UBOCZNE PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO. Krzysztof Bednarczyk Główny Specjalista ds. Utylizacji. Kielce, 1 marca 2018 r.

Transkrypt

1 UBOCZNE PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO Krzysztof Bednarczyk Główny Specjalista ds. Utylizacji Biuro Pasz, Farmacji i Utylizacji Główny Inspektorat Weterynarii Kielce, 1 marca 2018 r.

2 Przepisy dotyczące ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1069/2009 oraz Rozporządzenie Komisji 142/2011 obowiązują w krajach członkowskich UE wprost od dnia 4 marca 2011 r.

3 Definicja Produktów Ubocznych Pochodzenia Zwierzęcego (UPPZ) Stanowią każdą część tuszy zwierzęcia albo każdy materiał pochodzenia zwierzęcego, nie przeznaczony do spożycia przez ludzi. Ważną kwestię stanowi tutaj zamierzone przeznaczenie.

4 Źródła UPPZ Zakłady mięsne i rzeźnie wytwarzają w Polsce ponad ton of surowca rocznie

5 Padłe zwierzęta 1 200,000 padłych zwierząt z ferm/rocznie Grzebanie padłych zwierząt dozwolone wyłącznie na terenach odosobnionych

6 Miliony ton obornika

7 Była Żywność Po dacie ważności, zniszczone, niesprzedawalne

8 Odpady gastronomiczne Uznane za UPPZ wyłącznie, gdy: przeznaczone do pasz Przeznaczone do biogazu/kompostu Przeznaczone do przetwarzania/spalania

9 Inne UPPZ Skóry zwierząt Wełna UPPZ z ryb Martwe zwierzęta domowe i zoo Krew Jaja, pióra,szczecina

10 Kategoryzacja Materiał Kategorii 1 (art. 8 rozp. 1069/2009) Materiał Kategorii 2 (art. 9 rozp. 1069/2009) Materiał Kategorii 3 (art. 10 rozp. 1069/2009)

11 Kategoryzacja UPPZ (eng. ABP) UPPZ powinny być klasyfikowane do specyficznych kategorii w zależności od poziomu ryzyka jakie stanowią dla zdrowia ludzi i zdrowia zwierząt 1 WYSOKIE 2 ŚREDNIE 3 NISKIE

12 Klasyfikacja UPPZ w UE wg Rozp.1069/2009 Kategoria 1 - zwierzęta zakażone lub podejrzane o zakażenie TSE, materiał szczególnego ryzyka (SRM), zwierzęta domowe, egzotyczne z cyrków i ogrodów zoologicznych, zwierzęta laboratoryjne, osady z oczyszczalni zakładów przetwarzających materiały SRM lub zakładów pozyskujących SRM, produkty zwierzęce zawierające substancje zabronione Kategoria 2 - treść przewodu pokarmowego ssaków, osad zakładów przetwarzających lub pozyskujących materiał kategorii 2 i 3, produkty zawierające niedopuszczalne pozostałości (hormony, leki, kokcydiostatyki) inne uboczne produkty zwierzęce nie wymienione w kategorii 1 i 3 w tym zwłoki zwierząt gospodarskich Kategoria 3- uboczne produkty pochodzące od zwierząt uznanych za zdatne do spożycia, środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego nie zagrażające zdrowiu zwierząt i ludzi, wycofane środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego

13 Pet, zoo, cyrkowe zwierzęta SRM NIEZNANA HISTORIA ODPADY GASTRONOMICZNE Z MIEDZYNARODOWYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU Kategoria 1 TSEs DIOKSYNY UPPZ z ZAKŁADÓW KAT. 1 Pozostałości MIESZANINY MATERIAŁU KAT. 1, 2 I 3

14 Zagospodarowanie K1 - spalenie lub współspopielenie jako odpad bezpośrednio lub po przetworzeniu (850 0 C 2s, lub C 0,2s), - żywienie ptaków padlinożernych (jako wyjątek) Dodatkowo : - możliwość wykorzystania (spalania) K1 jako paliwa, po uprzednim przetworzeniu lub bez przetworzenia - możliwość wykorzystania K1 przy wytwarzaniu leków, kosmetyków, urządzeń medycznych (zgodnie z tymi przepisami)

15 Odpady z zakładów kat. 2 Produkty poch. zwierzęcego importowane z krajów trzecich, które nie spełniają wymogów weterynaryjnych UE Kategoria 2 Obornik i treść przewodu pokarmowego Mieszaniny materiału kat. 2 i 3 Zwierzęta gospodarskie zabite, np. wyniku zwalczania chorób zakaźnych Pozostałości leków weterynaryjnych

