (22 kontrole sanitarne i 99 kontroli poborowych). Stan sanitarno-techniczny wodociągów oceniono jako dobry. II.2. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Z wody wyprodukowanej przez w/w wodociągi korzysta łącznie mieszkańców powiatu jarocińskiego. Ogółem pobrano do badań 132 próby wody (w ramach monitoringu kontrolnego 94 próby, w ramach monitoringu przeglądowego 19 prób oraz w ramach nadzoru 19 prób). Stwierdzone przekroczenia dopuszczalnej wartości parametrów bakteriologicznych (bakterie grupy coli, enterokoki kałowe) były niewielkie i po wykonaniu odpowiednich działań przez właściciela (chlorowanie i płukanie zbiorników na stacji uzdatniania wody i całej sieci wodociągu) zostały usunięte. Tab. Nr 1 Tabela podsumowujące grupę wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie jarocińskim. Wodociągi zbadanych ogółem Liczba próbek nie odpowiadających Liczba urządzeń dostarczających wodę odpowiadających wymaganiom nie odpowiadająca wymaganiom razem razem Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) nie odpowiadająca odpowiadających wymaganiom < Razem Na terenie powiatu jarocińskiego znajduje się Laboratorium Badawcze Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Jarocinie zlokalizowane w Cielczy, przy ul. Gajówka 1, zatwierdzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie, które prowadzi wewnętrzny monitoring kontrolny jakości wody. 14

15 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał 51 decyzji: 34 decyzje oceny o przydatności wody do spożycia przez ludzi, 1 decyzję administracyjną dotyczącą zatwierdzenia laboratorium badawczego w Jarocinie, 16 decyzji (ocen) o jakości wody do spożycia przydatności wody do spożycia na podstawie kontroli wewnętrznej (badań prób wody) w masarni, ubojni, przetwórni ryb oraz w mleczarni, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989). II.3. Podsumowanie: 1. Mieszkańcy powiatu jarocińskiego zaopatrywani są w wodę do spożycia właściwej jakości. 2. W 2017 r. odnotowano krótkotrwałe przestoje w dostawie wody, które nie wpłynęły na jakość produkowanej wody. 3. Współpraca z przedsiębiorstwami i właścicielami wodociągów oraz wykonywanie badań wody w stałych punktach w ramach kontroli wewnętrznej prowadzi do szybkiej poprawy jakości wody do spożycia. 4. Właściciele wodociągów prowadzili wstępny monitoring substancji promieniotwórczych. W ramach kontroli wewnętrznej pobrano do badań 21 prób wody (6 prób w mieście, 15 prób na wsi) próby nie kwestionowane. 15

16 III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ III.1. Domy opieki społecznej Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie jest Dom Pomocy Społecznej w Raszewach, który jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych (dźwig, podjazdy, łazienki). Zalecenia z 2016 r. zostały wykonane. Stan sanitarno techniczny i higieniczny dobry. W obiekcie wydzielona jest palarnia (wyposażona w wentylację mechaniczną i grawitacyjną). W budynku są oznakowania o zakazie palenia za wyjątkiem w/w palarni. Ogółem przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, pobrano 4 próby wody z instalacji wody ciepłej w kierunku Legionella Sp. próby nie kwestionowane. III.2. Hotele, motele i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Na terenie powiatu znajduje się 14 tego typu obiektów, z kategorią *** (6 hoteli), z kategorią ** (1 hotel), z kategorią * (1 hotel). Na podstawie przeprowadzonych 11 kontroli stwierdzono prawidłowy stan sanitarnotechniczny tych obiektów. Wszystkie obiekty podłączone do sieci wodociągowokanalizacyjnej, odpady komunalne składowane do pojemników pedałowych wyłożonych workami foliowymi po zapełnieniu opróżniane do kontenerów, wywożonych przez firmy specjalistyczne. Obiekty posiadają magazyny bielizny czystej, ilość bielizny czystej wystarczająca, bielizna brudna składowana w workach foliowych w wydzielonym miejscu. Prana w pralniach własnych lub usługowo. Ilość środków myjąco-dezynfekcyjnych, sprzętu porządkowego oraz ilość pościeli i ręczników wystarczająca. Dezynfekcja kołder, materacy oraz deratyzacja i dezynsekcja wykonywana raz do roku lub w zależności od potrzeb. W pomieszczeniach w/w obiektów jest przestrzegana ustawa z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 957). W jednym hotelu wydzielona jest palarnia. III.3. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług. Pod nadzorem w 2017 r. było 108 obiektów należących do tej grupy. Przeprowadzono 86 kontroli, które nie wykazały uchybień sanitarno-technicznych, m. in. w zakresie: zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i myjące, zaopatrzenia w bieliznę czystą oraz postępowania z bielizną brudną. 16

17 Odpady niebezpieczne składowane są w atestowanych szczelnych pojemnikach, jednorazowych prawidłowo oznakowanych, przechowywane w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termometr, następnie zabierane przez firmy specjalistyczne, posiadające zezwolenia na odbiór i transport odpadów niebezpiecznych. Sterylizacja narzędzi odbywa się przy użyciu sterylizatorów kulkowych. W trakcie kontroli pracownicy PSSE informują właścicieli o problemach związanych z w/w metodą sterylizacji, wynikających m. in. z braku metod sprawdzających skuteczność procesu sterylizacji tych sterylizatorów. W przedmiotowych obiektach wykonuje się też dezynfekcję narzędzi o wysokim poziomie skuteczności, z zastosowaniem preparatów wykazujących działanie sporobójcze. Część zakładów zleca przeprowadzanie sterylizacji narzędzi firmom zewnętrznym (zakładom opieki zdrowotnej) lub posiada własne autoklawy. Podczas przeprowadzania kontroli pracownicy służb sanitarnych informowali właścicieli zakładów, że osoby podejmujące czynności, w trakcie wykonywania, których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. III.4. Ustępy publiczne Na terenie powiatu jarocińskiego znajdują się 2 obiekty tego typu: ustęp publiczny w Jarocinie znajdujący się w podziemiach Ratusza oraz w Żerkowie usytuowany na rynku. Ustęp publiczny w Żerkowie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne - bieżący stan sanitarny i techniczny nie wymagał interwencji ze strony służb sanitarnych. Otoczenie obiektów utrzymane czysto. III.5. Baseny Dwa baseny kąpielowe w Jarocinie i 1 basen kąpielowy w Żerkowie zaopatrywane są w wodę odpowiednio z wodociągu w Jarocinie oraz z wodociągu w Pawłowicach. W okresie od czerwca do września funkcjonują dwa baseny odkryte. Przeprowadzono 23 kontrole (5 kontroli sanitarnych i 18 kontroli poborowych) powyższych obiektów, pobrano do badania 122 próby wody (w kierunku zanieczyszczeń bakteriologicznych 111, fizykochemicznych 41). Na basenie krytym w Jarocinie AQUAPARK pobrano 5 prób (po jednej z każdej niecki basenowej) w kierunku Legionella Sp. Badania nie wykazały przekroczeń. Stan sanitarno-techniczny stwierdzony w trakcie 17

18 kontroli nie wymagał interwencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Obiekty są przystosowane dla osób niepełnosprawnych z wyjątkiem wejścia do niecek basenu. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła badania wody w nieckach basenowych z częstotliwością 1 raz w miesiącu, które nie wykazały przekroczeń. III.6. Podsumowanie: 1. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej ulega systematycznej poprawie, dotyczy to przede wszystkim zakładów fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej. 2. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 957). 3. W 2017 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie dokonał zbiorczej rocznej oceny basenów, wydano 3 oceny zgodne z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U. z 2015 r. poz. 2016). 18

19 IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH IV.1. Lecznictwo ambulatoryjne W tej grupie pod nadzorem znajdują się 154 obiekty. Należą do nich: Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, Grupowe Praktyki Pielęgniarek i Położnych, Prywatne gabinety lekarskie różnych specjalności, Gabinety stomatologiczne i protetyczne, Gabinety szkolne, inne obiekty świadczące usługi medyczne nie będące ZOZ-ami. W w/w obiektach przeprowadzono ogółem 140 kontroli sanitarnych, nie wydano decyzji administracyjnych. Postępowanie z odpadami medycznymi prawidłowe. Wszystkie skontrolowane placówki opracowały i wdrożyły zasady postępowania z odpadami medycznymi. Obiekty prowadziły ewidencję wytwarzanych odpadów na podstawie kart przekazania odpadów, posiadały umowy na wywóz odpadów z odpowiednią firmą. Sposób gospodarowania niebezpiecznymi odpadami medycznymi jest uregulowany w sposób formalno prawny. Placówki posiadają wydane zezwolenia na wytwarzanie odpadów (zatwierdzone programy gospodarki odpadami bądź złożoną informację o ilości wytwarzanych odpadów medycznych niebezpiecznych). Odpady medyczne segregowane są w miejscu powstawania do atestowanych, oznakowanych pojemników lub do worków jednorazowego użycia koloru czerwonego umieszczonych na stelażach, prawidłowo oznakowanych (kod odpadów, adres wytwórcy odpadów, data zamknięcia). Magazynowanie odpadów odbywa się w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termometr, odbierane jeden/dwa razy w miesiącu przez firmy specjalistyczne. Odpady komunalne gromadzone w pojemnikach pedałowych, wyłożonych workami foliowymi koloru czarnego lub niebieskiego, opróżniane raz na dzień lub częściej. Wynoszone do kontenerów i zabierane przez firmy specjalistyczne jeden lub dwa razy w miesiącu. Stan i zaopatrzenie w bieliznę i odzież ochronną w skontrolowanych placówkach prawidłowe, bez uwag. W obiektach w użyciu bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. Bielizna czysta przechowywana w wydzielonych szafkach. Bielizna brudna gromadzona w pojemnikach zamykanych i oznakowanych. Wszystkie obiekty posiadały wydzielone pomieszczenia lub miejsca do składowania bielizny brudnej. Placówki posiadają 19

20 opracowane i wdrożone procedury postępowania z czystą i brudną bielizną. Pranie bielizny odbywa się poza podmiotami leczniczymi, poprzez zlecenie usługi prania bielizny firmom zewnętrznym. Przeprowadzone kontrole we wszystkich obiektach nie wykazały uchybień w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku. Otoczenie placówek również było utrzymywane w stanie nie budzącym zastrzeżeń. Obiekty posiadają plany sprzątania i dezynfekcji. Pracownicy wykazują znajomość obowiązujących procedur. Przechowywanie sprzętu porządkowego prawidłowe. Zapas środków sprzątających i dezynfekcyjnych wystarczający. IV.2. Podsumowanie: 1. Wszystkie placówki objęte nadzorem sanitarnym miały opracowane procedury higieniczne, które odpowiednio wdrażały. 2. Prowadzona w placówkach gospodarka odpadami niebezpiecznymi była prawidłowa. 3. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w większości placówek było wystarczające. 4. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 957). 20

21 V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Głównym kierunkiem działania higieny pracy jest ochrona zdrowia pracowników przed niekorzystnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy poprzez sprawowanie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorób oraz minimalizacji zagrożeń zdrowia publicznego stwarzanego przez środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne (nowe narkotyki). V.1. Struktura zatrudnienia. W 2017 r. w ewidencji higieny pracy zarejestrowanych było 217 zakładów pracy, które zatrudniały 6885 pracowników. Największą liczbę stanowiły zakłady małe, zatrudniające do 50 pracowników, stanowiące 83,41% wszystkich zewidencjonowanych obiektów. Duże przedsiębiorstwa, zatrudniające od 50 do 250 i więcej pracowników, stanowiły 16,58% ogółu. Rys.1. Struktura zatrudnienia w zakładach objętych ewidencją > <250 W 2017 r. skontrolowano 118 zakładów, co stanowi 54,37 % ewidencji wszystkich zakładów. W pierwszej kolejności kontrolowane były zakłady, w których występują istotne czynniki szkodliwe dla zdrowia zatrudnionych pracowników. 21

22 Rys.2. Liczba skontrolowanych zakładów pracy > <250 Z powyższego wykresu wynika, że skontrolowano: 51 zakładów zatrudniających do 9-ciu pracowników, 43 zakłady zatrudniające od pracowników, 23 zakłady zatrudniające od pracowników, 1 zakład powyżej 250 pracowników. V.2. Kontrole w ramach nadzoru. W 2017 r. przeprowadzono 136 kontroli sanitarnych oraz 3 dochodzenia w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie chorób zawodowych. Zgodnie z wytycznymi Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego przeprowadzono kontrole warunków pracy i dokonano oceny narażenia pracowników zatrudnionych w zakładach produkujących tworzywa sztuczne. Dokonano kontroli warunków pracy i oceny narażenia pracowników zatrudnionych w zakładach sektora gospodarki odpadami i ściekami. Szczególną uwagę zwracano na warunki pracy pracowników zatrudnionych przy pracach związanych z zabezpieczeniem wyrobów zawierających azbest. Sprawdzano przestrzeganie przez pracodawców przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne w zakładach pracy, stan sanitarny pomieszczeń pracy oraz zaplecze higieniczno-sanitarne, wykonywanie badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia w środowisku pracy, przeprowadzenie profilaktycznych badań lekarskich, a także wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej. Przedmiotem kontroli była również ocena realizacji przepisów prawnych w zakresie czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, produkcji, wprowadzania do obrotu oraz stosowania substancji chemicznych 22

23 i ich mieszanin, wprowadzania do obrotu prekursorów kategorii 2 i 3, produktów biobójczych oraz występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych. Na podstawie przeprowadzanych kontroli w zakładach pracy i stwierdzeniem nieprawidłowości wydano 16 decyzji administracyjnych, zawierających 45 nakazów/ obowiązków, w zakresie: przeprowadzenia pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia w środowisku pracy (stężenie pyłu, stężenie substancji chemicznych, natężenie hałasu, parametry mikroklimatu, natężenie oświetlenia sztucznego), obniżenia stężenia pyłu na stanowiskach pracy, zamontowania prysznica do przemywania oczu na stanowisku, na którym następuje przygotowanie roztworów żrących, zorganizowania prawidłowego stanowiska pracy w lakierni (przygotowanie mieszanin chemicznych i mycie pistoletu lakierniczego), zorganizowania prawidłowego, zgodnego z przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169 poz. 1650, ze zm.), zaplecza socjalnego dla pracowników, naprawy uszkodzonej podłogi i wykładziny podłogowej w pomieszczeniu socjalnym, odnowienia ścian, sufitów, powłok malarskich w pomieszczeniu produkcyjnym, udostępnienia pracownikom odpowiednich instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy, zapoznania pracowników z aktualnymi kartami charakterystyk dla stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, prawidłowego oznakowania stanowisk pracy znakami bezpieczeństwa, uwzględnienia w ocenie ryzyka zawodowego informacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas, w oparciu o Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157 poz. 1318), przeprowadzenia badań profilaktycznych pracowników, zawarcia pisemnej umowy z lekarzem przeprowadzającym badania profilaktyczne, zgodnie z Ustawą o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997 r. (tj. Dz. U. z 2014 r. poz. 1184), założenia rejestrów: chorób zawodowych, czynników szkodliwych dla zdrowia, sporządzenia spisu stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, 23

