PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI GRABIE

Plan dnwy miejscwści Grabie 1 Załącznik d uchwały Nr XV/150/12 Rady Gminy Aleksandrów Kujawski z dnia 14 czerwca 2012 rku PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI GRABIE Grabie 2012

Plan dnwy miejscwści Grabie Spis treści 2 Wstęp 3 1. Ogólna charakterystyka Wsi 5 1.1 Płżenie 5 1.2 Przynależnść administracyjna 5 1.3 Pwierzchnia 7 1.4 Liczba ludnści 7 1.5 Histria Grabia 8 2. Inwentaryzacja zasbów służących dnwie miejscwści 10 2.1 Warunki przyrdnicze i klimatyczne 10 2.2 Infrastruktura spłeczna 12 2.3 Infrastruktura techniczna 14 2.4 Gspdarka i rlnictw 17 2.5 Opis i charakterystyka bszaru szczególnym znaczeniu dla zaspkjenia 18 ptrzeb kulturaln spłecznych mieszkańców 3. Ocena silnych i słabych strn wsi. Analiza SWOT 20 3.1 Silne strny wsi Grabie 21 3.2 Słabe strny wsi Grabie 21 3.3 Szanse rzwju stjące przed wsią Grabie 22 3.4 Zagrżenia dla rzwju wsi Grabie 23 3.5 Dtychczaswy drbek wsi 23 4. Planwane kierunki rzwju 26 4.1 Wizja rzwju wsi 26 4.2 Cele strategiczne i działania 27 4.3 Szacunkwy kszt i harmngram planwanych przedsięwzięć 28 5. System wdrażania i mnitringu 30 6. Pmysły na rzwój wsi Grabie uzasadnienie planu 30 6.1 Długterminwe efekty realizacji planu 31

Plan dnwy miejscwści Grabie W s t ę p 3 Plan Odnwy Miejscwści Grabie pracwan w celu wykrzystania w pełni istniejąceg ptencjału i szans rzwjwych, a zarazem dstępu d śrdków pmcwych, funduszy strukturalnych, w tym z Prgramu Rzwju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013. Plan Odnwy Miejscwści Grabie w głównej mierze jest uzależniny d mbilizacji lkalnej spłecznści, jej zaangażwania w pdejmwaniu wspólnych przedsięwzięć na rzecz pdniesienia standardu życia, atrakcyjnści turystycznej swjej miejscwści, a także zaspkjenie ptrzeb spłecznych i kulturalnych raz rzwju tżsamści mieszkańców. Dkument bejmuje charakterystykę miejscwści Grabie, w tym kreśla jej lkalizację, histrię, funkcję, pisuje bszar szczególnym znaczeniu dla zaspkajania ptrzeb kulturalnspłecznych mieszkańców, użytkwanie gruntów, sytuację demgraficzną, gspdarkę, życie kulturalne raz sprt i rekreację. Identyfikuje również zasby przyrdnicze, kulturwe, mieszkaniwe, światwe, infrastrukturalne występujące na terenie. Zasięg terytrialny Planu wyznaczają granice miejscwści Grabie. Niniejszy Plan ściśle pwiązany jest ze Strategią Rzwju Gminy Aleksandrów Kujawski na lata 2008 2020. Plan Odnwy Miejscwści Grabie jest dkumentem twartym, a zapisane w nim zadania będą aktualizwane stswnie d zmieniających się uwarunkwań wewnętrznych jak i zewnętrznych, pjawiających się nwych mżliwści raz zmiany hierarchii prirytetów przyjętych przez Radę Gminy w Aleksandrwie Kujawskim. Uwzględniane będą również nwe ptrzeby zgłaszane przez radnych, stwarzyszenia i niefrmalne grupy mieszkańców, rganizacje pzarządwe, sektr publiczny i prywatny. W ramach działania finanswaniem zstaną bjęte prjekty z zakresu: 1. budwy, przebudwy lub remntu biektów sprtwych, ścieżek rwerwych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji, służących d użytku publiczneg; 2. zakupu twarów służących przedsięwzięcim związanym z kultywwaniem tradycji spłecznści lkalnych raz tradycyjnych zawdów; 3. związane z kształtwaniem centrów wsi jak bszaru przestrzeni publicznej, w szczególnści pprzez dnawianie lub budwę placów, parkingów, chdników lub świetlenia uliczneg; 4. urządzania i prządkwania terenów zielnych, parków lub innych miejsc wypczynku; budwy, 5. przebudwy lub remntu małej infrastruktury turystycznej; 6. rewitalizacji budynków zabytkwych, dnawiania lub knserwacji lkalnych pmników histrycznych i miejsc pamięci; 7. zakupu i dnawiania biektów charakterystycznych dla daneg lub tradycji budwnictwa wiejskieg i ich adaptacji na cele publiczne;

