OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2016

Transkrypt

1 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2016 PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W JAROCINIE Jarocin luty 2017

2 SPIS TREŚCI: WSTĘP... 3 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH... 4 II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU VIII. DZIAŁALNOŚĆ Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY X. DZIAŁALNOŚĆ LABORATORIUM MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII.. 74 ZAKOŃCZENIE

3 WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej powiatu jarocińskiego w roku 2016 było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych, niezakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz działalności przeciwepidemicznej. Powyższy cel realizowany był w oparciu o regulacje prawne, w szczególności o ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2015, poz. 1412, z późn. zm.). Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie wykonywała zadania zgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć na rok 2016, a także przeprowadzała kontrole w związku z działaniami akcyjnymi, na podstawie otrzymanych zgłoszeń i wytycznych. Realizowano różnorodne działania edukacyjno-informacyjne na rzecz umacniania zdrowia jednostki oraz całego społeczeństwa powiatu jarocińskiego. W działalności kontrolnej jak i w działalności laboratoryjnej doskonalono wdrożone systemy zarządzania zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 i PN-EN ISO/IEC 17020:2012, gwarantując uzyskanie wiarygodnych wyników badań i kontroli, jak również skuteczną realizację zaplanowanych celów w obszarze zdrowia ludzkiego. Realizowano system ciągłego podnoszenia poziomu kształcenia pracowników. W 2016 r., podobnie jak w latach ubiegłych, kontynuowano współpracę z Wielkopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym, Inspekcją Weterynaryjną, Starostwem Powiatowym, Urzędami Miast i Gmin, Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej, Komendą Powiatową Policji, Kuratorium Oświaty w Poznaniu - Delegaturą w Kaliszu, PCK Oddziałem Rejonowym w Jarocinie oraz prasą lokalną. W przedkładanej ocenie ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych, zawodowych oraz wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie. Prezentowane w niniejszym opracowaniu dane liczbowe pochodzą ze sprawozdań statystycznych za rok 2016 realizowanych w ramach programu badań statystycznych. 3

4 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH I.1. Choroby, szerzące się drogą pokarmową W roku sprawozdawczym, tak jak w latach ubiegłych, sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny. Podobnie jak w latach ubiegłych nie notowano również zachorowań na dury rzekome, czerwonkę oraz WZW typu A. Odnotowano znaczny spadek zatruć pokarmowych wywołanych pałeczką Salmonella z 26 przypadków (wsk. zap. 36,22) w roku 2015 do 17 (wsk. zap. 23,69) w roku Wszystkie przypadki potwierdzone laboratoryjnie. Zachorowania wystąpiły na terenie wsi (7 przypadków) i w mieście (10 przypadków). Dotyczyły one w 8 przypadkach kobiet i w 9 przypadkach mężczyzn. W 14 przypadkach zachorowania wywołała pałeczka Salmonella enteritidis, w 2 Salmonella typhimurium, natomiast w jednym Salmonella infantis. W 2016 r. tak jak w latach ubiegłych nie zanotowano ani jednego zatrucia pokarmowego wywołanego enterotoksyną gronkowcową, toksyną botulinową, grzybami, jersiniozą. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano znaczny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 i zarejestrowano ich ogółem 84 (wsk. zap. 5440,41), a w roku 2015 było ich 48 (wsk. zap. 3200,00). W 8 przypadkach, biegunek nie poddano badaniu, były to 2 przypadki leczone ambulatoryjnie i 6 poddane hospitalizacji. Z ogółu zachorowań 82 przypadki zachorowań na biegunki do lat 2 poddano hospitalizacji. I.2. Ogniska zachorowań. W roku 2016 na terenie powiatu jarocińskiego zarejestrowano jedno ognisko zbiorowych zatruć pokarmowych. Ognisko wystąpiło w placówce zimowego wypoczynku. Narażona była młodzież z klubu sportowego z Poznania - 72 osoby, z czego 24 chore, w tym 2 hospitalizowane. Nie ustalono czynnika etiologicznego. Zarejestrowano natomiast 20 innych ognisk zachorowań, których czynnikiem etiologicznym była Varicella. Ogniska ospy wietrznej wystąpiły w 13 przedszkolach oraz w 7 szkołach podstawowych. Zarejestrowano 1 ognisko krztuśca, gdzie chorowały 2 dziewczynki, zamieszkałe na wsi. 4

5 Ogółem w ogniskach chorowało 198 dzieci do lat 14-tu, w tym 2 osoby hospitalizowano. Wszystkie zachorowania zakończyły się wyzdrowieniem. I.3. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienia ochronne. Sytuacja epidemiologiczna chorób przeciwko, którym prowadzi się szczepienia ochronne, tak jak w latach ubiegłych, kształtowała się dość pomyślnie. W roku 2016 nie zanotowano żadnego zachorowania na tężec oraz odrę. Zarejestrowano 1 przypadek (wsp. zap. 1,39) ostrego porażenia wiotkiego u dziecka w wieku 0-14 lat, który dotyczył dziewczynki zamieszkałej na wsi, zaszczepionej pełnym cyklem (5-cioma dawkami). W okresie sprawozdawczym na terenie powiatu jarocińskiego rejestrowaliśmy tendencję spadkową w porównaniu z rokiem ubiegłym zachorowań na różyczkę z 7 przypadków (wsp. zap. 9,75) do 4 przypadków (wsp. zap. 5,57) w 2016r. W poprzednich latach sytuacja epidemiologiczna kształtowała się następująco:17 przypadków w 2014 r. (wsp. zap. 123,71), a w przypadków (wsp. zap. 149,37). Z ogółu zachorowań na różyczkę w 2016 r. 1 dziewczynkę poddano uodpornieniu jedną dawką szczepionki (MMR). Najwięcej zachorowań odnotowano w grupie wiekowej od urodzenia do ukończenia 1 roku życia - 3 przypadki. Zachorowania rozkładały się na mieszkańców miast - 2 przypadki i 2 przypadki na mieszkańców wsi. Dotyczyły one w 4 przypadkach dziewcząt. Sezonowy wzrost zachorowań przypadał na miesiące kwiecień. Rys. Nr 1 Zachorowania na różyczkę w powiecie jarocińskim w latach

6 W roku sprawozdawczym zarejestrowano dwa przypadki zachorowania na krztusiec. Chorowały 2 dziewczynki w pierwszym miesiącu życia. Zachorowania wystąpiły na terenie wsi. Dzieci nie były zaszczepione. W roku 2016 zarejestrowano spadek zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B - 4 przypadki (wsp. zap. 5,57), a w 2015 roku 5 przypadków (wsp. zap. 6,97). Wyżej wymienione zachorowania w 2016 r. to przypadki przewlekłe, które dotyczyły 2 kobiet i 2 mężczyzn zamieszkałych 1 na wsi i 3 w mieście. Wszystkie osoby były nie szczepione. Nie zarejestrowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B wśród osób narażonych zawodowo. Zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic w roku 2016 wykazała tendencję spadkową i wynosiła 2 przypadki (wsp. zap. 2,79). W roku 2015 zarejestrowano 7 przypadków zachorowań (wsp. zap. 9,75). Zachorowania w 2016 dotyczyły 1 mężczyzny i 1 kobiety, byli to w 1 przypadku mieszkaniec wsi, a 1 osoba z miasta. Jeden przypadek poddano uodpornieniu dwiema dawkami (MMR). Zachorowania przypadały na miesiąc lipiec i grudzień. I.4. Neuroinfekcje, choroba meningokokowa. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 1 przypadek posocznicy wywołanej przez Streptococcus pneumonia. Przypadek dotyczył kobiety zamieszkałej w mieście. Pacjentkę hospitalizowano. Leczenie zakończyło się wyzdrowieniem. Zarejestrowano 1 przypadek bakteryjnego zapalenia opon mózgowych, inne nieokreślone. Przypadek dotyczył 55-letniej kobiety zamieszkałej na terenie miasta. Badanie płynu dało wynik ujemny. Pacjentka była poddana hospitalizacji. W 2016 r. podobnie jak w roku ubiegłym zarejestrowano 1 przypadek zapalenia opon mózgowych, inne i nieokreślone. Przypadek dotyczył mężczyzny lat 33, zamieszkałego w mieście. Przypadek hospitalizowany, zakończył się wyzdrowieniem. Zarejestrowano 1 przypadek wirusowego zapalenia opon mózgowych, inne określone (Vericella). Przypadek dotyczył dziewczynki lat 2 zamieszkałej na wsi. Pacjentka hospitalizowana, a leczenie zakończyło się wyzdrowieniem. 6

7 I.5. Choroby odzwierzęce Sytuacja epidemiologiczna chorób odzwierzęcych na terenie powiatu kształtowała się pomyślnie. Tak jak w latach ubiegłych, nie notowano zachorowań na włośnicę, leptospirozę oraz listeriozę. I.6. Inne choroby zakaźne W roku 2016 nie odnotowano kampylobakterioz, zakażenia enterokrwotocznymi szczepami E. coli. Zarejestrowano natomiast 2 przypadki (wsp. zap. 2,79) salmonelloz pozajelitowych u osób chorych przewlekle. W porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano spadek zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C: w 2015 r. 6 przypadków (wsp. zap. 8,36) w 2016 r. 4 przypadki (wsp. zap. 5,57). Wszystkie zachorowania to przypadki przewlekłe. Nie zarejestrowano zachorowań u osób narażonych zawodowo. W/w przypadki dotyczyły 2 kobiet zamieszkałych na wsi i 1 kobiety zamieszkałej w mieście, oraz 1 mężczyzny zamieszkałego na wsi. W roku sprawozdawczym, w porównaniu z rokiem ubiegłym, zanotowano znaczny wzrost zachorowań na ospę wietrzną z 216 (wsp. zap. 300,94) w roku 2015, do 467 (wsp. zap. 650,77) zachorowań w roku Sezonowy wzrost zachorowań przypadł na miesiące listopad, grudzień. Zachorowania te występowały zarówno w miastach (221 przypadków), jak i na wsiach (246 przypadków). Chorowało 228 mężczyzn i 239 kobiet. Najwięcej zachorowań przypadało na grupy wiekowe: GRUPY WIEKOWE LICZBA PRZYPADKÓW i wychowania. Zarejestrowano 20 ognisk zachorowań na ospę wietrzną w zakładach nauczania 7

8 Rys. Nr 2 Zachorowania na ospę wietrzną w latach W roku 2016 odnotowano wzrost zachorowań na boreliozę z 8 zachorowań (wsp. zap. 11,15) w roku 2015 do 13 (wsp. zap. 18,12) w roku Zachorowaniu uległo 7 kobiet oraz 6 mężczyzn. Zachorowania przypadały na grupę wiekową i dotyczyły 10 mieszkańców wsi i 3 mieszkańców miasta. Wszystkie przypadki przebiegały pod postacią skórną. Zachorowania w 13 przypadkach zostały rozpoznane na podstawie objawów klinicznych, a 1 dodatkowo potwierdzony badaniami laboratoryjnymi. Jeden przypadek był związany z narażeniem zawodowym. Ponadto w roku 2016 zarejestrowano 3015 zachorowań grypopodobnych. Największą liczbę zachorowań odnotowano w roku Po spadku zachorowań w latach 2014 i 2015 nastąpił wzrost zachorowań w roku Grupy wiekowe Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok < Ogółem:

9 Rys. Nr 3 Liczba zachorowań na przypadki grypopodobne z podziałem na grupy wiekowe w latach I.7. Gruźlica W okresie sprawozdawczym wystąpiło 7 przypadków zachorowań. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano wzrost zachorowań ( przypadki). I.8. Choroby przenoszone drogą płciową W 2016 r. zarejestrowano 1 zachorowanie na kiłę. Przypadek dotyczył mężczyzny, zamieszkałego w mieście. I.9. Zapobieganie wściekliźnie W 2016 r. na terenie powiatu jarocińskiego zarejestrowano 67 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, z czego 3 osoby podjęły szczepienia przeciwko wściekliźnie w pełnym cyklu, a jedna - 4 dawkami, z powodu decyzji lekarza z poradni przeprowadzającej szczepienie. I.10. Ogniska zakażeń zakładowych W roku 2015 nie odnotowano ognisk zakażeń zakładowych. Pracownicy pionu epidemiologii ogółem przeprowadzili 168 wywiadów oraz dochodzeń epidemiologicznych. 9

10 Tab. Nr 1 Zachorowania na choroby zakaźne w powiecie jarocińskim w latach Lp. Kod wg ICD-10 Jednostka chorobowa l. zachoro wań zapadal ność l. zachoro wań 1 A00 Cholera A01.0 Dur brzuszny A Dury rzekome A,B,C zapadal ność 4 A02.0 zatrucia pokarmowe 26 36, ,69 5 A02.1 Salmonelozy posocznica ,79 6 A inne zakażenia pozajelitowe A03 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) A wywołane przez E. coli biegunkotwórczą 4 5,57 3 4,18 9 A04.3 wywołane przez E. coli enterokrwotoczną (werot.) A04.4 wywołane przeze. coli inną i BNO A04.5 Inne bakteryjne wywołane przez Campylobacter A04.6 zakażenia jelitowe wywołane przez Yersinia enterocolitica lub (ogółem) pseudotuberculosis A04.7 wywołane przez Clostridium difficile 11 15,33 5 6,97 14 A inne określone A04.9 nie określone A04 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,53 17 A05.0 gronkowcowe A05.1 Inne bakteryjne jadem kiełbasianym (botulizm) A05.2 zatrucia pokarmowe wywołane przez Cl. perfringens A (ogółem) inne określone A05.9 nie określone A05 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe u dzieci do lat A07.1 Giardioza (lamblioza) A07.2 Kryptosporydioza A08.0 wywołane przez rotawirusy , ,89 26 A08.1 Wirusowe i inne określone zaka- wywołane przez norowirusy A żenia jelitowe (ogółem) inne określone 3 4, ,94 28 A08.4 nie określone ,93 29 A Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,61 30 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe ogółem 16 22, ,25 A09 BNO, o prawdopodobnie zakaźnym 31 pochodzeniu w tym u dzieci do lat , ,27 32 A20 Dżuma A21 Tularemia A22 Wąglik A23 Bruceloza: nowe zachorowania A24.0 Nosacizna A27 Leptospiroza A28.2 Jersinioza pozajelitowa A31 Mikobakteriozy - inne i BNO A32 Listerioza A33-35 ogółem Tężec 42 A33 noworodków A36 Błonica A37 Krztusiec 1 1,39 2 2,79 45 A38 Płonica (szkarlatyna) 19 26, ,54 46 A39 ogółem A39.0;A39.8 Choroba meningokokowa, zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu A inwazyjna posocznica A inna określona i nie określona

