Wydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się z naszą ofertą.

Transkrypt

1 1

2 Wydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się z naszą ofertą. PLACET słowo niegdyś używane w naszym języku a zapożyczone z łaciny oznaczało: przyzwolenie, zgodę, a też,,podobać się. To właśnie przyjęliśmy za filozofię działania: w zgodzie, dla wygody i zadowolenia, przy pełnym zaufaniu autorów, czytelników i rynku. Od początku zajmujemy się też ściśle określoną tematyką, a mianowicie wydajemy tylko dzieła z dziedziny szeroko pojętego zarządzania przedsiębiorstwami, finansów i ekonomii. Zdajemy sobie sprawę, że jest to literatura trudna więc dokładamy starań redakcyjnych aby była zrozumiała dla każdego wykształconego czytelnika. Nie wydajemy książek z cyklu Jak wzbogacić się w jeden dzień, ale prace prezentujące rzetelną i nowoczesną wiedzę, które mogą być zarówno podręcznikami dla studiującej młodzieży, jak i podręcznikami-poradnikami służącymi dokształcaniu (samokształceniu) kadr kierowniczych przedsiębiorstw dostosowujących swoje struktury i metody zarządzania do stale przekształcającej się gospodarki rynkowej. Od początku istnienia komercyjnej sieci Internet w Polsce mamy swoją witrynę Tam można śledzić nowości i zamierzenia wydawnicze, a także skorzystać z Bazy wiedzy. Zapraszamy do lektury 2

3 3

4 Projekt okładki: Aleksandra Olszewska Redakcja: Leszek Plak Copyright by Jerzy Kisielnicki 2014 Wydawnictwo Placet 2014 Wydanie ebook, Warszawa 2014 Wszelkie prawa zastrzeżone. Publikacja ani jej części nie mogą być w żadnej formie i za pomocą jakichkolwiek środków technicznych reprodukowane bez zgody właściciela copyright. Wydawca: Wydawnictwo Placet Warszawa ul. Mickiewicza 18a/1 Tel. (22) Księgarnia internetowa: redakcja@placet.pl ISBN Warszawa

5 Spis treści Wstęp 7 Część I. Zarządzanie wspierane informatyką 11 Rozdział 1. Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) w zarządzaniu 13 Rozdział 2. Zarządzanie informacją i wiedzą O informacji i wiedzy w zarządzaniu organizacją Informacje dla zarządzania (informacja zarządcza) Wiedza i jej rola w zarządzaniu Kapitał intelektualny i jego tworzenie 33 Rozdział 3. Infrastruktura zarządzania Informatyczna Infrastruktura Zarządzania (IIZ) jako element Systemu Informacyjnego Zarządzania (SIZ) Informatyka w zarządzaniu i jej powiązania z innymi dyscyplinami naukowymi System zarządzania system informacyjny system informatyczny 46 Rozdział 4. System informacyjny organizacji Budowa i zadania systemu informacyjnego zarządzania System informacyjny dla zarządzania wiedzą czyli jak wykorzystać posiadany kapitał intelektualny, jak absorbować i generować wiedzę w systemie informacyjnym Jakość systemu informacyjnego audyt systemu Generacje systemów informacyjnych zarządzania 74 Część II. Zastosowania 83 Rozdział 5. Zasoby informacyjne O zasobach informacyjnych Baza danych oraz baza baz czyli hurtownia danych Baza modeli i procedur Baza wiedzy Baza tekstowa Baza multimedialna 113 Rozdział 6. Zarządzanie zasobami informacyjnymi Systemy komunikacji z zasobami informacyjnymi Ochrona zasobów informacyjnych 118 Rozdział 7. Charakterystyka podstawowych systemów informacyjnych wspierających procesy zarządzania Wspomaganie zarządzania wybór systemu informacyjnego Systemy transakcyjne czyli systemy informacyjne I generacji Systemy wyszukiwania informacji i informowania kierownictwa systemy informacyjne II generacji Systemy doradcze, czyli systemy informacyjne III generacji Zintegrowane systemy informacyjne 157 Część III. E-zarządzanie 165 Rozdział 8. E-zarządzanie pojęcie i elementy E-zarządzanie pojęcia, modele, zadania E-zarządzanie w elektronicznej gospodarce Sieć komputerowa jako infrastruktura e-zarządzania 181 5