16 Zagospodarowanie K2 Tak jak K1 + - nawozy organiczne i polepszacze gleby, - kompostowanie, biogazowanie (wszystko po sterylizacji ciśnieniowej), - obornik, treść pp, mleko i siara - bezpośrednio użycie jako nawóz, - specjalne cele żywieniowe (zw. futerkowe, zoo, cyrkowe, zwierzęta bezdomne, zanęty) Dodatkowo : - możliwość wykorzystania K2 jako paliwa, po uprzednim przetworzeniu lub bez przetworzenia - możliwość wykorzystania K2 przy wytwarzaniu leków, kosmetyków, urządzeń medycznych (zgodnie z tymi przepisami)

17 Kategoria 3 Części zwierząt rzeźnych Trofea myśliwskie BLOOD (pochodzi od zwierząt zdrowych w badaniu przed i poubojowym) Krew Skóry Mączka rybna Była żywność Odpady gastronomiczne Produkty jajeczne Surowe mleko

18 Zagospodarowanie K3 To co w K1+K2+ wykorzystanie w celach paszowych Dodatkowo jako nowość: - możliwość wykorzystania (spalania) K3 jako paliwa, po uprzednim przetworzeniu lub bez przetworzenia Zmiana stanu K3: Jeżeli materiał K3 uległ zmianie w wyniku rozkładu i zepsucia tak, że może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt, nie może być przetwarzany w celu wykorzystania go do produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich, karm dla zwierząt domowych oraz futerkowych oraz zastosowania w nawozach organicznych i polepszaczach gleby

19 Zasada ogólna Produkty, które raz stały się UPPZ, nie mogą wracać do łańcucha żywnościowego

20 HANDEL UBOCZNYMI PRODUKTAMI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO MOŻE ODBYWAĆ SIĘ WYŁĄCZNIE MIĘDZY PODMIOTAMI UPRAWNIONYMI

21 Żaden podmiot wytwarzający, przetwarzający, wykorzystujący, transportujący lub magazynujący uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego nie może być wyłączony spod nadzoru Inspekcji Weterynaryjnej, a jego działalność podlega zatwierdzeniu lub rejestracji

22 Elektroniczny rejestr zakładów sektora utylizacyjnego zatwierdzonych/zarejestrowanych zgodnie z Rozporządzeniem 1069/ index.php?l=pl

23

24 LISTA UPRAWNIONYCH OPERATORÓW SEKTORA UTYLIZACYJNEGO 1. Zakłady przetwórcze (utylizacyjne) kat Zakłady przetwórcze (utylizacyjne) kat Zakłady przetwórcze (utylizacyjne) kat Zakłady pośrednie kat Zakłady pośrednie kat Zakłady pośrednie kat Podmioty zajmujące się transportem UPPZ kat Podmioty zajmujące się transportem UPPZ kat Podmioty zajmujące się transportem UPPZ kat Spalarnie i współspalarnie Składy (magazyny) Zakłady wytwarzające karmy dla zwierząt domowych (pet food) Zakłady techniczne Grzebowiska dla zwierząt domowych Ogrody zoologiczne i schroniska dla zwierząt, hodowle psów Zakłady produkujące zanęty i przynęty wędkarskie Biogazownie Biokompostownie Fermy zwierząt futerkowych wykorzystujące UPPZ w żywieniu Pośrednicy papierowi UPPZ i PP 423 Razem Ilość

25 Głównym zadaniem zakładów utylizacyjnych jest unieszkodliwienie surowca, w tym padłych zwierząt w procesie termicznego przekształcenia i wytworzenie bezpiecznego produktu pochodnego (przetworzonego) UPPZ Zakład utylizacyjny, przetwarzanie Produkty pochodne

26 Ogólna ilość krajowych UPPZ 2015/ !!! TOTAL tys. ton surowych UPPZ!!!!!! TOTAL tys. ton surowych UPPZ!!!

27 Rys. 1. Rozmieszczenie zakładów utylizacyjnych kat. 1 w Polsce

28 Rys. 2. Rozmieszczenie zakładów utylizacyjnych kat. 2 w Polsce

29 Rys. 3. Rozmieszczenie spalarni w Polsce

30 Rys. 4. Rozmieszczenie zakładów utylizacyjnych kat. 3 w Polsce (92)

31 Metody przetwarzania 1-5 Rozdrobnienie Temperatura Czas Ciśnienie (mm) (oc) (min) (bar) Metoda 1 (sterylizacja ciśnieniowa) Metoda Metoda Metoda Metoda atmosferyczne atmosferyczne atmosferyczne atmosferyczne

32 METODA 6 (materiał rybny) Rozdrobnienie do 3 mm. Następnie mieszanie z kwasem mrówkowym do osiągnięcia ph 5.6. Mieszanina przechowywana przez 4 godziny przed następnym etapem. Następnie podgrzewanie do temperatury 60oC przez 30 minut.