24 zapewnienia w pomieszczeniach pracy temperatury powietrza odpowiedniej do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższej niż 14 0 C. Za stwierdzony zły stan sanitarno-porządkowy nałożono 1 mandat na kwotę 200 zł. W ramach zasadniczych przedsięwzięć Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Jarocinie pracownicy higieny pracy: 1. Dokonali analizy z przygotowania pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac związanych z usuwaniem oraz zabezpieczaniem wyrobów zawierających azbest. Na terenie działalności PSSE w Jarocinie funkcjonuje obecnie 1 firma posiadająca uprawnienia do usuwania i transportu wyrobów zawierających azbest. W bieżącym roku przeprowadzono 1 kontrolę w w/w zakładzie. Pracodawca poinformował, że osobiście zajmuje się jedynie transportem (w ograniczonym zakresie) zdemontowanych płyt azbestowych. Demontażem zajmują się inne, zewnętrzne firmy. W 2017 r. 2 firmy zewnętrzne poinformowały PPIS w Jarocinie o pracach związanych z narażeniem pracowników na azbest. Przeprowadzono 1 kontrolę w trakcie prac polegających na załadunku i transporcie płyt azbestowo-cementowych (pokrycie dachowe) fotografie 1-5. Fot. Nr 1 Pracownicy podczas prac załadunkowych. 24

25 Fot. Nr 2 Płyty cementowo-azbestowe przygotowane do zapakowania. Fot. Nr 3 Płyty cementowo-azbestowe składowane na paletach, foliowane i znakowane. Fot. Nr 4 Palety przygotowane do transportu. 25

26 Fot. Nr 5 Oznakowanie palet. 2. Dokonali oceny warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych. W 2017 r. skontrolowano 2 zakłady zajmujące się produkcją wyrobów z gumy i folii. 3. Dokonali oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w kontakcie z rtęcią i jej związkami. Na terenie powiatu jarocińskiego nie funkcjonują zakłady, w których występuje narażenie pracowników na rtęć i jej związki. 4. Dokonali oceny narażenia pracowników zatrudnionych w zakładach sektora gospodarki odpadami i ściekami. Skontrolowano 6 obiektów, w których zatrudnionych jest 235 pracowników produkcyjnych. 5. W ramach Wielkopolskiej Strategii Ograniczania Zagrożeń Zawodowych w latach w zakresie ograniczania zagrożeń zawodowych w przetwórstwie przemysłowym (szczególnie: obróbka drewna, metali, produkcja spożywcza) oraz związanych z występowaniem czynników chemicznych w środowisku pracy, w czasie przeprowadzania kontroli w zakładach pracy, w których występuje narażenie pracowników na hałas, zwracano szczególną uwagę na stosowanie przez pracowników środków ochrony indywidualnej. Uświadamiano pracodawców o konieczności przeprowadzania badań audiometrycznych. Przeprowadzono wspólne szkolenie z Inspektorem do spraw bhp, którego tematem był Hałas w środowisku pracy oraz Udzielanie pierwszej pomocy. W trakcie szkolenia 26

27 przedstawiono również cele kampanii Bezpieczni na starcie, zdrowi na mecie, udostępniono filmik Napo in Back to a healthy future. W szkoleniu wzięły udział 33 osoby (fotografia nr 6). Fot. Nr 6 Uczestnicy szkolenia 6. Opracowali informację z legalnego obrotu prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3, zgodnie z formularzami INCB. INCB - Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających wzywa państwa członkowskie do podejmowania wspólnych działań, aby przeciwdziałać produkcji, nielegalnemu handlowi i nadużywaniu substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zasady nadzorowania handlu niektórymi substancjami często wykorzystywanymi do nielegalnego wytwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych (zwanymi dalej prekursorami narkotyków ) określa Rozporządzenie Rady (WE) Nr 111/2005 z 22 grudnia 2004 r. Na terenie powiatu funkcjonują 2 obiekty, zajmujące się wprowadzaniem do obrotu prekursorów kategorii 3 (aceton, toluen). Transakcje przeprowadzane są wyłącznie na terenie Polski. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie corocznie otrzymuje informacje o ilości wprowadzonych do obrotu prekursorów. 5 zakładów stosuje prekursory kategorii 3 (toluen, kwas solny, kwas siarkowy) w swojej działalności (Gorzelnia, Nadleśnictwo Ośrodek Szkółkarsko-Nasienny, formulatorzy chemii gospodarczej). 7. Dokonali sprawozdania z realizacji inicjatyw Forum działającego przy Europejskiej Agencji Chemikaliów w zakresie wymiany informacji w sprawie egzekwowania rozporządzeń REACH i CLP. 27

28 Forum wymiany informacji o egzekwowaniu przepisów (forum) jest siecią organów odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów rozporządzeń w sprawie REACH, CLP i PIC w UE, Norwegii, Islandii i Liechtensteinie. Co roku realizowane są skoordynowane projekty w zakresie egzekwowania przepisów w Europejskim Obszarze Gospodarczym(EOG): Pierwszy projekt REACH-EN-FORCE-1 (REF-1) dotyczył obowiązków ciążących na producentach i importerach substancji w postaci własnej lub mieszaninach w odniesieniu do rejestracji wstępnej i informacji w łańcuchu dostaw. Projekt REACH-EN-FORCE-2 (REF-2) dotyczył przestrzegania wymogów prawnych nałożonych rozporządzeniami REACH i CLP na dalszych użytkowników będących podmiotami sporządzającymi mieszaniny (formulatorami). Projekt REACH-EN-FORCE-3 (REF-3) dotyczył wypełniania obowiązków rejestracyjnych przez producentów, importerów i wyłącznych przedstawicieli w ścisłej współpracy z organami celnymi. Projekt REACH-EN-FORCE-4 (REF-4), dotyczył przestrzegania przez producentów, importerów oraz wyłącznych przedstawicieli obowiązków wynikających z załącznika XVII rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH), tj. stosowania ograniczeń dotyczących produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji chemicznych, mieszanin i wyrobów. W 2017 r. realizowano kolejny projekt REACH-EN-FORCE-5 (REF-5), którego głównym założeniem była kontrola rozszerzonych kart charakterystyki, scenariuszy narażenia, środków kontroli ryzyka i warunków operacyjnych. Ponadto projekt miał na celu zwiększenie świadomości na temat rozszerzonych kart charakterystyki oraz sprawdzenie i ocenę sytuacji w odniesieniu do sporządzania i wdrażania wymagań dotyczących scenariuszy narażenia. W ramach projektu kontroli poddano 1 obiekt - dalszego użytkownika (formulatora) mieszanin chemicznych. 8. Monitorowali za pomocą SMIOD (System Monitorowania i Ostrzegania o Dopalaczach ), informacje w zakresie realizacji zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w obszarze środków zastępczych, sprawozdań i meldunków, dokumentacji dotyczącej nadzoru, w tym kontroli w zakresie egzekwowania zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz wyników badań kwestionowanych produktów. 28

29 W ramach realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, podczas kontroli zakładów pracy wypełniano kwestionariusze dotyczące oceny przestrzegania przepisów ustawy z dnia 09 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Informacje w tym zakresie przekazywano do WSSE w Poznaniu. Uzyskano 97 ocen we wszystkich zakładach przestrzegano całkowitego zakazu palenia tytoniu. Z przeprowadzonych rozmów z pracodawcami oraz na podstawie własnych obserwacji wynika, że palenie tytoniu staje się co raz mniej popularne. Świadomość fatalnych dla zdrowia skutków ubocznych palenia tytoniu, jak i wdychania dymu tytoniowego jest duża. W związku z nowelizacją ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 957), mówiącej m.in. o zakazie używania e-papierosów, w trakcie sprawowania bieżącego nadzoru nad obiektami informowano o nowych znakach zakazu palenia. V.3. Narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia. W ewidencji higieny pracy zarejestrowanych jest 27 zakładów, w których występują przekroczenia normatywów higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy. Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDS i NDN Tab. 1 Występujące czynniki szkodliwe w zakładach pracy NDS/NDN ogółem* Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach NDS czynników chemicznych NDS pyłów NDN czynników fizycznych (hałas i drgania mechaniczne) *pracownik liczony jeden raz może być narażony na więcej niż jeden czynnik W 2017 r. skontrolowano 19 zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych sprawdzano, czy pracownicy narażeni na działanie czynników szkodliwych poinformowani są o stwierdzonych przekroczeniach, czy wyposażeni są w atestowane, odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej, zwracano uwagę na stosowanie tych środków, sprawdzano czy miejsca pracy oznakowane są znakami nakazującymi stosowanie ochron indywidualnych. 29

30 W zakładach pracy, w których stwierdzono przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia substancji chemicznych lub pyłu, podjęte zostały działania mające na celu eliminacje narażenia. Największy problem stanowi praca w narażeniu na hałas, w przekroczeniach NDN hałasu pracuje 418 osób. W celu zabezpieczenia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem hałasu polecano konsekwentnie przestrzegać przepisów, zwłaszcza w zakresie stosowania przez pracowników indywidualnych ochron słuchu, które są z reguły jedynym realnym rozwiązaniem istniejącego problemu walki z hałasem. Informowano pracodawców o konieczności przeprowadzania badań audiometrycznych, mających na celu wczesne wykrycie ubytków słuchu i zapobiegnięciu chorobie zawodowej. W przypadkach, gdy uniknięcie lub wyeliminowanie narażenia jest niemożliwe za pomocą środków technicznych i organizacyjnych, zobowiązywano pracodawców do przeprowadzania regularnych pomiarów środowiska pracy. Prowadzony monitoring badań omówionych wyżej zagrożeń zawodowych pozwala na bieżącą identyfikację tych czynników oraz ocenę stopnia narażenia oraz zapewnienia pracownikom atestowanych i odpowiednio dobranych ochronników słuchu. Fot. Nr 7 Rodzaje środków ochrony słuchu V.4. Czynniki rakotwórcze i mutagenne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE figuruje 9 zakładów, w których pracownicy mają kontakt z czynnikami rakotwórczymi. W tym zakresie, w 2017 r. skontrolowano 7 zakładów pracy, w których przeprowadzono 8 kontroli. Podobnie jak w latach ubiegłych najliczniejszą grupę stanowią pracownicy przemysłu drzewnego, narażeni na pyły drewna twardego (dąb, buk i inne). 30

31 Nazwa czynnika Pył drewna twardego, takiego jak dąb i buk Tab. Nr 2 Czynniki rakotwórcze dane wg ewidencji zakładów. Ilość osób eksponowanych Ilość osób narażonych Ilość skontrolowanych ogółem kobiet mężczyzn ogółem kobiet mężczyzn zakładów pracy Azbest Tlenek chromu VI RAZEM W zakładach pracy przeprowadzane są corocznie pomiary stężenia pyłu na stanowiskach pracy. W 2017 r. w żadnym zakładzie nie stwierdzono występowania czynnika rakotwórczego w ponadnormatywnych ilościach. Nieprawidłowości stwierdzono w 2 zakładach. Pracodawcy nie posiadali rejestru prac i rejestru pracowników oraz nie przekazali Wielkopolskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Poznaniu corocznej informacji o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. V.5. Czynniki biologiczne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE figuruje 56 zakładów pracy, w których pracownicy są potencjalnie eksponowani na szkodliwe czynniki biologiczne, zakwalifikowane głównie do 2 lub 3 grupy zagrożenia. W ramach nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy w 2017 r. skontrolowano ogółem 37 zakładów pracy, w których przeprowadzono 38 kontroli. W skontrolowanych zakładach eksponowanych na działanie czynników biologicznych były ogółem 803 osoby, a wśród nich m.in. pracownicy rolnictwa (produkcja roślinna i zwierzęca), pracownicy służby leśnej, tartaków, pracownicy przemysłu spożywczego (piekarnie, zakład zielarski, zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego, przemysł mięsny, przetwórstwo ryb), pracownicy sektora gospodarki odpadami i oczyszczalni ścieków oraz pracownicy służby zdrowia. Klasyfikacji czynników biologicznych dokonano w oparciu o literaturę, ponieważ w żadnym zakładzie nie zostały przeprowadzone pomiary środowiskowe uwzględniające czynniki biologiczne. 31

32 Tab. Nr 3 Czynniki biologiczne Ilość skontrolowanych zakładów pracy Ilość kontroli Ilość eksponowanych osób OGÓŁEM 803 w tym 2 grupa 3 grupa Pracodawcy organizują procesy pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się czynnika biologicznego w miejscu pracy. Podejmują szereg działań profilaktycznych zmniejszających narażenie pracowników, np. proponują pracownikom profilaktyczne szczepienia ochronne. Pomieszczenia produkcyjne we wszystkich skontrolowanych zakładach posiadają odpowiednie środki ochrony zbiorowej. Pracownicy korzystają z odpowiedniego zaplecza higieniczno-sanitarnego: szatnia brudna i czysta, umywalnie, natryski, jadalnia. W umywalni zamontowane są dozowniki z płynem dezynfekcyjnym. Tylko w 1 przypadku nie udostępniono środka do odkażania skóry rąk. Pracownicy wyposażeni są w odpowiednie środki ochrony indywidualnej: rękawice ochronne, odzież robocza, fartuchy ochronne, kombinezony, buty. W większości przypadków odzież robocza i ochronna pozostawiana jest w zakładzie, gdzie jest czyszczona, prana lub oddana do pralni. Największy problem stanowią jednak zakłady rolnicze. Pracownicy najczęściej nie przebierają się na terenie zakładu, przychodzą do pracy w ubraniach roboczych, gdyż mieszkają w pobliżu gospodarstwa lub zabierają odzież do domu (wypłacany jest im ekwiwalent za pranie odzieży). Pracodawcy posiadają opracowaną ocenę ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pracy. Pracownicy poddawani są szkoleniom okresowym z uwzględnieniem czynników biologicznych. W miejscach pracy, gdzie potencjalnie mogą występować szkodliwe czynniki biologiczne stosowany jest znak ostrzegający przed zagrożeniem biologicznym, który jest określony w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81 poz. 716, z późn. zm.) 32

