Raport z badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu przeprowadzonego wśród pracowników instytucji publicznych

Transkrypt

1 Raport z badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu przeprowadzonego wśród pracowników instytucji publicznych ŁÓDŹ 2011

2 INFORMACJE O BADANIU KLIENT: TEMAT: TERMIN REALIZACJI BADAŃ: PRÓBA METODOLOGIA BADANIA: AUTOR RAPORTU: INSTYTUCJA BADAWCZA: Główny Inspektorat Sanitarny Raport z badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu przeprowadzonego wśród pracowników instytucji publicznych r. Reprezentatywna grupa pracowników instytucji publicznych: Urząd Miasta Łodzi, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi Ankieta wypełniana przez respondentów Bartosz Walczyk Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi Badania ankietowe na temat postaw wobec palenia tytoniu wśród pracowników instytucji publicznych zostały przeprowadzone dzięki dotacji Światowej Fundacji ds. Walki z Chorobami Płuc (ang. World Lung Foundation). Niniejszy raport wykonano w ramach projektu "Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities)", koordynowanego przez Główny Inspektorat Sanitarny. Za treść niniejszego raportu wyłączną odpowiedzialność ponoszą jego autorzy i w żadnych okolicznościach jego treść nie może być uznawana za odzwierciedlenie stanowiska Międzynarodowej Unii ds. Zwalczania Gruźlicy i Chorób Płuc (Unii) lub Darczyńców. Koordynacja badania: Joanna Skowron Główny Inspektorat Sanitarny. Przeprowadzenie badania: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi. 2 /39

3 SPIS TREŚCI 1. METODOLOGIA BADAŃ Cel, założenia i przedmiot badań Cel główny Cele szczegółowe Narzędzia badawcze i analiza danych Organizacja badań Źródła danych i dobór badanej próby WYNIKI BADAŃ Badana grupa informacje ogólne Płeć respondentów Wiek respondentów Wykształcenie respondentów Wykształcenie a palenie Postawy wobec palenia Palący i niepalący Palący codziennie ilość wypalanych papierosów Palący i niepalący a płeć Codzienne palenie a płeć Codzienne palenie a wiek Okazjonalni palacze Byli palacze Niepalący Bierne narażenie na dym tytoniowy Miejsce pracy respondenta Inne miejsca użyteczności publicznej Stosunek do całkowitego zakazu palenia w miejscach publicznych Trendy i zmiany Przestrzeganie zakazu palenia Postawy wobec narażenia na bierne palenie Decyzja o niepaleniu Zakaz palenia a odwiedzane miejsca Bierne palenie Antytytoniowe kampanie społeczne PODSUMOWANIE BADAŃ WNIOSKI /39

4 1. METODOLOGIA BADAŃ Raport TOB3CIT Łódź Cel, założenia i przedmiot badań. Badanie zostało zaplanowane i przeprowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Łodzi. Podejmuje istotną tematykę biernego narażenia osób na dym tytoniowy, a także ich stosunek wobec zakazu palenia w miejscach publicznych i w miejscu pracy Cel główny. Zmierzenie natężenia zjawiska narażenia pracowników instytucji publicznych z terenu miasta Łodzi na wdychanie dymu tytoniowego w środowisku pracy i w odwiedzanych miejscach użyteczności publicznej. Analiza porównawcza wyników przeprowadzonych badań w roku 2010 i Cele szczegółowe. Poznanie opinii pracowników instytucji publicznych na temat stref wolnych od dymu tytoniowego w miejscach użyteczności publicznej, określonych ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Zbadanie respektowania istniejących stref wolnych od dymu tytoniowego oraz wiedzy dotyczącej wpływu biernego palenia na organizm człowieka. Analiza wpływu podejmowania ogólnopolskich społecznych kampanii na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu. Wyniki badań, które zawiera niniejszy raport mogą stać się podstawą do podejmowania działań, zmierzających do wyeliminowania narażenia osób niepalących na dym tytoniowy. 2. Narzędzia badawcze i analiza danych. Badanie przeprowadzono w oparciu o formularze - kwestionariusze ankiet, przygotowane prze Główny Inspektorat Sanitarny. Ankieta zawierała 12 pytań dotyczących takich zagadnień jak: częstość i intensywność palenia, bierne narażenie na dym tytoniowy w miejscu pracy, a także w odwiedzanych w ostatnim czasie miejscach użyteczności publicznej; opinii na temat przestrzegania zakazu palenia w miejscach publicznych. Ankietowani mogli wyrazić opinię na temat wprowadzenia zakazu palenia, przestrzegania bądź nieprzestrzegania zakazu we wskazanych miejscach oraz częstszego odwiedzania miejsc publicznych, w których wcześniej byli narażeni na dym tytoniowy. W badaniu uwzględnione zostały dwie kategorie: osoby palące codziennie oraz palący okazjonalnie; ekspalacze (obecnie niepalący, palący w przeszłości) oraz osoby niepalące. Kategorię palących i niepalących przeanalizowano pod względem zmiennych takich jak: płeć, wiek, wykształcenie. Wszystkie analizy przeprowadzono wykorzystując pakiet MS Office Organizacja badań. Badanie zostało przeprowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Łodzi w terminie od 7 do 11 marca 2011 roku metodą badania kwestionariuszowego na grupie liczącej 767 osób. Kwestionariusze ankiet rozdysponowano wśród ankietowanych, zebrano, podliczono i 4 /39