33 METODA 7 Inna zatwierdzona metoda przez PLW Miesięczny program próbkobrania produktu gotowego do badan w urzędowym labolatorium + metody alternatywne

34 Metody alternatywne - proces hydrolizy zasadowej (K1, K2, K3), - proces hydrolizy wysokociśnieniowej w wysokiej temperaturze (K2, K3), - proces produkcji biogazu za pomocą hydrolizy wysokociśnieniowej (K1, K2, K3), - proces produkcji biodiesla (K1, K2, K3), - proces gazyfikacji Brooksa (K2, K3), - proces spalania tłuszczu zwierzęcego w kotle cieplnym (K1, K2, K3), - proces termomechanicznej produkcji biopaliwa (K3 +obornik, treść pp)

35 Spalanie mączek mięsno kostnych i tłuszczy utylizacyjnych Spalanie min. 850 o C przez 2 s 1100 o C przez 0,2s Materiał Kategorii 1 Zakład utylizacyjny kategorii 1

36 Środki transportu: Spełniają następujące wymogi: są dedykowane do przewozu kat 1 i kat 2; są myte czyszczone po każdym użyciu są suche przed użyciem są szczelne, nieprzepuszczalne, oznakowane Mycie, czyszczenie: mydła, detergenty. Dezynfektanty: soda kaustyczna (sodium hydroxide NaOH); Monohydraty (z sodium carbonate) Kierowca nie powinien opuszczać kabiny przy załadunku zwierząt w ognisku choroby!

37 Wymagania dotyczące transportu UPPZ i PP UPPZ i produkty pochodne muszą być gromadzone i przewożone zamkniętych lub zakrytych opakowaniach, zabezpieczonych przed wyciekami pojemnikach lub pojazdach

38 Oznakowanie pojemników i kontenerów wymagane w trakcie przewozu na terenie Polski (dotyczy również przechowywania na terenie rzeźni) Materiał kategorii 1 (oraz otrzymane z niego produkty pochodne) Np. Kat. 1 wyłącznie do usunięcia Materiał kategorii 2 (otrzymane z niego produkty pochodne) Np. Kat. 2 - nie do spożycia przez zwierzęta ; Materiał kategorii 2 (obornik i treść przewodu pokarmowego) Np. Kat. 2 - obornik Materiał kategorii 3 ( oraz otrzymane produkty pochodne): Np. Kat 3 nie do spożycia przez ludzi Nie określono wielkości napisów! Oznakowanie w miejscu widocznym!

39 Pojazdy, pojemniki oraz jakikolwiek sprzęt i elementy wyposażenia, które poddawane są wielokrotnemu użytkowi muszą: zostać wyczyszczone, wymyte i zdezynfekowane po każdym użyciu być utrzymywane w czystości być czyste i suche przed użyciem powinny być opracowane pisemne procedury w/w czynności

40 Warunki termiczne przechowywania i przewozu UPPZ UPPZ powinny być przewożone we właściwej temperaturze, w celu uniknięcia wszelkiego ryzyka zagrożenia dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt. Nieprzetworzony materiał K3 przeznaczony do produkcji materiałów paszowych lub karmy dla zwierząt domowych musi być przechowywany w formie schłodzonej, zamrożonej lub zakiszonej max. 7 C Chyba że zostanie przetworzone w ciągu 24h

41 Wymagana dokumentacja Produktom ubocznym pochodzenia zwierzęcego lub produktom pochodnym podczas transportu musi towarzyszyć dokument handlowy lub świadectwo zdrowia

42 Rozporządzenie MRiRW w sprawie krajowego wzoru dokumentu handlowego W dniu 16 września 2014 r. ukazało się Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 sierpnia 2014 r. w sprawie wzoru dokumentu handlowego stosowanego przy przewozie, wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych (Dz. U poz. 1222).

43

44 Dziękuję za cierpliwość!