ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

BIOLOGIA - KLASA III I PÓŁROCZE Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca uboczne produkty metabolizmu komórkowego narządy układu wydalniczego składniki moczu zdrowego podstawowe zasady higieny układu wydalniczego funkcje skóry zasady korzystania z kąpieli słonecznych Dział V. BUDOWA I FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA V.4.2 Układ wydalniczy. Skóra. ( część 2) - określa funkcje narządów układu wydalniczego składnikimoczu zdrowego - rozumie zachowania higieny układu wydalniczego elementy budowy skóry na podstawie instrukcji reakcji skóry na ciepło i zimno chorób skóry - dostrzega związek między nadmiernym opalaniem a rakiem skóry - określa produkty metabolizmu cukrów, tłuszczów i białek potrzebę wykonania okresowych badań moczu w profilaktyce - interpretuje nieprawidłowości w składzie moczu wydalniczą funkcję skóry - wyjaśnia zmiany w skórze zachodzące w wysokiej i niskiej temperaturze korzyści i zagrożenia wynikające z opalania się pasożytów skóry - charakteryzuje równowagę wodną w organizmie roli skóry jako narządu wydzielniczego, czuciowego, regulacyjnego i ochronnego - planuje wykazujące rozmieszczenie receptorów dotyku w skórze - określa funkcje tworów naskórka - interpretuje wyniki doświadczeń rolę układu wydalniczego w utrzymaniu homeostazy - porównuje dializę z przeszczepem nerki, że przeszczep nerki może być zabiegiem umożliwiającym życie codzienne chorych - omawia przyczyny i skutki alergii skórnych - planuje,przeprowadza i dokumentuje wykazujące rolę skóry w wymianie gazowej oraz w gospodarce wodnej - wyjaśnia rolę układu nerwowego - dokonuje podziału układu nerwowego na ośrodkowy i obwodowy części mózgowia (mózg, móżdżek i rdzeń przedłużony) na rysunku lub modelu rodzaje odruchów odruchów i wskazuje elementy ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego na rysunku lub modelu rysunku elementy neuronu (akson, dendryty, ciało komórki) kierunek przepływu impulsu nerwowego wzdłuż neuronu działania układu współczulnego i przywspółczulnego V.5. Układ nerwowy i dokrewny - wyjaśnia rolę dendrytów i aksonu - wyjaśnia pojęcia: kora mózgowa, ośrodek korowy, istota szara, istota biała - określa funkcje części mózgowia znaczenie obronne odruchów bezwarunkowych różnice między odruchami bezwarunkowymi i warunkowymi wpływ wysypiania się na procesy uczenia się, że budowa neuronu jest związana z jego funkcją - wyjaśnia działanie synapsy - porównuje działanie układu nerwowego współczulnego i przywspółczulnego, że budowa mózgu (silne pofałdowanie) jest związana z jego funkcją ośrodki korowe na modelu mózgu lub rysunku różnice między gruczołami wydzielania -zbiera, korzystając z różnych źródeł, informacje na temat środków uzależniających i ich negatywnego wpływu na organizm oraz przedstawia je w formie referatu - opracowuje i prezentuje zestaw prostych metod relaksacyjnych redukujących napięcie emocjonalne - przygotowuje

warunkowych i bezwarunkowych czynniki wywołujące stres sposoby radzenia sobie ze stresem gruczoły dokrewne na rysunku sylwetki - wyjaśnia pojęcie hormon przyczyny cukrzycy i sposoby jej zapobiegania - wyróżnia rodzaje zmysłów - lokalizuje receptory i narządy zmysłów - określa przyczyny powstawania wad wzroku - określa zasady higieny narządu wzroku - dostrzega rolę wyższych czynności nerwowych ochrony głowy przed urazami - opisuje drogę impulsu w łuku odruchowym rolę odruchów warunkowych w procesie uczenia się działania stresu - wyjaśnia, że uczenie się polega na powtarzaniu i zapamiętywaniu wiadomości i umiejętności współdziałanie układu dokrewnego i nerwowego na przykładzie reakcji na stres rolę gruczołów dokrewnych w regulacji