33 Fot. Nr 8 Wzór znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym V.6. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi. W ramach nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, prekursorami, preparatami biobójczymi, detergentami, środkami ochrony roślin, w zakresie produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania, przeprowadzono: 5 kontroli dalszych użytkowników formulatorów (formulatorzy to dalsi użytkownicy, którzy produkują mieszaniny i zwykle dostarczają je dalej w ramach łańcucha dostaw lub bezpośrednio konsumentom), 15 kontroli dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin, 52 kontrole u stosujących substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami), 2 kontrole wprowadzających do obrotu prekursory kategorii 2 i 3, 5 kontroli stosujących prekursory narkotykowe, 10 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, 20 kontroli w zakresie stosowania produktów biobójczych, 7 kontroli w zakresie nadzoru nad detergentami Tab.4. Nadzór nad chemikaliami ewidencja obiektów. Liczba obiektów w ewidencji w zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Producenci Importerzy Dalsi użytkownicy formulatorzy (producenci mieszanin) Dystrybutorzy substancji chemicznych i ich mieszanin Stosujący substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami)

34 Tab. Nr 5 Nadzór nad chemikaliami kontrole. Liczba przeprowadzonych kontroli w zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami: Producenci Importerów Dalsi użytkownicy formulatorzy (producenci mieszanin) Dystrybutorzy substancji chemicznych i ich mieszanin Stosujący substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami) Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano uwagę na przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (tj. Dz. U. z 2015 r., poz. 1203) oraz rozporządzeń wykonawczych do cytowanej ustawy, rozporządzenia (WE) 1907/2006 REACH i rozporządzenia (WE) 1272/2008 CLP. Egzekwowano obowiązek posiadania spisu stosowanych i produkowanych substancji i mieszanin chemicznych oraz aktualnych kart charakterystyk, prawidłowego oznakowania pojemników z preparatami oraz magazynów, rurociągów i miejsc przechowywania chemikaliów. Zwracano również uwagę na fakt informowania pracowników o szkodliwości poszczególnych substancji, a w szczególności na zapoznanie pracowników z kartami charakterystyk. Produkcja, dystrybucja oraz stosowanie substancji i preparatów chemicznych objęte jest przepisami rozporządzenia (WE) 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów REACH. Obowiązek rejestracji substancji zawartych w wyrobach dotyczy wytwórców lub importerów wyrobów, wówczas gdy substancje mają być uwolnione z wytworzonych lub importowanych wyrobów w normalnych i racjonalnie przewidywalnych warunkach użytkowania oraz gdy łączna ilość substancji obecna w wytworzonych i /lub importowanych przez dany podmiot wyrobach, z których ma być uwolniona, przekracza 1 tonę rocznie. Na terenie powiatu jarocińskiego obowiązkowi rejestracji podlegają 2 obiekty, które dokonały już rejestracji wstępnej i rejestracji właściwej. Przed wprowadzeniem do obrotu substancji lub mieszanin (preparatów chemicznych) dostawca zobowiązany jest dokonać klasyfikacji i oznakowania zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) 1272/2008 CLP. Rozporządzenie CLP jest prawnie wiążące we wszystkich państwach członkowskich i odnosi się bezpośrednio do przemysłu. Zgodnie z przepisami CLP etykieta ma informować wszystkich tych, którzy mają styczność z substancją chemiczną o związanych z nią zagrożeniach. Przykłady produktów 34

35 stwarzających zagrożenie: niektóre rozpuszczalniki, farby, lakiery, kleje, preparaty do udrażniania rur, mieszaniny zawierające składniki ropopochodne, środki ochrony roślin, produkty biobójcze. Aby ostrzec użytkownika o zagrożeniu i poinformować o sposobie bezpiecznego stosowania opakowania chemikaliów musza być właściwie oznakowane. opakowania niektórych produktów stwarzających zagrożenie dla zdrowia człowieka (np. toksycznych, działająco drażniąco na skórę, rakotwórczych kat. 2, mutagennych kat. 2), które są sprzedawane ogółowi społeczeństwa, muszą posiadać wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie. Ponadto w przypadku obrotu substancjami i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie dostawca ma obowiązek przekazać ich karty charakterystyki klientom przemysłowym w łańcuchu dostaw. CLP wprowadza nowe piktogramy określające rodzaj zagrożenia, które różnią się od istniejących symboli. Od 1 czerwca 2017 r. weszły w życie nowe zasady klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin chemicznych. Fot. Nr 9 Rodzaje piktogramów stosowanych do oznakowania chemikaliów W ramach nadzoru bieżącego prowadzono również kontrole przestrzegania przepisów ustawy z dnia 9 października 2015r. o produktach biobójczych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1926) w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. W 2017 r. przeprowadzono 1 kontrolę u formulatora mieszanin chemicznych, 10 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych (dystrybutorzy) oraz 20 kontroli w zakresie stosowania produktów biobójczych. Wszystkie skontrolowane produkty posiadały wymagane pozwolenie na wprowadzanie do obrotu. 35

36 V.7. Choroby zawodowe. W 2017 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie wpłynęły 2 wnioski o przeprowadzenie oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej u osób zatrudnionych w zakładach na terenie powiatu jarocińskiego: 1 przypadek dotyczył przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat pod postacią niedowładu mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią sporządzoną ocenę narażenia zawodowego przesłano do PSSE Wrocław. 2 przypadek dotyczył przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka prawego i lewego sporządzoną ocenę narażenia zawodowego przesłano do PSSE Choszczno. W 2017 r. PPIS w Jarocinie wydał 1 decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej - alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, wymienioną w pozycji 18 punkt 1 wykazu chorób zawodowych określonego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1367), wydanych na podstawie art pkt 3-6 i 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, ze zm.) i 1 decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa. Toksoplazmoza wymienionych w pozycji 26 wykazu chorób zawodowych. Postępowanie wszczęto w 2016 r. V.8. Nadzór nad środkami zastępczymi. W celu realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 1261), która wprowadziła zakaz wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych (tzw. dopalaczy ) prowadzony był monitoring obecności w obrocie środków zastępczych lub produktów, co do których zachodziło podejrzenie, że są środkami zastępczymi. Na terenie powiatu jarocińskiego od 2010 r. nie stwierdzono funkcjonowania punktów zajmujących się wprowadzaniem do obrotu lub wytwarzaniem środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych. W 2017 r. pracownicy pionu higieny pracy nie prowadzili działań kontrolnych w zakresie środków zastępczych. 36

37 Na terenie powiatu nie toczy się żadne postępowanie administracyjne w zakresie środków zastępczych oraz nie ma znamion wprowadzania do obrotu lub wytwarzania środków zastępczych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie prowadzi ścisłą współpracę ze Szpitalem Powiatowym w Jarocinie oraz Komendą Powiatową Policji w Jarocinie. W 2017 r. otrzymano telefoniczną informację od przedstawiciela Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie, że zatrzymano mężczyznę, który był prawdopodobnie pod wpływem środków odurzających. Mężczyzna posiadał przy sobie opakowanie ok. 100g suszu oraz kilka małych woreczków oryginalnie zamkniętych i oznakowanych, o nazwie Sztywny Misza. Policja podczas wykonywania czynności operacyjnych przeprowadziła przeszukanie mieszkania mężczyzny i ustaliła, że zakupu dokonano drogą internetową i nie stwierdzono znamion wprowadzania ich do obrotu. Otrzymano zgłoszenie ze Szpitala Powiatowego w Jarocinie o rozpoznaniu zatrucia lekami psychotropowymi, niesklasyfikowanymi u w/w mężczyzny. Działalność profilaktyczną w środowisku szkolnym, skierowaną do uczniów szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, kadry pedagogicznej i pielęgniarek środowiska szkolnego prowadzi Stanowisko Pracy do Spraw Oświaty Zdrowotnej PSSE Jarocin realizowane są programy informacyjno-edukacyjne. Na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie umieszczona jest informacja nt. STOP DOPALACZOM. V.9. Podsumowanie. 1. Przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu na stanowiskach pracy nadal stanowią największy odsetek zagrożenia dla pracowników. W celu zabezpieczenia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem hałasu polecano konsekwentnie przestrzegać przepisów, zwłaszcza w zakresie stosowania przez pracowników indywidualnych ochron słuchu, które są z reguły jedynym realnym rozwiązaniem istniejącego problemu walki z hałasem. 2. W dalszym ciągu w jednym z zakładów na terenie Jarocina istnieje problem, związany z ogrzewaniem hali produkcyjnej. W okresie zimowym zakład boryka się z niską temperaturą powietrza w hali produkcyjnej oraz w pomieszczeniach biurowych i socjalnych. Zatrudnieni wykonują prace w temperaturze od 5 do 10 0 C (w zależności od temperatury powietrza). Zamontowany system grzewczy (promienniki ciepła) 37

38 nie spełnia swojej roli. W 2017 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie prowadził postępowanie administracyjno egzekucyjne w w/w sprawie. Odnotowano drugi taki przypadek, jednakże w wyniku wszczętego postępowania administracyjnego sprawa została rozwiązana. 3. Zmniejszyła się ilość zgłoszonych podejrzeń chorób zawodowych, w porównaniu z 2016 r. 38

39 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH VI.1. Informacje ogólne W roku 2017 stanowisko higieny dzieci i młodzieży obejmowało swym nadzorem następujące stałe placówki nauczania i wychowania: 2 żłobki, 1 klub dziecięcy, 21 przedszkoli i inne ośrodki przedszkolne realizujące program wyrównywania szans, 22 szkoły podstawowe w tym 1 dla osób dorosłych, 1 gimnazjum, 1 liceum ogólnokształcące dla dorosłych, 1 szkołę policealną, 13 zespołów szkół, w których funkcjonuje: 10 przedszkoli, 13 szkół podstawowych, 9 oddziałów gimnazjalnych, 1 liceum ogólnokształcące oraz 2 szkolne schroniska młodzieżowe, 1 placówka z pobytem całodobowym (Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Cerekwicy Nowej; Salezjańska Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Dom Wspomożycielki w Dobieszczyźnie została w roku 2017 zlikwidowana), 2 placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego, 5 placówek wychowania pozaszkolnego, 3 placówki rekreacyjne (szkolne schroniska młodzieżowe). Ogółem pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie na koniec roku 2017 znajdowały się 73 placówki stałe, w których przebywało dzieci i młodzieży oraz 89 turnusów zimowego i letniego wypoczynku dzieci i młodzieży zarejestrowane w bazie MEN. Pracownik Stanowiska Pracy do Spraw Higieny Dzieci i Młodzieży, realizując zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania dotyczące higieny i stanu sanitarnego pomieszczeń oraz sprzętu używanego w placówkach oświatowych i wypoczynku, skontrolował 72 placówki stałe, co stanowi 98,6% placówek będących w ewidencji oraz 52 turnusy w czasie trwania wypoczynku zimowego i letniego. W ramach nadzoru przeprowadzono 96 kontroli stałych placówek nauczania i wychowania, oceniając ich stan pod kątem technicznym, bieżącej czystości i porządku, warunków do utrzymania higieny osobistej oraz dokonując oceny 39

40 warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach (ergonomii stanowiska pracy ucznia, dostępności do infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, higieny pracy umysłowej, dostępności uczniów do profilaktycznej opieki medycznej) oraz 52 kontrole turnusów wypoczynku. Ogółem w roku 2017 przeprowadzono 148 kontroli sanitarnych planowych i doraźnych. Nie nałożono mandatów karnych, nie wydano decyzji administracyjnych. VI.2. Funkcjonalność i stan techniczny budynków Na terenie powiatu jarocińskiego nie stwierdzono budynków nieprzystosowanych do pobytu dzieci i młodzieży oraz budynków w złym stanie technicznym. W trakcie kontroli sanitarnych nie stwierdzono również zaniedbań w zakresie stanu higieniczno-sanitarnego w przedszkolach, szkołach różnego typu i innych placówkach nauczania i wychowania. Przed rozpoczęciem roku szkolnego 2017/2018 oddano do użytkowania łącznik miedzy szkołą podstawową a przedszkolem przy Zespole Szkół nr 4 w Jarocinie. Wydzielono w nim 6 sal dydaktycznych, świetlicę, 9 pomieszczeń sanitarno-higienicznych, zaplecze dla nauczycieli (5 pomieszczeń), podjazd dla osób niepełnosprawnych. Rozbudowa ta spowodowała znaczne polepszenie warunków nauczania dzieci i młodzieży uczęszczającej do tej placówki. VI.3. Warunki do utrzymania higieny Wszystkie placówki nauczania i wychowania powiatu jarocińskiego zaopatrzone są w wodę z sieci wodociągów miejskich lub gminnych, posiadają instalację kanalizacyjną w budynkach oraz wewnętrzne sanitariaty. Rodzaj kanalizacji w obiektach nauczania i wychowania powiatu jarocińskiego w roku 2017 przedstawiał się następująco: 40

41 Rodzaj placówek Liczba placówek podłączonych do sieci kanalizacyjnej Liczba placówek podłączonych do własnych oczyszczalni ścieków Liczba placówek podłączonych do szamb bezodpływowych Żłobki/kluby dziecięce Przedszkola/inne formy wychowania przedszkolnego Szkoły podstawowe Gimnazja Licea ogólnokształcące Szkoły policealne Zespoły szkół Młodzieżowe ośrodki wychowawcze Placówki opiekuńczowychowawcze wsparcia dziennego Placówki wychowania pozaszkolnego - inne Placówki rekreacyjneschroniska młodzieżowe Ogółem W 8 skontrolowanych placówkach nauczania i wychowania, co stanowi 10,96% wszystkich placówek stałych, stwierdzono niezachowanie standardów dostępności do urządzeń sanitarnych (dotyczy to niewystarczającej liczby umywalek lub/i liczby ustępów w pomieszczeniach sanitarnych przeznaczonych dla: Oddziału Dzieci Młodszych przy Szkole Podstawowej w Chrzanie w budynku szkolnym w Stęgoszy, Szkoły Podstawowej w Chrzanie w budynku szkolnym w Stęgoszy, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Ludwinowie, Szkoły Podstawowej w Górze, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Lubini Małej, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Bachorzewie, Niepublicznego Gimnazjum w Golinie, Niepublicznego Przedszkola Poziomka w Jarocinie). W w/w obiektach brak technicznych możliwości dostosowania ilości umywalek/wc do obowiązujących standardów. Ze względu na nieznaczne odchylenia ilości umywalek i wc od obowiązujących normatywów, nie stwarza to zagrożenia w utrzymaniu higieny osobistej dzieci/uczniów w w/w placówkach. Wszystkie obiekty nauczania i wychowania posiadają w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych stały dostęp do ciepłej bieżącej wody, zapewniają możliwość korzystania z mydła w dozownikach, papieru toaletowego oraz suszarek/ręczników papierowych lub ręczników indywidualnych. Stan techniczny i porządkowy pomieszczeń sanitarnohigienicznych był prawidłowy. W Szkole Podstawowej nr 2 w Jarocinie przeprowadzono kapitalny remont 3 pomieszczeń sanitarno-higienicznych (2 dla uczniów, 1 dla nauczycieli). 41

