LKA 4113-001-07/2014 D/14/504 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LKA 4113-001-07/2014 D/14/504 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana D/14/504 Przygotowanie szkół do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Michał Nowak, inspektor k.p., upoważnienie do kontroli nr 90618 z dnia 22 kwietnia 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Szkoła Podstawowa nr 9 im. Marii Konopnickiej w Sosnowcu, ul. Braci Mieroszewskich 54, 41-219 Sosnowiec, zwana dalej Szkołą. Kierownik jednostki kontrolowanej Teresa Juras, Dyrektor Szkoły (dowód: akta kontroli str. 3) Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonej nieprawidłowości 1, działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie w roku szkolnym 2013/2014 i przygotowania na rok szkolny 2014/2015. Pozytywnie oceniono w szczególności: podział sal lekcyjnych klas I-III na część edukacyjną i rekreacyjną oraz ich wyposażenie w odpowiednie materiały dydaktyczne, dostosowanie mebli w salach klas I do wzrostu uczniów, funkcjonowanie w Szkole świetlicy szkolnej oraz miejsca zabaw dofinansowanego w ramach programu Radosna Szkoła, dostosowanie wyposażenia pomieszczeń sanitarnych do wzrostu dzieci sześcioletnich, umożliwienie uczniom pozostawienia części podręczników i materiałów w Szkole, zapewnienie uczniom możliwości spożycia ciepłego posiłku, zapewnienie odpowiedniej kadry nauczycieli do edukacji uczniów sześcioletnich oraz organizację zajęć szkolnych. Stwierdzona nieprawidłowość dotyczyła niedostosowania mebli w pracowni komputerowej do zasad ergonomii wynikających z Polskich Norm. NIK zwraca ponadto uwagę na wspólne korzystanie ze świetlicy przez uczniów klas I-III z uczniami klas starszych (IV), co mogło nie sprzyjać budowaniu poczucia bezpieczeństwa uczniów najmłodszych. 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 2

Opis stanu faktycznego III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Zapewnienie przez szkołę warunków lokalowych i wyposażenia do edukacji uczniów sześcioletnich 1.1. W roku szkolnym 2013/2014 do Szkoły uczęszczało: 53 uczniów w oddziałach klasy I (27 w klasie Ia i 26 w klasie Ib), 43 w oddziałach klasy II (22 w klasie IIa i 21 w klasie IIb) oraz 44 - w oddziałach klasy III (23 w klasie IIIa i 21 w klasie IIIb). Na rok szkolny 2014/2015 zaplanowano: w czterech oddziałach klasy I 95 uczniów (po 24 w klasach Ia, Ic i Id oraz 23 w klasie Ib), w dwu oddziałach klasy II 51 uczniów (26 w klasie IIa i 25 w klasie IIb) oraz w dwóch oddziałach klasy III 42 uczniów (22 w klasie IIIa i 20 w klasie IIIb). Każdy oddział klas I-III w roku szkolnym 2013/2014 dysponował odrębną salą lekcyjną 2. Na rok szkolny 2014/2015 zaplanowano osiem odrębnych sal lekcyjnych dla ośmiu oddziałów klas I-III 3. 1.2. W związku z zakładanym przeznaczeniem w roku szkolnym 2014/2015 dla klas I-III sal do nauki w liczbie odpowiadającej planowanej liczbie oddziałów, nie przewiduje się prowadzenia w tych klasach nauczania w trybie zmianowym. (dowód: akta kontroli str. 5, 7, 25-28, 86, 110) 1.3. Sale lekcyjne przeznaczone do nauki uczniów klas I 4 podzielono na dwie części - edukacyjną i rekreacyjną oraz wyposażono w tablicę, krzesła i stoliki, gry i zabawki, pomoce dydaktyczne (w tym liczmany), sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, kącik tematyczny i biblioteczkę. (dowód: akta kontroli str. 26, 29-30) 1.4. Sale lekcyjne oddziałów klasy I wyposażono w meble (krzesła i stoliki) dla uczniów, trwale oznaczone numerem rozmiaru odpowiadającym wzrostowi uczniów. Pomiaru wzrostu uczniów dokonywała pielęgniarka szkolna dwa razy w roku szkolnym (w pierwszym i drugim semestrze). Wyniki pomiarów wzrostu uczniów odnotowano w dziennikach lekcyjnych wraz z numerem odpowiadającym rozmiarowi mebli. (dowód: akta kontroli str. 5, 7, 26, 31, 87-89, 93-94) 1.5. Szkoła otrzymała dofinansowanie do miejsca zabaw, w ramach rządowego programu Radosna szkoła, utworzonego na stałe i dostępnego dla wszystkich uczniów klas I-III. W toku oględzin stwierdzono, że dla potrzeb ruchowych