5 zakodowano do dalszej analizy. Niniejszy raport badawczy został opracowany w związku z realizowanym programem interwencyjnym w ramach grantu Bloomberg Initiative To Reduce Tobacco Use. Wyniki badania porównane zostały z wynikami badania przeprowadzonego na tej samej grupie badanych w terminie 8-19 marca 2010 roku metodą badania kwestionariuszowego na grupie liczącej 816 osób. 5 /39

6 Źródła danych i dobór badanej próby. Grupa wybrana do badania to pracownicy jednostek budżetowych na terenie miasta Łodzi, zaangażowanych pośrednio lub bezpośrednio w realizację projektu Odświeżamy nasze miasta.tob3cit. Wszystkie osoby poddane ankietyzacji są dorosłe i zatrudnione w ankietowanych firmach. Ankietowani to dwie grupy docelowe: pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi i Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi) oraz Urzędu Miasta Łodzi. BADANE GRUPY / Łódź Liczba osób Urząd Miasta Łodzi 599 Państwowa Inspekcja Sanitarna / Wojewódzka Stacja Sanitarno- 153 Epidemiologiczna w Łodzi, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi/ Ogółem ankiet 767 Odrzucone ankiety 15 Przebadani ogółem 752 Tabela1. Badane grupy - ogółem. Wykres1. Badane grupy - ogółem. Badaniu poddano 767 osób. 15 ankiet zostało odrzuconych z powodu braku danych w metryczce kwestionariusza. Raport został opracowany na podstawie 752 kwestionariuszy ankiet (szczegóły przedstawia Tabela 1). 6 /39

7 1. Badaniu poddano 153 pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej spośród 414 pracowników, co stanowi 37% ogółu pracowników. 2. Badaniu poddano 599 pracowników Urzędu Miasta Łodzi spośród 2035 pracowników, co stanowi 29, 4% ogółu pracowników. Dane te przedstawia wykres 2. Wykres2. Badane grupy odsetek pracowników objętych badaniem. 7 /39

8 WYNIKI BADAŃ 4. Badana grupa informacje ogólne Płeć respondentów. Spośród 752 respondentów znaczącą przewagę stanowiły kobiety 79,7%, natomiast 20,3% ogółu badanych to mężczyźni, co obrazuje wykres 3. Wykres 3. Płeć respondentów 4.2. Wiek respondentów. Osoby w przedziale wiekowym powyżej 50 roku życia to dominująca grupa badawcza. Stanowiła ona: 37,8% wszystkich ankietowanych, którzy wskazali swój wiek. Pozostałe grupy wiekowe to grupy o zbliżonej liczbie respondentów. Drugie miejsce pod względem liczebności stanowią: grupa wiekowa lat 21,9% oraz lat 21,5%. Grupa lat to grupa o najniższej liczebności 18,8%. Dane te przedstawia wykres /39

9 Wykres 4. Wiek respondentów 4.3. Wykształcenie respondentów. Przeważającą część ankietowanych stanowią osoby z wyższym wykształceniem 65,1%, w tym 58,2% to osoby posiadające wykształcenie wyższe magisterskie, natomiast 6,9% wyższe zawodowe licencjat. Kolejną grupą są osoby z wykształceniem średnim (liceum, technikum), które stanowią 21,9% badanych. Szkoły pomaturalne/policealne ukończyło 12% spośród wszystkich respondentów. Osoby z wykształceniem podstawowymi zasadniczym zawodowym stanowiły znikomy procent ankietowanych łącznie 0,9%. Wykształcenie respondentów przedstawia wykres 5. Wykres 5. Wykształcenie respondentów 9 /39

10 4.4. Wykształcenie a palenie Wśród osób, które nigdy nie paliły i obecnie nie palą wykształcenie nie ma istotnego wpływu na niepalenie. Wyniki badania określają odsetek osób niepalących na podobnym poziomie: wykształcenie pomaturalne, policealne - 86,5 %, wykształcenie wyższe 76,2 %, wyższe zawodowe 67,1% oraz średnie 65%, co obrazuje wykres 6. Wykres 6. Wykształcenie a niepalenie Wśród osób palących dominującą grupą jest grupa z wykształceniem średnim 35,0%, oraz wykształceniem wyższym zawodowym licencjat 32,9%. Odsetek osób palących z wykształceniem wyższym to 23,8%. Najmniej osób palących zanotowano wśród osób z wykształceniem pomaturalnym, policealnym 13,5%. Przedstawia to poniższy wykres. Wykres 7. Wykształcenie a palenie 10 /39

11 5. Postawy wobec palenia Palący i niepalący. Z przeprowadzonego badania wynika, że co 4 ankietowany 25,8% pali codziennie bądź okazjonalnie. Natomiast 74,2% ankietowanych stanowią osoby aktualnie nie palące. Odpowiednio 25,5% palące w przeszłości a obecnie nie, i 48,7% nigdy nie palące. Obrazuje to poniższy wykres. Wykres 8. Palący/Niepalący Podobne wartości odnośnie palenia papierosów zostały osiągnięte w badaniu w 2010 roku. Analizę porównawczą danych przedstawia poniższy wykres. Wykres 9.Porównanie Palący/Niepalący 2010/ /39