procesów życiowych antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu biologiczną rolę różnych hormonów - wyjaśnia, dlaczego bez konsultacji z lekarzem nie należy przyjmować środków lub leków hormonalnych badające wrażliwość komórek zmysłowych struktury tworzące zmysł wzroku drogę bodźca i zapamiętywania - wyjaśnia pojęcie stres wywołujących reakcję stresową podobieństwa i różnice w działaniu układu dokrewnego i nerwowego - wyjaśnia nadrzędną rolę przysadki w regulacji hormonalnej jodowania soli kuchennej V.6. Narządy zmysłów i układ ruchu rolę zmysłów w odbiorze wrażeń - opisuje budowę gałki ocznej określa rolę elementów oka - wyjaśnia różnice między widzeniem z różnych odległości i w różnych warunkach świetlnych sposoby zewnętrznego i wewnętrznego (dokrewnymi) - wyjaśnia związek między działalnością hormonalną gruczołów płciowych a zdolnością rozmnażania skutki niewłaściwego działania hormonów - wyjaśnia na współdziałanie zmysłów - samodzielnie planuje lokalizujące receptory zmysłu węchu i smaku - rozumie ograniczenie wrażliwości zmysłów referat lub prezentację na temat zaburzeń hormonalnych u - porównuje zakres słyszalności ucha z zakresem słyszalności narządu słuchu u zwierząt - omawia przyczyny daltonizmu - planuje i przeprowadza

ucha jako narządu słuchu i równowagi - lokalizuje zmysł słuchui równowagi higieny narządu słuchu główne elementy układu ruchu modelu główne części szkieletu modelu stawy rodzaje tkanki mięśniowej narządy zbudowane z różnych rodzajów tkanki mięśniowej aktywności fizycznej we właściwym funkcjonowaniu organizmu - wie oszkodliwości środków dopingujących sposoby zapobiegania wadom postawy świetlnego negatywny wpływ hałasu na zdrowie - rozpoznaje tkankę chrzestną i kostną na preparacie mikroskopowym - opisuje budowę kości - określa funkcje szkieletu na schemacie budowę stawu rodzaje stawów ścięgien i więzadeł współdziałanie mięśni i kości w ruchu - określa czynniki wpływające na stan kości korygowania wad wzroku - opisuje budowę ucha przebieg fali dźwiękowej - świadomie unika sytuacji uszkadzających słuch wybrane kości na modelu szkieletu - rozpoznaje tkankę chrzestną i kostną na preparacie mikroskopowym narządów i struktur zbudowanych z tkanek kostnej i chrzestnej - dostrzega zależność między budową kości i jej funkcją - samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe czynniki niezbędne do skurczu mięśnia - rozpoznaje wady postawy różne formy aktywności fizycznej - we właściwy sposób udziela pierwszej pomocy przy złamaniach i zwichnięciach badające właściwości narządu wzroku badające wrażliwość narządu słuchu - wyjaśnia działanie narządu równowagi - dostrzega związek budowy tkanek z pełnionymi przez nie funkcjami rodzaje stawów, określając ich zakres ruchu - porównuje budowę i sposób funkcjonowania różnych rodzajów tkanki mięśniowej - określa czynniki mające wpływ na właściwy rozwój muskulatury ciała - argumentuje szkodliwość stosowania środków dopingujących doświadczenie wykazujące współdziałanie zmysłów smaku i węchu w odbieraniu bodźców chemicznych - zbiera i przedstawia informacje na temat różnic w budowie szkieletu kobiet i mężczyzn, które mogą być wykorzystywane przez archeologów i kryminologów - korzystając z różnych źródeł informacji, przygotowuje i prezentuje informacje na temat środków dopingujących i ich wpływu na organizm V.7. Układ rozrodczy rysunku narządy rozrodcze żeńskie rysunku narządy rozrodcze męskie narządów rozrodczych męskich i żeńskich - wyjaśnia, co to jest zapłodnienie - wyjaśnia, że konsekwencją stosunku płcio- anatomiczne i fizjologiczne przemiany w ciele dziewczyny i chłopca w okresie dojrzewania -opisuje budowę plemnika i komórki jajowej - opisuje etapy cyklu