uczniów przeznaczono osobną sali 5, natomiast do nauki przez zabawę dwa pomieszczenia w świetlicy szkolnej 6. Miejsce zabaw wyposażono w pomoce dydaktyczne, m.in. w materace, drabinki, miękkie klocki i piłki, wymienione w pkt 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lipca 2009 r. w sprawie form i zakresu finansowego wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w klasach I-III szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia 7. (dowód: akta kontroli str. 5, 8, 32-33, 51-73) 2 Kl. Ia sala nr 38; Kl. Ib sala nr 39; kl. II a sala nr 40; kl. IIb sala nr 41; kl. IIIa sala nr 42; kl. III b sala nr 37. 3 Kl. Ia sala nr 23; Kl. Ib sala nr 42; kl Ic sala nr 37; kl Id sala nr 24; kl. II a sala nr 38; kl. IIb sala nr 39; kl. IIIa sala nr 40; kl. III b sala nr 41. 4 Sale nr 38 i 39. 5 Sala nr 25. 6 Sale nr 11 i 22. 7 Dz. U. Nr 110, poz. 915, ze zm. 3

Ocena cząstkowa 1.6. Szkoła nie posiadała placu zabaw dofinansowanego w ramach rządowego programu Radosna szkoła ani własnego placu zabaw. Dysponowała natomiast wydzielonym fragmentem działki przeznaczonym do zajęć ruchowych, gier i zabaw. Plac nie posiadał stałego wyposażenia, lecz w miarę potrzeb było ona tam dostarczane przez pracowników obsługi Szkoły. Teren placu oraz jego otoczenie i ogrodzenie nie stwarzały zagrożenia dla osób z niego korzystających. Plac był objęty systemem monitoringu szkolnego. Dyrektor Szkoły wyjaśniła, że w Szkole założono Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej nr 9 KOSZAŁEK, zajmujące się m. in. zbieraniem środków finansowych na budowę placu zabaw. (dowód: akta kontroli str. 5, 8, 11, 34, 43-50, 74,-85) 1.7. Świetlica szkolna (czynna w poniedziałki, wtorki i czwartki w godzinach 10:00-16:30 oraz w środy w godzinach 10:30-16:30 i piątki od 10:00-16:00), składa się z dwu wyodrębnionych pomieszczeń na parterze: jednego w części przeznaczonej na sale lekcyjne dla uczniów klas najmłodszych, a drugiego w sąsiedztwie stołówki szkolnej. Pomieszczenia te wyposażono w meble (krzesełka i stoliki), dostosowane do wzrostu uczniów, oznaczone kolorami (pierwsze z pomieszczeń) oraz numerami (drugie z pomieszczeń), odpowiadającymi rozmiarowi mebli. (dowód: akta kontroli str. 8, 35, 95-102) 1.8. W Szkole zapewniono uczniom możliwość zjedzenia posiłku, w formie śniadań i obiadów spożywanych na stołówce szkolnej. W dniu 8 listopada 2013 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sosnowcu przeprowadził kontrolę sanitarną kuchni, w której wydawane są posiłki i nie stwierdził nieprawidłowości, zarówno w zakresie stanu technicznego urządzeń kuchennych, higieny produkcji, dystrybucji posiłków, jak i opracowania, wdrożenia i przestrzegania instrukcji dobrej praktyki higienicznej oraz utrzymania systemu HACCP. Nie zgłosił również uwag do jadłospisu. 1.9. Stołówka szkolna stanowiła wydzielone pomieszczenie i utrzymana była w czystości, a meble tam się znajdujące dostosowano do wzrostu uczniów najmłodszych, zgodnie z zasadami ergonomii. (dowód: akta kontroli str. 5, 9, 12, 36, 109, 127-133) 1.10. Szkoła umożliwiła uczniom klas I-III pozostawienie części podręczników i przyborów szkolnych w salach lekcyjnych, poprzez ich wyposażenie ich m.in. w półki, szafki, teczki i segregatory. (dowód: akta kontroli str. 26, 37-38) 1.11. Pomieszczenia sanitarne dla uczniów klas najmłodszych (dwie toalety z łazienkami) zlokalizowano w części Szkoły przeznaczonej wyłącznie dla nich (jedno na parterze, drugie na I piętrze). Wejścia do toalet były widoczne z drzwi sal lekcyjnych, zapewniono w nich ciepłą i zimną bieżącą wodę oraz środki higieny osobistej, a pomieszczenia i urządzenia utrzymane były w czystości i w pełnej sprawności technicznej. Wyposażenie toalet zainstalowano na wysokości umożliwiającej korzystanie z nich uczniom najmłodszym. Stan pomieszczeń na bieżąco sprawdzali nauczyciele (na dyżurach w trakcie przerw lekcyjnych) oraz pracownicy obsługi (w trakcie lekcji), zgodnie z grafikiem pracy. (dowód: akta kontroli str. 5, 9, 12, 14, 16, 39-40) Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. 4