11 50 wym.niżej ogółem 10 13, ,12 51 A46 Choroba wywołana przez róża 10 13, ,12 52 A48.3 Streptococcus zespół wstrząsu toksycznego B95.0/O85 pyogenes,inwazyjna gorączka połogowa B95.0/( ) inna określona i nie określona A48.1 choroba legionistów Legioneloza 56 A48.2 gorączka z Pontiac A50 wrodzona i noworodków A51 wczesna Kiła UE/PL 59 A52 późna A53 inne postacie kiły i kiła nieokreślona ,39 61 A54 Rzeżączka A55 Ziarnica weneryczna wywołana przez Chlamydie A56 Inne choroby przenoszone drogą płciowa wywołane przez Chlamydie A69.2 Borelioza z Lyme 8 11, ,12 65 A70 Ornitozy (zakażenia Chlamydia psittaci) A75 Dur wysypkowy A78 Gorączka Q A77; A79 Gorączka plamista i inne riketsjozy A80.1-2,4 wywołane dzikim wirusem A80.0,3-8 Poliomyelitis wywołana wirusem pochodzenia szczepionkowego 71 Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat ,39 72 A81.0 choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) A81.0 Encefalopatie gąbczaste wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vcjd) A81 inne i nie określone A82 Wścieklizna Z20.3/Z24.2 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 1 1,39 4 5,57 77 A84 Kleszczowe zapalenie mózgu B00.4 opryszczkowe A81.1;A83;A8 5;B02.0 Inne wirusowe zapalenie mózgu inne określone A86 nie określone 1 1, w innych chorobach objętych MZ A87.0 enterowirusowe B00.3 Wirusowe zapalenie opon opryszczkowe A87.1-9;B02.1 mózgowych inne określone i nie określone ,39 85 w innych chorobach objętych MZ A90-1 Gorączka denga (klasyczna lub krwotoczna) A92.3 Gorączka zachodniego Nilu A95 Żółta gorączka A96.2;A Ebola, Marburg, Lassa A92.0;A96.0-1,8- Wirusowe gorączki krwotoczne 90 9;A98.0-2,5-8,A99 inne określone i nie określone A98.5 Choroba wywołana przez hantawirusy B01 Ospa wietrzna , ,77 93 B03 Ospa prawdziwa B05 Odra B06 Różyczka 7 9,75 4 5,57 96 B08.8 Pryszczyca B15 typu A B16 typu B - ostre B Wirusowe typu B - przewlekłe 5 6,97 4 5,57 zapalenie 100 B17.1; B18.2 wątroby typu C: wg definicji przypadku r. 6 8,36 4 5, odpowiednio typu B+C (zakażenie mieszane) B17.0,2-8;B18.8-9;B19 inne i nie określone B20-B24 AIDS-Zespół nabytego upośledzenia odporności Z21 Nowo wykryte zakażenia HIV 1 1, B26 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 7 9,75 2 2, B50-B54 Malaria (zimnica) B67 Bąblowica (echinokokoza)

12 108 B69 Wągrzyca (cysticerkoza) B75 Włośnica wym. niżej ogółem 1 1,39 1 1, B95.3/G04.2;G00.1 Choroba wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu Streptococcus pneumoniae, 112 A40.3 inwazyjna posocznica 1 1,39 1 1, B95.3/( ) inna określona i nie określona B96.2/D59.3 Zespół hemolityczno-mocznicowy w przebiegu zak. E. coli wym. niżej ogółem B96.3/G04.2;G00.0 Choroba wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu Haemophilus influenzae, 117 A41.3 inwazyjna posocznica B96.3/( ) inna określona i nie określona G01;G04.2;G05.0 w innych chorobach objętych MZ Bakteryjne zapalenie opon 120 G00.2-8;G04.2 inne określone mózgowych i/lub mózgu 121 G00.9;G04.2 inne, nie określone 1 1,39 1 1, G03 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 1 1,39 1 1, G04.0,8-9 Zapalenie mózgu inne i nie określone J09 Grypa ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi ogółem 1 1,39 4 5,57 J10-J11 Grypa 126 u dzieci w wieku 0-14 lat , P35.0 różyczka wrodzona Wrodzone choroby wirusowe 128 P inne określone i nie określone P37.1 toksoplazmoza Inne wrodzone zakażenia i 130 P37.2 listerioza choroby pasożytnicze 131 P inne określone i nie określone U04 SARS-Zespół ostrej niewydolności oddechowej T60 Zatrucia pestycydami - ostre T61 Zatrucia naturalnie toksycznymi ryby, skorupiaki i inne produkty morza T62.0 substancjami spożytymi jako grzyby T pokarm jagody i inne części roślin T64 mikotoksyny Ostre zatrucia żywnością skażoną dioksyny biologicznie i/lub chemicznie polichlorowane bifenyle inne określone i nie określone SUMA KONTROLNA , ,72 I.11. Szczepienia ochronne. Szczepienia ochronne prowadzono zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych i terminami w nim ustalonymi. W pojedynczych przypadkach występują braki w stanie zaszczepienia z uwagi na okresowe bądź stałe p/wskazania lekarskie do szczepień lub wskazania do jego czasowego odroczenia, środowiska oporne oraz migracje ludności. Ponadto w 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wszczął postępowanie administracyjno-egzekucyjne przeciwko osobom uchylającym się od wykonania szczepień ochronnych i w związku z tym wydał 8 tytułów wykonawczych z wnioskami o wszczęcie egzekucji do Wojewody Wielkopolskiego. Ogólny stan zaszczepienia w roku sprawozdawczym w powiecie kształtuje się w granicach: 95,0-100 %. 12

13 I.12. Podsumowanie: 1. W roku 2016, tak jak w latach ubiegłych, sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. 2. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny, dury rzekome oraz WZW typu A. Odnotowano spadek zapadalności na zatrucia pokarmowe wywołane pałeczką Salmonella z 36,22 w 2015 roku do 23,69 w 2016 oraz Rotawirusy z 126,79 w 2015 do 66,89 w Zapadalność na większość chorób zakaźnych kształtowała się na poziomie roku ubiegłego. Znaczny spadek zapadalności zaobserwowaliśmy w przypadku różyczki z 9,75 w 2015 r. do 5,57 w roku 2016, płonicy z 26,47 w 2015 do 12,54 w 2016, natomiast wzrost ospy wietrznej z 300,94 w 2015 do 650,77 w W okresie sprawozdawczym wystąpiły przerwy w dostawach niektórych szczepionek (p/ko tężcowi, błonicy, krztuścowi, odrze, śwince, różyczce, poliomyelitis, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, Haemophilus influenzae typu B, Streptococcus pneumoniae, ospie wietrznej), a przede wszystkim ich różnorodność, które spowodowały dość istotne zakłócenia organizacyjne. Ponadto, coraz większa liczba osób uchylających się od szczepień oraz aktywność ruchów anty/szczepionkowych, kształtowanie przez rodziców niewłaściwych opinii nt. szczepień, powoływanie się na niewiarygodne źródła informacji niezgodne ze znajomością aktualnej wiedzy (chaos medialny), wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną, wcześniejszy niepożądany odczyn poszczepienny u dziecka, a także coraz częstsze migracje ludności; podróże i pobyt za granicą spowodowały dość znaczne utrudnienia w realizacji obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych, czego skutkiem jest zaniżony procent zaszczepienia. 13

14 II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA II.1. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia Mieszkańcy powiatu jarocińskiego w 2016 r. zaopatrywani byli przez 20 wodociągów o różnej wielkości: W miastach: 1 wodociąg o produkcji wody od m³/d: wodociąg Jarocin - zasilany jest z 6 ujęć wodnych zlokalizowanych w Jarocinie, Wilkowyi, Witaszycach, Stefanowie, Potarzycy i Kątach. Na wsiach: 17 wodociągów o produkcji wody od m³/d: wodociąg Raszewy, Pawłowice, Kamień, Lubinia Mała, Komorze, Stęgosz, Podlesie, Wyszki, Kurcew, Magnuszewice, Kotlin SKR, Wola Książęca, ZPOW Kotlin Sp.z o.o., Jaraczewo, Góra, Nosków, Rusko, 2 wodociągi o produkcji wody < 100 m³/d: wodociąg gospodarstwo Ciświca, wodociąg Twardów. Wszystkie strefy bezpośrednie ujęć wody posiadają oznakowanie, ogrodzenie, zabezpieczone opłotowaniem i bramami strefy ochrony bezpośredniej. Siatki i ogrodzenia utrzymane w dobrym stanie technicznym. Ujęcia wody i stacje uzdatniania wody w Jarocinie przy ul. Poznańskiej 26e, Stefanowie i Wilkowyi na podstawie decyzji Wojewody Wielkopolskiego umieszczone zostały w ewidencji obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie Wojewody Wielkopolskiego. W związku z tym opracowany został dla nich Plan ochrony uzgodniony z Komendantem Wojewódzkim Policji. Sygnały alarmowe oraz interwencje z nimi związane monitorowane są przez Agencję Ochrony w oparciu o umowę. Stacje uzdatnia wody, dla których opracowany został Plan ochronny (tj. Jarocin, ul. Poznańska 26e, Wilkowyja, Stefanów) zlokalizowane są na ogrodzonych terenach. Bramy w ogrodzeniach zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Zewnętrzne pokrywy studni głębinowych posiadają zabezpieczenia w postaci atestowanych kłódek oraz czujek elektromagnetycznych (kontraktonów), z których sygnał przekazywany jest do agencji ochrony. Na zewnątrz budynków zamontowano kamery, a w pomieszczeniach czujki ruchu oraz kontraktony na drzwiach. 14

15 W przypadku pozostałych ujęć tj. Witaszyce, Kąty, Potarzyca budynki stacji znajdują się na ogrodzonych terenach. Bramy wjazdowe oraz zewnętrzne pokrywy studni głębinowych zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Studnie znajdujące się poza terenami stacji uzdatniania wody zabezpieczone są przed dostępem osób nieupoważnionych (kłódkami) i są ogrodzone. W gminie Kotlin, gminie Jaraczewo i gminie Żerków stacje uzdatniania wody są ogrodzone, bramy wjazdowe zamykane na kłódki. Instalacja alarmowa budynków stacji podłączona jest do komórki alarmowej pracownika urzędu, tj. konserwatora. Dodatkowo prowadzony jest monitoring objazdowy. Studnie są zabezpieczone i zamykane na kłódki. Przeprowadzono 126 kontroli (25 kontroli sanitarnych i 101 kontroli poborowych). Stan sanitarno-techniczny wodociągów oceniono jako dobry. II.2. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Z wody wyprodukowanej przez w/w wodociągi korzysta łącznie mieszkańców powiatu jarocińskiego. Ogółem pobrano do badań 126 prób wody (w ramach monitoringu kontrolnego 95 prób, w ramach monitoringu przeglądowego 22 próby oraz w ramach nadzoru 9 prób). Stwierdzone przekroczenia dopuszczalnej wartości parametrów bakteriologicznych (bakterie grupy coli) oraz parametru mętność były niewielkie i po wykonaniu odpowiednich działań przez właścicieli wodociągów zostały usunięte. Tab. Nr 1 Tabela podsumowujące grupę wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie jarocińskim Wodociągi zbadanych ogółem Liczba próbek nie odpowiadających Liczba urządzeń dostarczających wodę odpowiadających wymaganiom nie odpowiadająca wymaganiom razem razem Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) nie odpowiadająca odpowiadających wymaganiom < Razem Na terenie powiatu jarocińskiego znajduje się Laboratorium Badawcze Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Jarocinie zlokalizowane w Cielczy, przy ul. Gajówka 1, zatwierdzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie, które prowadzi wewnętrzny monitoring kontrolny jakości wody. 15

16 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał 55 decyzji: 39 decyzji ocen o przydatności wody do spożycia przez ludzi, 1 decyzję administracyjną dotyczącą zatwierdzenia laboratorium badawczego w Jarocinie, 15 decyzji (ocen) o jakości wody do spożycia przydatności wody do spożycia na podstawie kontroli wewnętrznej /badań prób wody/ w masarni, ubojni, przetwórni ryb oraz w mleczarni. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989). II.3. Podsumowanie: 1. Mieszkańcy powiatu jarocińskiego zaopatrywani są w wodę do spożycia właściwej jakości. 2. W 2016 r. odnotowano krótkotrwałe przestoje w dostawie wody, które nie wpłynęły na jakość produkowanej wody. 3. Współpraca z przedsiębiorstwami i właścicielami wodociągów oraz wykonywanie badań wody w stałych punktach w ramach kontroli wewnętrznej prowadzi do szybkiej poprawy jakości wody do spożycia. 16

17 III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ III.1. Domy opieki społecznej Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie jest Dom Pomocy Społecznej w Raszewach, który jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych (dźwig, podjazdy, łazienki). Stwierdzono zły stan techniczny tj. pęknięcia na sufitach w pokojach i w łazienkach oraz pralni i na klatce schodowej, zawilgocenia w pokojach, zabrudzenia na ścianach i sufitach, odpryski farby na drzwiach, zacieki w łazienkach i w pralni, pofałdowana wykładzina podłogowa w magazynie bielizny czystej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w dniu r. wystosował pismo w trybie art. 30 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2015 r. poz ze zm.) do Burmistrza Miasta i Gminy w Żerkowie. W dniu r. Dyrektor DPS Raszewy mając pełnomocnictwo udzielone przez Burmistrza Miasta i Gminy Żerków wystosował pismo, w którym poinformował o podjęciu kroków w celu usunięcia w/w uchybień. Nie stwierdzono natomiast uchybień w zakresie: postępowania z bielizną i odpadami, zaopatrzenia w bieżącą zimną i ciepłą wodę, utrzymania czystości obiektu. W obiekcie wydzielona jest palarnia (wyposażona w wentylację mechaniczną i grawitacyjną). W budynku są oznakowania o zakazie palenia za wyjątkiem w/w palarni. Ogółem przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną. III.2. Hotele, motele i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Na terenie powiatu znajduje się 12 tego typu obiektów, w tym 3 z kategorią ***, tj. PAŁAC w Witaszycach, Hotel JAROTA w Jarocinie i Hotel WALCEREK w Jarocinie oraz 1 z kategorią *, tj. TURYSTA w Jarocinie. Na podstawie przeprowadzonych 10 kontroli stwierdzono prawidłowy stan sanitarnotechniczny tych obiektów. Wszystkie obiekty podłączone do sieci wodociągowokanalizacyjnej, odpady komunalne składowane do pojemników pedałowych wyłożonych workami foliowymi po zapełnieniu opróżniane do kontenerów, wywożonych przez firmy specjalistyczne. Obiekty posiadają magazyny bielizny czystej, ilość bielizny czystej wystarczająca, bielizna brudna składowana w workach foliowych w wydzielonym miejscu. Prana w pralniach własnych lub usługowo. Ilość środków myjąco-dezynfekcyjnych, sprzętu porządkowego oraz ilość pościeli i ręczników wystarczająca. Dezynfekcja kołder, materacy oraz deratyzacja i dezynsekcja wykonywana raz do roku lub w zależności od potrzeb. 17