miesiączkowego kobiety dni płodne na wykresie zmian temperatury różnice między plemnikiem i komórką jajową rolę gamet w procesie zapłodnienia - wyjaśnia znaczenie świadomego macierzyństwa - wyjaśnia, w jaki sposób powstają bliźnięta - wyjaśnia proces powstawania zarodka z zygoty znaczenie higienicznego trybu związek między zmianami w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców a produkcją hormonów znaczenie ogromnej liczby plemników w jednej porcji wyrzucanego nasienia podczas wytrysku zmiany hormonalne w czasie cyklu miesiączkowego - wyjaśnia znaczenie wydzielania -charakteryzuje pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe męskie i żeńskie - omawia konsekwencje niezstąpienia jąder podczas rozwoju płodowego chłopca - wyjaśnia rolę przysadki mózgowej w funkcjonowaniu układu

wego może być zapłodnienie (ciąża) - ocenia wpływ zewnętrznych na rozwój zarodka i płodu - dokonuje podziału życia na okresy choroby przenoszone drogą płciową: kiłę, rzeżączkę, AIDS, zakażenie HPV podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową potrzebę wierności jednemu partnerowi w celu uniknięcia zarażenia HIV innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową podczas cyklu miesiączkowego - określa miejsce zapłodnienia objawy ciąży - interpretuje zależność między postępowaniem kobiety w ciąży a prawidłowym rozwojem zarodka i płodu - opisuje rozwój zarodkowy i płodowy łożyska w odżywianiu zarodka i płodu - wyjaśnia, jakie są potrzeby na różnych etapach rozwoju cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania objawy kiły, rzeżączki, AIDS życia kobiety w ciąży i potrzebę właściwego klimatu psychologicznego dla rozwoju płodu różnice między potrzebami i jego ograniczeniami w różnych fazach rozwoju osobniczego - określa, jakie badanie może wykryć kiłę, rzeżączkę, obecność HIV i HPV progesteronu w utrzymaniu ciąży rolę błon i wód płodowych w rozwoju płodu się dziecka do nowych warunków życia po porodzie - ocenia indywidualne i społeczne skutki zakażenia HIV i HPV - opisuje przebieg kiły, rzeżączki, AIDS rozrodczego na wykresie, jak zmienia się poziom hormonów gonadotropowych podczas cyklu miesiączkowego schemacie listki zarodkowe - przygotowuje i prezentuje informacje na temat wpływu zażywania przez matkę narkotyków na rozwój prenatalny dziecka - wyjaśnia, na czym polega ciąża pozamaciczna - rozumie pojęcia: choroba i zdrowie chorób zakaźnych i niezakaźnych zasady profilaktyki chorób zakaźnych - rozumie znaczenie szczepień czynniki sprzyjające rozwojowi nowotworów chorób nowotworowych możliwe drogi zakażenia - wie, że antybiotyki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza - określa podstawowe zasady profilaktyki nowotworów - wyjaśnia, co to jest uzależnienie - ocenia, że leczenie uzależnień jest trudne - wie, gdzie w razie uzależnienia należy szukać pomocy lub rady Dział VI. ZDROWIE I CHOROBY chorób wywoływanych przez wirusy, bakterie, protisty i pasożyty zwierzęce zabiegi niszczące mikroorganizmy chorobotwórcze wykonywania okresowych badań kontrolnych - wyjaśnia działanie szczepionki - analizuje informacje dołączone do leków - definiuje pojęcie nowotwór etapy uzależnienia argumenty - definiuje pojęcia: zdrowie psychiczne, zdrowie fizyczne i zdrowie społeczne - określa główne tendencje w zachorowalności na niektóre choroby - ocenia indywidualne i społeczne skutki zakażenia związek między profilaktyką przeciwnowotworową a skutecznością leczenia nowotworów - ocenia społeczne koszty leczenia uzależnień, na podstawie informacji odnalezionych w różnych źródłach, skutki lekomanii - przygotowuje scenariusz dramy uświadamiającej problemy osoby uzależnionej - przygotowuje i przedstawia informacje dotyczące mechanizmu powstawania uzależnienia ( fizycznego i psychicznego)