42 Fot. Nr 1, 2, 3 Drzwi w sanitariatach, pomalowane przez dzieci w ramach dodatkowych zajęć plastycznych, w celu pokolorowania starego stanu technicznego - Szkoła Podstawowa nr 2 w Jarocinie. Fot. Nr 4, 5 Prace remontowe - Szkoła Podstawowa nr 2 w Jarocinie. 42

43 Fot. Nr 6, 7, 8 Pomieszczenia sanitarno-higieniczne dla dzieci po zakończonym remoncie - Szkoła Podstawowa nr 2 w Jarocinie. VI.4. Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego oceniono w 35 szkołach. Nie poddano ocenie 3 szkół dla osób dorosłych, kształcących w systemie zaocznym, które w programie nauczania nie posiadają zajęć wychowania fizycznego. W skontrolowanych szkołach infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego przedstawia się następująco: 3 szkoły podstawowe posiadają tylko boiska sportowe (SP Góra, SP Magnuszewice, SP Chrzan budynek szkolny w Stęgoszy), w związku z czym zajęcia z tego przedmiotu realizowane były w miejscach takich jak: korytarze, hole lub inne pomieszczenia nie przystosowane do tego typu zajęć, 1 zespół szkół posiada salę zastępczą, 6 szkół podstawowych i 4 zespoły szkół posiadają zastępczą salę gimnastyczną lub salę rekreacyjną z boiskiem, 43

44 8 szkół podstawowych, 3 szkoły gimnazjalne oraz 10 zespołów szkół posiada szkolne zespoły sportowe z boiskiem. Podobnie jak w latach ubiegłych w roku 2017 uczniowie części szkół mieli również możliwość korzystania z infrastruktury sportowej znajdującej się poza placówką szkolną i tak: 4 szkoły korzystały z hali sportowej, 19 szkół realizowało zajęcia wychowania fizycznego na basenie, 6 szkół korzystało z boisk/stadionów sportowych, należących do innych właścicieli. W 21 obiektach przy szkolnych zespołach sportowych (jako szkolny zespół sportowy należy rozumieć zespół pomieszczeń składający się z jednej lub dwóch sal sportowych oraz pomieszczeń pomocniczych, tj. przebieralnie, natryskownie, ustępy, przechowalnie sprzętu sportowego, pokój nauczycieli wf) znajdują się natryskownie, które wykorzystywane są przez uczniów tylko po zajęciach dodatkowych. W Szkole Podstawowej nr 2 oddano do użytku plac zabaw dla dzieci młodszych, a na placu szkolnym, wymalowano dla dzieci różnego rodzaju gry planszowe. Fot. Nr 9, 10, 11 Plac zabaw przy Szkole Podstawowej nr 2 w Jarocinie. 44

45 Fot. nr 12, 13, 14, 15 Plac szkolny przy Szkole Podstawowej nr 2 w Jarocinie. VI.6. Higiena procesu nauczania Meble szkolne W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w 2017 r. dokonano oceny dostosowania mebli do wzrostu dzieci przedszkolnych i uczniów, zwracając również uwagę na prawidłowe, zgodne z PN oznakowanie mebli, odpowiednie ich zestawienie oraz stan techniczny. Ocenę przeprowadzono w 2 oddziałach 2 placówek przedszkolnych, w 2 oddziałach 2 szkół podstawowych oraz w 4 oddziałach 1 zespołu szkół. Ogółem 45

46 skontrolowano dostosowanie mebli do wzrostu uczniów i przedszkolaków na 154 stanowiskach. Nie stwierdzono nieprawidłowości w ergonomicznym dostosowaniu wielkości mebla szkolnego do wzrostu dziecka/ucznia. W roku 2017 kontynuowano ocenę posiadania przez szkoły i placówki certyfikatów na meble edukacyjne i sprzęt sportowy. W 61 skontrolowanych w tym zakresie placówkach stwierdzono: 2 placówki posiadające wyłącznie meble zakupione przed 1997 r. nie posiadające certyfikatów, pozostałe placówki posiadają meble zakupione po 1997 r. w następujących odsetkach w stosunku do całości: do 25% - 3 placówki, do 50% - 6 placówki, powyżej 50% - 23 placówki, 100% - 27 skontrolowanych placówek. Meble zakupione przez szkoły i placówki po 1997 r. w 59 placówkach posiadają w 100% certyfikaty. Posiadanie przez szkoły i placówki sprzętu sportowego zakupionego po 1997 r. przedstawia się następująco: w 56 skontrolowanych placówkach stwierdzono sprzęt sportowy zakupiony po 1997 r. w następującym odsetku do całości: do 25% - 4 placówki, do 50% - 4 placówki, powyżej 50% - 15 placówek, 100% - 30 placówki. W 3 placówkach stwierdzono sprzęt sportowy zakupiony wyłącznie przed 1997 r.. Sprzęt sportowy w skontrolowanych placówkach zakupiony po roku 1997 posiada w 100% certyfikaty. Rozkłady zajęć szkolnych Podczas bieżących kontroli szkół, ocenie poddano rozkłady zajęć lekcyjnych, zwracając uwagę na potrzebę równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Ocenie poddano 380 oddziałów w szkołach podstawowych, gimnazjalnych, liceach ogólnokształcących oraz zespołach szkół. W roku 2017: w 4 samodzielnych szkołach podstawowych (16 oddziałów), w 5 zespołach szkół (42 oddziały szkół podstawowych oraz 5 oddziałów klas gimnazjalnych), stwierdzono nieprawidłowości w zakresie potrzeby równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia, a w szczególności większą niż 1 godzina różnicę w rozpoczynaniu zajęć pomiędzy dniami w tygodniu. Brak stałych godzin rozpoczynania zajęć lekcyjnych w/w oddziałach, wynika z braku dostatecznej liczby sal lekcyjnych w budynkach szkolnych oraz zwiększonej w roku szkolnym 2014/2015 i 2015/2016 liczby oddziałów klasowych w szkołach podstawowych, ze względu na podjęcie obowiązku szkolnego przez dzieci 6-cioletnie. Proponowane przez szkoły rozwiązanie rozpoczynania zajęć lekcyjnych przez dany oddział klasowy w stałych godzinach przez cały semestr 46

47 (np. od godziny 8.00 lub od 12.00) nie uzyskuje aprobaty rodziców uczniów danej szkoły. Rodzice preferują rozkłady zajęć ze zmiennymi godzinami rozpoczynania i kończenia zajęć lekcyjnych, ze względu na uczestnictwo dzieci w różnych zajęciach pozalekcyjnych (zajęcia sportowe, językowe, muzyczne). Zajęcia te planowane są w dniach, w których zajęcia szkolne kończą się wcześniej. Wprowadzenie w całym semestrze rozpoczynania zajęć na 2 zmianie uniemożliwiłoby dzieciom udział w zaplanowanych na cały rok zajęciach pozalekcyjnych. Pomimo tych nieprawidłowości w szkołach tych zajęcia kończą się najpóźniej o godz.15:20. W związku z powyższym dyrektorzy szkół nie widzą w bieżącym roku szkolnym możliwości wyeliminowania tych nieprawidłowości. Stan taki spowodowany jest również reorganizacją systemu oświaty. W istniejących szkołach podstawowych powstały klasy VII, doszło także nauczanie nowych przedmiotów. Nauczyciele uczący takich przedmiotów jak chemia, fizyka czy przyroda zatrudniani są w kilku szkołach. VI.7. Opieka medyczna W istniejących na terenie powiatu jarocińskiego placówkach szkolnych opieka medyczna sprawowana jest przez pielęgniarki/higienistki środowiska szkolnego w 26 szkołach w gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, przeznaczonym do dyspozycji 1 placówki, w 2 szkołach w gabinetach przeznaczonych wspólnie z inną placówką w tym samym obiekcie. W 7 przypadkach podstawowa opieka zdrowotna nad uczniem zapewniona jest w pomieszczeniach zastępczych, pełniących inne funkcje lub nie spełniających wymaganych do tego typu pomieszczeń standardów technicznych, a udostępnianych pielęgniarce i uczniom na czas realizacji zadań z tego zakresu. Wszystkie pozostałe gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach są wyposażone w instalację ciepłej i zimnej bieżącej wody oraz spełniają podstawowe wymogi techniczne dla tego typu pomieszczeń. W 3 szkołach kształcących osoby dorosłe w systemie zaocznym, nie sprawuje się podstawowej opieki zdrowotnej nad uczniem. VI.8. Prowadzenie dożywiania w szkołach 34 funkcjonujących na terenie powiatu jarocińskiego szkół podstawowych, gimnazjalnych i zespołów szkół (z oceny wyłączono szkoły dla dorosłych) poddano ocenie sposoby dożywiania uczniów. W wyniku oceny stwierdzono: 14 szkół, w których posiłki przygotowywane są na miejscu, 47

48 15 szkół, które korzystają z posiłków dowożonych, posiłki jednodaniowe wydaje 29 szkół, posiłek II daniowy podaje 1 szkoła, z posiłków tych korzysta 3305 uczniów, śniadania szkolne organizuje 5 placówek (1 szkoła podstawowa, 4 zespoły szkół dla wchodzących w swój skład przedszkoli) dla 6 uczniów i dla 436 przedszkolaków, podawanie napojów występuje w 31 szkołach, liczba korzystających uczniów 5156, z posiłków dofinansowanych korzysta 664 uczniów, 31 szkół (17 szkół podstawowych i 14 zespołów szkół) uczestniczyło w programie wydawania mleka w opakowaniach jednorazowych, z którego skorzystało 4055 uczniów, 31 szkół (17 szkół podstawowych i 14 zespołów szkół) brało udział w programie Owoce i warzywa, z którego skorzystało 3089 uczniów. VI.9. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach W 38 placówkach szkolnych na terenie powiatu znajduje się 9 gabinetów chemicznych posiadających substancje i preparaty chemiczne. Wszystkie szkoły posiadają aktualne spisy znajdujących się w gabinetach substancji i preparatów chemicznych. Postępowanie z w/w substancjami i ich przechowywanie jest prawidłowe. VI.10. Wypoczynek dzieci i młodzieży W roku 2017 na terenie powiatu jarocińskiego w bazie MEN zarejestrowanych zostało 89 turnusów letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży (w tym 44 w miejscu zamieszkania i 45 wyjazdowe; dla porównania w roku 2016 w miejscu zamieszkania zorganizowane zostały 25 turnusy). W trakcie trwania akcji zimowego i letniego wypoczynku skontrolowano 52 turnusy w tym 28 w miejscu zamieszkania oraz 24 turnusy wyjazdowe. Skontrolowano wszystkie obiekty, w których zlokalizowane były turnusy wypoczynku wyjazdowego. Ogółem na skontrolowanych turnusach zimowego i letniego wypoczynku przebywało 2110 uczestników. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie zapewnienia uczestnikom właściwych warunków sanitarno-higienicznych oraz opieki medycznej. Zapewniono bardzo dobre warunki do uprawiania sportu i rekreacji. 48

49 VI.11. Przestrzeganie zakazu palenia tytoniu We wszystkich skontrolowanych placówkach przestrzegany jest zakaz palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych. W placówkach nauczania i wychowania zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych obowiązuje całkowity zakaz używania w/w substancji bez możliwości wydzielenia palarni dla osób palących. W widocznych miejscach w obiektach nauczania i wychowania umieszczone są oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie używania w/w substancji. 49

50 VI.12 Podsumowanie: 1. Rozbudowa Zespołu Szkół nr 4 w Jarocinie spowodowała znaczne polepszenie warunków nauczania i wychowania w tej placówce. 2. Reorganizacja systemu oświaty polegająca na zlikwidowaniu gimnazjów, wymusiła na dyrektorach nielicznych placówek zorganizowanie dodatkowych sal lekcyjnych dla uczniów klas VII. 3. Ze względu na zwiększoną liczbę oddziałów klasowych w szkołach podstawowych (roczniki 2015/2016, 2016/2017, powstanie klas VII) oraz respektowanie przez dyrekcje szkół opinii rodziców przy konstruowaniu rozkładów zajęć, w roku 2017 w 4 samodzielnych szkołach podstawowych (16 oddziałów) oraz w 5 zespołach szkół (42 oddziały szkół podstawowych oraz 5 oddziałów klas gimnazjalnych), odnotowano niezgodności z zasadami higieny w tygodniowych rozkładach lekcji. Jednakże zajęcia lekcyjne w tych klasach kończą się najpóźniej o godzinie Pomimo zdecydowanej poprawy w zakresie dostępu szkół do infrastruktury do realizacji zajęć wychowania fizycznego, nadal stwierdza się szkoły, w których zajęcia wychowania fizycznego realizowane są na korytarzach lub w innych nie przeznaczonych do tego celu pomieszczeniach. 5. We wszystkich szkołach zapewniono uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. 50

51 VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU VII.1. Głównym zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia oraz nad materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością jest sprawdzanie, czy przedsiębiorcy sektora spożywczego odpowiedzialni za bezpieczeństwo żywności spełniają wymagania obowiązujących przepisów, których celem jest ochrona i zapewnienie zdrowia i życia człowieka. Realizując swoje zadania Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w 2017 r. nadzorował 740 obiektów (w 2016 r. 701), w tym: 725 zakładów żywności i żywienia, 8 obiektów obrotu i produkcji materiałów oraz wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, 7 obiektów produkcji, konfekcjonowania i obrotu kosmetykami. Skontrolowanych zostało ogółem 437 obiektów, co stanowi 59 % wszystkich obiektów w ewidencji. Natomiast łącznie przeprowadzono 566 kontroli sanitarnych: 560 w obiektach żywności i żywienia, 4 kontrole w obiektach wytwórni i obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, 2 kontrole w ramach nadzoru nad zakładami produkcji i obrotu kosmetykami. W harmonogramie urzędowych kontroli na 2017 r. zostało zaplanowanych 327 kontroli sanitarnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w postępowaniu pokontrolnym wydał 11 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień (w 2016 r. 8 decyzji), 190 decyzji zatwierdzających i wykreślających zakłady oraz 69 decyzji płatniczych. Winnych zaniedbań sanitarnych ukarano 20 mandatami karnymi na łączną sumę zł (w 2016 r. 15/2.950 zł). Tab. Nr 1 Podstawowe wskaźniki działalności kontrolnej Oddziału w latach 2016 i Rodzaj danych Liczba obiektów wg ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych Liczba obiektów ocenionych Liczba kontroli Liczba decyzji 8 merytorycznych 67 zatwierdzających Liczba decyzji wstrzymania działalności - - Liczba mandatów/kwota 15/2.950 zł 20/4.450 zł Wysokość średniego mandatu /zł/ zł zł 11 merytorycznych 108 zatwierdzających 51