18 III.3. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług. Pod nadzorem w 2016 r. były 94 obiekty należące do tej grupy. Przeprowadzono 86 kontroli, które nie wykazały uchybień sanitarno-technicznych, m. in. w zakresie: zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i myjące, zaopatrzenia w bieliznę czystą oraz postępowania z bielizną brudną. Odpady niebezpieczne składowane są w atestowanych szczelnych pojemnikach, jednorazowych prawidłowo oznakowanych, przechowywane w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termometr, następnie zabierane przez firmy specjalistyczne, posiadające zezwolenia na odbiór i transport odpadów niebezpiecznych. Sterylizacja narzędzi odbywa się przy użyciu sterylizatorów kulkowych. W trakcie kontroli pracownicy PSSE informują właścicieli o problemach związanych z w/w metodą sterylizacji, wynikających m. in. z braku metod sprawdzających skuteczność procesu sterylizacji tych sterylizatorów. W przedmiotowych obiektach wykonuje się też dezynfekcję narzędzi o wysokim poziomie skuteczności, z zastosowaniem preparatów wykazujących działanie sporobójcze. Część zakładów zleca przeprowadzanie sterylizacji narzędzi firmom zewnętrznym (zakładom opieki zdrowotnej) lub posiada własne autoklawy. Podczas przeprowadzania kontroli pracownicy służb sanitarnych informowali właścicieli zakładów, że osoby podejmujące czynności, w trakcie wykonywania, których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi III.4. Ustępy publiczne Na terenie powiatu jarocińskiego znajdują się 2 obiekty tego typu: ustęp publiczny w Jarocinie znajdujący się w podziemiach Ratusza oraz w Żerkowie usytuowany na rynku. Ustęp publiczny w Żerkowie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne - bieżący stan sanitarny i techniczny nie wymagał interwencji ze strony służb sanitarnych. Otoczenie obiektów utrzymane czysto. III.5. Baseny Dwa baseny kąpielowe w Jarocinie i 1 basen kąpielowy w Żerkowie zaopatrywane są w wodę odpowiednio z wodociągu w Jarocinie oraz z wodociągu w Pawłowicach. W okresie od czerwca do września funkcjonują dwa baseny odkryte. 18

19 Przeprowadzono 23 kontrole (4 kontrole sanitarne i 19 kontroli poborowych) powyższych obiektów, pobrano do badania 114 prób wody (w kierunku zanieczyszczeń bakteriologicznych 108, fizykochemicznych 12). Stan sanitarno-techniczny stwierdzony w trakcie kontroli nie wymagał interwencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Obiekty są przystosowane dla osób niepełnosprawnych z wyjątkiem wejścia do niecek basenu. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła badania wody w nieckach basenowych z częstotliwością 1 raz w miesiącu, które nie wykazały przekroczeń. III.6. Podsumowanie: 1. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej ulega systematycznej poprawie, dotyczy to przede wszystkim zakładów fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej. 2. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 298). 19

20 IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH IV.1. Lecznictwo ambulatoryjne W tej grupie pod nadzorem znajdują się 153 obiekty. Należą do nich: Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, Grupowe Praktyki Pielęgniarskie i Położnych, Prywatne gabinety lekarskie różnych specjalności, Gabinety stomatologiczne i protetyczne, Gabinety szkolne, inne obiekty świadczące usługi medyczne nie będące ZOZ-ami. W w/w obiektach przeprowadzono ogółem 158 kontroli sanitarnych, nie wydano decyzji administracyjnych. Postępowanie z odpadami medycznymi prawidłowe. Wszystkie skontrolowane placówki opracowały i wdrożyły zasady postępowania z odpadami medycznymi. Obiekty prowadziły ewidencję wytwarzanych odpadów na podstawie kart przekazania odpadów, posiadały umowy na wywóz odpadów z odpowiednią firmą. Sposób gospodarowania niebezpiecznymi odpadami medycznymi jest uregulowany w sposób formalno prawny. Placówki posiadają wydane zezwolenia na wytwarzanie odpadów (zatwierdzone programy gospodarki odpadami bądź złożoną informację o ilości wytwarzanych odpadów medycznych niebezpiecznych). Odpady medyczne segregowane są w miejscu powstawania do atestowanych, oznakowanych pojemników lub do worków jednorazowego użycia koloru czerwonego umieszczonych na stelażach, prawidłowo oznakowanych (kod odpadów, adres wytwórcy odpadów, data zamknięcia). Magazynowanie odpadów odbywa się w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termometr, odbierane jeden/dwa razy w miesiącu przez firmy specjalistyczne. Odpady komunalne gromadzone w pojemnikach pedałowych, wyłożonych workami foliowymi koloru czarnego lub niebieskiego, opróżniane raz na dzień lub częściej. Wynoszone do kontenerów i zabierane przez firmy specjalistyczne jeden lub dwa razy w miesiącu. Stan i zaopatrzenie w bieliznę i odzież ochronną w skontrolowanych placówkach prawidłowe, bez uwag. W obiektach w użyciu bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. Bielizna czysta przechowywana w wydzielonych szafkach. Bielizna brudna gromadzona w pojemnikach zamykanych i oznakowanych. Wszystkie obiekty posiadały wydzielone pomieszczenia lub miejsca do składowania bielizny brudnej. Placówki posiadają 20

21 opracowane i wdrożone procedury postępowania z czystą i brudną bielizną. Pranie bielizny odbywa się poza podmiotami leczniczymi, poprzez zlecenie usługi prania bielizny firmom zewnętrznym. Przeprowadzone kontrole we wszystkich obiektach nie wykazały uchybień w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku. Otoczenie placówek również było utrzymywane w stanie nie budzącym zastrzeżeń. Obiekty posiadają plany sprzątania i dezynfekcji. Pracownicy wykazują znajomość obowiązujących procedur. Przechowywanie sprzętu porządkowego prawidłowe. Zapas środków sprzątających i dezynfekcyjnych wystarczający. IV.2. Podsumowanie: 1. Wszystkie placówki objęte nadzorem sanitarnym miały opracowane procedury higieniczne, które odpowiednio wdrażały. 2. Prowadzona w placówkach gospodarka odpadami niebezpiecznymi była prawidłowa. 3. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w większości placówek było wystarczające 4. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 298). 21

22 V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY V.1. Struktura zatrudnienia. W 2016 r. w ewidencji higieny pracy zarejestrowanych było 215 zakładów pracy, które zatrudniały 6875 pracowników. Największą liczbę stanowiły zakłady małe, zatrudniające do 50 pracowników, stanowiące 81,39% wszystkich zewidencjonowanych obiektów. Duże przedsiębiorstwa, zatrudniające od 250 i więcej pracowników, stanowiły 0,46% ogółu. Rys.1. Struktura zatrudnienia w zakładach objętych ewidencją > <250 W 2016 r. skontrolowano 115 zakładów, co stanowi 53,48% ewidencji wszystkich zakładów. W pierwszej kolejności kontrolowane były zakłady, w których występują istotne czynniki szkodliwe dla zdrowia zatrudnionych pracowników. Rys.2. Liczba skontrolowanych zakładów pracy 1 20 > <250 22

23 Z powyższego wykresu wynika, że skontrolowano: 60 zakładów zatrudniających do 9-ciu pracowników, 34 zakładów zatrudniających od pracowników, 20 zakładów zatrudniających od pracowników, 1 zakład od 250 pracowników. V.2. Kontrole w ramach nadzoru. W 2016 r. przeprowadzono ogółem 145 kontroli sanitarnych oraz 2 dochodzenia w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie chorób zawodowych. Podstawowym celem nadzoru jest zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. Przedmiotem kontroli było przestrzeganie warunków higieniczno-sanitarnych oraz realizacja przepisów prawnych w zakresie czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, produkcji, wprowadzania do obrotu oraz stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin, wprowadzania do obrotu prekursorów kategorii 2 i 3, produktów biobójczych oraz występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych. W związku z przeprowadzaniem kontroli w zakładach pracy i stwierdzaniem nieprawidłowości wydano 4 decyzje administracyjne z zakresu: zapewnienia na stanowiskach spawania skutecznej wentylacji w związku z przekroczeniami substancji chemicznych (manganu, tlenku żelaza, tlenku węgla), zapewnienia odpowiedniego oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy, uwzględnienia w ocenie ryzyka zawodowego informacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas, uwzględnienia w ocenie ryzyka zawodowego informacji w zakresie narażenia pracowników na czynniki chemiczne, obniżenia stężenia manganu na stanowisku spawania, zapewnienia w pomieszczeniach pracy temperatury powietrza odpowiedniej do rodzaju wykonywanej pracy nie niższej niż 14 0 C. Za stwierdzony zły stan sanitarno-porządkowy nałożono 1 mandat na kwotę 300 zł. W ramach zasadniczych przedsięwzięć PSSE Jarocin pracownicy higieny pracy: 1. Opracowali informację z legalnego obrotu prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3, zgodnie z formularzami INCB. 23

24 INCB - Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających wzywa państwa członkowskie do podejmowania wspólnych działań, aby przeciwdziałać produkcji, nielegalnemu handlowi i nadużywaniu substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zasady nadzorowania handlu niektórymi substancjami często wykorzystywanymi do nielegalnego wytwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych (zwanymi dalej prekursorami narkotyków ) określa Rozporządzenie Rady (WE) Nr 111/2005 z 22 grudnia 2004 r. Na terenie powiatu funkcjonują 2 obiekty zajmujące się wprowadzaniem do obrotu prekursorów kategorii 3 (aceton, toluen). Transakcje przeprowadzane są wyłącznie na terenie Polski. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie corocznie otrzymuje informacje o ilości wprowadzonych do obrotu prekursorów. 4 zakłady stosują prekursory kategorii 3 (toluen, kwas solny, kwas siarkowy) w swojej działalności. 2. Dokonali analizy z przygotowania pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac związanych z usuwaniem oraz zabezpieczaniem wyrobów zawierających azbest. PSSE w Jarocinie posiada informację, że na terenie powiatu jarocińskiego funkcjonuje obecnie 1 firma posiadająca uprawnienia do usuwania i transportu wyrobów zawierających azbest. W bieżącym roku nie przeprowadzono kontroli w w/w zakładzie, ponieważ z wcześniejszych informacji uzyskanych od właściciela, wynika, że osobiście zajmuje się jedynie transportem (w ograniczonym zakresie) zdemontowanych płyt azbestowych. Demontażem zajmują się inne, zewnętrzne firmy, które nie zgłaszają powyższych prac, co stanowi problem w prowadzeniu działań kontrolnych. 3. Dokonali oceny warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych. W 2016 r. skontrolowano 1 zakład zajmujący się produkcją wyrobów z laminatów poliestrowo szklanych. 4. Dokonali oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w kontakcie z rtęcią i jej związkami. Na terenie powiatu jarocińskiego nie funkcjonują zakłady, w których występuje narażenie pracowników na rtęć i jej związki. 24

25 5. W ramach Wielkopolskiej Strategii Ograniczania Zagrożeń Zawodowych w latach , w zakresie Ograniczenia zagrożeń zawodowych skutkujących przewlekłymi chorobami narządu głosu spowodowanymi nadmiernym wysiłkiem głosowym w szkolnictwie, pracownicy Higieny Pracy oraz pracownicy Oświaty Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży w 2016 r. zajmowali się dystrybucją płyt z filmem Jak zachować głos. Płyty zostały rozdane w placówkach oświatowych na terenie powiatu. 6. Dokonali sprawozdania z realizacji inicjatyw Forum działającego przy Europejskiej Agencji Chemikaliów w zakresie wymiany informacji w sprawie egzekwowania rozporządzeń REACH i CLP. Forum wymiany informacji o egzekwowaniu przepisów (forum) zrealizowało do tej pory trzy skoordynowane projekty w zakresie egzekwowania przepisów w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG): Pierwszy projekt REACH-EN-FORCE-1 (REF-1) dotyczył obowiązków ciążących na producentach i importerach substancji w postaci własnej lub mieszaninach w odniesieniu do rejestracji wstępnej i informacji w łańcuchu dostaw. Projekt REACH-EN-FORCE-2 (REF-2) dotyczył przestrzegania wymogów prawnych nałożonych rozporządzeniami REACH i CLP na dalszych użytkowników będących podmiotami sporządzającymi mieszaniny (formulatorami). Projekt REACH-EN-FORCE-3 (REF-3) dotyczył wypełniania obowiązków rejestracyjnych przez producentów, importerów i wyłącznych przedstawicieli w ścisłej współpracy z organami celnymi. W 2016 r. realizowano projekt REACH-EN-FORCE-4 (REF-4), którego celem była kontrola przestrzegania przez producentów, importerów oraz wyłącznych przedstawicieli obowiązków wynikających z załącznika XVII rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH), tj. stosowania ograniczeń dotyczących produkcji, wprowadzania do obrotu oraz stosowania niektórych niebezpiecznych substancji chemicznych, mieszanin i wyrobów. W ramach projektu skontrolowano 2 obiekty (dystrybutor oraz formulator mieszanek betonowych). Dokonano analizy danych do kwestionariusza dotyczącego projektu. 7. Monitorowali za pomocą SMIOD (System Monitorowania I Ostrzegania o Dopalaczach ), informacje w zakresie realizacji zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w obszarze środków zastępczych, sprawozdań i meldunków, dokumentacji dotyczącej nadzoru, w tym kontroli w zakresie egzekwowania zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz wyników badań kwestionowanych produktów. 25

26 W ramach realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, podczas kontroli zakładów pracy wypełniano kwestionariusze dotyczące oceny przestrzegania przepisów ustawy z dnia 09 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Informacje w tym zakresie przekazywano do WSSE w Poznaniu. Uzyskano 81 ocen we wszystkich zakładach przestrzegano całkowitego zakazu palenia tytoniu. Z przeprowadzonych rozmów z pracodawcami oraz na podstawie własnych obserwacji wynika, że palenie tytoniu staje się coraz mniej popularne. Świadomość fatalnych dla zdrowia skutków ubocznych palenia tytoniu, jak i wdychania dymu tytoniowego jest duża. W związku z nowelizacją ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 1331), mówiącej m.in. o zakazie używania e-papierosów w trakcie sprawowania bieżącego nadzoru nad obiektami informowano o nowych znakach zakazu palenia. V.3. Narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia. W ewidencji higieny pracy zarejestrowane są 33 zakłady, w których występują przekroczenia normatywów higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy. Tab. Nr 1 Występujące czynniki szkodliwe w zakładach pracy Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDS i NDN NDS/NDN ogółem* Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach NDS czynników chemicznych NDS pyłów NDN czynników fizycznych (hałas i drgania mechaniczne) *pracownik liczony jeden raz może być narażony na więcej niż jeden czynnik W 2016 r. skontrolowano 17 zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych sprawdzano, czy pracownicy narażeni na działanie czynników szkodliwych poinformowani są o stwierdzonych przekroczeniach, czy wyposażeni są w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, zwracano uwagę na stosowanie tych środków, sprawdzano czy miejsca pracy oznakowane są znakami nakazującymi stosowanie ochron indywidualnych. 26

