Cele zajęć: Po dzisiejszych zajęciach z języka polskiego będę potrafił/a: - zdefiniować bajkę i satyrę jako gatunek - wymienić zawarte w bajkach morały - zanalizować bajki i satyry I. Krasickiego - ocenić postawy bohaterów utworów Krasickiego - wyjaśnić pojęcia: morał, dydaktyzm, alegoria
Jaka wizja świata wyłania się z bajek I. Krasickiego? Satyra prawdę mówi.
Ignacy Krasicki (1735 1801) pochodził z rodziny szlacheckiej. Starannie wykształcony obrał stan duchowny. Najwybitniejszy z pisarzy polskiego oświecenia używał pseudonimu X.B.W. (Książę Biskup Warmiński). W 1766 r. został biskupem warmińskim, przyjaźnił się ze Stanisławem Augustem Poniatowskim Po I rozbiorze został poddanym pruskiego króla Fryderyka II. Zajmował się publicystyką, współpracował z czasopismem Monitor, wydał dzieło encyklopedyczne Zbiór potrzebniejszych wiadomości. Pisał także: powieści, poematy heroikomiczne, satyry, bajki. Jest postacią charakterystyczną dla czasów oświecenia był wszechstronnie wykształcony, wytworny, dowcipny, błyskotliwy.
Krasicki był uczestnikiem obiadów czwartkowych - spotkań intelektualistów polskich, organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Organizowane były regularnie co tydzień i trwały od trzech do czterech godzin. Przeważnie odbywały się na Zamku Królewskim, latem w Łazienkach. Celem spotkań były rozmowy na tematy związane ze sztuką, nauką, omawianie dzieł literackich. Uczestniczyli w nich malarze, rzeźbiarze, poeci, literaci itp. Obiady czwartkowe pełniły funkcje kulturalnej instytucji, której działalność znacząco wpłynęła na rozwój literatury tego okresu.
BAJKA Co to jest bajka? Czym się charakteryzuje? Jakie ma cechy?
BAJKA utwór epicki pisany wierszem lub prozą, którego bohaterami są najczęściej zwierzęta lub przedmioty. Bajkę cechuje alegoryczność (poza sensem dosłownym zawiera sens przenośny). Ma charakter uniwersalny. Pełni funkcję dydaktyczną (poucza), morał zwykle jest na początku lub na końcu utworu. Sięga korzeniami do VI w p.n.e (Ezop), XVII w. La Fontaine). Twórcy oświeceniowi tego gatunku: Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki.
Rodzaje bajek narracyjna redukuje funkcje narratora; najczęściej jest wymianą kwestii między bohaterami lub pytaniem i odpowiedzią epigramatyczna zarysowuje akcję, podkreślając jej początek i koniec; przybiera kształt krótkiej noweli o prostej fabule
ALEGORIA jedno znaczenie przedstawienie pojęć, idei, wydarzeń, przy pomocy obrazu artystycznego o charakterze przenośnym; przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne SYMBOL wiele znaczeń motyw lub zespół motywów utworu, które poza znaczeniami podstawowymi budują znaczenia ukryte; jest głębszy niż alegoria
I śmiech niekiedy może być nauką, Kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa
Jaka wizja świata wyłania się z bajek Ignacego Krasickiego? Bajki biskupa warmińskiego zawierają bardzo surową, pesymistyczną ocenę społeczeństwa i człowieka. Ukazują świat niedoskonały, niesprawiedliwy, rządzony przez złych ludzi.
SATYRA Co to jest satyra? Czym się charakteryzuje? Jakie ma cechy?
Szanujmy mądrych, przykładnych, chwalebnych, śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych. Ignacy Krasicki Monachomachia
Satyra typ twórczości literackiej i pozaliterackiej, który krytykuje i ośmiesza jakieś zjawiska, postawy, wady i sposób życia ludzi. Satyra jest utworem komicznym ze względu na dowcip, wyolbrzymienie, ukazywanie świata w krzywym zwierciadle. Często posługuje się elementami karykatury i groteski. Satyra prawdę mówi, względów się wyrzeka. Wielbi urząd, czci króla, lecz sądzi człowieka
Odmiany twórczości satyrycznej: społeczna obyczajowa polityczna osobista (kierowana pod adresem konkretnej postaci życia społecznego) literacka (sposób karykaturowania innej wypowiedzi literackiej)
Jaki obraz świata wyłania się z Satyr I. Krasickiego? Świat zepsuty został stworzony przez społeczeństwo, które odwróciło się od tradycji dobrych (...)ojców i pradziadów, by oddawać hołd nowomodnym obyczajom, tak jak to zrobiła żona modna. Do najważniejszych przejawów nowej moralności należą: brak poszanowania dla cnoty, przyzwolenie na występek, niefrasobliwość młodzieży, brak powagi i dostojeństwa u starszych, małżeństwa dla zysku oraz częste rozwody. Wadą społeczeństwa polskiego jest także pijaństwo.
Pieter Bruegel, Kraina pieczonych gołąbków,1567
Walka karnawału z postem Peter Bruegel, 1559r.
Prawdziwa cnota krytyk się nie boi. Ignacy Krasicki Monachomachia