Plan dnwy miejscwści Grabie 4 8. budwy, przebudwy, remntu lub wypsażenia biektów przeznacznych na cele prmcji lkalnych prduktów i usług, 9. dnawiania elewacji zewnętrznych i dachów w zabytkwych biektach architektury sakralnej wpisanych d rejestru zabytków; 10. wyburzenia i rzbiórki zdewastwanych budynków i budwli publicznych w celu uprządkwania terenu w miejscwści; Warunkiem uzyskania wsparcia ze śrdków unijnych jest stwrzenie Planu Odnwy Miejscwści, który jest zgdny ze Strategią Rzwju Gminy raz innymi dkumentami strategicznymi charakterze lkalnym, reginalnym, krajwym. Dlateg też Plan Odnwy Miejscwści Grabia wpisuje się w Strategię Rzwju Gminy Aleksandrów Kujawski, Strategię Wjewództwa Kujawsk - Pmrskieg, Strategię Rzwju Kraju, Nardwe Strategiczne Ramy Odniesienia raz Strategię Rzwju Obszarów Wiejskich i Rlnictwa na lata 2007 2013. Plan Odnwy Miejscwści jest jednym z elementów wpływających na rzwój, dnwę wsi raz pprawę warunków pracy i życia mieszkańców. Opracwanie i uchwalenie takieg dkumentu stanwi niezbędny warunek przy ubieganiu się śrdki finanswe w ramach Prgramu Rzwju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 działanie Odnwa i Rzwój Wsi.

Plan dnwy miejscwści Grabie 1. Ogólna charakterystyka wsi 5 1.1 Płżenie Wieś Grabie t jedn z 28 słectw gminy Aleksandrów Kujawski, płżna w półncnzachdniej części pwiatu aleksandrwskieg, w dległści kł 50 km d Trunia i kł 35 d Inwrcławia. Obecnie Grabie liczy 253 mieszkańców. Najbliżej płżnym miastem, z którym graniczy d wschdu jest Aleksandrów Kujawski, liczący kł 15000 mieszkańców, a d zachdu z Gniewkwem. Regin ten wchdzi w skład tzw. Pasa Dliny Wisły. Zdjęcie nr 1. Płżenie wsi na tle Gminy Aleksandrów Kujawski. Zdjęcie mapa Ggle. 1.2 Przynależnść administracyjna Grabie - wieś GMINA Aleksandrów Kujawski POWIAT Aleksandrwski WOJEWÓDZTWO Kujawsk - Pmrskie

Plan dnwy miejscwści Grabie 6 Rysunek nr 1. Płżenie Grabia w układzie gminy Rysunek nr 2. Mapa Gminy na tle sąsiadujących gmin

7 Plan dnwy miejscwści Grabie 1.3 Pwierzchnia Grabie zajmuje pwierzchnię 351,3175 ha z teg pwierzchnia użytków rlnych wynsi 318,5764 ha. Pnadt na pwierzchnię gólną składają się: - łąki i pastwiska 26,43 ha - sady 0,7085 ha - grunty rne 318,5764 ha - zabudwa na użytkach rlnych 2,7985 ha - inne grunty 2,80 ha Zdjęcie nr 2. Grabie z ltu ptaka 1.4 Liczba ludnści W Grabiu liczebnść mieszkańców wynsi na 253 sób c stanwi 2,0 % ludnści gminy (11373 - gólna liczba mieszkańców gminy). Wśród tej liczby wg danych na grudzień 2011 rku, 130 t mężczyźni, kbiety 123.