12 5.2. Palący codziennie ilość wypalanych papierosów. Z przeprowadzonego badania wynika, że wśród grup docelowych, do których kierowane było niniejsze badanie, największą stanowią osoby niepalące (te, które obecnie nie palą i nigdy nie paliły) 48,67%. Istotna część respondentów odpowiedziała, że obecnie nie pali, ale paliła w przeszłości (ekspalacze) 25,53%. Okazjonalnie pali 11,57% badanych. Natomiast codziennie palący stanowią 14, 23% wśród wszystkich ankietowanych. Dane te przedstawia wykres 10. Wykres 10. Czy pali Pan/i papierosy? W stosunku do badania z 2010 roku można zauważyć mniejszy odsetek osób palących codziennie oraz palaczy okazjonalnych. Wykres 11. Czy pali Pan/i papierosy? 12 /39

13 Spośród grupy badanej do codziennego palenia papierosów przyznaje się 107 osób, co stanowi 14, 2% badanych. Spośród osób które palą codziennie największy odsetek 39,69% to osoby, które wypalają od 5 do 10 papierosów dziennie (39 ankietowanych). 26,2% wypala od 10 do 15 papierosów dziennie (28 respondentów), 21, 5% do 5 papierosów dziennie (23 badanych), od 15 do 20 papierosów 12, 2% badanych (13 ankietowanych), natomiast powyżej 20 papierosów dziennie wypala 3, 7% osób codziennie palących (4 osoby). Dane na wykresie 12. Wykres 12. Ilości wypalanych papierosów. Porównując wyniki badań z roku 2010 istotną zmianę stanowi ilość osób codziennie wypalających powyżej 20 papierosów. Również zauważamy zmianę odsetka osób w grupie badanej, przyznających się do codziennego palenia papierosów. Widoczna jest również tendencja do zmniejszania liczby wypalanych papierosów w skali dnia. Obrazuje nam to wykres /39

14 Wykres 13. Ilości wypalanych papierosów porównanie 2010/ Palący i niepalący a płeć. Z przeprowadzonego badania wynika, że co 4 ankietowany pali papierosy 25,8%. Robi to codziennie bądź pali okazjonalnie. W grupie palących przewagę stanowią kobiety 19,9%, a mężczyźni to 5,9% odsetek palących. Ponieważ badanych kobiet było nieporównywalnie więcej w związku z tym dane te nie mogą obrazować rzeczywistości. Przedstawia to wykres 14. Wykres 14. Palący/Niepalący, płeć ogółu badanych /39

15 Pełnym odzwierciedleniem grup palących jest wykres 15, w którym grupa palących przedstawiona została w odniesieniu do płci respondentów. Wykres 15. Palący/Niepalący a płeć respondentów Codzienne palenie a płeć. Codzienne palenie deklarowało 15, 3% respondentów. Wśród kobiet palące codziennie stanowią 13,5%, wśród mężczyzn 17%. Dane te przedstawia wykres 16. Wykres 16. Czy pali Pan/i papierosy? /Płeć 15 /39

16 W stosunku do badania z 2010 roku nieznacznie zmniejszył się odsetek palących kobiet oraz palaczy ogółem, natomiast zaobserwowano niewielki wzrost liczby palących mężczyzn. Obrazuje nam to wykres porównawczy 17. Wykres 17. Czy pali Pan/i papierosy? /Płeć zestawienie 2010/ Codzienne palenie a wiek. Wiek respondentów różnicuje ich palenie. Spośród grupy 107 ankietowanych (14,2%) palących codziennie najliczniejszą grupę stanowią osoby powyżej 50 lat 40,2%. Drugą równie liczną grupą są osoby w przedziale wiekowym od 20 do 30 lat 27,1%. Trzecią kategorię stanowią osoby w grupie wiekowej od 41 do 50 lat 21,5%. Kategorię wiekową od 31 do 40 lat charakteryzuje najniższy odsetek osób palących codziennie 11,2%. Dane przedstawia wykres 18. Wykres 18. Czy pali Pan/i papierosy? /grupy wiekowe 16 /39

17 Porównując wyniki badania z 2010 roku warto zauważyć, że w najmłodszej i najstarszej grupie wiekowej nastąpił wzrost liczby osób deklarujących palenie codzienne. W pozostałych dwóch natomiast odnotować można spadek liczby osób palących; najwyższy w grupie wiekowej lat, co obrazuje wykres 19. Wykres 19. Czy pali Pan/i papierosy? /grupy wiekowe Wśród wszystkich ankietowanych, palący codziennie stanowią dość niski odsetek. Najwięcej palących jest w grupie wiekowej powyżej 50 lat 4,7% i w grupie od 20 do 30 lat 3,9%. W pozostałych dwóch grupach wiekowych procent osób palących codziennie to w kategorii wiekowej od 41 do 50 lat 3, 1%, od 31do 40 lat 1,6%. Przedstawia to wykres 20. Wykres 20. Codziennie palący /grupy wiekowe 17 /39