52 Liczba wniosków do sądu - - Odsetek obiektów złych - ogółem 1,4 % 1,8% Liczba pobranych próbek żywności i przedmiotów użytku Odsetek próbek kwestionowanych 2,4% 2,9% Liczba pobranych próbek sanitarnych - - Odsetek kwestionowanych próbek sanitarnych - - W porównaniu do 2016 r. stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością został utrzymany na podobnym poziomie. W 2017 r. 14 obiektów zostało ocenionych jako niezgodne z wymaganiami, co stanowiło 1,8% w stosunku do wszystkich obiektów ujętych w ewidencji (w 2016 r. 10, co stanowiło 1,4%). Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością uwzględniającymi przepisy z zakresie wymagań higienicznych. Tab. Nr 2 Porównanie stanu sanitarnego grup obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku w latach Grupy obiektów wg arkusza Mz-48 Liczba obiektów Liczba obiektów niezgodnych nadzorowanych z wymaganiami Obiekty produkcji żywności Obiekty obrotu żywnością Obiekty żywienia zbiorowego otwarte w tym zakłady małej gastronomii Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Miejsca obrotu mata rialami i wyrobi przeznaczonymi do kontaktu z żywnością Zakłady konfekcjonujące kosmetyki/bez produkcji Obiekty obrotu kosmetykami Ogółem obiekty objęte nadzorem Największą grupę nadzorowanych obiektów na terenie powiatu, podobnie jak w minionych latach, stanowiły obiekty obrotu żywnością 457, co stanowi 61,7% wszystkich obiektów według ewidencji. Wzorem lat ubiegłych sprawowano nadzór sanitarny nad obiektami ruchomymi i tymczasowymi działającymi podczas imprezy masowej Jarocin Festiwal 2017, Festiwal Disco Stars w Roszkowie oraz Największe zakończenie lata w Wielkopolsce. W czasie trwania festiwalu przeprowadzono dodatkowe kontrole sanitarne. Nie nałożono mandatów karnych. Wymagania prawa żywnościowego nakładają na przedsiębiorców branży spożywczej obowiązki w celu zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu 52

53 żywności poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wdrożenie i utrzymywanie kontroli wewnętrznej w zakładach w oparciu o zasady systemu HACCP. Zasady GHP/GMP posiadają wdrożone wszystkie zakłady. System HACCP obowiązuje w 259 zakładach. Zakłady posiadające wdrożony system HACCP utrzymują go, a nowo powstające od samego początku działania systematycznie wdrażają system. VII.2. Działania w ramach systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach RASFF W 2017 r. podejmowano działania zgodne z procedurami RASFF wobec 9 otrzymanych powiadomień alarmowych, 2 powiadomienia informacyjne oraz 1 powiadomienia typu NEWS. Powiadomienia dotyczyły głównie środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, suplementów diety, a także wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością: mięso z indyka na kotlety obecność bakterii Salmonella, produkty jajeczne niemieckiej firmy z fipronilem, łyżka cedzakowa z Chin stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych, smoczek kauczukowy Canpol Babies z Polski dotyczyło migracji N-nitrozoamin oraz substancji zdolnych do tworzenia nitrozoamin, czekolada Das Exquisite Heidel Beere Weisse Schokolade stwierdzono bakterie Salmonella, kurkuma z Indii stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu aflatoksyny B1 oraz sumy aflatoksyn B1+B2+G1+G2, powiadomienie informacyjne RASFF w sprawie suplementu diety pn. SKRZYP +VIT Z BAMBUSEM wyprodukowanego z surowców poddanych promieniowaniu jonizującemu w zakładzie niewymienionym w decyzji komisji 2002/840/WE z dnia 23 października 2002 r., Koncentrat pomidorowy 30%. Słoneczny ogród w sprawie stwierdzenia pleśni w produkcie, informacja NEWS w sprawie podpisu urzędnika Iranu. Na podstawie otrzymywanych dokumentów podejmowano każdorazowo działania zapewniające wyeliminowanie zagrożeń. W przypadku stwierdzenia obecności w obrocie 53

54 niebezpiecznych środków spożywczych nadzorowano wycofanie ich z rynku zgodnie z ustawowymi kompetencjami. VII.3. Najczęściej stwierdzane uchybienia w najbardziej znaczących grupach obiektów W 2017 r. odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym wynosił 1,8% w stosunku do ogółu zakładów żywnościowo-żywieniowych (2016 r. - 1,4%). Na podstawie tych danych można stwierdzić, iż stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością został utrzymany na podobnym poziomie w stosunku do poprzedniego roku. Nieznacznemu pogorszeniu w stosunku do poprzedniego roku uległ stan sanitarny w zakładach żywienia zbiorowego. Tab. Nr 3 Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia w latach Grupy obiektów wg MZ-48 % obiektów niezgodnych w grupach Sklepy spożywcze 2,5% 2,0% Zakłady żywienia zbiorowego otwarte 2,1% 7,1% VII.3.1. Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym - najwyższy % obiektów niezgodnych. VII Obiekty obrotu żywnością sklepy spożywcze W 2017 r. zarejestrowanych było 299 sklepów spożywczych, z których skontrolowano 233, czyli 77,9%. Wskaźnik obiektów niezgodnych wyniósł 2,0% (w 2016 r. 2,5%). Sklepy spożywcze to największa grupa nadzorowanych zakładów stanowiły 40,4% ogółu obiektów według ewidencji. Stan techniczny i porządkowy sklepów jest zróżnicowany. W nowych, dużych sklepach spożywczych dobrze oceniano wyposażenie sal sprzedaży. Zastrzeżenia higieniczne częściej dotyczyły małych sklepów. Stwierdzane nieprawidłowości to: przechowywanie żywności nietrwałej poza urządzeniami chłodniczymi, a produktów nieopakowanych w sposób narażający na zanieczyszczenie, brak właściwej segregacji asortymentowej w urządzeniach chłodniczych, oferowanie do sprzedaży przeterminowanych środków spożywczych, nieprawidłowy stan techniczny podłóg, ścian, sufitów, okien lub drzwi, zatrudnianie osób bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarnoepidemiologicznych. 54

55 W ciągu roku 2017 w sklepach spożywczych przeprowadzono 312 kontroli sanitarnych oraz wydano 9 decyzji administracyjnych. Decyzje administracyjne wydawane na sklepy, dotyczyły między innymi stanu sanitarnego ścian i sufitów, warunków sprzedaży środków spożywczych nieopakowanych. W konsekwencji nieprzestrzegania wymagań dotyczących zachowania czystości i porządku oraz higieny sprzedaży nałożono 11 mandatów na sumę zł. Do badań laboratoryjnych pobrano w sklepach 130 próbek środków spożywczych. Żadna próbka nie została zakwestionowana. We wszystkich ewidencjonowanych sklepach spożywczych zostały opracowane i wdrożone procedury dobrej praktyki higienicznej, natomiast w 155 sklepach, co stanowi 51,8% ogółu liczby sklepów wdrożono HACCP. Pozostałe zakłady są w trakcie wdrażania i opracowywania stosownej dokumentacji. W grupie sklepów spożywczych przeprowadzono 14 kontroli interwencyjnych. Interwencje dotyczyły nieprawidłowej jakości środków spożywczych znajdujących się w obrocie handlowym oraz nieprawidłowego stanu sanitarnego sklepów i powiadomień RASFF. W związku z trudną sytuacją ekonomiczną, z jaką borykają się drobni przedsiębiorcy, małe sklepy nie wytrzymują konkurencji z sieciami sklepów wielko powierzchniowych i po krótkim okresie prowadzenia działalności likwidują je. W miejscach po zlikwidowanych małych sklepach powstają nowe, które nie zawsze utrzymują właściwy stan sanitarno-higieniczny. VII Obiekty żywienia zbiorowego otwarte Grupa, w której stan sanitarny uległ nieznacznemu pogorszeniu w stosunku do ubiegłego roku to obiekty żywienia zbiorowego otwarte. Zakłady żywienia zbiorowego otwarte ogółem według ewidencji 84 zakłady, w tym 48 zakładów małej gastronomii. W roku sprawozdawczym skontrolowano 69 zakładów, z czego oceniono zgodnie z obowiązującym arkuszem oceny stanu sanitarnego 54 zakłady. Sześć zakładów otrzymało ocenę niezgodną z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego. Oceny niezgodne dotyczyły obiektów małej gastronomii oraz restauracji. Stwierdzono zatrudnianie osób bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, brak zachowania czystości i porządku w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych oraz brak segregacji w urządzeniach chłodniczych. W związku ze zgłoszeniem interwencji dotyczącej złego stanu sanitarno-higienicznego obiektu gastronomicznego, przeprowadzono kontrolę sanitarną w wyniku której nie potwierdzono w/w zarzutów. Ogółem w zakładach zbiorowego żywienia otwartego przeprowadzono 80 urzędowych kontroli żywności, w tym 40 w zakładach małej gastronomi. W czasie przeprowadzania urzędowych kontroli w zakładach 55

56 żywienia zbiorowego stosujących tłuszcz z głębokiego smażenia oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, zwracano szczególną uwagę na ich jakość, pochodzenie i sposób utylizacji. VII.3.2. Działalność nadzorowa w pozostałych grupach obiektów W 2017 r. jedna piekarnia została oceniona negatywnie z uwagi na nieprawidłowe warunki magazynowania surowców i wyrobu gotowego oraz brak czystości w pomieszczeniach produkcyjnych. W związku z powyższym, osoba odpowiedzialna została ukarana mandatem karnym. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał decyzję administracyjną z terminami usunięcia usterek dotyczącą zakładu przetwórstwa owocowo-warzywnego. Dotyczyła ona nieprawidłowych ścian, sufitów i podłóg w halach produkcyjnych oraz magazynowych. Natomiast w wytwórni makaronów nałożono mandat karny za niewłaściwy stan sanitarny obiektu, w którym stwierdzono brudno utrzymany sprzęt używany do produkcji. Postępowanie mandatowe dotyczyło również obiektu z grupy zakładów cateringowych. Mandat został nałożony z uwagi na brudne urządzenia chłodnicze i sprzęt kuchenny. VII.4. Jakość zdrowotna środków spożywczych Ocenę bezpieczeństwa żywności i materiałów do kontaktu ze środkami spożywczymi przeprowadzały akredytowane laboratoria. Na rok 2017 zgodnie z rocznym planem poboru próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu zostały zaplanowane 154 próbki (w 2016 r. 160 próbek), w tym 95 próbek mikrobiologicznych i 59 próbek do badania chemicznego. Dodatkowo pobrano: 3 próbki kosmetyków, 15 próbek środków spożywczych. Łącznie więc pobrano 172 próbki. W 2017 r. jakość zdrowotna środków spożywczych utrzymała się na podobnym poziomie w stosunku do roku minionego 5 próbek kwestionowanych (w 2016 r. 4 próbki kwestionowane). Odsetek próbek kwestionowanych za 2017 r. wynosił 2,9%, a za 2016 r. wynosił 2,4%. Kwestionowane próbki pobierane były z obrotu handlowego. Dyskwalifikacje dotyczyły 5 próbek pobranych do badań mikrobiologicznych. Próbki nie odpowiadały wymaganiom Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Sprawę 56

57 przekazano zgodnie z kompetencjami do wykorzystania służbowego Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii w Środzie Wielkopolskiej. VII.5. Nadzór nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku. W 2017 r. pod nadzorem znajdowało się 8 obiektów zajmujących się produkcją lub obrotem przedmiotów użytku do kontaktu z żywnością. Było to 5 zakładów produkujących materiały do kontaktu z żywnością takie jak torebki papierowe, pojemniki gastronomiczne, opakowania kartonowe, a także zajmujące się konfekcjonowaniem papieru śniadaniowego oraz 3 obiekty obrotu tymi materiałami. Spośród 5 ewidencjonowanych wytwórni poddano urzędowej kontroli 3 obiekty. Tematem kontroli była dokumentacja towarzysząca surowcom stosowanym do produkcji oraz stosowanych farb i klei. W 2017 r. pobrano do badania laboratoryjnego 3 próbki przedmiotów użytku z obrotu handlowego miseczek z melaminy, które nie zostały kwestionowane. VII.6. Jakość zdrowotna kosmetyków Nadzór nad kosmetykami prowadzony jest w 1 zakładzie konfekcjonującym kosmetyki oraz w 6 punktach obrotu handlowego (5 sklepów i 1 hurtownia prowadząca obrót kosmetykami). Warunki konfekcjonowania kosmetyków oceniono jako prawidłowe, a oznakowanie kosmetyków nie budziło zastrzeżeń. W ramach unijnego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Produktach Niebezpiecznych RAPEX podejmowano działania kontrolne dotyczące kosmetyków uznanych za stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. W stosunku do powiadomień przeprowadzono stosowne postępowanie wyjaśniające, monitorując ich ewentualne wycofania z obrotu handlowego. Do badań laboratoryjnych pobrano z obrotu handlowego 3 próbki kosmetyków. Próbki nie zostały zakwestionowane. VII.7. Nadzór nad suplementami diety W roku 2017 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie nie wydał decyzji administracyjnych dotyczących nadzoru nad w/w produktami ani nie skierował wniosków o nałożenie kary pieniężnej. Działania kontrolne skierowano również na śledzenie portali internetowych prowadzących sprzedaż suplementów diety. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie reklamy i oznakowania tych środków. Podczas prowadzonego nadzoru sanitarnego nad obiektami obrotu handlowego zwracano uwagę na przechowywanie 57

58 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, suplementów diety oraz ich oznakowanie. Sprzedaż tych środków odbywa się w sklepach spożywczych, hurtowniach z wydzielonych regałów i półek. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w 2017 r. prowadził nadzór sanitarny nad 1 zakładem konfekcjonującym suplementy diety usługowo dla firm składających zlecenia. Zakład był funkcjonalny i spełniał wymagania przepisów. VII.8. Ocena sposobu żywienia w zakładach żywienia zbiorowego W 2017 r. sposób żywienia oceniono w 14 obiektach. Kierując się ogólnymi zasadami prawidłowego układania jadłospisów w kontrolowanych obiektach żywienia zbiorowego zamkniętego nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie planowania i sporządzania jadłospisów. VII.9.1. Żywienie w szkołach W 2017 r. oceniono jadłospisy w 9 stołówkach szkolnych. Jakościowa ocena teoretyczna poszczególnych posiłków według ogólnych zasad prawidłowego układania jadłospisów nie wykazała nieprawidłowości. Szkoły na terenie powiatu dysponowały niską stawką żywieniową przypadającą na jedno dziecko, która kształtowała się w przedziale od 1,70 zł do 3,50 zł. Szkoły na terenie powiatu jarocińskiego uczestniczyły w programach kształtujących prawidłowe nawyki żywieniowe wśród dzieci i młodzieży Mleko w szkole oraz Owoce w szkole. Programy te zapewniają dzieciom nieodpłatne mleko oraz świeże owoce i warzywa. VII.9.2. Żywienie w przedszkolach W 2017 r. w 4 stołówkach przedszkolnych dokonano oceny podstawowych posiłków zawartych w jadłospisach. Stwierdzono prawidłowe planowanie żywienia. Stawka żywieniowa przypadająca na jedno dziecko kształtowała się w granicach 3,80 zł 9,00 zł. W wielu obiektach zaobserwowano wdrażanie dobrych nawyków żywieniowych, takich jak podawanie naturalnych płatków zbożowych, deserów mlecznych z dodatkiem owoców świeżych, suszonych lub ziaren. Środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci w przedszkolach spełniały wymagania dla danej grypy wiekowej wynikające z aktualnych norm żywienia oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Posiłki były przygotowywane z naturalnych składników. Do śniadań wykorzystywano pieczywo z każdego rodzaju. 58