6 Rozdział 9. Wirtualizacja i jej elementy Wirtualizacja i wirtualne organizacje Technologie wirtualne TW Efekty i bariery zastosowania wirtualizacji 222 Rozdział 10. O niektórych zastosowaniach procedur e-zarządzania w gospodarce E-administracja (E-Government) Handel elektroniczny Bankowość elektroniczna E-logistyka E-nauczanie 255 Część IV. Zarządzanie projektami 267 Rozdział 11. Projekt Podejście projektowe w zarządzaniu Organizacja procesu projektowania systemy komunikacji stosowane w zespołach projektowych 278 Rozdział 12. Analiza organizacji Miejsce analizy w cyklu życia systemu Procedura i modele analizy podstawy Identyfikacja użytkowników i stawianych przez nich celów Wybrane modele analizy organizacji 306 Rozdział 13. Projektowanie systemu informacyjnego zarządzania O rozwiązaniach metodycznych Metodyki projektowania systemów informacyjnych Jakość projektu i procedur realizujących Doskonalenie projektu (kaizen, reengineering i X-engineering) Strategia realizacji projektu 365 Rozdział 14. Wdrażanie systemów informacyjnych Miejsce wdrażania w cyklu życia systemu Procedura wdrażania Zarządzanie procesem wdrażania Czynniki wpływające na efektywność wdrażania systemu 387 Część V. Społeczny, ekonomiczny i prawny kontekst zastosowań ICT 391 Rozdział 15. Społeczny kontekst zastosowań ICT Społeczeństwo informacyjne Kontekst etyczny i społeczna odpowiedzialność Narzędzia informatyczne komunikacji ze społeczeństwem Zagrożenie w budowie społeczeństwa informacyjnego cyberterroryzm 420 Rozdział 16. Ekonomiczny kontekst zastosowań ICT O ekonomicznej ocenie, czyli efekty i bariery zastosowań ICT Proces decyzyjny wyboru wariantu realizacji ICT Ocena efektywności ekonomicznej zastosowań informatyki Systemowa ocena efektywności ekonomicznej zastosowań ICT 442 Rozdział 17. Prawny kontekst zastosowań technologii informacyjnej 455 Rozdział 18. Postęp w technologii i zagrożenie kulturowe, czyli przetwarzanie w chmurze 467 Literatura 471 Indeks 476 6

7 Wstęp Książka poświęcona jest problematyce zarządzania wspomaganego komputerowo. Takie zarządzanie bardzo często nosi nazwę zarządzania 2.0. Zawsze, kiedy piszę kolejną książkę, zadaję sobie pytanie kim jest mój Czytelnik. Stosuję podejście projektowe, a jego pierwsze wskazanie brzmi określ potrzeby użytkownika tu Czytelnika. Dlatego podczas identyfikacji Twojej sylwetki Czytelniku, muszę spróbować odpowiedzieć na następujące pytania: Kim jesteś, tzn. jaką masz profesję, zasób wiedzy teoretycznej, doświadczenie? Jakie masz potrzeby i jaki ich segment pragniesz zaspokoić tą książką? I na koniec obawa, czy moja książka będzie na tyle atrakcyjna, że przy takim bogactwie publikacji z dziedziny zarządzania i informatyki, znajdę osobę, która będzie chciała jej poświęcić swój czas. Nie jest to kokieteria. Każdy autor uważa, że jego praca jest na pewno ciekawa i pożyteczna. Bez tego przekonania moje starania byłyby od razu skazane na porażkę. Wydaje się, że mam pewne podstawy, zawodowe i naukowe, aby napisać monografię osadzoną zarówno w zarządzaniu, jak i informatyce gospodarczej (zarządczej). W swojej karierze zawodowej pełniłem funkcję programisty (start), aż do menedżera projektu i dyrektora ds. projektowania w dużych firmach: Ośrodku Badawczo Rozwojowym Informatyki i w Centrum Projektowania i Zastosowania Informatyki ZETO-ZOWAR. Realizowałem szereg ogólnokrajowych projektów informatycznych, takich jak na przykład: System Rent i Emerytów dla ZUS, System Informatyczny Rachunkowości Elana Toruń, System wspomagania planowania przestrzennego Uper-Noteć, System informacji naukowo-technicznej SYNAT, System do wspomagania zarządzania policją RP. Miałem też epizody kariery w biznesie niezwiązane bezpośrednio z informatyką, gdzie byłem plenipotentem w firmie SYKOMAT Polska i administracji państwowej, jako doradca Pełnomocnika Rządu ds. Opakowań. A kariera naukowa? Oto jestem od wielu lat profesorem w Uniwersytecie Warszawskim, kierownikiem zakładu na Wydziale Zarządzania i wykładowcą na Politechnice Warszawskiej. Prowadzę również wykłady dla wybranych przedmiotów w Uczelni Łazarskiego, w której byłem kierownikiem Katedry Zarządzania i Marketingu, jak i w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych. Jestem też niezależnym konsultantem, honoro- 7