Plan dnwy miejscwści Grabie 8 Płeć Ogółem W wieku przedprdukcyjnym (d 18 lat) W wieku prdukcyjnym (19-65 lat) W wieku pprdukcyjnym (pwyżej 65 lat) Kbiety 123 38 67 18 Mężczyźni 130 35 89 6 Tabela nr 1. Liczebnść mieszkańców wsi wg płci Patrząc na gminne statystyki należy zauważyć, że Grabie należy d miejscwści w gminie, gdzie ppulacja mieszkańców nie wzrasta (w 2010 r. liczba mieszańców wynsiła 251). Graficzne zestawienia niektórych zależnści demgraficznych mieszkańców wsi przedstawin pniżej: 140 120 100 1. Ogólna liczba mieszkańców. 80 60 40 20 2. Mieszkańcy w wieku przedprdukcyjnym. 3. Mieszkańcy w wieku prdukcyjnym. 4. Mieszkańcy w wieku pprdukcyjnym 0 Kbiety Mężczyźni Wykres nr 1. Zestawienie liczebnści mieszkańców wg zależnści demgraficznej 1.5 Histria Grabia W Grabiu dkryt jedn z najstarszych na Niżu Plski siedli ludnści rlnicz hdwlanej przedstawicieli tzw. kultury ceramiki wstęgwej rytej (k. 5400r. przed Chrystusem). Obecny kściół zstał zbudwany na pczątku XIV w; wcześniej istniał zapewne drewniany. Grabie wraz z Opkami, Opczkami, Wilkstwem należały d Księstwa, a następnie wjewództwa brzesk kujawskieg. W 1309 rku, rk p tzw. rzezi gdańskiej (zajęcie przez Krzyżaków Pmrza wraz z Gdańskiem), Władysław Łkietek prwadził w Grabiu negcjacje z Zaknem dtyczące zwrtu Pmrza. W czasie Wielkiej Wjny (1409-1411) w pbliżu Grabia

Plan dnwy miejscwści Grabie 9 miały miejsce działania zabezpieczające wyprawę grunwaldzką. 24 czerwca 1410 r. wjska plskie zajęły będące wówczas w psiadaniu Krzyżaków Murzynn. W kwietniu 1414 r. plska delegacja na czele z arcybiskupem gnieźnieńskim Mikłajem Trąbą (sekretarzem stanu króla Władysława Jagiełły), tczyła negcjacje z przedstawicielami Wielkieg Mistrza Zaknu Michała Kirchmayera. W Grabiu kresw działała szkła parafialna (1639-42). Szkłę pwszechną załżn w 1818 rku, która funkcjnwała z przerwami w kresie wjen światwych d lat 70 tych XX w. W 1782 r. część wsi wydzierżawin siedmiu Hlendrm (stąd nazwa Grabie Hlenderskie). W kresie międzywjennym i p II Wjnie Światwej sistry elżbietanki prwadziły Zakład Opiekuńczy dla dzieci siert. Pierwsze 70 dzieci był siertami z wjny z 1920r. W kresie późniejszym i współcześnie zakład funkcjnuje jak Dm Pmcy Spłecznej dla Dzieci z głębkim upśledzeniem. Z Grabia wywdzi się nazwisk i rdzina Grabskich herbu Pmian, jedna z kilku rdzin nazwisku Grabski. Wart zbaczyć: - kściół pw. św. Wacława, pierwtnie gtycki, rzbudwany w 1930 r., wypsażenie wnętrza kściła pchdzi w większści z barku, - pałac w Grabiu, w XIX w należący d Michała Hiernima Sumińskieg herbu Leszczyc (1829-1898) - becnie Dm Pmcy Spłecznej, - histryczne nagrbki na cmentarzu rzymskkatlickim z II pł. XIX w. Zdjęcie nr 3. Kściół pw. św. Wacława

10 Plan dnwy miejscwści Grabie Zdjęcie nr 4. Grabie z ltu ptaka, widk na Kściół Parafialny i DPS 2. Inwentaryzacja zasbów służących dnwie miejscwści 2.1 Warunki przyrdnicze i klimatyczne Płżenie gegraficzne (wśród łąk, lasów) raz walry przyrdnicze I krajbrazwe sprzyjają rzwjwi agrturystyki i turystyki pprzez płżenie w centralnej Plsce, blisk mcn rzwijających się miast: Truń, Ciechcinek, Aleksandrów Kujawski, Gniewkw, Inwrcław. Grabie dzięki swjemu płżeniu i urkwi raz grmneg drbku kulturaln-histrycznemu stawia na rzwój agrturystyki. Walry krajbrazwe takie jak rzeka Tążyna czy zabytkwy park, kściół i cmentarz raz płżenie gegraficzne twrzą się na sbliwą atrakcyjnść miejscwści. Obszar wsi Grabie znajduje się na pgraniczu dwóch reginów fizyczn-gegraficznych: Równiny Inwrcławskiej i Ktliny Truńskiej. Miejscwść płżna jest na bszarze pldwcwej wysczyzny mrenwej, zbudwanej z gliny mrenwej i piasków gliniastych. Pwierzchnia miejscwści jest urzmaicna licznymi wzniesieniami i dlinkami w których znajduje się kilka naturalnych czek wdnych. Na bszarze wsi przeważają gleby bielicziemne, brunatne i płwe ubgie w składniki pkarmwe i mał przydatne dla ptrzeb rlnictwa.