59 VII.9.3. Żywienie w zakładach opieki społecznej W ewidencji w 2017 r. pod nadzorem sanitarnym Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie znajdował się 1 obiekt tj. Dom Pomocy Społecznej w Raszewach. Od 1 stycznia 2010 r. Dom Pomocy Społecznej w Zakrzewie został przekazany pod nadzór Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. Dom w Raszewach prowadzi całodzienne żywienie dla osób przewlekle psychicznie chorych w systemie od surowca do gotowego posiłku. Stawka żywieniowa w 2017 r. wynosiła 10 zł. Produkowane były obiady dwudaniowe, a w wyniku przeprowadzonej ilościowej oceny teoretycznej jadłospisu nie stwierdzono nieprawidłowości. Każdy posiłek zawierał produkty będące źródłem białka zwierzęco, a także pamiętano o uwzględnieniu sezonowych owoców i warzyw. VII.9.4. Żywienie w zakładach specjalnych i wychowawczych W tej grupie nadzorowany był 1 obiekt Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Cerekwicy. Obiekt produkuje posiłki w systemie od surowca do wyrobu gotowego i serwuje całodzienne wyżywienie. Przygotowywane są śniadania, obiady dwudaniowe oraz kolacje dla 64 wychowanek w wieku lat. Śniadania i kolacje wychowanki przygotowują same w aneksach kuchennych mieszkalnych bloków, pod nadzorem wychowawców. VII.10. Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi W ramach współpracy z jednostkami administracji państwowej przekazano władzom powiatu jarocińskiego informacje o stanie sanitarnym zakładów żywnościowo-żywieniowych. W przypadkach stwierdzenia naruszania przepisów dotyczących nieprawidłowej jakości wprowadzanych do obrotu środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie przekazywał stosowne informacje właściwemu miejscowemu organowi Inspekcji Weterynaryjnej. Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną dotyczyła również przekazywania wyników badań w ramach urzędowej kontroli i monitoringu żywności pochodzenia zwierzęcego. Wspólnie z Inspekcją Weterynaryjną przeprowadzono 3 kontrole sanitarne dotyczące postępowania z odpadami gastronomicznymi należącymi do kategorii 3. Nie wykazano nieprawidłowości. Zakłady posiadały odpowiedni system gromadzenia, przechowywania i usuwania odpadów. W ramach operacji PANGEA X dotyczącej przestępczości związanej z handlem nielegalnymi środkami farmaceutycznymi, 59

60 przeprowadzono z inicjatywy Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie 4 wspólne kontrole. Skontrolowane punkty handlowe posiadały stosowną dokumentację, a środki znajdujące się w obrocie spełniały wymagania obowiązujących przepisów. VII.11. Podsumowanie: Stan sanitarny nadzorowanych obiektów na podległym terenie w stosunku do minionego roku został utrzymany na podobnym poziomie. Czternaście obiektów sklasyfikowano jako obiekty niezgodne (2016 r. 10). Przyczyną występowania nieprawidłowości natury higienicznej nadal pozostaje brak właściwego zaangażowania zatrudnionego personelu, a także brak odpowiednich środków finansowych. Problemem bieżącym pozostaje również oferowanie środków spożywczych po upływie terminu lub dat minimalnej trwałości. Można jednak zaobserwować sukcesywną modernizację obiektów, a także doposażenie w niezbędny sprzęt. Zakłady wdrożyły bądź sukcesywnie wdrażają system HACCP. Jakość zdrowotna środków spożywczych znajdujących się na lokalnym rynku równie utrzymana była na podobnym poziomie w stosunku do roku minionego. Odsetek próbek kwestionowanych za rok 2017 wynosił 2,9% a za ,4%. Próbki zostały zakwestionowane ze względu na nieprawidłowości w oznakowaniu. Należy dążyć do wzrostu świadomości przedsiębiorców w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej lub wprowadzanej do obrotu żywności. Bardzo ważna jest współpraca przedsiębiorców sektora spożywczego z przedstawicielami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w rozwiązywaniu problemów, co często stanowi czynnik mobilizujący do poprawy stanu sanitarnego obiektów i polepszenia jakości żywności. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, w dalszym ciągu będzie kontynuowany wzmożony nadzór sanitarny, szczególnie w zakresie: zachowania łańcucha chłodniczego na całej drodze od surowca do gotowego produktu wydawanego konsumentom, co ma szczególne znaczenie w przypadku środków spożywczych łatwo psujących się, zachowania higieny osobistej i higieny miejsca pracy, prawidłowego znakowania środków spożywczych, szczególnie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i suplementów diety, wdrażania i skutecznego stosowania systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia. 60

61 VIII. DZIAŁALNOŚĆ Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA VIII.1. Działania podejmowane w 2017 r. przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Jarocinie wynikały przede wszystkim z wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego, sytuacji epidemiologicznej oraz potrzeb środowiska lokalnego. Realizowane działania w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia dotyczyły następujących zagadnień: profilaktyki w zakresie HIV/AIDS, profilaktyki uzależnień od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych tzw. dopalaczy, profilaktyki chorób zakaźnych, promowania zdrowego stylu życia w zakresie żywienia i aktywności fizycznej, profilaktyki chorób nowotworowych. Realizacja zagadnień problemowych. Na terenie powiatu jarocińskiego realizowane były programy edukacyjne o zasięgu ogólnopolskim - inicjowane przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz wojewódzkim - inicjowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Poznaniu. VIII.2. Do działań, które realizowane były na terenie całego kraju, w tym także na terenie powiatu jarocińskiego zaliczamy następujące zagadnienia: VIII.2.1. Profilaktyka HIV/AIDS - realizacja Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. W ramach działań profilaktycznych ukierunkowanych na ograniczanie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie realizowała Projekt edukacji rówieśniczej Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra HIV, którego celem było podniesienie poziomu wiedzy na temat HIV/AIDS wśród młodzieży szkolnej oraz zachęcanie jej do przekazywania zdobytej wiedzy w dalszej edukacji rówieśniczej. Zorganizowano 1 szkolenie z udziałem 22 uczniów klas I Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. Uczestnicy szkolenia wysłuchali wykładu 61

62 Współczesna wiedza na temat HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową oraz wzięli udział w warsztatach, podczas których określali stopień ryzyka zakażenia HIV, uczyli się asertywnych zachowań. Przeprowadzono ocenę wiadomości młodzieży z zakresu HIV/AIDS przez zastosowanie kwestionariusza ankiety przed i po zakończeniu szkolenia. Fot. Nr 1, 2 Szkolenie Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra HIV - Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. 14 lutego 2017 r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Jarocinie przeprowadzono wśród 200 osobowej grupy młodzieży akcję informacyjno-edukacyjną pod hasłem Bezpieczne Walentynki 2017 dotyczącą profilaktyki HIV/AIDS. Zorganizowano na terenie szkoły punkt informacyjno-edukacyjny z materiałami edukacyjnymi wydanymi przez Krajowe Centrum ds. AIDS, w którym młodzież losowała pytania związane z tematyką HIV/AIDS, za prawidłowo udzielone odpowiedzi nagrodą były walentynkowe serduszka, baloniki oraz długopisy ufundowane przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Jarocinie. Wspólnie ze szkolną służbą zdrowia ogłoszono konkurs na kartkę walentynkową uwzględniającą tematykę HIV/AIDS. Fundatorem nagród była również Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie. 62

63 Fot. Nr 3, 4, 5 Prace konkursowe Kartki walentynkowe uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Jarocinie. Fot. Nr 6 Laureaci konkursu na kartkę walentynkową wraz z organizatorami - Zespół Szkół Ogólnokształcących w Jarocinie. Fot. Nr 7, 8 Akcja informacyjno-edukacyjna Bezpieczne Walentynki Zespół Szkół Ogólnokształcących w Jarocinie. Wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Jarocinie przeprowadzono etap powiatowy konkursu Nie daj szansy AIDS na film pod tytułem Krótka historia o HIV 63

64 ogłoszonego przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Poznaniu. Konkurs skierowany był do uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa wielkopolskiego. Do etapu powiatowego konkursu przystąpiła tylko 1 szkoła ponadgimnazjalna - Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. Liczba autorów filmu - 3 uczennice. Nagrody dla laureatów etapu powiatowego konkursu ufundowało Starostwo Powiatowe w Jarocinie. Fot. Nr 9 Laureaci I miejsca etapu powiatowego konkursu wraz z organizatorami Zespół Szkół Przyrodniczo- Biznesowych w Tarcach. Laureaci I miejsca etapu powiatowego konkursu na etapie wojewódzkim konkursu zdobyli wyróżnienie. W ramach obchodów 1 grudnia Światowego Dnia AIDS w Zespole Szkół Przyrodniczo- Biznesowych w Tarcach zorganizowano uroczyste podsumowanie konkursu na film Krótka historia o HIV. Młodzież klas I obejrzała nagrodzony film, wysłuchała wykładu na temat wirusa HIV i choroby AIDS oraz otrzymała materiały informacyjno-edukacyjne na temat HIV/AIDS. Działania przeprowadzone były wspólnie ze szkolną służbą zdrowia i pedagogiem szkolnym. W miesiącu grudniu 2017 r. w Szkole Podstawowej nr 2 w Jarocinie zorganizowano zajęcia warsztatowe pt. AIDS choroba, której nie należy się bać, lecz dużo o niej wiedzieć dla 22 uczniów klas VII. Uczniowie zapoznani zostali z przyczynami choroby AIDS, sytuacjami, w jakich może dojść do zakażenia wirusem HIV, wzięli czynny udział w zajęciach warsztatowych. W ramach przeprowadzonych działań współpracowano z nauczycielem biologii w Szkole Podstawowej nr 2 w Jarocinie. 64

65 Fot. Nr 10, 11 Zajęcia warsztatowe AIDS choroba, której nie należy się bać, lecz dużo o niej wiedzieć - Szkoła Podstawowa nr 2 w Jarocinie. Przeprowadzono zajęcia informacyjno-edukacyjne pod hasłem Zawsze razem dla 76 uczniów klas III Szkoły Podstawowej w Kotlinie. Zajęcia oparte zostały na treściach zawartych w kolorowance Zawsze razem opracowanej przez Krajowe Centrum ds. AIDS. Dzieci wykonując kolorowankę w prosty i przystępny sposób za pomocą historyjki edukacyjnej zapoznały się z chorobą AIDS, a także z tym jak się zachować, aby uniknąć zakażenia. Fot. Nr 12, 13 Zajęcia informacyjno-edukacyjne pod hasłem Zawsze razem - Szkoła Podstawowa w Kotlinie. Współpracowano z dyrekcją Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach w ramach organizacji konkursu powiatowego pod hasłem Nieśmy pomoc, sport, profilaktyka, zdrowie dla uczniów gimnazjów. Uczestnicy konkursu sprawdzali swoją wiedzę teoretyczną w zakresie HIV/AIDS i zdrowego stylu życia oraz wiedzę praktyczną w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Partnerami w organizacji konkursu było Starostwo Powiatowe w Jarocinie i Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Jarocinie. Sponsorami nagród dla 65

66 uczestników konkursów była Dyrekcja Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach oraz Starostwo Powiatowe w Jarocinie i Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie. Fot. Nr 14, 15, 16 Konkurs Nieśmy pomoc, sport, profilaktyka, zdrowie - Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. W ramach akcji Biała Niedziela zorganizowanej przez Starostwo Powiatowe w Jarocinie i Szpital Powiatowy w Jarocinie w dniach 25 czerwca i 24 września 2017 r. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie uruchomiła punkt informacyjno-edukacyjny z materiałami w zakresie tematyki HIV/AIDS, przeprowadzano rozmowy indywidualne z osobami korzystającymi z badań profilaktycznych oraz przekazywano materiały edukacyjne opracowane przez Krajowe Biuro ds. AIDS. 66

67 Fot Nr 17, 18 Akcja Biała Niedziela w dniu r. - Punkt informacyjno-edukacyjny w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie. Fot Nr 19, 20 Akcja Biała Niedziela w dniu r. - Punkt informacyjno-edukacyjny w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie. W listopadzie 2017 r. rozpoczęto realizację kampanii społecznej Mam czas rozmawiać prowadzonej przez Krajowe Centrum ds. AIDS. Grupą docelową kampanii są rodziny wielopokoleniowe, osoby w różnym wieku i z różnymi doświadczeniami życiowymi, których zakażenie HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową może dotyczyć. Kampania trwać będzie do czerwca 2018 r. VIII.2.2. Profilaktyka palenia tytoniu W 2017 r. kontynuowano działania w ramach profilaktyki tytoniowej w oparciu o Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce ( ), Europejski Kodeks Walki z Rakiem, Narodowy Program Zdrowia, Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych. 67

68 W I kwartale 2017 r. dla uczniów klas V szkół podstawowych z terenu powiatu jarocińskiego zorganizowano wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Jarocinie etap powiatowy konkursu wojewódzkiego Palić, nie palić - oto jest pytanie?". Zadaniem konkursowym było stworzenie rebusu z hasłem promującym niepalenie. Do konkursu przystąpiło 11 szkół podstawowych. Fundatorem nagród dla laureatów konkursu było Starostwo Powiatowe w Jarocinie. Fot. Nr 21 Praca konkursowa - I miejsca - Martyna Śniegula uczennica Szkoły Podstawowej w Woli Książęcej. Fot. Nr 22, 23 Praca konkursowa II miejsce - Filip Urbaniak - uczeń Szkoły Podstawowej w Komorzu Przybysławskim; praca konkursowa III miejsce - Michalina Wielińska - uczennica Zespołu Szkół w Cielczy. 68