8 wym członkiem IPMA Polska i wykładowcą na studiach MBA. Poza granicami kraju naukowo rozwijałem się (i innych) również na uniwersytetach od Bostonu po Moskwę. Sylwetkę mojego Czytelnika wyobrażam sobie następująco: student uczelni ekonomicznej lub politechnicznej, który poszukuje wsparcia w studiowaniu takich przedmiotów, jak: zarządzanie, technologie informacyjne, wstęp do informatyki gospodarczej, projektowanie systemów informatycznych i informacyjnych zarządzania, szefowie różnych szczebli zarządzania, którzy pragną wzbogacić swoją wiedzę o zastosowaniach współczesnej informatycznej infrastruktury zarządzania, a którzy swoje studia ukończyli parę lat temu i obecnie chcą ją uaktualnić lub też ich kierunek studiów nie był związany z zarządzaniem, pracownik wykonawczy, rozmaitych organizacji, pragnący poznać problemy współczesnych systemów zarządzania z różnych powodów choćby by awansować, osoba, pragnąca poznać współczesne problemy zarządzania i zasady tworzenia społeczeństwa informacyjnego, osoby, które współpracują z informatykami przy realizacji projektów, aby móc nawiązać z nimi kontakt intelektualny. Od Czytelnika nie wymagam specjalistycznego przygotowania, ale rekomendowana jest znajomość podstaw zarządzania. Polecałbym kompatybilne podręczniki, mojego autorstwa, pt. Zarządzanie, czyli jak zarządzać i być zarządzanym, II wydanie zmienione [PWE, 2014] oraz Zarządzanie projektami [Wolters Kluwer 2011, obecnie jest przygotowywane II wydanie rozszerzone]. Książka niniejsza jest pewną kontynuacją wcześniej napisanych w Wydawnictwie Placet podręczników: J. Kisielnicki i H. Sroka Systemy informacyjne biznesu, który doczekał się trzech wydań [2000, 2001, 2005], J. Kisielnicki MIS Systemy informatyczne zarządzania, dwa wydania [2009 i 2011]. Obecna książka ma jednak nieco inną koncepcję niż poprzednie. Podobnie jak w tej ostatniej stosowane jest podejście projektowo-zasobowe z tą różnicą, iż tu nacisk położony został na współczesne problemy zarządzania. Pragnę przedstawić jak organizacja, dzięki stosowaniu narzędzi informatycznych, rozszerza swoją działalność, uzyskuje nową wartość i zdobywa nowe zasoby: informacji, wiedzy, kapitału intelektualnego i nowe narzędzia pozwalające na podwyższenie jakości procesu zarządzania. Pewne, zawarte w niej powtórzenia, dotyczą problemów metodycznych, które mimo upływu czasu nie zmieniły się. Starałem się więc o przedstawienie kompendium w miarę pełnej wiedzy o zarządzaniu wspomaganym cyfrowo. W książce stale te dwa nurty zarządzanie i informatyka się przenikają. Oczywiście jest to bardzo rozległa tematyka, dlatego należało dokonać dużej selekcji. Przefiltrowałem więc ogromny materiał zdaję sobie jednak sprawę z pewnego subiektywnego podejścia do tego procesu. Wybór materiału dokonany został na podstawie następujących kryteriów: własnego doświadczenia krajowego i zagranicznego, analizy obowiązujących w Polsce standardów nauczania, dyskusji 8