27 Największy problem stanowi praca w narażeniu na hałas. W przekroczeniach NDN hałasu pracuje 435 osób. W celu zabezpieczenia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem hałasu polecano konsekwentnie przestrzegać przepisów, zwłaszcza w zakresie stosowania przez pracowników indywidualnych ochron słuchu, które są z reguły jedynym realnym rozwiązaniem istniejącego problemu walki z hałasem. Informowano pracodawców o konieczności przeprowadzania badań audiometrycznych, mających na celu wczesne wykrycie ubytków słuchu i zapobiegnięcie chorobie zawodowej. V.4. Czynniki rakotwórcze i mutagenne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE figuruje 10 zakładów, w których pracownicy mają kontakt z czynnikami rakotwórczymi. W tym zakresie w 2016 r. skontrolowano 6 zakładów pracy, w których przeprowadzono 6 kontroli. Tab. Nr 2 Czynniki rakotwórcze dane wg ewidencji zakładów Nazwa czynnika Pył drewna twardego, takiego jak dąb i buk Ilość osób eksponowanych Ilość osób narażonych ogółem kobiet mężczyzn ogółem kobiet mężczyzn Ilość skontrolowanych zakładów pracy Azbest Tlenek chromu VI RAZEM V.5. Czynniki biologiczne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE figurują 54 zakłady pracy, w których pracownicy mają kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, zakwalifikowanymi głównie do 2 lub 3 grupy zagrożenia. W ramach nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy w 2016 r. skontrolowano ogółem 29 zakładów pracy, różnej branży, w których przeprowadzono 30 kontroli. W skontrolowanych zakładach eksponowanych na działanie czynników biologicznych było 895 osób. Klasyfikacja czynników biologicznych została ustalona w oparciu o literaturę, ponieważ w żadnym zakładzie nie zostały przeprowadzone pomiary środowiskowe uwzględniające czynniki biologiczne. 27

28 Ilość skontrolowanych zakładów pracy Tab. Nr 3 Czynniki biologiczne Ilość kontroli Ilość eksponowanych osób OGÓŁEM 895 w tym: 2 grupa grupa 390 Pracodawcy organizują procesy pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się czynnika biologicznego w miejscu pracy. Pomieszczenia produkcyjne we wszystkich skontrolowanych zakładach posiadają odpowiednie środki ochrony zbiorowej. Pracownicy korzystają z odpowiedniego zaplecza higieniczno-sanitarnego: szatnia brudna i czysta, umywalnie, natryski, jadalnia. W umywalni zamontowane są dozowniki z płynem dezynfekcyjnym. Pracownicy wyposażeni są w odpowiednie środki ochrony indywidualnej: rękawice ochronne, odzież robocza, fartuchy ochronne, kombinezony, buty. W większości przypadków odzież robocza i ochronna pozostawiana jest w zakładzie, gdzie jest czyszczona, prana lub oddana do pralni. Największy problem stanowią jednak zakłady rolnicze. Pracownicy najczęściej nie przebierają się na terenie zakładu, przychodzą do pracy w ubraniach roboczych, gdyż mieszkają w pobliżu gospodarstwa lub zabierają odzież do domu (wypłacany jest im ekwiwalent za pranie odzieży). Pracodawcy posiadają opracowaną ocenę ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pracy. Pracownicy poddawani są szkoleniom okresowym z uwzględnieniem czynników biologicznych. V.6. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi. W ramach nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, prekursorami, preparatami biobójczymi, detergentami, środkami ochrony roślin, w zakresie produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania, przeprowadzono: 2 kontrole producentów, 7 kontroli dalszych użytkowników formulatorów, 18 kontroli dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin, 42 kontrole u stosujących substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami), 2 kontrole wprowadzających do obrotu prekursory kategorii 2 i 3, 28

29 4 kontrole stosujących prekursory narkotykowe, 14 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, 15 kontroli w zakresie stosowania produktów biobójczych, 7 kontroli w zakresie nadzoru nad detergentami. Tab. Nr 4 Nadzór nad chemikaliami ewidencja obiektów Liczba obiektów w ewidencji w zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Producenci Importerzy Dalsi użytkownicy formulatorzy (producenci mieszanin) Dystrybutorzy substancji chemicznych i ich mieszanin Stosujący substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami) Tab. Nr 5 Nadzór nad chemikaliami kontrole Liczba przeprowadzonych kontroli w zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Stosujący Dalsi Dystrybutorzy substancje użytkownicy substancji chemiczne i ich Producenci Importerzy formulatorzy chemicznych i mieszaniny (producenci ich mieszanin (którzy nie są mieszanin) formulatorami) Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano uwagę na przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1203) oraz rozporządzeń wykonawczych do cytowanej ustawy, rozporządzenia (WE) 1907/2006 REACH i rozporządzenia (WE) 1272/2008 CLP. Egzekwowano obowiązek posiadania spisu stosowanych i produkowanych substancji i mieszanin chemicznych oraz aktualnych kart charakterystyk, prawidłowego oznakowania pojemników z preparatami oraz magazynów, rurociągów i miejsc przechowywania chemikaliów. Zwracano również uwagę na fakt informowania pracowników o szkodliwości poszczególnych substancji, a w szczególności na zapoznanie pracowników z kartami charakterystyk. Produkcja, dystrybucja oraz stosowanie substancji i preparatów chemicznych objęte jest przepisami rozporządzenia (WE) 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów REACH. 29

30 Obowiązek rejestracji substancji zawartych w wyrobach dotyczy wytwórców lub importerów wyrobów, wówczas gdy substancje mają być uwolnione z wytworzonych lub importowanych wyrobów w normalnych i racjonalnie przewidywalnych warunkach użytkowania oraz gdy łączna ilość substancji obecna w wytworzonych i /lub importowanych przez dany podmiot wyrobach, z których ma być uwolniona, przekracza 1 tonę rocznie. Na terenie powiatu jarocińskiego obowiązkowi rejestracji podlegają 2 obiekty, które dokonały już rejestracji wstępnej i rejestracji właściwej. Przed wprowadzeniem do obrotu substancji lub mieszanin (preparatów chemicznych) dostawca zobowiązany jest dokonać klasyfikacji i oznakowania zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) 1272/2008 CLP. Rozporządzenie CLP jest prawnie wiążące we wszystkich państwach członkowskich i odnosi się bezpośrednio do przemysłu. Zgodnie z przepisami CLP etykieta ma informować wszystkich tych, którzy mają styczność z substancją chemiczną o związanych z nią zagrożeniach. Ponadto w przypadku obrotu substancjami i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie dostawca ma obowiązek przekazać ich karty charakterystyki klientom przemysłowym w łańcuchu dostaw. CLP wprowadza nowe piktogramy określające rodzaj zagrożenia, które różnią się od istniejących symboli. W ramach nadzoru bieżącego prowadzono również kontrole przestrzegania przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1926) w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. W 2016 r. przeprowadzono 1 kontrolę u formulatora mieszanin chemicznych, 14 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych (dystrybutorzy) oraz 15 kontroli w zakresie stosowania produktów biobójczych. Wszystkie skontrolowane produkty posiadały wymagane pozwolenie na wprowadzanie do obrotu. V.7. Choroby zawodowe. W 2016 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie wpłynęło 6 zgłoszeń podejrzenia choroby zawodowej: 1 przypadek dotyczył choroby zawodowej: trwały odbiorczy ubytek słuchu, na stanowisku rzeźnika. Zgłoszenie wraz z dokumentacją zostało przekazane do rozpatrzenia zgodnie z właściwością Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Rawiczu. 2 zgłoszenia dotyczyły choroby zawodowej: przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym trwającym co najmniej 15 lat, na stanowisku nauczyciela. 30

31 W 1 przypadku zgłoszenie wraz z dokumentacją zostało przekazane do rozpatrzenia zgodnie z właściwością organu Wielkopolskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Poznaniu, w 2 przypadku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. 2 zgłoszenia dotyczyły choroby zawodowej: alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, u osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą oraz u malarza. W 1 przypadku toczy się postępowanie administracyjne, w 2 przypadku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej. 1 zgłoszenie dotyczyło choroby zawodowej: choroby zakaźne i pasożytnicze, u osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Postępowanie w toku. V.8. Nadzór nad środkami zastępczymi. W celu realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 1412, ze zm.), która wprowadziła zakaz wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych (tzw. dopalaczy ), prowadzony był monitoring obecności w obrocie środków zastępczych lub produktów, co do których zachodziło podejrzenie, że są środkami zastępczymi. Na terenie powiatu jarocińskiego nie funkcjonują punkty sprzedaży środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych. W 2016 r. pracownicy pionu higieny pracy nie prowadzili działań kontrolnych w zakresie wprowadzania do obrotu lub wytwarzania środków zastępczych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie prowadzi ścisłą współpracę ze Szpitalem Powiatowym w Jarocinie oraz Komendą Powiatową Policji w Jarocinie. W 2016 r. wpłynęły 4 zgłoszenia podejrzenia zatrucia: 2 przypadki pochodnymi Cannabis (konopii) i 2 przypadki lekami psychotropowymi i halucynogennymi. O zaistniałych zgłoszeniach poinformowano przedstawicieli Policji w Jarocinie, gdzie prowadzone były dalsze działania. Działalność profilaktyczną w środowisku szkolnym, skierowaną do uczniów szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, kadry pedagogicznej i pielęgniarek środowiska szkolnego prowadzi Stanowisko Pracy do Spraw Oświaty Zdrowotnej PSSE Jarocin. 31

32 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie prowadzi również edukację wśród ogółu społeczeństwa poprzez artykuły w prasie lokalnej. W marcu 2016 r. ukazał się artykuł pt.: Pigułki, susze, kadzidełka niosą kalectwo i śmierć. V.9. Podsumowanie: 1. W 2016 r. nastąpił wzrost zgłoszeń dotyczących chorób zawodowych. Wydano 2 decyzje w sprawie choroby zawodowej 1 stwierdzającą chorobę zawodową, drugą o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. 2. Przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu na stanowiskach pracy nadal stanowią największy odsetek zagrożenia dla pracowników. W celu zabezpieczenia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem hałasu polecano konsekwentnie przestrzegać przepisów, zwłaszcza w zakresie stosowania przez pracowników indywidualnych ochron słuchu, które są z reguły jedynym realnym rozwiązaniem istniejącego problemu walki z hałasem. 3. Zakończyło się postępowanie administracyjno-egzekucyjne w stosunku do jednego zakładu, który po 3 latach wykonał obowiązki nałożone decyzją PPIS. 4. W 2016 r. w jednym z zakładów na terenie Jarocina powstał problem, związany z ogrzewaniem hali produkcyjnej. W okresie zimowym zakład boryka się z niską temperaturą powietrza w hali produkcyjnej oraz w pomieszczeniach biurowych i socjalnych. Zatrudnieni wykonują prace w temperaturze od 5 do 10 C ( w zależności od temperatury powietrza). Zamontowany system grzewczy (promienniki ciepła) nie spełnia swojej roli. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie prowadzi postępowanie administracyjno-egzekucyjne w w/w sprawie. 32

33 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH VI.1. Informacje ogólne W roku 2016 stanowisko higieny dzieci i młodzieży obejmowało swym nadzorem następujące stałe placówki nauczania i wychowania: 1 żłobek, 1 klub dziecięcy, 22 przedszkola i inne ośrodki przedszkolne realizujące program wyrównywania szans, 16 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, w tym 1 dla dorosłych, 1 liceum ogólnokształcące dla dorosłych, 1 szkołę policealną, 16 zespołów szkół, w których funkcjonuje: 10 przedszkoli, 16 szkół podstawowych, 12 szkół gimnazjalnych, 1 liceum ogólnokształcące oraz 2 szkolne schroniska młodzieżowe, 2 placówki z pobytem całodobowym (Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Cerekwicy Nowej oraz Salezjańska Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Dom Wspomożycielki w Dobieszczyźnie), 2 placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego, 4 placówki wychowania pozaszkolnego, 2 placówki rekreacyjne (szkolne schroniska młodzieżowe). Ogółem pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie na koniec roku 2016 znajdowały się 74 placówki stałe, w których przebywało dzieci i młodzieży oraz 74 turnusy zimowego i letniego wypoczynku dzieci i młodzieży zarejestrowane w bazie MEN. Pracownik Stanowiska Pracy do Spraw Higieny Dzieci i Młodzieży, realizując zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania dotyczące higieny i stanu sanitarnego pomieszczeń oraz sprzętu używanego w placówkach oświatowych i wypoczynku, skontrolował 72 placówki stałe, co stanowi 97,3% placówek będących w ewidencji oraz 34 turnusy w czasie trwania wypoczynku zimowego i letniego. W ramach nadzoru przeprowadzono 100 kontroli stałych placówek nauczania i wychowania, oceniając ich stan pod kątem technicznym, bieżącej czystości i porządku, warunków do utrzymania higieny osobistej oraz dokonując oceny warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach 33

34 (ergonomii stanowiska pracy ucznia, dostępności do infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, higieny pracy umysłowej, dostępności uczniów do profilaktycznej opieki medycznej) oraz 34 kontrole turnusów wypoczynku. Ogółem w roku 2016 przeprowadzono 134 kontrole sanitarne planowe i doraźne. Nie nałożono mandatów karnych, nie wydano decyzji administracyjnych. VI.2. Funkcjonalność i stan techniczny budynków Na terenie powiatu jarocińskiego nie stwierdzono budynków nieprzystosowanych do pobytu dzieci i młodzieży oraz budynków w złym stanie technicznym. W trakcie kontroli sanitarnych nie stwierdzono również zaniedbań w zakresie stanu higieniczno-sanitarnego w przedszkolach, szkołach różnego typu i innych placówkach nauczania i wychowania. VI.3. Warunki do utrzymania higieny Wszystkie placówki nauczania i wychowania powiatu jarocińskiego zaopatrzone są w wodę z sieci wodociągów miejskich lub gminnych, posiadają instalację kanalizacyjną w budynkach oraz wewnętrzne sanitariaty. Rodzaj kanalizacji w obiektach nauczania i wychowania powiatu jarocińskiego w roku 2016 przedstawiał się następująco: Rodzaj placówek Liczba placówek podłączonych do sieci kanalizacyjnej Liczba placówek podłączonych do własnych oczyszczalni ścieków Liczba placówek podłączonych do szamb bezodpływowych Żłobki/kluby dziecięce Przedszkola/inne formy wychowania przedszkolnego Szkoły podstawowe Gimnazja Licea ogólnokształcące Szkoły policealne Zespoły szkół Młodzieżowe ośrodki wychowawcze Domy dziecka Placówki opiekuńczowychowawcze wsparcia dziennego Placówki wychowania pozaszkolnego - inne Placówki rekreacyjneschroniska młodzieżowe Ogółem