11 Plan dnwy miejscwści Grabie Zdjęcie nr 5. Las w Grabiu Zdjęcie nr 6. Las w Grabiu Walry krajbrazwe Wieś płżna jest w śrdkwej części Plski, na równinie Inwrcławskiej wchdzącej w skład makr reginu pjezierza wielkplskieg charakteryzująceg się wyskimi walrami krajbrazwymi Tereny dużych walrach eklgicznych, cenne przyrdnicz zarówn w skali lkalnej jak i reginalnej

Plan dnwy miejscwści Grabie 12 Walry przyrdnicze Występuje prawna chrna krajbrazu, rślin i zwierząt Pmniki przyrdy: drzewstany znajdujące się przy kściele parafialnym i na terenie cmentarza, raz w parku przy Dmu Pmcy Spłecznej Wdy pwierzchniwe Na terenie Grabia znajdują się liczne stawy, czka wdne, planwane jest ich zagspdarwanie, w pbliżu znajduje się park i teren pd bisk sprtwe (piłki siatkwej i kszykwej ), mżliwść wędkwania, miejsce na gnisk, Istnieje ujęcie wód pdziemnych Gleby Na terenie wsi Grabie występują słabe gleby zaliczane d III B, IV A i IV B klasy bnitacyjnej. Kpaliny Istnieją złża piasków, które są wykrzystywane d budwy dróg, Istnieją pkłady gliny Istnieją pkłady trfu Zasby - t wszelkie elementy materialne i niematerialne wsi i taczająceg ją bszaru, które mgą być wykrzystane becnie bądź w przyszłści w budwaniu bądź w realizacji publicznych lub prywatnych przedsięwzięć dnwy wsi. 2.2 Infrastruktura spłeczna Ze względu na brak na terenie słectwa placówek światwych, z teg względu zaspkjenie ptrzeb światwych wymaga krzystania z placówek światwych w miejscwściach ściennych. Bliskść tych placówek raz dgdny djazd pzwalają na pdnszenie przez dzieci i młdzież z Grabia swjej wiedzy. Administracyjnie, ptrzeby te pwinna zaspkić Publiczna Szkła Pdstawwa w Opkach a dla dzieci w wieku gimnazjalnym - Gimnazjum Publiczne w Służewie. Ze względu na dgdniejszą lkalizację, większść dzieci krzysta ze szkół w Aleksandrwie Kujawskim, który nie granicza mżliwści dstępu d własnych placówek z naszeg słectwa.

Plan dnwy miejscwści Grabie 13 Młdzież pnadgimnazjalna krzysta w większści ze szkół w Aleksandrwie Kujawskim ale również z innych miejscwści, w tym z dbrze rzwiniętej sieci szkół średnich w Truniu. Brak miejscwych warunków lkalwych d prwadzenia działalnści kulturalnej zmusza zarówn młdzież jak i drsłych mieszkańców d krzystania z usług kulturalnych w mieście Aleksandrów Kujawski raz Służewie. Na dzień dzisiejszy w Grabiu nie działają rganizacje pzarządwe tak charakterystyczne dla krajbrazu wiejskieg, jak chciażby kł gspdyń wiejskich czy chtnicza straż pżarna. Był jednak kres w przeszłści gdzie prężnie działał Kł Gspdyń Wiejskich, a chłpi skupiali się wkół kółka rlniczeg. W klicy brak zakładów przemysłwych sprawia, że śrdwisk jest bardz czyste, c przyciąga już teraz wielu turystów, którzy interesują się nie tylk histrią tej jednej z najstarszych miejscwści w pwiecie aleksandrwskim, ale i jej niezwykłemu urkwi na który składają się bgactwa flry i fauny tutejszych lasów bgatych w niesptykane już bbry, i inne zwierzęta. Święta, dpusty, pielgrzymki Święt ludwe, nardwe 11 listpada Odpusty parafialne we wrześniu Pieczenie ziemniaka Tradycje, brzędy Kultywwanie tradycji religijnych np. drga krzyżwa i inne. Pdtrzymywanie tradycji ludwych i ekspnwanie ich pdczas widwisk brzędwych, np. Prcesja Bżeg Ciała Dżynki Przyjezdni i seznwi W klicach Grabie znajdują się tereny pd budwę dmków letniskwych i nieliczne już istniejące dmki, w których w kresie letnim wypczywają przyjezdni: w samym Grabiu nie ma jeszcze bazy letniskwej, ale wzrasta zaintereswanie agrturystyką, zarówn p strnie usługdawcy - rlnika, jak i przyjezdnych : czyste nieskażne śrdwisk i skupisk lasów i terenów mgących służyć rekreacji, przy mżliwym wykrzystaniu gspdarstw rlnych jak bazy nclegwej, stwarzają dgdne warunki dla rganizwania wypczynku, zarówn letnieg, jak i zimweg Na terenie Grabia brak jest jednak miejsc nclegwych, również baza gastrnmiczna jest dść ubga; zauważalny, aczklwiek nadal jeszcze zbyt pwlny, rzwój agrturystyki wymaga szczególneg wsparcia: płączenie działalnści rlniczej z turystyczną twrzy alternatywne źródł dchdu dla rlników: wykrzystanie walrów przyrdnicz -