18 W porównaniu z rokiem 2010 zauważamy tendencję do zmniejszania liczby osób palących codziennie w większości grup wiekowych, poza grupą wiekową lat. Przedstawia to wykres 21. Wykres 21. Codziennie palący /grupy wiekowe, zestawienie 2010/ Okazjonalni palacze Okazjonalni palacze to opcja, którą wybrała najmniejsza liczba respondentów (11, 6% ogółu badanych). Odsetek kobiet deklarujących okazjonalne palenie (11,7%) jest zbliżony do mężczyzn (11,1%). Przedstawia to poniższy wykres. Wykres 22. Okazjonalni palacze a płeć 18 /39

19 W porównaniu z badaniem w roku 2010 obserwuje się nieznaczny wzrost liczby palaczy okazjonalnych, zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet. Wykres 23. Wykres 23. Okazjonalni palacze a płeć 5.7. Byli palacze W badanej grupie byli palacze stanowią 25,5%. Niemal co trzeci mężczyzna (32,0%) i prawie co czwarta kobieta (23,9%) deklarowali przynależność do tej kategorii. Wykres 24. Byli palacze a płeć 19 /39

20 W badaniu w roku 2010 zanotowano zbliżone wartości. Obrazuje to wykres 25. Wykres 25. Byli palacze a płeć porównanie rok 2010/2011. Wśród respondentów, którzy rzucili palenie, wyróżniającą się grupę stanowią osoby powyżej 50 lat 50,5% (97 osób). Następną pod względem liczebności kategorię stanowi grupa wiekowa od 20 do 30 lat 17,2 % (33 osoby). Zbliżony odsetek odnotowano w pozostałych kategoriach wiekowych: odpowiednio od 41 do 50 lat 16,7 % (32 osoby) i od 31 do 40 lat 15,6 % (30 osób). Dane przedstawia wykres 26. Wykres 26. Byli palacze a wiek 20 /39

21 W badaniu w roku 2010 najwyższy odsetek byłych palaczy odnotowano w najstarszej grupie wiekowej. W 2011 r. zmniejszył się odsetek byłych palaczy w grupie wiekowej z 22,6% do 16,7%. Natomiast nieznacznie wzrósł w grupie wiekowej z 14, 7% do 17,2%. W grupie wiekowej utrzymał się na podobnym poziomie. Wykres 27. Byli palacze a wiek zestawienie 2010/ Niepalący 74, 2% respondentów deklaruje się, jako osoby niepalące (48,7 % - nie palę i nigdy nie paliłam/em, i 25,5 % - obecnie nie palę, ale paliłam/em w przeszłości). Wśród kobiet 79,4% nie pali tytoniu. U mężczyzn odsetek ten wynosi 86,5%. Sytuację tę obrazuje poniższy schemat. Wykres 28. Wykres 28. Niepalący a płeć 21 /39

22 W stosunku do badania z roku 2010 odsetek osób deklarujących się, jako osoby niepalące znacznie wzrósł, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Obrazuje to poniższy wykres. Wykres 29. Niepalący a płeć zestawienie 2010/ /39

23 6. Bierne narażenie na dym tytoniowy Miejsce pracy respondenta Na kontakt z dymem tytoniowym w miejscu pracy narażona jest niewielka liczba respondentów 4,8%. Natomiast 95, 2% badanych stwierdziło, że w pomieszczeniu, w którym pracują nie pali się tytoniu. Przedstawia to wykres 30. Wykres 30. Czy w pomieszczeniu, w którym Pan/i pracuje w Pana/Pani obecności pali się tytoń? W porównaniu z rokiem 2010 znacznie zmniejszyła się liczba osób narażonych na działanie dymu tytoniowego na swoim stanowisku pracy: z 30,24% na 4,8% Inne miejsca użyteczności publicznej. Największe narażenie na dym tytoniowy według respondentów występuje na przystankach i obiektach komunikacji miejskiej takiej odpowiedzi udzieliło 67, 0% badanych. Duże narażenie respondenci wskazują w barach i pubach 30, 8% badanych, w dyskotekach i klubach muzycznych 25,5%,w zakładach pracy 22,5%, w urzędach i instytucjach państwowych 20, 1%, w restauracjach 19,2%, w środkach transportu publicznego 18,1%. Ankietowani wskazywali na takie miejsca jak: obiekty sportowe, miejsca zabaw dla dzieci, szpitale i inne placówki zdrowotne, centra handlowe i obiekty rekreacyjne, jako te, w których przebywając narażonym jest się jest na dym tytoniowy. I tak obiekty sportowe 16,4%, kawiarnia 23 /39