Opis stanu faktycznego 2. Zapewnienie przez szkołę warunków organizacyjnych do edukacji uczniów sześcioletnich 2.1. W roku szkolnym 2013/2014 r. w klasie Ia było 27 uczniów (wszyscy urodzeni w 2006 r.), a w klasie Ib 26 (z tego 24 uczniów urodzonych w roku 2006 oraz dwóch uczniów urodzonych w roku 2007). 2.2. Od 1 września 2014 r. do czterech oddziałów uczniów klas I zaplanowano przyjęcie 95 uczniów, z tego po 24 uczniów w trzech klasach Ia, Ic i Id oraz 23 uczniów w klasie Ib, a tym samym nie zostanie przekroczona liczebność klasy wskazana w art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz zmianie niektórych ustaw 8. (dowód: akta kontroli str. 25, 27, 86-89, 93-94) 2.3. W roku szkolnym 2013/2014 każdemu oddziałowi klasy I przydzielono jednego nauczyciela (wychowawcę), z wyjątkiem zajęć z religii oraz języka angielskiego. (dowód: akta kontroli str. 25, 26, 110-112) 2.4. W roku szkolnym 2013/2014 z opieki świetlicowej korzystało łącznie 75 uczniów klas I-IV, ujętych w dwóch dziennikach zajęć świetlicowych (39 w pierwszym oraz 36 w drugim). W świetlicy zatrudniano czterech nauczycieli. Dyrektor wyjaśniła, że grupy świetlicowe faktycznie nie przekraczają liczby 25 dzieci, czego dowodem są wpisy obecności w dziennikach. W świetlicy zatrudniono czterech nauczycieli, którzy zapewniali opiekę dzieciom w grupach liczących do 25 osób. Ponadto zajęcia świetlicowe organizowano w dwóch salach świetlicowych, sali do gimnastyki korekcyjnej, pracowni informatycznej oraz miejscu zabaw. Ponadto dodała, że nie dokonano formalnego podziału na grupy 25.osobowe, ponieważ, skoro grupy zajęciowe na świetlicy nie przekraczają 25 osób, nie ma potrzeby prowadzenia trzech dzienników świetlicowych. Z przeprowadzonego badania 9 wynika, że liczba uczniów przypadająca na jednego opiekuna nie przekraczała 25 osób, stosownie do wymogów określonych w 7 pkt 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół 10. (dowód: akta kontroli str.14,16, 97-107,140-141) 2.5. Zajęcia dla uczniów klas I w roku szkolnym 2013/2014 dostosowano do możliwości psychofizycznych uczniów. Długość lekcji i przerw określał nauczyciel prowadzący zajęcia. (dowód: akta kontroli str. 5,9) 2.6. Uczniom klas I w roku szkolnym 2013/2014 umożliwiono korzystanie ze szkolnej pracowni komputerowej 11 w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo dla każdego z oddziałów (bez podziału na grupy). Pracownię wyposażono w 13 stacjonarnych stanowisk komputerowych oraz w 10 krzeseł obrotowych, (z możliwością regulacji siedzenia) i 13 krzeseł jednego rozmiaru. Ponadto, Szkoła dysponowała 17 komputerami przenośnymi (laptopami), które w miarę potrzeby 8 Dz. U. z 2013 r., poz. 1265. 9 Próba zapisów w dzienniku świetlicy szkolnej z roku szkolnego 2013/2014 z wybranego losowo tygodnia za okres 5-9 maja 2014 r. 10 Dz. U. Nr 61, poz. 624, ze zm., zwanego dalej: rozporządzeniem w sprawie ramowych statutów. 11 Sala nr 55. 5

udostępniano uczniom podczas zajęć komputerowych, dzięki czemu każdemu uczniowi umożliwiono samodzielne korzystanie z komputera. (dowód: akta kontroli str. 11,14,16,41,110-113) 2.7. W roku szkolnym 2013/2014 w Szkole zorganizowano siedem form zajęć pozalekcyjnych dla uczniów klas I, z tego pięć form zajęć umożliwiających spędzenie czasu wolnego 12 oraz dwie formy zajęć zwiększających szanse edukacyjne 13. (dowód: akta kontroli str. 5-6,9-10) 2.8. Szkoła zastosowała rozwiązania sprzyjające budowaniu poczucia bezpieczeństwa uczniów najmłodszych. Klasy I-III umieszczono w osobnej części Szkoły (parter i pierwsze piętro) z zapewnieniem osobnych toalet do wyłącznego użytku uczniów najmłodszych. Szatnie dla uczniów klas pierwszych usytuowano blisko zejścia do szatni. Dla uczniów oddziałów klas 0 oraz klas I przygotowano dodatkową szatnię na parterze Szkoły, w strefie przeznaczonej dla najmłodszych uczniów. Ponadto na korytarzach szkolnych oraz w szatni bezpieczeństwo uczniom zapewniali dyżurujący nauczyciele. Po zakończeniu zajęć uczniów odprowadzali nauczyciele do szatni. Szkoła zapewniła również uczniom