35 W 8 skontrolowanych placówkach nauczania i wychowania co stanowi 10,81% wszystkich placówek stałych, stwierdzono niezachowanie standardów dostępności do urządzeń sanitarnych (dotyczy to niewystarczającej liczby umywalek lub/i liczby ustępów w pomieszczeniach sanitarnych przeznaczonych dla: Oddziału Dzieci Młodszych przy Szkole Podstawowej w Chrzanie w budynku szkolnym w Stęgoszy, Szkoły Podstawowej w Chrzanie budynku szkolnym w Stęgoszy, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Ludwinowie, Szkoły Podstawowej w Górze, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Lubini Małej, Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Bachorzewie, Niepublicznego Gimnazjum w Golinie, Niepublicznego Przedszkola Poziomka w Jarocinie). W/w obiektach brak technicznych możliwości dostosowania ilości umywalek/wc do obowiązujących standardów. Ze względu na nieznaczne odchylenia ilości umywalek i wc od obowiązujących normatywów, nie stwarza to zagrożenia w utrzymaniu higieny osobistej dzieci/uczniów w/w placówkach. Wszystkie obiekty nauczania i wychowania posiadają w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych stały dostęp do ciepłej bieżącej wody, zapewniają możliwość korzystania z mydła w dozownikach, papieru toaletowego oraz suszarek/ręczników papierowych lub ręczników indywidualnych. Stan techniczny i porządkowy pomieszczeń sanitarnohigienicznych był prawidłowy. VI.4. Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego Z 40 funkcjonujących na terenie powiatu jarocińskiego szkół różnego typu (podstawowych, gimnazjalnych, policealnych, zespołach szkół), warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego oceniono w 35 szkołach. Nie poddano ocenie 3 szkół dla osób dorosłych, kształcących w systemie zaocznym, które w programie nauczania nie posiadają zajęć wychowania fizycznego oraz 2 zespołów szkół, które w roku kalendarzowym przekształciły się z przedszkoli, szkół i gimnazjum w zespoły szkół (dotyczy to Zespołu Szkół Nr 4 oraz Zespołu Szkół w Mieszkowie). W skontrolowanych szkołach infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego przedstawia się następująco: 4 szkoły podstawowe posiadają tylko boiska sportowe (NSP Bachorzew, SP Góra, SP Magnuszewice, SP Chrzan budynek szkolny w Stęgoszy), w związku z czym zajęcia z tego przedmiotu realizowane były w miejscach takich jak: korytarze, hole lub inne pomieszczenia nie przystosowane do tego typu zajęć, 1 zespół szkół posiada salę gimnastyczną z boiskiem, 5 szkół podstawowych i 3 zespoły szkół posiadają zastępczą salę gimnastyczną z boiskiem, 35

36 1 szkoła podstawowa posiada salę gimnastyczną i salę rekreacyjną z boiskiem, 7 szkół podstawowych, 4 szkoły gimnazjalne oraz 9 zespołów szkół posiada szkolne zespoły sportowe z boiskiem, 1 gimnazjum posiada szkolny zespół sportowy bez boiska (korzysta z boiska typu Orlik), 1 zespół szkół nie posiada żadnej infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego zajęcia rekreacyjno-sportowe realizowane są na obiektach poza placówką. Podobnie jak w latach ubiegłych w roku 2016 uczniowie części szkół mieli również możliwość korzystania z infrastruktury sportowej znajdującej się poza placówką szkolną i tak: 1 szkoła korzystała z hali sportowej, 19 szkół realizowało zajęcia wychowania fizycznego na basenie, 10 szkół korzystało z boisk/ stadionów sportowych, należących do innych właścicieli. W 21 obiektach przy szkolnych zespołach sportowych (jako szkolny zespół sportowy należy rozumieć zespół pomieszczeń składający się z jednej lub dwóch sal sportowych oraz pomieszczeń pomocniczych, tj. przebieralnie, natryskownie, ustępy, przechowalnie sprzętu sportowego, pokój nauczycieli wf) znajdują się natryskownie, które wykorzystywane są przez uczniów tylko po zajęciach dodatkowych. VI.6. Higiena procesu nauczania Meble szkolne W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w 2016 r. dokonano oceny dostosowania mebli do wzrostu dzieci przedszkolnych i uczniów, zwracając również uwagę na prawidłowe, zgodne z PN oznakowanie mebli, odpowiednie ich zestawienie oraz stan techniczny. Ocenę przeprowadzono w 3 oddziałach 1 placówki przedszkolnej, w 10 oddziałach 3 szkół podstawowych oraz w 21 oddziałach 3 zespołach szkół. Ogółem skontrolowano dostosowanie mebli do wzrostu uczniów i przedszkolaków na 424 stanowiskach. Nie stwierdzono nieprawidłowości w ergonomicznym dostosowaniu wielkości mebla szkolnego do wzrostu dziecka/ucznia. W roku 2016 kontynuowano ocenę posiadania przez szkoły i placówki certyfikatów na meble edukacyjne i sprzęt sportowy. W 65 skontrolowanych w tym zakresie placówkach stwierdzono: 2 placówki posiadające wyłącznie meble zakupione przed 1997 rokiem nie posiadające certyfikatów, pozostałe placówki posiadają meble zakupione po 1997 roku 36

37 w następujących odsetkach w stosunku do całości: do 25% - 3 placówki, do 50% - 7 placówek, powyżej 50% - 24 placówki, 100% - 29 skontrolowanych placówek. Meble zakupione przez szkoły i placówki po 1997 roku w 63 placówkach posiadają w 100% certyfikaty. Posiadanie przez szkoły i placówki sprzętu sportowego zakupionego po 1997r. przedstawia się następująco: w 58 skontrolowanych placówkach stwierdzono sprzęt sportowy zakupiony po 1997 roku w następującym odsetku do całości: do 25% - 5 placówki, do 50% - 4 placówki, powyżej 50% - 17 placówek, 100% - 32 placówki. W 3 placówkach stwierdzono sprzęt sportowy zakupiony wyłącznie przed 1997 rokiem. Sprzęt sportowy w skontrolowanych placówkach zakupiony po roku 1997 posiada w 100% certyfikaty. Rozkłady zajęć szkolnych Podczas bieżących kontroli szkół, ocenie poddano rozkłady zajęć lekcyjnych, zwracając uwagę na potrzebę równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Ocenie poddano 390 oddziałów w szkołach podstawowych, gimnazjalnych, liceach ogólnokształcących oraz zespołach szkół. W roku 2016: w 3 samodzielnych szkołach podstawowych (28 oddziałach) oraz w 2 szkołach podstawowych (22 oddziałach) funkcjonujących w zespołach szkół, 1 gimnazjum (5 oddziałach) funkcjonującym w zespole szkół, stwierdzono nieprawidłowości w zakresie potrzeby równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia, a w szczególności większą niż 1 godzina różnicę w rozpoczynaniu zajęć pomiędzy dniami w tygodniu. Brak stałych godzin rozpoczynania zajęć lekcyjnych w/w oddziałach, wynika z braku dostatecznej liczby sal lekcyjnych w budynkach szkolnych oraz zwiększonej w roku szkolnym 2014/2015 i 2015/2016 liczby oddziałów klasowych w szkołach podstawowych, ze względu na podjęcie obowiązku szkolnego przez dzieci 6-cioletnie. Proponowane przez szkoły rozwiązanie rozpoczynania zajęć lekcyjnych przez dany oddział klasowy w stałych godzinach przez cały semestr (np. od godziny 8.00 lub od 12.00) nie uzyskuje aprobaty rodziców uczniów danej szkoły. Rodzice preferują rozkłady zajęć ze zmiennymi godzinami rozpoczynania i kończenia zajęć lekcyjnych, ze względu na uczestnictwo dzieci w różnych zajęciach pozalekcyjnych (zajęcia sportowe, językowe, muzyczne). Zajęcia te planowane są w dniach, w których zajęcia szkolne kończą się wcześniej. Wprowadzenie w całym semestrze rozpoczynania zajęć na 2 zmianie uniemożliwiłoby dzieciom udział w zaplanowanych na cały rok zajęciach pozalekcyjnych. Pomimo tych nieprawidłowości w szkołach tych zajęcia kończą się najpóźniej o godz.15:20. 37

38 W związku z powyższym dyrektorzy szkół nie widzą w bieżącym roku szkolnym możliwości wyeliminowania tych nieprawidłowości. VI.7. Opieka medyczna W istniejących na terenie powiatu jarocińskiego placówkach szkolnych opieka medyczna sprawowana jest przez pielęgniarki/higienistki środowiska szkolnego w 20 szkołach w gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, przeznaczonym do dyspozycji 1 placówki, w 6 szkołach w gabinetach przeznaczonych wspólnie z inną placówką w tym samym obiekcie. W 9 przypadkach podstawowa opieka zdrowotna nad uczniem zapewniona jest w pomieszczeniach zastępczych, pełniących inne funkcje lub nie spełniających wymaganych do tego typu pomieszczeń standardów technicznych, a udostępnianych pielęgniarce i uczniom na czas realizacji zadań z tego zakresu. Wszystkie pozostałe gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach są wyposażone w instalację ciepłej i zimnej bieżącej wody oraz spełniają podstawowe wymogi techniczne dla tego typu pomieszczeń. W roku 2016 część szkół posiadających gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, pozyskała dodatkowe środki finansowe na doposażenie w sprzęt i urządzenia w/w pomieszczeń. W 3 szkołach kształcących osoby dorosłe w systemie zaocznym, nie sprawuje się podstawowej opieki zdrowotnej nad uczniem. VI.8. Prowadzenie dożywiania w szkołach 35 funkcjonujących na terenie powiatu jarocińskiego szkół podstawowych, gimnazjalnych i zespołów szkół (z oceny wyłączono szkoły dla dorosłych) poddano ocenie sposoby dożywiania uczniów. W wyniku oceny stwierdzono: 13 szkół, w których posiłki przygotowywane są na miejscu, 16 szkół, które korzystają z posiłków dowożonych, posiłki jednodaniowe wydaje 30 szkół, korzysta z nich 3044 uczniów, śniadania szkolne organizuje 5 placówek (3 szkoły podstawowe, 2 zespoły szkół) dla 179 uczniów, podawanie napojów występuje w 32 szkołach, liczba korzystających uczniów 4518, z posiłków dofinansowanych korzysta 947 uczniów, 31 szkół (18 szkół podstawowych i 13 zespołów szkół) uczestniczyło w programie wydawania mleka w opakowaniach jednorazowych, z którego skorzystało 4799 uczniów, 38

39 31 szkół (18 szkół podstawowych i 13 zespołów szkół) brało udział w programie Owoce i warzywa, z którego skorzystało 2798 uczniów klas I-III szkół podstawowych. VI.9. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach W 40 placówkach szkolnych na terenie powiatu znajduje się 8 gabinetów chemicznych posiadających substancje i preparaty chemiczne. Wszystkie szkoły posiadają aktualne spisy znajdujących się w gabinetach substancji i preparatów chemicznych. Postępowanie z w/w substancjami i ich przechowywanie jest prawidłowe. VI.10. Wypoczynek dzieci i młodzieży W roku 2016 na terenie powiatu jarocińskiego w bazie MEN zarejestrowane zostały 74 turnusy letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży (w tym 25 w miejscu zamieszkania i 49 wyjazdowe). W trakcie trwania akcji zimowego i letniego wypoczynku skontrolowano 34 turnusy w tym 10 w miejscu zamieszkania oraz 24 turnusy wyjazdowe. Skontrolowano wszystkie obiekty, w których zlokalizowane były turnusy wypoczynku wyjazdowego. Ogółem na skontrolowanych turnusach zimowego i letniego wypoczynku przebywało 1439 uczestników. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie zapewnienia uczestnikom właściwych warunków sanitarno-higienicznych oraz opieki medyczne. Zapewniono bardzo dobre warunki do uprawiania sportu i rekreacji. W jednym przypadku zarejestrowano ognisko zbiorowego zatrucia pokarmowego w placówce zimowego wypoczynku. Narażona była młodzież z klubu sportowego z Poznania. VI.11. Przestrzeganie zakazu palenia tytoniu We wszystkich skontrolowanych placówkach przestrzegany jest zakaz palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych. W placówkach nauczania i wychowania zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych obowiązuje całkowity zakaz używania w/w substancji bez możliwości wydzielenia palarni dla osób palących. W widocznych miejscach w obiektach nauczania i wychowania umieszczone są oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie używania w/w substancji. 39

40 VI.12 Podsumowanie: 1. Ze względu na zwiększoną liczbę oddziałów klasowych w szkołach podstawowych oraz respektowanie przez dyrekcje szkół opinii rodziców przy konstruowaniu rozkładów zajęć, w roku 2016 w 3 samodzielnych szkołach podstawowych (28 oddziałach) oraz w 2 szkołach podstawowych (22 oddziałach) funkcjonujących w zespołach szkół, a także w 1 gimnazjum (5 oddziałach) funkcjonującym w zespole szkół odnotowano niezgodności z zasadami higieny w tygodniowych rozkładach lekcji. Jednakże zajęcia lekcyjne w tych klasach kończą się najpóźniej o godzinie Pomimo zdecydowanej poprawy w zakresie dostępu szkół do infrastruktury do realizacji zajęć wychowania fizycznego, nadal stwierdza się szkoły, w których zajęcia wychowania fizycznego realizowane są na korytarzach lub w innych nie przeznaczonych do tego celu pomieszczeniach. 3. We wszystkich szkołach zapewniono uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. 40

41 VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU VII.1. Głównym zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia oraz nad materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością jest sprawdzanie, czy przedsiębiorcy sektora spożywczego odpowiedzialni za bezpieczeństwo żywności spełniają wymagania obowiązujących przepisów, których celem jest ochrona i zapewnienie zdrowia i życia człowieka. Realizując swoje zadania Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w 2016 r. nadzorował 719 obiektów (w 2015 r. 701), w tym: 705 zakładów żywności i żywienia, 7 obiektów obrotu i produkcji materiałów oraz wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, 7 obiektów produkcji, konfekcjonowania i obrotu kosmetykami. Skontrolowanych zostało ogółem 362 obiekty, co stanowi 50,3% wszystkich obiektów w ewidencji. Natomiast łącznie przeprowadzono 458 kontroli sanitarnych: 451 w obiektach żywności i żywienia, 3 kontrole w obiektach wytwórni i obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, 4 kontrole w ramach nadzoru nad zakładami produkcji i obrotu kosmetykami. W harmonogramie urzędowych kontroli na 2016 r. zostało zaplanowanych 326 kontroli sanitarnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w postępowaniu pokontrolnym wydał 8 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień (w 2015 r. 9 decyzji), 67 decyzji zatwierdzających zakłady, 67 decyzji dotyczących wykreśleń zakładów z rejestru oraz 43 decyzje płatnicze. Winnych zaniedbań sanitarnych ukarano 15 mandatami karnymi na łączną sumę zł (w 2015 r. 16/3.700 zł). Tab. Nr 1 Podstawowe wskaźniki działalności kontrolnej Oddziału w latach 2015 i 2016 Rodzaj danych Liczba obiektów wg ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych Liczba obiektów ocenionych Liczba kontroli Liczba decyzji 9 merytorycznych 83 zatwierdzających Liczba decyzji wstrzymania działalności - - Liczba mandatów/kwota 16/ /2.950 Wysokość średniego mandatu /zł/ zł zł 8 merytorycznych 67 zatwierdzających 41