9 z wykładowcami podczas przeprowadzanych wizytacji, jako członek PKA w I i II kadencji, w szeregu znakomitych polskich uczelniach i dyskusji ze słuchaczami, zwłaszcza studiów podyplomowych i MBA, analizy wybranych podręczników z tematyki MIS, zwłaszcza podręczników amerykańskich. Książka prezentuje dwie metodologie: projektową, gdzie zarządzanie wspomagane informatyką traktuję jako proces oraz funkcjonalną, kiedy zwracam uwagę na jego rolę. W książce uzasadniam hipotezę o stałym procesie integracji poszczególnych elementów zarządzania i informatyki. Właśnie we współczesnych systemach zarządzania, nasyconych informatyką, realizuje się podstawowa definicja Mihajla D. Mesarowica, że system to zbiór elementów i relacji zachodzących między nimi. Logika prezentacji jest następująca. Całość materiału podzielono na pięć, wzajemnie się przenikających, części tematycznych. Tematykę książki można też przedstawić graficznie w postaci pięciu okręgów, których rdzeniem jest część pierwsza, poświęcona problematyce zarządzania wspieranego informatyką, w tym zagadnienia informacji i wiedzy w szerokim kontekście. Właśnie te dwa elementy są podstawą współczesnego zarządzania, które spowodowały rewolucyjne zmiany w metodach tworzenia wartości organizacji i tworzenia kapitału intelektualnego. Następna część, to prezentacja problematyki zastosowań. W pierwszym rozdziale tej części analizowane są różnorodne sposoby gromadzenia zasobów informacji i wiedzy, aby w następnych rozdziałach przejść do charakterystyki podstawowych systemów informacyjnych. Rozdział trzeci to kontynuacja kręgu zastosowań, ale tu pod kątem e-zarządzania. Jest to w pewnym sensie nakładka na część poprzednią i bardzo silnie z nią związana. We współczesnym zarządzaniu i zastosowaniach trudno wydzielić takie zarządzanie, które nie korzysta z sieci. Jednak w literaturze przedmiotu może niezbyt precyzyjnie oddziela się obie te warstwy, dlatego pierwszy rozdział tej części poświęcono problematyce sieci komputerowych i specyfice e-zarządzania, w tym charakterystyce e-pracownika. W tej części książki można wydzielić dwie warstwy. Pierwsza to wirtualizacja, jako sprawczyni pojawienia się organizacji nowego typu, czyli organizacji wirtualnych. Druga, to prezentacja wytypowanych działań i analiza współczesnych systemów zarządzania tworzenie, wdrażanie i doskonaleni zastosowań e-zarządzania. Przedstawiono problemy: e-administracji, e-banku, e-handlu, e-logistyki i e-nauczania. Informatyka działa w otoczeniu i jest to najbardziej zewnętrzny krąg. Poświęcono mu dwie końcowe części książki. W tej zewnętrznej części, ze względu na tematykę, analizowano problemy związane z projektowaniem współczesnych systemów informacyjnych w technologii ICT, a także problemy budowy społeczeństwa informacyjnego oraz ekonomiczny i prawny kontekst zastosowania w zarządzaniu technologii informacyjnokomunikacyjnej. Analizie poddano nie tylko elementy pozytywne, ale też negatywne, w tym cyberterroryzm, jako nowe zagrożenie i nowy typ przestępstw. Ostatni rozdział książki to prezentacja wybranych problemów technologii przetwarzania w chmurze. 9

10 Dziękuję wydawcy Leszkowi Plakowi, który inspirował mnie i poniósł ryzyko wydania książki. Dziękuję też Mojemu Przyjacielowi ze Stanów, Mahdiemu Khosrow-Pour oraz Eli Cohnowi, którzy umożliwili mi weryfikację niektórych tez w międzynarodowym środowisku. Dziękuję konsultantom poszczególnych części książki, a mianowicie: prof., prof. Grażynie Gierszewskiej, Taduszowi Krupie i Zdzisławowi Szyjewskiemu. W kolejności, podziękowania zbiorowe dla uczestników: cyklicznej konferencji Informatyka ku przyszłości organizowanej przez Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, uczestników seminarium PTI w Szczyrku i seminariów NTIE, za możliwość prezentacji tez. Lista moich podziękowań jest niepełna, ale pragnę wymienić w niej moich słuchaczy studiów podyplomowych z projektowania systemów informatycznych z Uniwersytetu Warszawskiego, jak i uczestników mojego studium doktoranckiego na Wydziale Zarządzania Politechniki Warszawskiej, za dyskusję i udział w badaniach nad efektywnością zastosowań informatyki oraz nad czynnikami wpływającymi na tworzenie kapitału intelektualnego. Jerzy Kisielnicki Marzec 2014 r. 10