24 16,3%, miejsca zabaw dzieci 16,0%, szpitale lub inne placówki służby zdrowia 16,0%, obiekty rekreacyjno wypoczynkowe 11% oraz obiekty kulturalne 7%. Powyższe dane przedstawia wykres 31. Wykres 31. Czy przebywając w ostatnim czasie w wymienionych miejscach był(a) Pan/i narażony(a) na bierne palenie? W porównaniu do badania z roku 2010 wyraźnie widać zmniejszenie narażenia na bierne palenie w miejscach użyteczności publicznej. Najbardziej jest to widoczne w barach lub pubach, dyskotekach/klubach muzycznych, kawiarniach i restauracjach. Natomiast w takich miejscach użyteczności publicznej jak środki publicznego transportu, urzędy i instytucje państwowe oraz szpitale i inne placówki służby zdrowia, zdaniem respondentów narażenie na bierne palenie jest większe. Przedstawia to poniższy wykres /39

25 Wykres 32. Czy przebywając w ostatnim czasie w wymienionych miejscach był(a) Pan/i narażony(a) na bierne palenie? Porównanie rok 2010/ /39

26 6.3. Stosunek do całkowitego zakazu palenia w miejscach publicznych. W związku z zaostrzeniem przepisów dotyczących palenia tytoniu respondentów zapytano: Czy popiera Pani/Pan wprowadzenie zakazu palenia tytoniu w wymienionych miejscach?. Przy każdym z miejsc ankietowani mieli udzielić odpowiedzi tak, bądź nie. Większość ankietowanych opowiada się za wprowadzeniem zakazu palenia tytoniu w wymienionych miejscach. Najwięcej odpowiedzi popierających wprowadzenie stref wolnych od dymu tytoniowego dotyczyło takich miejsc jak: obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe 84, 8%, centra handlowe 83, 3%, szkoły lub placówki edukacyjne 77, 3%, miejsca zabaw dla dzieci 76, 8%, środki transportu publicznego 75, 5%, zakłady pracy 75, 9%, szpitale i inne placówki służby zdrowia 74, 1%, obiekty kulturalne kino, teatr 72,0%. Powyższe dane przedstawia wykres /39

27 Wykres 33. Które z wymienionych miejsc powinny być sferami wolnymi od dymu tytoniowego? 6.4. Trendy i zmiany Grupę badanych zapytano czy ich zdaniem po wprowadzeniu przepisów ograniczających palenie tytoniu w miejscach publicznych poprawiło się w nich przestrzeganie zakazu. Spośród osób, które udzieliły odpowiedzi zdecydowana większość twierdzi, że sytuacja ta uległa poprawie 69,6%, odmiennego zdania jest zaledwie 0,8% respondentów. 29,6% ankietowanych uważa, że nie widzi różnicy. Obrazuje to wykres 34.

28 Wykres 34. Czy pana/i zdaniem po wprowadzeniu przepisów ograniczających palenie tytoniu w miejscach publicznych poprawiło się w nich przestrzeganie zakazu? 6.5. Przestrzeganie zakazu palenia Respondenci wyrazili również swoją opinię na temat, nieprzestrzegania zakazu palenia tytoniu w wyznaczonych miejscach publicznych. Według ponad połowy ankietowanych zakaz ten nie jest przestrzegany na przystankach i obiektach komunikacji miejskiej 58,8%, prawie co trzeci ankietowany wymienia również bar lub pub 28,1% i zakład pracy 27,0%, natomiast prawie co czwarty wskazuje na dyskotekę/klub muzyczny 23,1% oraz miejsca zabaw dzieci 21,3%. Były to najczęściej zakreślane odpowiedzi. Przedstawia to wykres 35. Wykres 35. W których z wymienionych miejsc pana/ni zdaniem nadal nie przestrzega się palenia? 28 /39

29 6.6. Postawy wobec narażenia na bierne palenie Ankietowani wyrazili opinię na temat postaw wobec narażenia na bierne palenie. Zapytani czy według nich częściej niż kilka lat temu zdarza się, że osoby niepalące proszą palaczy o niepalenie w miejscach, gdzie jest to zabronione, ponad połowa ankietowanych odpowiedziała twierdząco. Przedstawia to wykres 36. Wykres 36. Czy wg Pana/ni zdarza się częściej niż kilka lat temu, że osoby niepalące proszą palaczy o niepalenie w miejscach gdzie jest to zabronione? 6.7. Decyzja o niepaleniu Prawie połowa badanej populacji 48,5% jest zdania, że wprowadzenie zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych i zakładach pracy nie sprzyja podejmowaniu przez palaczy decyzji o rzuceniu palenia. Przeciwnego zdania jest 39,4% ankietowanych. Natomiast 12,1% nie zakreśliła żadnej opcji odpowiedzi. Wykres 37. Czy pana/ni zdaniem wprowadzenie zakazu palenia tytoniu sprzyja podejmowaniu przez palaczy decyzji o rzuceniu palenia? 29 /39

30 6.8. Zakaz palenia a odwiedzane miejsca Jedna trzecia badanych 33, 4%, po wprowadzeniu zakazu palenia częściej chodzi do miejsc gdzie wcześniej byli narażeni na dym tytoniowy, natomiast prawie dwie trzecie badanych twierdzi, że wprowadzenie zakazu nie wpłynęło na częstotliwość odwiedzania tychże miejsc. Przedstawia to wykres 38. Wykres 38. Czy po wprowadzeniu zakazu palenia częściej chodzi pan/ni do miejsc gdzie wcześniej był pan/ni narażony na dym tytoniowy? Wśród respondentów, którzy przyznali się do częstszego odwiedzania miejsc użyteczności publicznej po wprowadzeniu zakazu palenia najwięcej osób zakreśliło takie miejsca jak: restauracja 24,5%, kawiarnia, bistro, herbaciarnia 19,9% oraz bar, pub, klub nocny 12,7%. W pozostałych miejscach odpowiedzi kształtowały się w okolicach kilku punktów procentowych /39