69 Fot. Nr 24 Laureatka I miejsca etapu powiatowego konkursu Palić, nie palić - oto jest pytanie?" - Martyna Śniegula uczennica Szkoły Podstawowej w Woli Książęcej wraz z organizatorami etapu powiatowego konkursu. Fot. Nr 25 Laureaci etapu powiatowego konkursu Palić, nie palić - oto jest pytanie?" wraz z organizatorami i opiekunami. Realizowano projekt edukacyjny w zakresie edukacji antynikotynowej Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra tytoń wśród 28 osobowej grupy gimnazjalistów Zespołu Szkół w Prusach. W części teoretycznej młodzież dowiedziała się jakie choroby wywołuje palenie tytoniu, poznała skład dymu tytoniowego i jego wpływ na organizm ludzki, zapoznana została również z cyklem uzależnienia od nikotyny oraz pojęciem biernego palenia. Podczas zajęć warsztatowych uczniowie wspólnie opracowywali definicję uzależnienia, dyskutowali o przyczynach palenia tytoniu, uczyli się umiejętności asertywnego zachowania, obliczali koszty związane z paleniem tytoniu, przygotowywali projekty kampanii antynikotynowych. 69

70 Przy realizacji tego przedsięwzięcia współpracowano z dyrekcją placówki i pedagogiem szkolnym. Fot. Nr 26, 27 Uczestnicy szkolenia Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra tytoń - Zespół Szkół w Prusach. W ramach Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maja 2017 r., który obchodzony był pod hasłem Tytoń zagraża nam wszystkim. Tytoń - zagrożenie dla zdrowia zorganizowano w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie punkt informacyjnoedukacyjny dla klientów. W Światowym Dniu Rzucania Palenia - 16 listopada 2017 r. przeprowadzono działania antynikotynowe wśród młodzieży Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie i Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach oraz wśród pacjentów Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Ośrodka Zdrowia w Jaraczewie. W trakcie prowadzonych działań upowszechniano nowelizację ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, wykonywano za pomocą smokerlyzera pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu u osób palących tytoń, prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych i gadżetów reklamowych toreb na zakupy z hasłem Rzuć palenie! Szkoda zdrowia!. 70

71 F OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2017 Fot. Nr 28, 29 Punkt informacyjno-edukacyjny - Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie i Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. Fot. Nr 30 Punkt informacyjno-edukacyjny - NZOZ - OZ w Jaraczewie. W ramach organizacji punktów informacyjnych współpracowano z dyrekcją i szkolną służbą zdrowia placówek oświatowo-wychowawczych oraz z kierownictwem i personelem medycznym Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Jaraczewie. Działania przeciwtytoniowe prowadzono również w trakcie akcji profilaktycznych Biała Niedziela zorganizowanych przez Starostwo Powiatowe w Jarocinie i Szpital Powiatowy w Jarocinie. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie zorganizowała punkty informacyjno-edukacyjne, w których osobom palącym tytoń wykonywano za pomocą smokerlyzera pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu i sprawdzano procent karboksyhemoglobiny we krwi, która powstaje w wyniku połączenia się tlenku węgla z hemoglobiną. Zainteresowanym osobom demonstrowano za pomocą alkogogli upośledzenie zmysłów po spożyciu alkoholu oraz przekazywano materiały edukacyjne. 71

72 Fot. Nr 31, 32 Punkt informacyjno-edukacyjny - Szpital Powiatowy w Jarocinie. W 2017 r. kontynuowano realizację 3 programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży w zakresie edukacji antytytoniowej: Materiały informacyjno-edukacyjne w ramach programów *Program edukacyjny Czyste Powietrze Wokół Nas, którego głównym celem jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą przy nich tytoń. Programem objęto 299 dzieci 5-6 letnich oraz ich rodziców z 13 placówek przedszkolnych. Kadra pedagogiczna realizująca program otrzymała pomoce dydaktyczne służące do przeprowadzania zajęć edukacyjnych z dziećmi. 72

73 Zorganizowano konkurs plastyczny pod hasłem Co i dlaczego dymi? dla dzieci 6-letnich Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Roszkowie. Sponsorem nagród była Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie. Fot. Nr 33 Uczestnicy konkursu plastycznego Co i dlaczego dymi? - Zespół Szkolno-Przedszkolny w Roszkowie. Wspólnie z kadrą pedagogiczną Publicznego Przedszkola w Żerkowie w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu zorganizowano happening. Dzieci przemaszerowały ulicami miasta z antytytoniowymi transparentami skandując hasło Nie pal przy mnie i wręczając przechodniom ulotki na temat szkodliwości palenia tytoniu. 73

74 Fot. Nr 34, 35, 36, 37 Happening - Publiczne Przedszkole w Żerkowie. W I półroczu 2017 r. kontynuowana była realizacja programu edukacyjnego Nie pal przy mnie, proszę, którego głównym celem jest zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Programem objęto 357 dzieci klas I-III z 6 szkół podstawowych. Kadra pedagogiczna i szkolna służba zdrowia realizująca program otrzymała pomoce dydaktyczne służące do przeprowadzania zajęć edukacyjnych z uczniami. W I półroczu 2017 r. kontynuowano również realizację programu edukacyjnego Znajdź właściwe rozwiązanie, którego głównym celem jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród młodzieży szkolnej. Programem objęto 230 uczniów z 6 szkół podstawowych klas IV -VI. W ramach realizacji w/w programów w Szkole Podstawowej w Żerkowie zorganizowano imprezę prozdrowotną pod hasłem Dziękuję NIE oraz konkurs na plakat o tematyce antytytoniowej. Fot. Nr 38, 39 Impreza prozdrowotna pod hasłem Dziękuję NIE - Szkoła Podstawowa w Żerkowie. 74

75 Fot. Nr 40, 41 Konkurs plastyczny o tematyce antynikotynowej - Szkoła Podstawowa w Żerkowie. Sponsorem nagród dla uczestników konkursów była Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Jarocinie i Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie - Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W 2017 r. realizowano wśród uczniów klas IV szkół podstawowych I edycję programu antytytoniowej edukacji zdrowotnej pod tytułem Bieg po zdrowie. Głównym celem programu jest zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów i używania e-papierosów. Program podaje zmianę postrzegania co jest normą w społeczeństwie, ponieważ zmiana norm społecznych może wpłynąć na obecnych i potencjalnych przyszłych palaczy, poprzez sprawienie, że wyroby tytoniowe będą mniej pożądane, mniej akceptowalne i mniej dostępne. Program angażuje również środowisko domowe uczniów. Realizatorzy programu - kadra pedagogiczna została przygotowana do realizacji programu oraz otrzymała pomoce dydaktyczne do prowadzenia zajęć z uczniami. Pierwszą edycję programu zgodnie z wytycznymi Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu realizowano w 6 szkołach podstawowych z terenu powiatu jarocińskiego. Programem objętych zostało 134 uczniów klas IV oraz 107. W 2017 r. kontynuowano realizację Projektu Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych 75

76 współfinansowanego ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, którego głównym celem jest ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym, tj. między 15 a 49 rokiem życia. W ramach realizacji Projektu zorganizowano 7 punktów informacyjno-edukacyjnych, w których pracownik ds. oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia zainteresowanym osobom przeprowadzał pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu przy użyciu smokerlyzera, demonstrował za pomocą alkogogli upośledzenie zmysłów po spożyciu alkoholu od 0,8 do 1,5 promila oraz prowadził dystrybucję materiałów edukacyjnych w ramach kampanii społecznej Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu. Fot. Nr 42, 43, 44, 45 Punkt informacyjno-edukacyjny - Szpital Powiatowy w Jarocinie. W ramach kampanii Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu współpracowano również z położnymi Szkoły Rodzenia i poradni ginekologiczno-położniczej Szpitala Powiatowego w Jarocinie. Przekazano cele i założenia kampanii oraz materiały edukacyjne (broszury, 76

77 ulotki, plakaty, karty przebiegu ciąży, dzienniki ciąży, fiszki edukacyjne) i gadżety reklamowe (torby bawełniane, bidony). W ramach Profilaktycznego programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych substancji psychoaktywnych przeprowadzona została druga edycja ogólnopolskiego badania ankietowego pt. Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży wśród położnic przebywających na oddziale położniczo-ginekologicznym Szpitala Powiatowego w Jarocinie. Wyniki badania ankietowego posłużyć mają określeniu skali zjawiska dotyczącego używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży oraz skutków zdrowotnych wynikających z ich używania dla potomstwa, a także opracowaniu programów edukacyjnych do szkół i zakładów pracy oraz realizacji kampanii społecznych. W ramach przeprowadzonych badań ankietowych współpracowano z kierownikiem medycznym i położną oddziałową Szpitala Powiatowego w Jarocinie. Realizowano kampanię społeczną Melanż. Oczekiwania vs. Rzeczywistość, w ramach której przesłano do placówek nauczania i wychowania scenariusz lekcji Jak rozmawiać z młodzieżą na temat używek? opracowany przez Główny Inspektorat Sanitarny. Materiały informacyjno-edukacyjne w ramach programu W roku 2017 w ramach Projektu Profilaktyczny Program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych kontynuowano wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych realizację programu edukacyjnego ARS, czyli jak dbać o miłość?, którego struktura oparta jest na 3 częściach. Pierwsza część programu Życie i dobre zdrowie podstawowym warunkiem ludzkiej miłości, której najważniejszą tezą jest to, że substancje psychoaktywne oszukują, nie dają tego, co obiecują. Druga część programu 77

78 Czy używanie substancji psychoaktywnych może popsuć ludzką miłość?, której głównym celem jest pokazanie strat, jakie substancje psychoaktywne mogą spowodować w zakresie więzi między mężczyzną a kobietą. Trzecia część programu Substancje psychoaktywne a zdrowie prokreacyjne porusza problematykę zdrowia w aspekcie wpływu obecnych wyborów życiowych - stylu życia na zdrowie ich przyszłego potomstwa. Realizatorzy programu: szkolna służba zdrowia i kadra pedagogiczna wyposażeni zostali w materiały edukacyjne dla uczniów oraz ich rodziców. Programem objęto 342 uczniów z 5 szkół ponadgimnazjalnych. VIII.2.3. Promocja zdrowego stylu życia w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej - realizacja programu edukacyjnego pt. Trzymaj Formę! W roku 2017 kontynuowana była realizacja programu Trzymaj Formę! zainicjowanego przez Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy ze Stowarzyszeniem Polska Federacja Producentów Żywności, którego celem jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej oraz ich rodziców poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. Program realizowany był w 16 placówkach gimnazjalnych wśród 1181 uczniów. Szkoły realizujące program otrzymały materiały edukacyjne i pomoce dydaktyczne do prowadzenia zajęć z uczniami. W ramach realizacji programu w Gimnazjum Nr 1 w Żerkowie odbył się festyn prozdrowotny pod hasłem Trzymaj formę. Fot. Nr 46, 47 Festyn prozdrowotny pod hasłem Trzymaj formę - Gimnazjum nr 1 w Żerkowie. 78

79 VIII.2.4. Światowy Dzień Zdrowia -7 kwietnia 2017 r. pod hasłem Depresja porozmawiajmy o niej. Tematem przewodnim Światowego Dnia Zdrowia - 7 kwietnia była depresja, a rok 2017 obchodzony był pod hasłem Depresja - porozmawiajmy o niej. Prowadzono kampanię informacyjno-edukacyjną Światowej Organizacji Zdrowia wśród placówek nauczania i wychowania oraz wśród społeczności lokalnej. Obchody Światowego Dnia Zdrowia zorganizowano w Zespole Szkół Przyrodniczo- Biznesowych w Tarcach. W ramach podjętych działań ogłoszony został dla uczniów klas I konkurs na pracę pisemną pod tytułem Depresja - porozmawiajmy o niej. Pozytywne myślenie.. Zadaniem młodzieży było wskazanie różnic między smutkiem a depresją, określić czynniki szkodliwe dla zdrowia psychicznego oraz podać własną receptę na pozytywne myślenie. Nagrody dla laureatów konkursu ufundowała Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Jarocinie. Podczas uroczystego podsumowania konkursu odbyła się prelekcja i emisja klipu filmowego na temat depresji, jak z nią walczyć przy pomocy bliskich nam osób i aktywności fizycznej. Wcześniejszym działaniem ze strony szkoły było zaproszenie uczniów do wspólnej aktywności fizycznej, czyli do udziału w warsztatach tanecznych. Fot. Nr 48 Konkurs plastyczny pod hasłem Depresja - porozmawiajmy o niej. Pozytywne myślenie. - Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. 79

80 Fot. Nr 49, 50 Wykład i warsztaty taneczne zorganizowane w ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia w Zespole Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. VIII.2.5. Profilaktyka chorób nowotworowych. Realizowano program edukacyjny Wybierz życie - pierwszy krok w trzech szkołach ponadgimnazjalnych wśród 310 uczniów klas I, którego celem było zwiększenie poziomu wiedzy młodzieży na temat profilaktyki raka szyjki macicy i roli wirusa HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego) w jego powstawaniu. Realizatorami programu były pielęgniarki środowiska szkolnego, które przygotowane zostały do prowadzenia zajęć z uczniami oraz wyposażone w materiały edukacyjne dla młodzieży i rodziców. Rozpropagowano konkurs na film ogłoszony w ramach programu przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Poznaniu wraz z Kuratorium Oświaty oraz Fundacją MSD dla Zdrowia Kobiet. VIII.3. Zagadnienia problemowe zainicjowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Poznaniu i Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Jarocinie: VIII.3.1. Program edukacyjny "Moje Dziecko Idzie do Szkoły" W roku szkolnym 2016/2017 kontynuowano realizację programu Moje dziecko idzie do szkoły, który jest autorskim programem pracowników Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu. Celem programu 80

81 jest ukształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowotnych wśród uczniów oraz podniesienie poziomu wiedzy rodziców na temat wybranych elementów zdrowego stylu życia, uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdrowotnych, zainteresowanie rodziców zdrowiem ich dzieci i czynnikami wpływającymi na jego zachowanie, przekonanie rodziców o słuszności podejmowanych działań profilaktycznych w domu i środowisku szkolnym. W ramach programu opracowana jest kolorowanka edukacyjna dla dzieci i broszura dla rodziców. Adresatami programu są dzieci 5 i 6 letnie oraz ich rodzice. Programem objętych zostało 466 dzieci z 22 placówek nauczania i wychowania oraz 932 rodziców. Realizatorami programu w placówkach nauczania i wychowania była kadra pedagogiczna i szkolna służba zdrowia. W ramach realizacji programu zorganizowano w Zespole Szkół w Rusku zorganizowano pogadankę i konkurs wiedzy pod hasłem Wiem jak dbać o zdrowie. Dzieci otrzymały drobne upominki ufundowane przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Jarocinie. Fot. Nr 51, 52 Konkurs pod hasłem Wiem jak dbać o zdrowie - Zespół Szkół w Rusku. VIII.3.2. Projekt Bądźmy zdrowi, wiemy - więc działamy W roku 2017 kontynuowana była realizacja Projektu Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy, który jest Projektem informacyjnoedukacyjnym współfinansowanym z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. 81