najmłodszym możliwość spożywania posiłków w osobnych godzinach pod opieką nauczyciela. (dowód: akta kontroli str. 12-13,14,16,42,109) Ustalone nieprawidłowości Uwagi dotyczące badanej działalności W szkolnej pracowni komputerowej nie wszystkie krzesła dostosowano do wymagań ergonomii, zgodnie z 9 ust 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 14. W pomieszczeniu tym, oprócz 10 krzeseł obrotowych z możliwością regulacji wysokości, znajdowało się 13 krzeseł o jednakowej wysokości. Dyrektor wyjaśniła, że nie zapewniono większej ilości krzeseł regulowanych ze względów finansowych. (dowód: akta kontroli str. 17-18, 41) NIK zwraca uwagę, że: W roku szkolnym 2013/2014 oddział klasy Ia liczył 27 uczniów, więcej niż 26, jak wskazano w pkt 4 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych zał. nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół 15. Dyrektor wyjaśniła, że jedna z uczennic, tymczasowo uczęszczająca do klasy Ia, ze względu na upośledzenie w stopniu lekkim, oczekuje na przeniesienie do klasy integracyjnej w innej szkole podstawowej. (dowód: akta kontroli str. 14,16,86-88,90-92) W roku szkolnym 2013/2014 w zajęciach świetlicowych obok uczniów klas I-III brali również udział uczniowie klas IV (trzech czwartoklasistów). Taki stan może zdaniem NIK nie sprzyjać budowaniu poczucia bezpieczeństwa uczniów klas najmłodszych. 12 Gimnastyka korekcyjna z udziałem 10 uczniów klas I; kółko artystyczne 19 uczniów klas I; kółko kreatywności 5 uczniów klas I; tenis 2 uczniów klas I; zajęcia taneczne 10 uczniów klas I. 13 zajęcia wyrównawcze z udziałem 11 uczniów klas I oraz zajęcia z uczniem zdolnym 10 uczniów klas I. 14 Dz. U. z 2003 r.,nr 6,poz. 69 ze zm., zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny. 15 Dz. U. z 2012 r., poz. 977, zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej. 6

Ocena cząstkowa Dyrektor wyjaśniła, że zajęcia świetlicowe z dziećmi z klas młodszych odbywały się w osobnych pomieszczeniach. Dodała, iż nie było możliwości stworzenia formalnej grupy dla trzech uczniów z klas czwartych. (dowód: akta kontroli str.21-22,97-103) Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonej nieprawidłowości, działalność Szkoły w zbadanym zakresie. Opis stanu faktycznego Ocena cząstkowa 3. Zapewnienie odpowiedniej kadry nauczycieli do edukacji uczniów sześcioletnich 3.1. W roku szkolnym 2013/2014 w Szkole zatrudniano 13 kwalifikowanych nauczycieli do nauczania w klasach I-III na osiem oddziałów tych klas zaplanowanych na kolejny rok szkolny (p. pkt 2.3). (dowód: akta kontroli str. 27-28,114-115) 3.2. W roku szkolnym 2013/2014 w szkoleniach zewnętrznych dotyczących metodyki pracy z dziećmi sześcioletnimi uczestniczyło ośmiu nauczycieli. Ponadto, na posiedzeniu Rady Pedagogicznej odbyło się jedno szkolenie dotyczące metodyki pracy z dziećmi sześcioletnimi 16. (dowód: akta kontroli str. 6, 10-12, 116-124) Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Szkoły w zbadanym zakresie. Wnioski pokontrolne Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków IV. Wnioski Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 17, wnosi o podjęcie działań w celu zapewnienia wszystkim uczniom klas I w sali komputerowej krzeseł dostosowanych do wymagań ergonomii i potrzeb uczniów najmłodszych. V. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Dyrektora Delegatury NIK w Katowicach. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli Delegatury w Katowicach, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosku pokontrolnego oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. 16 Szkolenie pt. Metodyka pracy z dziećmi sześcioletnimi, przeprowadzone w dniu 24 lutego 2014 r. przez pedagoga szkolnego. W ramach szkolenia każdy z uczestników otrzymał pakiet materiałów do samokształcenia. 17 Dz.U. z 2012 r., poz.82 ze zm., zwanej dalej ustawą o NIK. 7

W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Katowice, dnia 12 czerwca 2014 r. Kontroler Michał Nowak Inspektor k.p. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach...... 8