42 Liczba wniosków do sądu - - Odsetek obiektów złych- ogółem 0,3 % 1,4% Liczba pobranych próbek żywności i przedmiotów użytku Odsetek próbek kwestionowanych 8,2% 2,4% Liczba pobranych próbek sanitarnych - - Odsetek kwestionowanych próbek sanitarnych - - W porównaniu do 2015 r. stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością uległ nieznacznemu pogorszeniu. W 2016 r. 10 obiektów zostało ocenionych jako niezgodne z wymaganiami, co stanowiło 1,4% w stosunku do wszystkich obiektów ujętych w ewidencji (w 2015 r. 2, co stanowiło 0,3%). Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością uwzględniającymi przepisy z zakresie wymagań higienicznych. Tab. Nr 2 Porównanie stanu sanitarnego grup obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku w latach Grupy obiektów wg arkusza Mz-48 Liczba obiektów Liczba obiektów niezgodnych nadzorowanych z wymaganiami Obiekty produkcji żywności Obiekty obrotu żywnością Obiekty żywienia zbiorowego otwarte w tym zakłady małej gastronomii Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Miejsca obrotu mata rialami i wyrobi przeznaczonymi do kontaktu z żywnością Zakłady konfekcjonujące kosmetyki/bez produkcji Obiekty obrotu kosmetykami Ogółem obiekty objęte nadzorem Największą grupę nadzorowanych obiektów na terenie powiatu, podobnie jak w minionych latach, stanowiły obiekty obrotu żywnością 444, co stanowi 61,7% wszystkich obiektów według ewidencji. Wzorem lat ubiegłych sprawowano nadzór sanitarny nad obiektami ruchomymi i tymczasowymi działającymi podczas imprezy masowej Jarocin Festiwal W czasie trwania festiwalu przeprowadzono 12 kontroli sanitarnych. Nie nałożono mandatów karnych. Wymagania prawa żywnościowego nakładają na przedsiębiorców branży spożywczej obowiązki w celu zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wdrożenie i utrzymywanie kontroli wewnętrznej w zakładach 42

43 w oparciu o zasady systemu HACCP. Zasady GHP/GMP posiadają wdrożone wszystkie zakłady. System HACCP obowiązuje w 206 zakładach. Zakłady posiadające wdrożony system HACCP utrzymują go, a nowo powstające od samego początku działania systematycznie wdrażają system. VII.2. Działania w ramach systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach RASFF W 2016 r. podejmowano działania zgodne z procedurami RASFF wobec 15 otrzymanych powiadomień alarmowych, 6 powiadomień informacyjnych oraz 1 powiadomienia typu NEWS. Powiadomienia dotyczyły głównie środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, suplementów diety a także wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W badanych próbkach środków spożywczych stwierdzono przekroczone dopuszczalne zawartości dla kwasu sorbowego, ochratoksyny A, sumy WWA i benzo(a)piranu, barwnika E 151, stwierdzono obecność kawałków plastiku w batonach i cukierkach, stwierdzono obecność beztlenowców redukujących siarczyny w produkcie. Powiadomienia dotyczyły również przyprawy Curry, w której stwierdzono obecność pałeczek Salmonella enteritidis. Kwestionowana partia została wycofana z obrotu handlowego w celu utylizacji przez producenta. Bakterie Eschericia coli zostały stwierdzone w pomidorach rzymskich mini produkt został wycofany zgodnie z procedurami RASFF do utylizacji przez producenta. Na podstawie otrzymywanych dokumentów podejmowano każdorazowo działania zapewniające wyeliminowanie zagrożeń. W przypadku stwierdzenia obecności w obrocie niebezpiecznych środków spożywczych nadzorowano wycofanie ich z rynku zgodnie z ustawowymi kompetencjami. VII.3. Najczęściej stwierdzane uchybienia w najbardziej znaczących grupach obiektów W 2016 r. odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym wynosił 1,4% w stosunku do ogółu zakładów żywnościowo-żywieniowych (2015 r. - 0,3%). Na podstawie tych danych można stwierdzić, iż stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością uległ nieznacznemu pogorszeniu w stosunku do poprzedniego roku. Wzrosła liczba obiektów niezgodnych z wymaganiami w sklepach spożywczych, a grupą, w której stan sanitarnohigieniczny uległ pogorszeniu były zakłady żywienia zbiorowego otwarte. Stan sanitarny grup obiektów przedstawia poniższa tabela. 43

44 Tab. Nr 3 Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia w latach Grupy obiektów wg MZ-48 % obiektów niezgodnych w grupach Sklepy spożywcze 0,6% 2,5% Zakłady żywienia zbiorowego otwarte 0 2,1% VII.3.1. Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym - najwyższy % obiektów niezgodnych. VII Obiekty obrotu żywnością sklepy spożywcze W 2016 r. zarejestrowanych było 309 sklepów spożywczych, z których skontrolowano 175, czyli 57%. Wskaźnik obiektów niezgodnych wyniósł 2,5% (w 2015 r. 0,6%). Sklepy spożywcze to największa grupa nadzorowanych zakładów stanowiły 43% ogółu obiektów według ewidencji. Stan techniczny i porządkowy sklepów jest zróżnicowany. W nowych, dużych sklepach spożywczych dobrze oceniano wyposażenie sal sprzedaży. Zastrzeżenia higieniczne częściej dotyczyły małych sklepów. Stwierdzane nieprawidłowości to: przechowywanie żywności nietrwałej poza urządzeniami chłodniczymi, a produktów nieopakowanych w sposób narażający na zanieczyszczenie, brak właściwej segregacji asortymentowej w urządzeniach chłodniczych, oferowanie do sprzedaży przeterminowanych środków spożywczych, nieprawidłowy stan techniczny podłóg, ścian, sufitów, okien lub drzwi, zatrudnianie osób bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarnoepidemiologicznych. W ciągu roku 2016 w sklepach spożywczych przeprowadzono 242 kontrole sanitarne oraz wydano 6 decyzji administracyjnych. Decyzje administracyjne wydawane na sklepy, dotyczyły między innymi stanu sanitarnego ścian i sufitów, warunków sprzedaży środków spożywczych nieopakowanych. W konsekwencji nieprzestrzegania wymagań dotyczących zachowania czystości i porządku oraz higieny sprzedaży nałożono 12 mandatów na sumę zł. Do badań laboratoryjnych pobrano w sklepach 125 próbek środków spożywczych, z których 4 zostały zdyskwalifikowane. Dyskwalifikacje dotyczyły niewłaściwego znakowania środków spożywczych. Sprawozdania z badań przekazywane były do wykorzystania służbowego zgodnie z kompetencjami do właściwych inspektorów sanitarnych. We wszystkich ewidencjonowanych sklepach spożywczych zostały opracowane 44

45 i wdrożone procedury dobrej praktyki higienicznej, natomiast w 130 sklepach, co stanowi 42% ogółu liczby sklepów wdrożono HACCP. Pozostałe zakłady są w trakcie wdrażania i opracowywania stosownej dokumentacji. W grupie sklepów spożywczych przeprowadzono 22 kontrole interwencyjne. Interwencje dotyczyły nieprawidłowej jakości środków spożywczych znajdujących się w obrocie handlowym oraz nieprawidłowego stanu sanitarnego sklepów i powiadomień RASFF. W związku z trudną sytuacją ekonomiczną, z jaką borykają się drobni przedsiębiorcy, małe sklepy nie wytrzymują konkurencji z sieciami sklepów wielko powierzchniowych i po krótkim okresie prowadzenia działalności likwidują je. W miejscach po zlikwidowanych małych sklepach powstają nowe, które nie zawsze utrzymują właściwy stan sanitarno-higieniczny. VII Obiekty żywienia zbiorowego otwarte Grupa, w której stan sanitarny uległ nieznacznemu pogorszeniu w stosunku do ubiegłego roku to obiekty żywienia zbiorowego otwarte. Zakłady żywienia zbiorowego otwarte ogółem według ewidencji 94 zakłady, w tym 57 zakładów małej gastronomii. W roku sprawozdawczym skontrolowano 67 zakładów, z czego oceniono zgodnie z obowiązującym arkuszem oceny stanu sanitarnego 53 zakłady. Dwa zakłady otrzymały ocenę niezgodną z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego. Oceny niezgodne dotyczyły obiektu małej gastronomii oraz restauracji. Stwierdzono zatrudnianie osób bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, brak zachowania czystości i porządku w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych oraz brak segregacji w urządzeniach chłodniczych. W związku ze zgłoszeniami interwencji dotyczących złego stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń, braku czystości i porządku przeprowadzono 2 kontrole interwencyjne. Zgłaszane zażalenia potwierdziły się. Winnych ukarano mandatami karnymi oraz wydano decyzję administracyjną z terminami usunięcia usterek technicznych. Ogółem w zakładach żywienia zbiorowego otwartego przeprowadzono 55 urzędowych kontroli żywności, w tym 25 w zakładach małej gastronomii. W czasie przeprowadzania urzędowych kontroli żywności w zakładach żywienia zbiorowego stosujących tłuszcze smażalnicze oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, zwracano szczególną uwagę na ich jakość, pochodzenie i sposób utylizacji. VII.3.3. Działalność nadzorowa w pozostałych grupach obiektów Wszystkie piekarnie w 2016 r. zostały ocenione pozytywnie, jednak w jednym przypadku toczyło się postępowanie administracyjne dotyczące niewłaściwych powierzchni 45

46 ścian i sufitów w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych. W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał decyzję administracyjną z terminem usunięcia w/w usterek. Podmiot prowadzący wykonał nałożony obowiązek w wyznaczonym terminie. W 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie skierował wniosek do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu o nałożenie kary pieniężnej na właścicielkę firmy cateringowej za niedopełnienie obowiązku zatwierdzenia i rejestracji zakładu. VII.4. Jakość zdrowotna środków spożywczych Ocenę bezpieczeństwa żywności i materiałów do kontaktu ze środkami spożywczymi przeprowadzały akredytowane laboratoria. Na rok 2016 zgodnie z rocznym planem poboru próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu zostały zaplanowane 154 próbki (w 2015 r. 122 próbki) w tym 95 próbek mikrobiologicznych i 59 próbek do badania chemicznego. Dodatkowo pobrano: 3 próbki kosmetyków, 6 próbek środków spożywczych. Łącznie więc pobrano 163 próbki. W 2016 r. jakość zdrowotna środków spożywczych uległa polepszeniu w porównaniu do roku ubiegłego - 4 próbki kwestionowane (w 2015 r. 11 próbek kwestionowanych). Odsetek próbek kwestionowanych za 2016 r. wynosił 2,4%, a za 2015 r. wynosił 8,2%. Kwestionowane próbki pobierane były z obrotu handlowego. Dyskwalifikacje próbek pobranych do badania mikrobiologicznego oraz chemicznego dotyczyły w większości nieprawidłowego znakowania środków spożywczych. Zgodnie z kompetencjami otrzymane kwestionowane sprawozdania przekazywane były do właściwych organów sprawujących nadzór nad producentami kwestionowanych wyrobów do służbowego wykorzystania. VII.5. Nadzór nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku. W 2016 r. pod nadzorem znajdowało się 7 obiektów zajmujących się produkcją lub obrotem przedmiotów użytku do kontaktu z żywnością. Były to 4 zakłady produkujące materiały do kontaktu z żywnością takie jak torebki papierowe, kartony do pizzy, a także zajmujące się konfekcjonowaniem papieru śniadaniowego oraz 3 obiekty obrotu tymi 46

47 materiałami. Spośród 4 ewidencjonowanych wytwórni poddano urzędowej kontroli 2 obiekty. Tematem kontroli była dokumentacja towarzysząca surowcom stosowanym do produkcji torebek papierowych oraz stosowanych farb i klei. W 2016 r. pobrano do badania laboratoryjnego 3 próbki przedmiotów użytku z obrotu handlowego miseczek z malaminy, które nie zostały kwestionowane. VII.6. Jakość zdrowotna kosmetyków Nadzór nad kosmetykami prowadzony jest w 1 zakładzie konfekcjonującym kosmetyki oraz w 6 punktach obrotu handlowego (5 sklepów i 1 hurtownia prowadząca obrót kosmetykami). Warunki konfekcjonowania kosmetyków oceniono jako prawidłowe, a oznakowanie kosmetyków nie budziło zastrzeżeń. W ramach unijnego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Produktach Niebezpiecznych RAPEX podejmowano działania kontrolne dotyczące kosmetyków uznanych za stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. W stosunku do powiadomień przeprowadzono stosowne postępowanie wyjaśniające, monitorując ich ewentualne wycofania z obrotu handlowego. Do badań laboratoryjnych pobrano z obrotu handlowego 3 próbki kosmetyków. Próbki nie zostały zakwestionowane. VII.7. Nadzór nad suplementami diety W roku 2016 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie nie wydał decyzji administracyjnych dotyczących nadzoru nad w/w produktami ani nie skierował wniosków o nałożenie kary pieniężnej. Działania kontrolne skierowano również na śledzenie portali internetowych prowadzących sprzedaż suplementów diety. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie reklamy i oznakowania tych środków. Podczas prowadzonego nadzoru sanitarnego nad obiektami obrotu handlowego zwracano uwagę na przechowywanie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, suplementów diety oraz ich oznakowanie. Sprzedaż tych środków odbywa się w sklepach spożywczych, hurtowniach z wydzielonych regałów i półek. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie w 2016 r. prowadził nadzór sanitarny nad 1 zakładem konfekcjonującym suplementy diety usługowo dla firm składających zlecenia. Zakład był funkcjonalny i spełniał wymagania przepisów. VII.8. Ocena sposobu żywienia w zakładach żywienia zbiorowego W 2016 r. sposób żywienia oceniono w 15 obiektach. Kierując się ogólnymi zasadami prawidłowego układania jadłospisów w kontrolowanych obiektach żywienia zbiorowego 47

48 zamkniętego nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie planowania i sporządzania jadłospisów. VII.9.1. Żywienie w szkołach W 2016 r. oceniono jadłospisy w 7 stołówkach szkolnych. Jakościowa ocena teoretyczna poszczególnych posiłków według ogólnych zasad prawidłowego układania jadłospisów nie wykazała nieprawidłowości. Szkoły na terenie powiatu dysponowały niską stawką żywieniową przypadającą na jedno dziecko, która kształtowała się w przedziale od 1,70 zł do 3,50 zł. Szkoły na terenie powiatu jarocińskiego uczestniczyły w programach kształtujących prawidłowe nawyki żywieniowe wśród dzieci i młodzieży Mleko w szkole oraz Owoce w szkole. Programy te zapewniają dzieciom nieodpłatne mleko oraz świeże owoce i warzywa. VII.9.2. Żywienie w przedszkolach W 2016 r. w 6 stołówkach przedszkolnych dokonano oceny podstawowych posiłków zawartych w jadłospisach. Stwierdzono prawidłowe planowanie żywienia. Stawka żywieniowa przypadająca na jedno dziecko kształtowała się w granicach 3,80 zł 9,00 zł. W wielu obiektach zaobserwowano wdrażanie dobrych nawyków żywieniowych, takich jak podawanie naturalnych płatków zbożowych, deserów mlecznych z dodatkiem owoców świeżych, suszonych lub ziaren. VII.9.3. Żywienie w domach dziecka Dnia 01 stycznia 2010 r. Dom Wsparcia Dziecka i Rodziny Domostwo w Górze został przekazany pod nadzór Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. W związku z powyższym pod nadzorem sanitarnym pozostał tylko 1 obiekt - Niepubliczny Zespół Opiekuńczo Wychowawczy Sióstr Salezjanek w Dobieszczyźnie, który prowadzi żywienie całodobowe dla 13 dzieci, w wieku od 8 do 17 lat. Zakład ten posiada własny blok żywieniowy i produkuje posiłki w systemie od surowca do gotowej potrawy. VII.9.4. Żywienie w zakładach opieki społecznej W ewidencji w 2016 r. pod nadzorem sanitarnym Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie znajdował się 1 obiekt tj. Dom Pomocy Społecznej w Raszewach. Od 1 stycznia 2010 r. Dom Pomocy Społecznej w Zakrzewie został 48