82 Bezpośrednim celem Projektu jest zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży narażonych na nadwagę, otyłość i choroby dietozależne na terenie województwa wielkopolskiego, a celem ogólnym jest poprawa stanu zdrowia populacji dzieci i młodzieży w Polsce. Adresaci Projektu to dzieci 6-letnie oraz ich rodzice, młodzież szkół gimnazjalnych oraz ich rodzice, lokalne społeczeństwo. Projektem objętych zostało 120 dzieci 5-6-letnich oraz 119 uczniów szkół gimnazjalnych. Szkoły realizujące Projekt otrzymały pomoce dydaktyczne dla realizatorów programu. W 2017 r. w ramach realizacji Projektu zorganizowane zostały 4 festyny prozdrowotne pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy w: Zespole Szkół ZOO Zaradni Oryginalni w Wilkowyi, Niepublicznym Przedszkolu Tęcza w Radlinie, Zespole Szkół w Siedleminie, Szkole Podstawowej w Dobieszczyźnie. Fot. Nr 53, 54 Festyn pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Zespół Szkół ZOO Zaradni Oryginalni w Wilkowyi. Fot. Nr 55, 56 Festyny pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Niepubliczne Przedszkole Tęcza w Radlinie. 82

83 Fot. Nr 57, 58 Festyn pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Zespół Szkół w Siedleminie. Fot. Nr 59, 60 Festyn pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Szkoła Podstawowa w Dobieszczyźnie. W ramach organizacji festynów współpracowano z dyrektorami i kadrą pedagogiczną placówek. Dzieci podczas zabaw i konkursów prezentowały swoją wiedzę na temat racjonalnego odżywiania i przestrzegania zasad higieny, rywalizowały w konkurencjach sprawnościowych. Każde dziecko otrzymało materiały edukacyjne: piramidę zdrowego żywienia, kolorowanki opracowane w ramach Projektu oraz gadżety reklamowe: koszulki kolorowe zakładki do książki z logo Projektu. W maju 2017 r. w Gimnazjum Nr 1 w Żerkowie zorganizowano imprezę prozdrowotną pod hasłem Bądźmy zdrowi. Uczniowie wzięli udział w warsztatach, podczas których obliczali swoje BMI, omawiali piramidę zdrowego żywienia, przygotowywali II śniadanie oraz wzięli udział w zawodach sportowych. Młodzież prezentowała plakaty przygotowane w ramach konkursu pod hasłem Bądźmy zdrowi. Impreza prozdrowotna przygotowana została przez kadrę pedagogiczną i młodzież klas II i III. 83

84 W trakcie imprezy przedstawiciel Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie przeprowadził również szkolenie na temat Znaczenie prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia dzieci i młodzieży dla 19 osobowej grupy uczniów klas I. Fot. Nr 61, 62, 63, 64 Impreza promująca zdrowy styl życia - Gimnazjum nr 1 w Żerkowie. Przeprowadzono etap powiatowy wojewódzkiego konkursu plastycznego na plakat pod hasłem Bądźmy zdrowi skierowanego do uczniów szkół gimnazjalnych klas II-III. Do konkursu przystąpiły 4 szkoły. Laureatką I miejsca etapu powiatowego konkursu została Julia Kasperkowiak uczennica Zespołu Szkół w Prusach. 84

85 Fot. Nr 65, 66 Praca konkursowa - I miejsce w etapie powiatowym konkursu, laureatka I miejsca wraz z dyrektorem Zespołu Szkół w Prusach i przedstawicielem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie. Podczas Akcji lato przeprowadzono festyn prozdrowotny dla uczestników półkolonii zorganizowanej w Ośrodku Kultury i Rekreacji - Mickiewiczowskie Centrum Turystyczne w Żerkowie. Dzieci wysłuchały informacji na temat znaczenia aktywności fizycznej i prawidłowego odżywiania w zachowaniu zdrowia oraz informacji na temat bezpiecznego wypoczynku, rozwiązywały krzyżówkę z hasłem Ruch to zdrowie. Na zakończenie dzieci otrzymały długopisy z logo Projektu ufundowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Poznaniu. Fot. Nr 67 Uczestnicy festynu prozdrowotnego w Ośrodku Kultury i Rekreacji - Mickiewiczowskie Centrum Turystyczne w Żerkowie. 85

86 VIII.3.3. Projekt edukacyjny Wiem - nie biorę! Jestem bezpieczny W 2017 r. kontynuowano realizację projektu edukacyjnego Wiem - nie biorę! Jestem bezpieczny, który jest częścią programu pt. Dopalacze niszczą życie realizowanego przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie. Głównym celem projektu jest wzrost świadomości społecznej na temat wpływu narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych tzw. dopalaczy na funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Grupą docelową jest młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, kadra pedagogiczna oraz rodzice i opiekunowie. W ramach realizacji projektu przeprowadzono szkolenie dla 13 uczniów klasy I Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie oraz dla 30 uczniów klas gimnazjalnych Zespołu Szkół w Prusach. Uczniowie zapoznani zostali z aktualnymi zagrożeniami zdrowotnymi związanymi z używaniem narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych oraz z rzeczywistym statusem prawnym dopalaczy i konsekwencjami prawnymi. Uczniowie uczestniczyli również w zajęciach pod tytułem Smak życia, czyli debata o dopalaczach, których głównym celem było zwiększenie ostrożności młodych ludzi do zachowań ryzykownych, zmniejszenie otwartości młodych ludzi na kontakty z narkotykami i nowymi substancjami psychoaktywnymi, wykształcenie postaw asertywnych wobec zjawiska narkomanii, dilera i produktu oraz zachęcanie młodych ludzi do zachowań prozdrowotnych. Fot. Nr 68, 69 Szkolenie uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie oraz Zespołu Szkół w Prusach. 86

87 Z analizy ankiet przeprowadzonych w trakcie szkolenia wynika, że kontakt z dopalaczami miało 10% uczniów gimnazjum i 23% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej z grupy uczniów poddanych ankietyzacji. Na pytanie gdzie można kupić dopalacze uczniowie obydwu grup najczęściej odpowiadali, że na imprezie/dyskotece i przez internet. Uczniowie obydwu grup doskonale potrafili wskazać definicję opisującą dopalacze. VIII.4. Inne przedsięwzięcia zrealizowane z inicjatywy PSSE w Jarocinie VIII.4.1. Profilaktyka grypy - Podejmowano działania informacyjne dotyczące profilaktyki zachorowań na grypę. Przeprowadzono pogadanki dla dzieci i uczniów w placówkach nauczania i wychowania. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych w placówkach nauczania i wychowania oraz w placówkach służby zdrowia. Poprzez stronę internetową Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej i lokalne media informowano mieszkańców o sytuacji epidemiologicznej w powiecie jarocińskim w zakresie zachorowań na grypę oraz o sposobach ochrony przed zachorowaniem. Fot. Nr 70, 71 Akcja informacyjno-edukacyjna w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Roszkowie, Szkoła Podstawowa w Dobieszczyźnie. VIII.4.2. Profilaktyka zatruć grzybami oraz profilaktyka chorób przenoszonych przez kleszcze. Wspólnie z grzyboznawcą i klasyfikatorem grzybów świeżych w dniach 4 i 5 października 2017 r. w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie zorganizowano dla uczniów i młodzieży szkół powiatu jarocińskiego spotkanie informacyjnoedukacyjne połączone z wystawą na temat bezpiecznego grzybobrania. 87

88 Na wystawie zaprezentowano okazy świeżych grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących. Podczas prezentacji multimedialnej, grzyboznawca omówił najczęściej spotykane gatunki grzybów, pokazał jak odróżniać grzyby jadalne z podobnymi do nich grzybami trującymi. Przekazywane treści wzbogaciły plansze ilustrujące budowę grzybów, gatunki grzybów oraz rodzaje zatruć grzybami. W trakcie wystawy pracownicy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie dokonywali oceny grzybów przyniesionych przez dzieci oraz nauczycieli. Omówione zostały również choroby przenoszone przez kleszcze, sposoby ochrony przed nimi oraz zaprezentowano krótki film edukacyjny o kleszczach. Na zakończenie spotkania każdy uczestnik otrzymał materiały edukacyjne i słodki upominek w postaci ciasteczkowego grzybka. Edukacją objęto 116 uczniów szkół podstawowych. Fot. Nr 72, 73, 74, 75 Spotkanie informacyjno-edukacyjne Bezpieczne grzybobranie - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie. 88

89 Grzyboznawca Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie udzielił wywiadu na temat bezpiecznego grzybobrania dla lokalnej telewizji PROART Ostrów, ukazał się również artykuł w lokalnej prasie Gazecie Jarocińskiej. VIII.4.3. Profilaktyka wszawicy - Podejmowano działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wszawicy wśród dzieci i uczniów uczęszczających do placówek nauczania i wychowania. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych - pakietów edukacyjnych (plakatów, ulotek, broszur) otrzymanych z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Poznaniu. VIII.4.4. Profilaktyka zakażeń wzw typu A. W związku z sytuacją epidemiologiczną związaną z wzw typu A prowadzono działania informacyjno-edukacyjne w środowisku z wykorzystaniem materiałów otrzymanych z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu. Informacją objęto placówki oświatowo-wychowawcze wszystkich typów, placówki ochrony zdrowia oraz placówki letniego wypoczynku na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie. VIII.5. Podsumowanie: 1. Pracownik Stanowiska Pracy do Spraw Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Jarocinie przeprowadza systematycznie monitoring i ocenę poszczególnych edycji w/w przedsięwzięć prozdrowotnych. 2. W 2017 r. przeprowadzono 47 wizytacji placówek nauczania i wychowania, sporządzono 62 oceny realizacji programów edukacyjnych w zakresie promocji zdrowia. 3. W związku z podejmowanymi działaniami oświatowo-zdrowotnymi zorganizowano 6 szkoleń dla 118 uczestników. 4. Programy edukacyjne i akcje prozdrowotne realizowane są przy szerokiej współpracy środowiskowej. 89

90 IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY IX.1. Do głównych zadań zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2017 roku należało: a) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, b) uzgadnianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, c) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, d) kontrolowanie obiektów w trakcie realizacji oraz przeprowadzanie wizji lokalnych, e) wydanie opinii przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, f) wydawanie opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby - co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. X.2. W 2017 roku: a) uzgodniono pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych 36 dokumentacji projektowych, w tym: pozytywnie bez zastrzeżeń - 33, pozytywnie z zastrzeżeniami - 3, negatywnie - 0, b) wzięto udział w 38 odbiorach, z czego 9 dotyczyło zakładów żywności i żywienia. Odbierane obiekty wykonane zostały w oparciu o projekty budowlane w 9 przypadkach zaopiniowane przez rzeczoznawcę oraz w 12 przypadkach przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie. W 17 przypadkach projekty nie posiadały uzgodnień pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Nie stwierdzono rażących naruszeń przepisów w projektach zaopiniowanych przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych. Do najczęściej zauważanych usterek w trakcie odbiorów można zaliczyć: brak wentylacji lub jej wadliwe bądź złe wykonanie, rozbieżności w stosunku do dokumentacji, zbyt mała ilość punktów zaopatrzenia w wodę, zmiany w technologii. 90

91 c) uzgodniono środowiskowe uwarunkowania zgody na realizację dla 3 przedsięwzięć. Uzgodnienia dotyczyły takich przedsięwzięć jak: fermy drobiu, trzody chlewnej i bydła. d) uzgodniono: 3 projekty miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 2 projekty studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, 4 zakresy i stopnie szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. e) wydano 21 opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby - co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. We wszystkich przypadkach odstąpiono od przeprowadzenia postępowania. f) wydano opinie sanitarne: o pomieszczeniach aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych - 5, o imprezach masowych - 5, o szkołach i placówkach oświatowych - 3, o żłobkach i klubach dziecięcych - 2, o regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie - 2, o warunkach zabudowy - 5, o pomieszczeniach do prowadzenia działalności w zakresie wytwarzania, magazynowania oraz obrotu bronią - 1, ocen higienicznych na zastosowane materiały i urządzenia do uzdatniania i dystrybucji wody

92 X. DZIAŁALNOŚĆ LABORATORIUM MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii w 2017 r. wykonało badania mikrobiologiczne i parazytologiczne. W kierunku badań zakażeń pałeczkami Salmonella i Shigella przeprowadzono 6166 analiz, z czego 404 wykonano w ramach nadzoru epidemiologicznego, również dla Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Środzie Wielkopolskiej. W laboratorium wykonywane są także badania z zakresu bakteriologii ogólnej oraz parazytologii w ramach umów i dla klientów indywidualnych. Diagnostyka tych badań obejmuje: zakażenia dróg oddechowych zakażenia dróg moczowych i moczowo-płciowych, zakażenia oka i ucha, zakażenia krwi i ośrodkowego układu nerwowego, zakażenia skóry, tkanek miękkich i ran, badanie testów Sporal. W/w badania przeprowadzono w ilości 5484 próbek. W 2017 r. wykonano 152 badania parazytologiczne. Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie uzyskało akredytację Polskiego Centrum Akredytacji w 2010 r., potwierdzoną Certyfikatem Akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB Szczegółowy zakres badań akredytowanych znajduje się w aktualnym wydaniu zakresu akredytacji wydanie nr 9 z dnia 2 czerwca 2017 r., dostępnym w siedzibie Laboratorium oraz na stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji. W dniu 21 marca 2017 r. przeprowadzony został audit w ramach nadzoru przez Polskie Centrum Akredytacji. Pozytywna ocena auditu oraz badań biegłości potwierdzają wysokie kompetencje laboratorium. 92

93 ZAKOŃCZENIE W 2017 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wraz z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną realizował zadania związane ze sprawowaniem zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniem działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej oraz oświatowo-zdrowotnej. Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie było 1197 obiektów. Przeprowadzono 1563 kontrole i wizytacje. Wydano ogółem 514 decyzji (w tym 322 decyzje merytoryczne, 192 decyzje płatnicze) oraz 11 postanowień. Nałożono 21 mandatów karnych na kwotę 4650 zł. Wystawiono 6 tytułów wykonawczych. W ramach nadzoru wykonano ogółem 606 badań (660 oznaczeń fizycznych oraz 404 oznaczenia mikrobiologiczne). Rys. Nr 1 Postępowanie administracyjne i represyjne (kontrole i wizytacje, postanowienia, mandaty) przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną w powiecie jarocińskim w latach

94 Rys. Nr 2 Decyzje administracyjne wydane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie w latach Rys. Nr 3 Badania przeprowadzone przez Państwową Inspekcją Sanitarną w powiecie jarocińskim w latach w ramach działalności nadzorowej. 94