przyczyny uzależnienia negatywny wpływ na zdrowie alkoholu, narkotyków, nadużywania leków przeciw używaniu alkoholu i narkotyków II PÓŁROCZE Dział VII. EKOLOGIA biotycznych i abiotycznych -wymienia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania - charakteryzuje na drapieżników do chwytania zdobyczy - charakteryzuje na ofiar do obrony przed drapieżnikami pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych sposoby zapobiegania chorobom wywoływanym przez pasożyty korzystne relacje między gatunkami - konstruuje i zapisuje graficznie proste - charakteryzuje parametry środowiska wodnego i lądowego - wyjaśnia pojęcie drapieżnik - opisuje adaptacje zwierząt do odżywiania się pokarmem roślinnym na wybranym przykładzie ssaka roślinożernego roślin do obrony przed zgryzaniem - wyjaśnia pojęcia konkurencja i pasożytnictwo przykładzie dowolnie gatunków zasoby, o które konkurują organizmy jednego lub różnych gatunków - wyjaśnia istotę mutualizmu i protokooperacji - identyfikuje korzystne relacje na podstawie ich opisu - opisuje zależności pokarmowe w ekosystemie różnorodne powiązania między elementami przyrody żywej i nieożywionej - formułuje wnioski na podstawie wyników obserwacji - porównuje parametry środowiska wodnego i lądowego - wyjaśnia związek między natężeniem czynnika środowiska a występowaniem organizmu - wyjaśnia, jak zjadający i zjadani regulują wzajemnie swoją liczebność - klasyfikuje wybrane pasożyty do grup systematycznych - porównuje mutualizm i protokooperację - tworzy sieci pokarmowe na przykładzie, że istnieją organizmy zajmujące różne poziomy troficzne stwierdzenie, że materia krąży między biocenozą a biotopem, że do funkcjonowania ekosystemów jest niezbędny stały związek między poziomem wiedzy ekologicznej społeczeństwa a zachowaniem równowagi w środowisku współzależność środowiska współistnienia w środowisku o różnym trybie życia dla utrzymania równowagi w przyrodzie - określa skutki konkurencji - opisuje adaptacje do pasożytnictwa na zwierząt - ocenia wpływ relacji między gatunkami na ich szansę przeżycia - przewiduje następstwa ubytku określonego gatunku w ekosystemie bogatym i ubogim w gatunki - wnioskuje, że im na wyższym poziomie troficznym jest organizm, tym mniejszą ilością energii dysponuje - analizuje dane liczbowe, wykresy i schematy - opisuje obieg energii i materii w przyrodzie - opisuje obieg wody w przyrodzie i krążenie pierwiastków ( np. węgla, azotu, tlenu siarki ) gatunki zagrożone wyginięciem w wyniku ekspansyjnej gospodarki

łańcuchy pokarmowe producentów i konsumentów w łańcuchach i sieciach pokarmowych - wyjaśnia rolę producentów w przemianie materii nieorganicznej w organiczną - wyjaśnia rolę destruentów w przemianie materii organicznej w nieorganiczną producentów, konsumentów i destruentów w przyrodzie producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii w ekosystemie dopływ energii słonecznej - wyjaśnia, co to jest dziedziczenie cech dziedzicznych i nabytych DNA jako nośnik informacji genetycznej - określa zależność DNA białko cecha geny jako jednostki dziedziczenia - określa, że geny występują na chromosomach istnienie różnych alleli danego genu - rozpoznaje homozygotę i heterozygotę na podstawie opisu i zapisu symbolami definicje pojęć genotyp i fenotyp - określa na podstawie genotypu fenotyp rodziców i potomstwa - rozróżnia chromosomy płci - rozróżnia cechy dziedziczne i nabyte rolę DNA w przechowywaniu i powielaniu informacji genetycznej - wyjaśnia, co to jest kod genetyczny, że DNA w czasie podziałów występuje w postaci - opisuje budowę chromosomu schemacie chromosomy homologiczne - na podstawie liczby rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne - wyjaśnia, co to są cechy dominujące i cechy recesywne - zapisuje symbolami literowymi allele, homoi heterozygoty Dział VIII. DZIEDZICZENIE CECH budowę DNA - wyjaśnia przebieg i znaczenie replikacji DNA DNA w komórce - określa sposób zapisania informacji genetycznej w DNA cechy kodu genetycznego - określa, jak zmienia się liczba podczas mitozy i podczas mejozy - rozwiązuje jednogenowe krzyżówki genetyczne, posługując się szachownicą Punnetta - analizuje rozwiązań krzyżówek genetycznych - rozwiązuje krzyżówki jednogenowe z pełną dominacją - zapisuje symbolami grupy krwi - określa genotypy i fenotypy grup krwi u potomstwa - wyjaśnia zjawisko sprzężenia cech z zależność między budową a funkcją DNA zależność między budową a funkcją DNA - określa różnicę między informacją genetyczną a kodem genetycznym, że nie wszystkie zawarte w DNA informacje są odczytywane jednocześnie - oblicza w podanych haploidalną i diploidalną liczbę uniwersalność reguł dziedziczenia - rozwiązuje krzyżówki jednogenowe z dominacją niezupełną praktyczne zastosowanie zasad dziedziczenia grup krwi, np. w wykluczaniu ojcostwa - rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne obrazujące praktyczne wykorzystanie inżynierii genetycznej - omawia mechanizm dziedziczenia chorób przenoszonych drogą płciową - rozwiązuje krzyżówki dwugenowe z niepełną i pełną dominacją - charakteryzować etapy mitozy i mejozy

i autosomy - identyfikuje płeć na podstawie zestawu - wyjaśnia dziedziczenie płci u - wyjaśnia pojecie mutacja mutacje jako przyczyny zmienności dziedziczenia cech daltonizmu i hemofilii jako cech sprzężonych z płcią mutagennych -podaje chorób spowodowanych przez mutacje płcią - określa genotypy i fenotypy osób, u których występują allele cech sprzężonych z płcią przyczyny mutacji mutacje jako przyczyny chorób genetycznych dziedziczenie cech sprzężonych z płcią - klasyfikuje mutacje na genowe i punktowe - określa inne niż mutacje przyczyny zmienności genetycznej - wyjaśnia pojęcie ewolucja dowody bezpośrednie i pośrednie jako źródła wiedzy o przebiegu ewolucji na dowolnym przykładzie, że osobniki tego samego gatunku różnią się od siebie - wyjaśnia, że nowe gatunki powstają w wyniku utrwalania zmian cech poprzez dobór naturalny cechy wspólne i zwierząt podobieństwa i różnice między człowiekiem a gorylem lub szympansem przyczyny skamieniałości (odciski, szczątki kopalne) - określa pośrednie dowody ewolucji jako fakty uzyskane w trakcie badań naukowych - przejawia postawę tolerancji wobec różnych poglądów dotyczących powstania życia na Ziemi - wyjaśnia na przykładzie, że dobór naturalny prowadzi do przeżywania osobników najlepiej przystosowanych, że dobór sztuczny jest metodą tworzenia odmian roślin i zwierząt o pożądanych przez hodowców cechach swoiste cechy ludzkie, że wszystkie odmiany ludzkie należą do jednego gatunku Dział IX. EWOLUCJA ŻYCIA dowodów pośrednich ewolucji z zakresu anatomii porównawczej, biochemii, biogeografii różnice między doborem naturalnym a doborem sztucznym przynależność do strunowców, kręgowców, ssaków, łożyskowców, naczelnych - wyjaśnia dowody pośrednie ewolucji na konkretnych z zakresu anatomii porównawczej, biochemii, biogeografii - wyjaśnia na przyczyny wymierania i powstawania grup, np. dinozaurów - wyjaśnia wpływ rodzaju diety i wytworzenia narzędzi na ewolucję - wyjaśnia, że w ślad za ewolucją biologiczną postępowała ewolucja kulturalna Dział X. GLOBALNE I LOKALNE PROBLEMY ŚRODOWISKA skutków globalnego - analizuje skutki globalnego ocieplenia - analizuje dane liczbowe i wykresy - przygotowuje i przedstawia informacje dotyczące biografii, podróży, prac oraz odkryć Darwina - przygotowuje plakat ilustrujący ewolucję - proponuje i inicjuje działania