49 przekazany pod nadzór Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. Dom w Raszewach prowadzi całodzienne żywienie dla osób przewlekle psychicznie chorych w systemie od surowca do gotowego posiłku. Stawka żywieniowa w 2016 r. wynosiła 10 zł. Produkowane były obiady dwudaniowe, a w wyniku przeprowadzonej ilościowej oceny teoretycznej jadłospisu nie stwierdzono nieprawidłowości. VII.9.5. Żywienie w zakładach specjalnych i wychowawczych W tej grupie nadzorowany był 1 obiekt - Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Cerekwicy. Obiekt produkuje posiłki w systemie od surowca do wyrobu gotowego i serwuje całodzienne wyżywienie. Przygotowywane są śniadania, obiady dwudaniowe oraz kolacje dla 64 wychowanek w wieku lat. Śniadania i kolacje wychowanki przygotowują same w aneksach kuchennych mieszkalnych bloków, pod nadzorem wychowawców. W 2016 r. poddano ocenie teoretycznej podstawowe posiłki stanowiące jadłospis dekadowy. Uznano w nim prawidłowy dobór produktów będących źródłem białka zwierzęcego oraz dostateczny udział w żywieniu owoców i warzyw. Obiekt dysponował w omawianym roku dzienną stawką żywieniową w wysokości 10 zł. VII.10. Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi W ramach współpracy z jednostkami administracji państwowej przekazano władzom powiatu jarocińskiego informacje o stanie sanitarnym zakładów żywnościowo-żywieniowych. W przypadkach stwierdzenia naruszania przepisów dotyczących nieprawidłowej jakości wprowadzanych do obrotu środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie przekazywał stosowne informacje właściwemu miejscowemu organowi Inspekcji Weterynaryjnej. Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną dotyczyła również przekazywania wyników badań w ramach urzędowej kontroli i monitoringu żywności pochodzenia zwierzęcego oraz wymiany informacji potrzebnych do wypełnienia ankiet pobranych tradycyjnie wędzonych wędlin. Współpracując z lokalnymi środkami masowego przekazu udzielono w 2016 r. wywiadu do prasy na temat zmian przepisów obowiązujących w sklepikach i szkolnych stołówkach. 49

50 VII.11. Podsumowanie: Stan sanitarny nadzorowanych obiektów na podległym terenie w stosunku do minionego roku uległ nieznacznemu pogorszeniu. Dziesięć obiektów sklasyfikowano jako obiekty niezgodne (2015 r. 2). Przyczyną występowania nieprawidłowości natury higienicznej nadal pozostaje brak właściwego zaangażowania zatrudnionego personelu, a także brak odpowiednich środków finansowych. Problemem bieżącym pozostaje również oferowanie środków spożywczych po upływie terminu lub dat minimalnej trwałości. Można jednak zaobserwować sukcesywną modernizację obiektów, a także doposażenie w niezbędny sprzęt. Zakłady wdrożyły bądź sukcesywnie wdrażają system HACCP. Jakość zdrowotna środków spożywczych znajdujących się na lokalnym rynku uległa poprawie w stosunku do roku minionego. Odsetek próbek kwestionowanych za rok 2016 wynosił 2,4% a za ,2%. Próbki zostały zakwestionowane ze względu na nieprawidłowości w oznakowaniu. Należy dążyć do wzrostu świadomości przedsiębiorców w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej lub wprowadzanej do obrotu żywności. Bardzo ważna jest współpraca przedsiębiorców sektora spożywczego z przedstawicielami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w rozwiązywaniu problemów, co często stanowi czynnik mobilizujący do poprawy stanu sanitarnego obiektów i polepszenia jakości żywności. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, w dalszym ciągu będzie kontynuowany wzmożony nadzór sanitarny, szczególnie w zakresie: zachowania łańcucha chłodniczego na całej drodze od surowca do gotowego produktu wydawanego konsumentom, co ma szczególne znaczenie w przypadku środków spożywczych łatwo psujących się, zachowania higieny osobistej i higieny miejsca pracy, prawidłowego znakowania środków spożywczych, szczególnie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i suplementów diety, wdrażania i skutecznego stosowania systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia. 50

51 VIII. DZIAŁALNOŚĆ Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA VIII.1. Działania podejmowane w 2016 r. przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Jarocinie wynikały przede wszystkim z wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego, sytuacji epidemiologicznej oraz potrzeb środowiska lokalnego. Realizowane działania w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia dotyczyły następujących zagadnień: profilaktyki w zakresie HIV/AIDS, profilaktyki uzależnień od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych tzw. dopalaczy, profilaktyki chorób zakaźnych, promowania zdrowego stylu życia w zakresie żywienia i aktywności fizycznej, profilaktyki chorób nowotworowych. Realizacja zagadnień problemowych. Na terenie powiatu jarocińskiego realizowane były programy edukacyjne o zasięgu ogólnopolskim-inicjowane przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz wojewódzkim - inicjowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Poznaniu. VIII.2. Do działań, które realizowane były na terenie całego kraju, w tym także na terenie powiatu jarocińskiego zaliczamy następujące zagadnienia: VIII.2.1. Profilaktyka HIV/AIDS - realizacja Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. W ramach działań profilaktycznych ukierunkowanych na ograniczanie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie realizowała Projekt edukacji rówieśniczej Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra HIV, którego celem było podniesienie poziomu wiedzy na temat HIV/AIDS wśród młodzieży szkolnej oraz zachęcanie jej do przekazywania zdobytej wiedzy w dalszej edukacji rówieśniczej. Zorganizowano 1 szkolenie z udziałem 20 uczennic klas I 51

52 Technikum Usług Fryzjerskich Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Jarocinie i Technikum Weterynarii Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. Fot. Nr 1,2 Szkolenie Młodzieżowi Liderzy Zdrowia -kontra HIV - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie. 12 lutego 2016 r. w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie przeprowadzono wśród 220 osobowej grupy młodzieży akcję informacyjno-edukacyjną pod hasłem Bezpieczne Walentynki 2016 dotyczącą profilaktyki HIV/AIDS. Fot. Nr 3, 4 Akcja informacyjno-edukacyjna Bezpieczne Walentynki Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie. 52

53 Wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Jarocinie przeprowadzono etap powiatowy konkursu Nie daj szansy AIDS na film pod tytułem Krótki film o HIV ogłoszonego przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Poznaniu. Konkurs skierowany był do uczniów szkół gimnazjalnych klas I-III województwa wielkopolskiego. Do etapu powiatowego konkursu przystąpiły 2 szkoły gimnazjalne, liczba uczestników 5 uczniów. Wszyscy uczestnicy etapu powiatowego konkursu otrzymali dyplomy uczestnictwa i nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Jarocinie. Fot. Nr 5 Laureaci I miejsca etapu powiatowego konkursu wraz z opiekunami i organizatorami. Laureaci I miejsca etapu powiatowego konkursu na etapie wojewódzkim zdobyli wyróżnienie. Fot. Nr 6, 7 Laureaci etapu wojewódzkiego konkursu-uczniowie Gimnazjum im. Niepodległości Polski w Woli Książęcej wraz z organizatorami. 53

54 W Gimnazjum Nr 1 w Jarocinie zorganizowano zajęcia warsztatowe pt. AIDS choroba, której nie należy się bać, lecz dużo o niej wiedzieć dla 49 uczniów klas I. Uczniowie zapoznani zostali z przyczynami choroby AIDS, sytuacjami, w jakich może dojść do zakażenia wirusem HIV, wzięli czynny udział w zajęciach warsztatowych. W ramach przeprowadzonych działań współpracowano z dyrektorem i kadrą pedagogiczną Gimnazjum Nr 1 w Jarocinie. Fot. Nr 8 Zajęcia warsztatowe AIDS choroba, której nie należy się bać, lecz dużo o niej wiedzieć - Gimnazjum nr 1 w Jarocinie. W ramach obchodów 1 grudnia Światowego Dnia AIDS wspólnie z dyrekcją i szkolną służbą zdrowia Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie zorganizowano punkt informacyjno-edukacyjny, w którym udzielano informacji na temat HIV/AIDS, sytuacji epidemiologicznej oraz przekazywano materiały edukacyjne. Fot. Nr 9, 10 Punkt informacyjno-edukacyjny Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie. 54

55 Przeprowadzono zajęcia informacyjno-edukacyjne pod hasłem Zawsze razem dla uczniów klasy I Szkoły Podstawowej w Lubini Małej. Zajęcia oparte zostały na treściach zawartych w kolorowance Zawsze razem opracowanej przez Krajowe Centrum ds. AIDS. Dzieci wykonując kolorowankę w prosty i przystępny sposób za pomocą historyjki edukacyjnej zapoznały się z chorobą AIDS, a także z tym jak się zachować, aby uniknąć zakażenia. Fot. Nr 11 Zajęcia informacyjno- edukacyjne pod hasłem Zawsze razem - Szkoła Podstawowa w Lubini Małej. Współpracowano z dyrekcją Zespołu Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach w ramach organizacji konkursu powiatowego pod hasłem Nieśmy pomoc, sport, profilaktyka, zdrowie dla uczniów gimnazjów. Uczestnicy konkursu sprawdzali swoją wiedzę teoretyczną w zakresie HIV/AIDS i zdrowego stylu życia oraz wiedzę praktyczną w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Fot. Nr 12, 13 Konkurs Nieśmy pomoc, sport, profilaktyka, zdrowie - Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarcach. 55

56 VIII.2.2. Profilaktyka palenia tytoniu W 2016 r. kontynuowano działania w ramach profilaktyki tytoniowej w oparciu o Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce ( ), Europejski Kodeks Walki z Rakiem, Narodowy Program Zdrowia, Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych. W I kwartale 2016 r. dla uczniów klas V szkół podstawowych z terenu powiatu jarocińskiego zorganizowano wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Jarocinie etap powiatowy konkursu wojewódzkiego Palić, nie palić - oto jest pytanie?". Zadaniem konkursowym było stworzenie memu o tematyce antytytoniowej. Do konkursu przystąpiło 11 szkół podstawowych. Wszyscy uczestnicy etapu powiatowego konkursu otrzymali nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Jarocinie. Fot. Nr 14 Laureaci etapu powiatowego konkursu- "Palić, nie palić - oto jest pytanie?". Fot. Nr 15 Praca konkursowa laureatki I miejsca etapu powiatowego konkursu- "Palić, nie palić - oto jest pytanie?" 56

57 Na etapie wojewódzkim konkursu laureatka I nagrody etapu powiatowego uczennica Zespołu Szkół Społecznych w Jarocinie otrzymała wyróżnienie. Realizowano projekt edukacyjny w zakresie edukacji antynikotynowej Młodzieżowi Liderzy Zdrowia-kontra tytoń wśród 20 osobowej grupy gimnazjalistów Zespołu Szkół w Jaraczewie. W części teoretycznej młodzież dowiedziała się jakie choroby wywołuje palenie tytoniu, poznała skład dymu tytoniowego i jego wpływ na organizm ludzki, zapoznana została również z cyklem uzależnienia od nikotyny oraz pojęciem biernego palenia. Podczas zajęć warsztatowych uczniowie wspólnie opracowywali definicję uzależnienia, dyskutowali o przyczynach palenia tytoniu, uczyli się umiejętności asertywnego zachowania, obliczali koszty związane z paleniem tytoniu, przygotowywali projekty kampanii antynikotynowych. Fot. Nr 16, 17 Uczestnicy szkolenia Młodzieżowi Liderzy Zdrowia -kontra tytoń - Zespół Szkół w Jaraczewie Prowadzono działania informacyjno-edukacyjne w ramach Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maja 2016 r. i Światowego Dnia Rzucania Palenia - 17 listopada 2016 r. wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. W trakcie prowadzonych działań upowszechniano nowelizację ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych, wykonywano pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu u osób palących tytoń. 57

58 Fot. Nr 18 Punkt informacyjno-edukacyjny - Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Jarocinie. W ramach działań edukacyjnych wśród pracowników zakładów pracy przeprowadzono szkolenie pod tytułem Szkodliwość palenia tytoniu dla zdrowia i życia człowieka dla funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie. W 2016 r. kontynuowano realizację 3 programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży w zakresie edukacji antytytoniowej: Materiały informacyjno-edukacyjne w ramach programów *Program edukacyjny Czyste Powietrze Wokół Nas, którego głównym celem jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą przy nich tytoń. Programem objęto 434 dzieci oraz ich rodziców z 15 placówek nauczania i wychowania. 58

59 Kadra pedagogiczna realizująca program otrzymała pomoce dydaktyczne służące do przeprowadzania zajęć edukacyjnych z dziećmi. Zorganizowano konkurs plastyczny pod hasłem Nie pal przy mnie dla dzieci 6-letnich Szkoły Podstawowej w Wojciechowie. Fot. Nr 19 Konkurs plastyczny Nie pal przy mnie - Szkoła Podstawowa w Wojciechowie. *Program edukacyjny Nie pal przy mnie, proszę, którego głównym celem jest zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Kadra pedagogiczna realizująca program otrzymała pomoce dydaktyczne służące do przeprowadzania zajęć edukacyjnych z uczniami. Programem objęto 939 dzieci klas I-III z 13 szkół podstawowych. *Program edukacyjny Znajdź właściwe rozwiązanie, którego głównym celem jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród młodzieży szkolnej. Programem objęto 378 uczniów 9 szkół podstawowych kl. V i VI i 347 uczniów 9 szkół gimnazjalnych. W ramach realizacji w/w programów w Szkole Podstawowej w Żerkowie zorganizowano imprezę prozdrowotną pod hasłem Dziękuję NIE oraz konkurs i happening o tematyce antytytoniowej. 59

60 Fot. Nr 20 Impreza prozdrowotna pod hasłem Dziękuję NIE - Szkoła Podstawowa w Żerkowie. Fot. Nr 21, 22 Konkurs plastycznego o tematyce antynikotynowej i happening Szkoła Podstawowa w Żerkowie W 2016 roku kontynuowano realizację Projektu Profilaktyczny Program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych, w ramach którego zorganizowano 11 punktów informacyjnoedukacyjnych, w których pracownik ds. oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia zainteresowanym osobom przeprowadzał pomiar zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu przy użyciu smokerlyzera oraz powadził dystrybucję materiałów edukacyjnych w ramach kampanii społecznej Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu. 60

61 Fot. Nr 23, 24 Punkt informacyjno-edukacyjny - Festyn rodzinny zorganizowany na jarocińskim rynku. Materiały informacyjno-edukacyjne w ramach programu W roku 2016 kontynuowano realizację programu edukacyjnego ARS, czyli jak dbać o miłość?, który realizowany jest w ramach Projektu Profilaktyczny Program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od tytoniu, alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Realizatorzy programu: szkolna służba zdrowia i kadra pedagogiczna wyposażeni zostali w materiały edukacyjne dla uczniów oraz ich rodziców. Programem objęto 252 uczniów szkół ponadgimnazjalnych. VIII.2.3. Promocja zdrowego stylu życia w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej - realizacja programu edukacyjnego pt. Trzymaj Formę! W roku 2016 kontynuowana była realizacja programu Trzymaj Formę! zainicjowanego przez Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy ze Stowarzyszeniem Polska Federacja Producentów Żywności, którego celem jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej oraz ich rodziców poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. Program realizowany był w 18 placówkach gimnazjalnych wśród 1411 uczniów. 61