31 Wykres 39. Miejsca, częściej odwiedzane przez respondentów po wprowadzeniu zakazu palenia. W porównaniu do badania w roku 2010 możemy zauważyć zależność kształtowania się odpowiedzi odnośnie częstszego odwiedzania, bądź rezygnacji z przebywania w miejscach, gdzie występuje narażenie na dym tytoniowy. W 2010 roku znaczna część, bo blisko jedna trzecia respondentów 29, 2% w ciągu ostatnich 12 miesięcy zrezygnowała z pójścia do jakiegoś miejsca, z powodu narażenia na dym tytoniowy. Najczęściej ankietowani wskazywali bar, pub 32, 90%, dyskoteka klub muzyczny 19, 32%, restauracja 15,67%. Wykres 40. Porównanie miejsc, z których rezygnowali respondenci w roku 2010, oraz miejsc częstszego odwiedzania w roku /39

32 6.9. Bierne palenie. Większość respondentów jest świadoma wpływu biernego palenia na zdrowie człowieka. 81,7% badanych uważa, że bierne palenie jest szkodliwe, 83, 1%, że jest niebezpieczne dla dzieci, 80, 5 %, że jest niebezpieczne dla kobiet w ciąży a 62, 0% uważa, że bierne palenie powoduje raka płuc. Natomiast 48, 3% przychyla się do stwierdzenia, że bierne palenie jest przyczyną zawału serca. Wykres 41. Bierne palenie Antytytoniowe kampanie społeczne. Ankietowani ocenili wpływ ogólnopolskich kampanii społecznych na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu. Ponad połowa respondentów 56, 9% podziela opinię, że kampanie społeczne odgrywają pozytywną rolę w kształtowaniu poziomu wiedzy o szkodliwości palenia. 19,9% badanych jest przeciwnego zdania, natomiast 23,0% zakreśliło opcję Nie wiem /39

33 Wykres 42. Czy pana/ni zdaniem kampanie społeczne/medialne wpływają na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu? Nieco częściej zgadzają się z tym twierdzeniem mężczyźni 59, 4%, rzadziej kobiety 48,7%. Obrazuje nam to wykres 43. Wykres 43. Czy pana/ni zdaniem kampanie społeczne/medialne wpływają na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu? Płeć /39

34 2. PODSUMOWANIE BADAŃ Codziennie, bądź okazjonalnie pali tytoń prawie, co czwarty ankietowany (25,8%). Odsetek osób przyznających się do palenia papierosów nie zmienił się w istotny sposób w porównaniu z 2010 rokiem (25,3%). Kobiety palą wyraźnie rzadziej od mężczyzn odpowiednio 23% i 39%. Wiek respondentów różnicuje ich palenie. Najwyższy odsetek palących zanotowano w najstarszej grupie wiekowej 40,2%. Zbliżone wartości są charakterystyczne dla grupy lat 27, 1% oraz w grupie ,5%. Wykształcenie nie ma istotnego wpływu na palenie tytoniu. W badanej populacji najczęściej palą osoby z wykształceniem średnim 35, 0% oraz licencjackim 32,9%. Natomiast najrzadziej z wykształceniem policealnym/pomaturalnym 13,5%. Okazjonalni palacze to najmniejsza grupa respondentów (11, 6% ogółu badanych). Odsetek kobiet i mężczyzn kształtuje się na ty samym poziomie i wynosi odpowiednio (11, 7%) oraz (11,1%). W badanej grupie byli palacze stanowią 25,5%. Niemal, co trzeci mężczyzna (32, 0%) i prawie, co czwarta kobieta (23, 9%) deklarowali przynależność do tej kategorii. 74, 2% respondentów zadeklarowało się, jako osoby niepalące (48, 7 % - nie palę i nigdy nie paliłam/em, i 25, 5 % - obecnie nie palę, ale paliłam/em w przeszłości). Wśród kobiet 79, 4% nie pali tytoniu. U mężczyzn odsetek ten wynosi 86,5%. Na kontakt z dymem tytoniowym w miejscu pracy narażona jest niewielka liczba respondentów 4,8%. W porównaniu z rokiem 2010 (30, 24%) znacznie zmniejszyła się liczba osób narażonych na działanie dymu tytoniowego na swoim stanowisku pracy. Największe narażenie na dym tytoniowy w dalszym ciągu występuje na przystankach i obiektach komunikacji miejskiej (67, 0%). Duże narażenie zaobserwowano również w barach i pubach 30, 8%, w dyskotekach i klubach muzycznych 25, 5%, w zakładach pracy 22, 5%, w urzędach i instytucjach państwowych 20, 1%, w restauracjach 19, 2% oraz w środkach transportu publicznego 18,1%. Najrzadziej na bierne palenie respondenci narażeni są w obiektach kulturalnych np. kinach i teatrach (7,5%). We wszystkich wymienionych w badaniu typach miejsc i obiektów narażenie na bierne palenie wyraźnie zmniejszyło się w porównaniu z 2010 rokiem. Większość respondentów jest świadoma wpływu biernego palenia na zdrowie człowieka. 81,7% badanych uważa, że bierne palenie jest szkodliwe, 83, 1%, że jest niebezpieczne dla dzieci, 80, 5 %, że jest niebezpieczne dla kobiet w ciąży a 62, 0% uważa, że bierne palenie powoduje raka płuc. Natomiast 48, 3% przychyla się do stwierdzenia, że bierne palenie jest przyczyną zawału serca /39