globalnego ocieplenia rodzaje odpadów - proponuje sposoby zmniejszenia ilości odpadów - wyjaśnia, na czym polega segregowanie odpadów - proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii w gospodarstwie domowym ocieplenia - wyjaśnia ograniczenia emisji gazów cieplarnianych - określa negatywny wpływ odpadów na środowisko ograniczenia ilości odpadów - określa, jak należy postępować ze zużytymi bateriami, lekami, świetlówkami - określa sposoby ograniczenia emisji gazów cieplarnianych sposoby zagospodarowywania odpadów wady i zalety różnych sposobów zagospodarowania odpadów specjalnego postępowania ze zużytymi bateriami, lekami, świetlówkami Dział XI. EKOSYSTEMY - analizuje możliwe skutki dalszego nasilania się globalnego ocieplenia pomiary i obserwacje dotyczące ilości odpadów, zużycia energii i wody - analizuje wyniki pomiarów i przedstawia je na wykresach na rzecz ochrony środowiska najbliższej okolicy - aktywnie uczestniczy we wszystkich akcjach proekologicznych - aktywnie uczestniczyć w propagowaniu idei ochrony przyrody ekosystemów lądowych tworzących warstwy w lesie - rozpoznaje pospolite gatunki drzew różnice między środowiskiem lądowym a wodnym ekosystemów wodnych - rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt żyjących w jeziorze ekosystemów lądowych na świecie (pustynia, stepy i sawanny, tundra, tajga, las mieszany, wilgotny las równikowy) łańcuchów pokarmowych w lesie do życia w poszczególnych warstwach lasu na przykładzie kilku gatunków ptaków warunki życia i w strefie przybrzeżnej, strefie toni wodnej i strefie przydennej jeziora łańcuchów pokarmowych w jeziorze sposoby ochrony ryb - opisuje na zwierząt do życia w określonym ekosystemie - wyraża przekonanie o konieczności ochrony ekosystemów naturalnych zależności między organizmami a nieożywionymi czynnikami ekosystemu w lesie, np. wpływ naświetlenia na występowanie gatunków roślin w poszczególnych warstwach lasu ściółki w tworzeniu próchnicy - posługuje się kluczami do oznaczania roślin - opisuje roślin i zwierząt do życia w poszczególnych strefach jeziora na, że kształt ciała i ułożenie otworu gębowego ryb jest związane z miejscem ich występowania i rodzajem pokarmu - porównuje zwierząt do życia w różnych warunkach środowiska na przykładzie lisa fenka, lisa polarnego, wielbłąda stwierdzenie, że typ lasu określa się na podstawie występowania głównych gatunków drzew ochrony ryb, że występowanie określonego typu ekosystemu jest związane z warunkami środowiska (temperatura, ilość wody) - opisuje obieg wody w przyrodzie i krążenie pierwiastków ( np. węgla, azotu, tlenu siarki ) - przygotowuje zielnik - aktywnie uczestniczyć w propagowaniu idei ochrony przyrody

gatunków roślin i zwierząt występujących w tundrze, na pustyni, w wilgotnym lesie równikowym przydatność wiedzy biologicznej w życiu codziennym możliwości kształcenia po ukończeniu gimnazjum źródła informacji na temat możliwości kształcenia, typów szkół, że aby wykonywać jakiś zawód, należy spełnić określone wymagania i niedźwiedzia polarnego Dział XII. PRZYSZŁOŚĆ KSZTAŁCENIA BIOLOGICZNEGO zawodów, których nauka jest związana z pogłębianiem wiedzy biologicznej - określa swoje słabe i mocne strony poznania samego siebie w planowaniu swojej kariery zawodowej - wyszukuje potrzebne informacje w aktach prawnych, w internecie - określa, kiedy powinien wybrać w liceum biologię w zakresie rozszerzonym oraz właściwą specjalizację w technikum i uzasadnia taki wybór zawodów związanych z biologią kierunków studiów związanych z biologią krótką charakterystykę zawodów związanych z biologią nowe kierunki dziedzin biologicznych i związane z nimi możliwości