62 Szkoły realizujące program otrzymały materiały edukacyjne i pomoce dydaktyczne do prowadzenia zajęć z uczniami. W ramach realizacji programu w Gimnazjum Nr 1 w Jarocinie i w Gimnazjum nr 1 w Żerkowie odbyły się festyny prozdrowotne pod hasłem Trzymaj formę żyj zdrowo. Fot. Nr 25, 26 Impreza prozdrowotna pod hasłem Trzymaj formę żyj zdrowo - Gimnazjum nr 1 w Jarocinie. Fot. Nr 27, 28 Impreza prozdrowotna pod hasłem Trzymaj formę żyj zdrowo - Gimnazjum nr 1w Żerkowie. VIII.2.4. Światowy Dzień Zdrowia -7 kwietnia 2016 r. Światowy Dzień Zdrowia w 2016 r. obchodzony był pod hasłem Cukrzyca. W ramach promowania działań prozdrowotnych w środowisku ogłoszono konkurs plastyczny pod hasłem Pokonaj cukrzycę dla uczniów Szkoły Podstawowej w Lubini Małej. 62

63 Fot. Nr 29, 30 Konkurs plastyczny pod hasłem Pokonaj cukrzycę w Szkole Podstawowej w Lubini Malej VIII.2.5. Profilaktyka chorób nowotworowych. Realizowano program edukacyjny Wybierz życie - pierwszy krok wśród 250 uczniów klas I szkół ponadgimnazjalnych, którego celem było zwiększenie poziomu wiedzy młodzieży na temat profilaktyki raka szyjki macicy i roli wirusa HPV w jego powstawaniu. Realizatorzy programu - pielęgniarki środowiska szkolnego zostały przeszkolone i wyposażone w materiały edukacyjne dla młodzieży i rodziców. Współpracowano z Wielkopolskim Centrum Onkologii w ramach dystrybucji poradników Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, które stanowią pomoc metodyczną do działań informacyjnoedukacyjnych dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów. VIII.3. Zagadnienia problemowe zainicjowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w Poznaniu i Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Jarocinie: VIII.3.1. Program edukacyjny "Moje Dziecko Idzie do Szkoły" W roku 2016 kontynuowana była realizacja autorskiego programu pracowników Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu. Celem programu jest ukształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowotnych wśród uczniów oraz podniesienie poziomu wiedzy rodziców na temat 63

64 wybranych elementów zdrowego stylu życia, uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdrowotnych, zainteresowanie rodziców zdrowiem ich dzieci i czynnikami wpływającymi na jego zachowanie, przekonanie rodziców o słuszności podejmowanych działań profilaktycznych w domu i środowisku szkolnym. W ramach programu opracowana jest kolorowanka edukacyjna dla dzieci i broszura dla rodziców. Adresatami programu są dzieci 5 i 6 letnie oraz ich rodzice. Programem objętych zostało 708 dzieci oraz 1416 rodziców. Realizatorami programu w placówkach nauczania i wychowania jest kadra pedagogiczna i szkolna służba zdrowia. W ramach realizacji programu zorganizowano w Niepublicznym Przedszkolu w Noskowie konkurs wiedzy pod hasłem Wiem jak dbać o zdrowie. Fot. Nr 31, 32 Konkurs pod hasłem Wiem jak dbać o zdrowie Niepubliczne Przedszkole w Noskowie. VIII.3.2. Projekt Bądźmy zdrowi, wiemy - więc działamy W roku 2016 kontynuowana była realizacja Projektu Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy, który jest Projektem informacyjnoedukacyjnym współfinansowanym z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Bezpośrednim celem Projektu jest zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży narażonych na nadwagę, otyłość i choroby dietozależne na terenie województwa wielkopolskiego, a celem ogólnym jest poprawa stanu zdrowia populacji dzieci i młodzieży w Polsce. 64

65 Adresaci Projektu to dzieci 6-letnie oraz ich rodzice, młodzież szkół gimnazjalnych oraz ich rodzice, lokalne społeczeństwo. Projektem objętych zostało 120 dzieci 5-6-letnich oraz 342 uczniów szkół gimnazjalnych. Szkoły realizujące Projekt otrzymały pomoce dydaktyczne dla realizatorów programu. W 2016 r. w ramach realizacji Projektu zorganizowane zostały 3 festyny prozdrowotne pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy w Publicznym Przedszkolu w Żerkowie, Niepublicznym Przedszkolu w Golinie i w Szkole Podstawowej w Żerkowie. Fot. Nr 33, 34 Festyny pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy Publiczne Przedszkole w Żerkowie. Fot. Nr 35, 36 Festyny pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Niepubliczne Przedszkole w Golinie. 65

66 Fot. Nr 37, 38 Festyny pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy - Szkoła Podstawowa w Żerkowie. Przeprowadzono szkolenie na temat Znaczenie prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia dzieci i młodzieży dla 17 osobowej grupy uczniów Gimnazjum w Jaraczewie. Fot. Nr 39, 40 Szkolenie Znaczenie prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia dzieci i młodzieży - Gimnazjum w Jaraczewie. Przeprowadzono etap powiatowy wojewódzkiego konkursu plastycznego na plakat pod hasłem Bądźmy zdrowi skierowanego do uczniów szkół gimnazjalnych klas I-III. Do konkursu przystąpiło 5 szkół. Laureatką I miejsca etapu powiatowego konkursu została uczennica Gimnazjum nr 1 w Jarocinie. 66

67 Fot. Nr 41 Praca konkursowa - laureatki I miejsca etapu powiatowego konkursu. Współpracowano z kadrą pedagogiczną i szkolną służbą zdrowia Gimnazjum nr 1 w Żerkowie w ramach organizacji imprezy prozdrowotnej pod hasłem Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy. Fot. Nr 42, 43 Impreza prozdrowotna pod hasłem Bądźmy zdrowi-wiemy, więc działamy - Gimnazjum nr 1w Żerkowie. VIII.3.3. Projekt edukacyjny Wiem - nie biorę! Jestem bezpieczny W 2016 r. kontynuowano realizację projektu edukacyjnego Wiem nie biorę! Jestem bezpieczny, który jest częścią programu pt. Dopalacze niszczą życie realizowanego przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie. Głównym celem projektu jest wzrost świadomości społecznej na temat wpływu narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych tzw. dopalaczy na funkcjonowanie organizmu 67

68 ludzkiego. Grupą docelową jest młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, kadra pedagogiczna oraz rodzice i opiekunowie. W ramach realizacji projektu wspólnie z przedstawicielem Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie przeprowadzono szkolenie 28 uczniów klasy II Gimnazjum w Woli Książęcej. Uczniowie zapoznani zostali z aktualnymi zagrożeniami zdrowotnymi związanymi z używaniem narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych oraz z rzeczywistym statusem prawnym dopalaczy i konsekwencjami prawnymi. Uczniowie uczestniczyli również w zajęciach pod tytułem Smak życia, czyli debata o dopalaczach, których głównym celem było zwiększenie ostrożności młodych ludzi do zachowań ryzykownych, zmniejszenie otwartości młodych ludzi na kontakty z narkotykami i nowymi substancjami psychoaktywnymi, wykształcenie postaw asertywnych wobec zjawiska narkomanii, dilera i produktu oraz zachęcanie młodych ludzi do zachowań prozdrowotnych. Fot. Nr 44, 45 Szkolenie uczniów Gimnazjum w Woli Książęcej W II półroczu 2016r. w ramach realizacji projektu przeprowadzone zostały również szkolenia kadry pedagogicznej Zespołu Szkół w Rusku i Domu Wsparcia Dziecka i Rodziny DOMOSTWO w Górze. 68

69 Fot. Nr 46 Szkolenie kadry pedagogicznej Dom Wsparcia Dziecka i Rodziny DOMOSTWO w Górze W ramach realizacji działań informacyjno-edukacyjnych dla ogółu społeczeństwa współpracowano z lokalną prasą Gazetą Jarocińską, w której ukazał się artykuł pod tytułem Pigułki, susze, kadzidełka Niosą kalectwo i śmierć opracowany przez pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie. VIII.4 Inne przedsięwzięcia zrealizowane z inicjatywy PSSE VIII.4.1. Profilaktyka grypy Podejmowano działania informacyjne dotyczące profilaktyki zachorowań na grypę. Przeprowadzono pogadanki dla dzieci i uczniów w placówkach nauczania i wychowania. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych w placówkach nauczania i wychowania oraz w placówkach służby zdrowia. Poprzez lokalne media informowano mieszkańców o sytuacji epidemiologicznej w powiecie jarocińskim w zakresie zachorowań na grypę oraz o sposobach ochrony przed zachorowaniem. Fot. Nr 47,48 Akcja informacyjno-edukacyjna w Publicznym Przedszkolu w Kotlinie. 69

70 Fot. Nr 49, 50 Akcja informacyjno-edukacyjna w Szkole Podstawowej w Kotlinie i Gimnazjum w Kotlinie. VIII.4.2. Profilaktyka chorób przenoszonych przez kleszcze przeprowadzono zajęcia edukacyjne pod hasłem Sezon na kleszcze szczepimy wiedzę! dla uczestników Akcji lato. Informacje przekazane zostały w formie wykładu, prezentacji multimedialnej oraz filmu edukacyjnego. Każdy uczestnik spotkania otrzymał również pakiet materiałów edukacyjnych. Fot. Nr 51, 52 Zajęcia edukacyjne dla uczestników Akcji lato Centrum Oświatowo-Kulturalne w Potarzycy. VIII.4.3. Profilaktyka wszawicy Podejmowano działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wszawicy wśród dzieci i uczniów uczęszczających do placówek nauczania i wychowania. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych - broszur Pedikuloza, czyli co twoje dziecko może mieć na głowie. VIII.4.4. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych wywołanych spożywaniem nadmiaru soli Prowadzono działania edukacyjne polegające na dystrybucji materiałów edukacyjnych 70

71 ulotek Sól i broszur Diagnoza zaburzeń stanu odżywiania wśród personelu stołówek szkolnych, kadry pedagogicznej i szkolnej służby zdrowia. VIII.5. Podsumowanie: 1. Pracownik Stanowiska Pracy do Spraw Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Jarocinie przeprowadza systematycznie monitoring i ocenę poszczególnych edycji w/w przedsięwzięć prozdrowotnych. 2. W 2016 r. przeprowadzono 64 wizytacje placówek nauczania i wychowania, sporządzono 79 ocen realizacji programów edukacyjnych w zakresie promocji zdrowia. 3. W związku z podejmowanymi działaniami oświatowo-zdrowotnymi zorganizowano 6 szkoleń dla 107 uczestników. 4. Programy edukacyjne i akcje prozdrowotne realizowane są przy szerokiej współpracy środowiskowej. 71

72 IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY IX.1. Do głównych zadań zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2016 roku należało: a) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, b) uzgadnianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, c) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, d) kontrolowanie obiektów w trakcie realizacji oraz przeprowadzanie wizji lokalnych, e) wydanie opinii przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, f) wydawanie opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby - co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. IX.2. W 2016 roku: a) uzgodniono pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych 42 dokumentacje projektowe, w tym: pozytywnie bez zastrzeżeń - 39, pozytywnie z zastrzeżeniami - 3, negatywnie - 0, b) wzięto udział w 39 odbiorach, z czego 7 dotyczyło zakładów żywności i żywienia. Odbierane obiekty wykonane zostały w oparciu o projekty budowlane w 7 przypadkach zaopiniowane przez rzeczoznawcę oraz w 17 przypadkach przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie. W 15 przypadkach projekty nie posiadały uzgodnień pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Nie stwierdzono rażących naruszeń przepisów w projektach zaopiniowanych przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych. Do najczęściej zauważanych usterek w trakcie odbiorów można zaliczyć: brak wentylacji lub jej wadliwe bądź złe wykonanie, rozbieżności w stosunku do dokumentacji, zbyt mała ilość punktów zaopatrzenia w wodę, zmiany w technologii. c) uzgodniono środowiskowe uwarunkowania zgody na realizację dla 12 przedsięwzięć. Uzgodnienia dotyczyły takich przedsięwzięć jak: fermy drobiu, 72

73 trzody chlewnej i bydła, budowy zespołu elektrowni wiatrowych, oczyszczalni ścieków, budowy odcinka drogi. d) uzgodniono: 1 projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 3 zakresy i stopnie szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. e) wydano 40 opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby - co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, w tym: wymagano przeprowadzenia postępowania i określono zakres raportu w 12 sprawach, odstąpiono od przeprowadzenia postępowania w 28 sprawach, f) wydano opinie sanitarne: o pomieszczeniach i urządzeniach podmiotów wykonujących działalność leczniczą ambulatoryjną - 11, o imprezach masowych - 1, o szkołach i placówkach oświatowych - 5, o regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie - 7, o obiektach hotelowych - 3, o warunkach zabudowy - 8, o lokalach przeznaczonych na aptekę ogólnodostępną - 5, o solarium

74 X. DZIAŁALNOŚĆ LABORATORIUM MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii w 2016 r. wykonało badań mikrobiologicznych i parazytologicznych. W kierunku badań zakażeń pałeczkami Salmonella i Shigella przeprowadzono 4873 analizy, z czego 611 wykonano w ramach nadzoru epidemiologicznego, również dla Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Środzie Wielkopolskiej. W laboratorium wykonywane są także badania z zakresu bakteriologii ogólnej oraz parazytologii w ramach umów i dla klientów indywidualnych. Diagnostyka tych badań obejmuje: zakażenia dróg oddechowych zakażenia dróg moczowych i moczowo-płciowych, zakażenia oka i ucha, zakażenia krwi i ośrodkowego układu nerwowego, zakażenia skóry, tkanek miękkich i ran, badanie testów Sporal. W/w badania przeprowadzono w ilości 5076 próbek. W 2016 r. wykonano 198 badań parazytologicznych. 74

75 ZAKOŃCZENIE W 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wraz z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną realizował zadania związane ze sprawowaniem zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniem działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej oraz oświatowo-zdrowotnej. Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie było 1200 obiektów. Przeprowadzono 1462 kontrole i wizytacje. Wydano ogółem 436 decyzji (w tym 255 decyzji merytorycznych oraz 181 decyzji płatniczych) oraz 21 postanowień. Nałożono 16 mandatów karnych na kwotę 3250 zł. Wystawiono 9 tytułów wykonawczych (8 z wnioskami o wszczęcie egzekucji do Wojewody Wielkopolskiego). W ramach nadzoru wykonano ogółem 1123 badania (1505 oznaczeń fizycznych oraz 611 oznaczeń mikrobiologicznych). Rys. Nr 1 Postępowanie administracyjne i represyjne (kontrole i wizytacje, postanowienia, mandaty) przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną w powiecie jarocińskim w latach

76 Rys. Nr 2 Decyzje administracyjne wydane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie w latach Rys. Nr 3 Badania przeprowadzone przez Państwową Inspekcją Sanitarną w powiecie jarocińskim w latach w ramach działalności nadzorowej 76