35 Większość ankietowanych popiera wprowadzenie zakazu palenia tytoniu w miejscach użyteczności publicznej. Najwięcej odpowiedzi popierających wprowadzenie stref wolnych od dymu tytoniowego dotyczyło takich miejsc jak: obiekty rekreacyjnowypoczynkowe 84, 8%, centra handlowe 83, 3%, szkoły lub placówki edukacyjne 77, 3%, miejsca zabaw dla dzieci 76, 8%, środki transportu publicznego 75, 5%, zakłady pracy 75, 9%, szpitale i inne placówki służby zdrowia 74, 1%, obiekty kulturalne kino, teatr 72,0%. Ponad połowa ankietowanych (69, 6%) stwierdza, że zdecydowanie poprawiło się przestrzeganie wprowadzonego zakazu. Jednak są miejsca użyteczności publicznej, w których zakaz palenia nie jest przestrzegany. Najczęściej wymieniane były: przystanki i obiekty komunikacji miejskiej 58, 8%, bar lub pub 28, 1%, zakłady pracy 27, 0%, dyskoteka/klub muzyczny 23, 1% oraz miejsca zabaw dzieci 21,3%. Ankietowani (59, 0%) dostrzegają, że po wprowadzeniu zakazu palenia w miejscach publicznych, niepalący częściej proszą palaczy o niepalenie tam, gdzie jest to zabronione. Prawie połowa badanej populacji 48, 5% jest zdania, że wprowadzenie zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych i zakładach pracy nie sprzyja podejmowaniu przez palaczy decyzji o rzuceniu palenia. Przeciwnego zdania jest 39, 4% ankietowanych. Jedna trzecia badanych 33, 4%, po wprowadzeniu zakazu palenia częściej chodzi do miejsc gdzie wcześniej byli narażeni na dym tytoniowy, natomiast prawie dwie trzecie badanych twierdzi, że wprowadzenie zakazu nie wpłynęło na częstotliwość odwiedzania tychże miejsc. Po wprowadzeniu zakazu palenia ankietowani częściej odwiedzają takie miejsca jak: restauracja 24, 5%, kawiarnia, bistro, herbaciarnia 19, 9% oraz bar, pub, klub nocny 12,7%. W porównaniu do badania w roku 2010 możemy zauważyć zależność kształtowania się odpowiedzi odnośnie częstszego odwiedzania, bądź rezygnacji z przebywania w miejscach, gdzie występuje narażenie na dym tytoniowy. W 2010 roku znaczna część, bo blisko jedna trzecia respondentów 29, 2% w ciągu ostatnich 12 miesięcy zrezygnowała z pójścia do jakiegoś miejsca, z powodu narażenia na dym tytoniowy. Najczęściej ankietowani wskazywali bar, pub 32, 90%, dyskoteka klub muzyczny 19, 32%, restauracja 15,67%. 39, 4% badanych uważa, że zakaz palenia w miejscach publicznych i zakładach pracy może zachęcić osoby palące do podjęcia decyzji o rzuceniu palenia. Natomiast 48, 5% jest przeciwnego zdania. Ankietowani ocenili wpływ ogólnopolskich kampanii społecznych na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu. Ponad połowa respondentów 56, 9% podziela opinię, że kampanie społeczne odgrywają pozytywną rolę w kształtowaniu poziomu wiedzy o szkodliwości palenia /39

36 3. WNIOSKI Po wprowadzeniu ograniczenia palenia w miejscach publicznych odsetek osób palących nie zmienił się w istotny sposób. Może to być spowodowane zbyt krótkim okresem obowiązywania zakazu. Większość osób popiera zakaz palenia w miejscach publicznych, co być może wynika ze świadomości szkodliwości biernego palenia. Po wprowadzeniu zakazu rośnie poparcie ograniczania palenia w miejscach publicznych. Odnotowano wpływ zakazu palenia na zachowania i postawy palaczy, czego wynikiem jest przychylność na ograniczanie palenia w obecności osób niepalących. Badanie wykazało, że są miejsca, takie jak szkoły, placówki służby zdrowia, miejsca zabaw dla dzieci, urzędy, co, do których większość respondentów, przychylnie traktuje zakaz palenia. Wyniki badania wskazują na skuteczność wprowadzonego zakazu palenia w zmniejszeniu narażenia na bierne palenie, w szczególności w miejscu pracy. Coraz więcej osób zauważa problem biernego palenia oraz zdaje sobie sprawę ze skutków narażenia na dym tytoniowy. Poprawa sytuacji w Polsce w aspekcie zwiększenia ilości stref wolnych od dymu tytoniowego (wg opinii respondentów), jednak niepokojący fakt nieprzestrzegania zakazu palenia w miejscach już istniejących /39

37 ANKIETA 2011 Czy Pan/Pani pali papierosy? 1. Nie palę i nigdy nie paliłam/em 2. Obecnie nie palę, ale paliłam/em w przeszłości. 3. Palę okazjonalnie 4. Palę codziennie. papierosów. Czy w pomieszczeniu w którym Pan/ni pracuje w P. obecności pali się tytoń? 1. TAK 2. NIE Czy przebywając w ostatnim czasie w wymienionych obok miejscach był/a Pan/i narażony(a) na bierne palenie? 1.zakład pracy 2. bar lub pub 3. kawiarnia 4. restauracja 5. dyskoteka/klub muzyczny 6.centrum handlowe 7. obiekty kulturalne (kino, teatr) 8. obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe 9. szkoła lub inna placówka edukacyjna 10. szpital/ inna placówka służby zdrowia 11. urzędy i instytucje państwowe 12. przystanki i obiekty komunikacji miejskiej 13 środki publicznego transportu 14. miejsca zabaw dzieci 15. obiekty sportowe, w tym stadiony Czy popiera Pan/ni wprowadzenie zakazu palenia w wymienionych miejscach? 1.zakład pracy 2. bar lub pub 3. kawiarnia 4. restauracja 5. dyskoteka/klub muzyczny 6.centrum handlowe 7. obiekty kulturalne (kino, teatr) 8. obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe 9. szkoła lub inna placówka edukacyjna 10. szpital/ inna placówka służby zdrowia 11. urzędy i instytucje państwowe 12. przystanki i obiekty komunikacji miejskiej 13 środki publicznego transportu 14. miejsca zabaw dzieci 15. obiekty sportowe, w tym stadiony Czy Pana/i zdaniem po wprowadzeniu przepisów ograniczających palenie tytoniu w miejscach publicznych poprawiło się w nich przestrzeganie zakazu? 1. Tak, zdecydowanie poprawiło się. 2. Tak, raczej się poprawiło 3. Nie, nie widzę różnicy 37 /39

38 4. Raczej pogorszyło się 5. Zdecydowanie pogorszyło się W których z wymienionych miejsc pana/ni zdaniem nadal nie przestrzega się zakazu palenia? 1.zakład pracy 2. bar lub pub 3. kawiarnia 4. restauracja 5. dyskoteka/klub muzyczny 6.centrum handlowe 7. obiekty kulturalne (kino, teatr) 8. obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe 9. szkoła lub inna placówka edukacyjna 10. szpital/ inna placówka służby zdrowia 11. urzędy i instytucje państwowe 12. przystanki i obiekty komunikacji miejskiej 13 środki publicznego transportu 14. miejsca zabaw dzieci 15. obiekty sportowe, w tym stadiony Czy według Pana/i zdarza się częściej niż kilka lat temu, że osoby niepalące proszą palaczy o niepalenie w miejscach gdzie jest to zabronione? 1. TAK 2. NIE Czy Pana/ni zdaniem wprowadzenie zakazu palenia tytoniuw miejscach publicznych sprzyja podejmowaniu przez palaczy decyzji o rzuceniu palenia? 1. TAK 2. NIE Czy po wprowadzeniu zakazu palenia częściej chodzi pan/ni do miejsc gdzie wcześniej był(a) Pan/ni narażony(a) na dym tytoniowy? 1. TAK 2. NIE Jeśli tak jakie to miejsca? 1. bar, pub, klub nocny 2. kawiarnia, bistro, herbaciarnia 3. restauracja 4. dyskoteka, klub muzyczny 5. centrum handlowe 6. teatr, kino, inna placówka kulturalna 7. obiekt sportowy 8. obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe 9. inne miejsca. Jakie? Proszę zaznaczyć stwierdzenia, z którymi pan/i się zgadza. 1. bierne palenie jest szkodliwe 2. bierne palenie jest niebezpieczne dla dzieci 3. bierne palenie powoduje raka płuc 4. bierne palenie jest niebezpieczne dla kobiet w ciąży 5. bierne palenie jest przyczyną zawału serca Czy pana/ni zdaniem kampanie społeczne/medialne wpływają na zwiększenie poziomu wiedzy o szkodliwości palenia tytoniu? 1. TAK 2. NIE 3. Niewiem /39

39 METRYCZKA ANKIETY Płeć respondenta Wiek Jakie posiada Pan/i wykształcenie? 1- mężczyzna 2 - kobieta powyżej niepełne podstawowe 2. podstawowe 3. gimnazjum 4. zasadnicze zawodowe 5. średnie (liceum, technikum) 6. pomaturalne policealne 7. licencjat 8. wyższe Niniejszy raport badawczy został opracowany w związku z realizowanym programem interwencyjnym w ramach grantu Bloomberg Initiative To Reduce Tobacco Use /39