Plan dnwy miejscwści Grabie 14 krajznawczych mże zawcwać wzrstem liczby sób zatrudninych w tej dziedzinie gspdarki. Placówki pieki spłecznej Dm pmcy spłecznej prwadzny przez zgrmadzenie Zaknne św. Elżbiety Szkły Szkła specjalna prwadzna przez sistry Elżbietanki Dmy kultury Miejscwść psiada świetlicę nie wykrzystywaną ze względu na brak grzewania, wypsażenia raz niedbór pmieszczeń: becnie zadania z zakresu kultury wyknuje Wydział w Urzędzie Gminy. 2.3 Infrastruktura techniczna Ilść gspdarstw w Grabiu wynsi 66, każde gspdarstw krzysta z sieci elektrycznej i wdciągwej. Miejscwść jest również wypsażna w infrastrukturę telekmunikacyjną. Mankamentem jest brak sieci kanalizacyjnej. Przez teren wsi przebiega główna drga gminna łącznej długści 1 km. Drga służy mieszkańcm jak djazd d istniejących siedlisk raz umżliwia krzystanie z kmunikacji publicznej. Na terenie wsi funkcjnuje 1 sklep spżywcz-przemysłwy. Mieszkańcy słectwa wykazują dużą aktywnść spłeczną w zakresie budwy infrastruktury technicznej. Prężnie działa miejscwe kł parafialne. Dużym prblemem wsi jest brak dpwiedni przygtwaneg i wypsażneg miejsca d sptkań w celu rganizwania imprez patritycznych, klicznściwych, szkleń i kursów. Remnt świetlicy wiejskiej pzwli mieszkańcm jak i młdzieży szklnej na prezentację tradycji kulturwych raz realizację własnych zaintereswań. Ze względu na taczające wieś kmpleksy leśne istnieje mżliwść zapraszania mieszkańców klicznych miejscwści na rganizwane sptkania. Wieś mże być przystanią dla twórców i artystów ludwych działających w klicznych miejscwściach. Wdciągi Praktycznie każdy mieszkaniec wsi ma dstąp d sieci wdciągwej. Łączna długść tej sieci wynsi kł 2,9 km. Sieć zasilana jest z ujęcia gminneg.

Plan dnwy miejscwści Grabie 15 Kanalizacja Grabie nie psiada kanalizacji sanitarnej. Plany budwy takiej instalacji przewidziane są na najbliższe lata, łącznie z kilkma sąsiednimi słectwami. W miejscwści znajdują się czyszczalnie przydmwe a pzstałe gspdarstwa mają szamba. Energetyka Wszystkie gspdarstwa rlne są zapatrzne w energię elektryczną. Na głównych ulicach świetlenie uliczne. a w miejscach dużym nasileniu psesji funkcjnuje świetlenie uliczne. Telefnizacja Jak na warunki wiejskie, w Grabiu jest znaczna ilść abnentów telefnii stacjnarnej, Brak szerkpasmweg przyłącza d Internetu. Walry architektury wiejskiej, zabytki i sbliwści kulturwe Murwany kściół parafialny rzymsk katlicki z 1560 rku cmentarz rzymsk - katlicki załżny na pczątku XIV w. Park dwrski w Grabiu znajdują się jeszcze inne dmy wpisane d ewidencji zabytków z przełmu XIX i XX wieku Walry zagspdarwania przestrzenneg Zabudwa charakterze miejskim i rzbudwaną siatką ulic brukwanych Układ przestrzenn- funkcjnalny wsi zmienia się ze skupineg wkół stareg śrdka Budwnictw jednrdzinne skncentrwane, budwnictw mieszkaniwe wielrdzinne wraz z pdstawwą infrastrukturą techniczną (sieć wdciągwa z własnym ujęciem wdy, sieć telefniczna kablwa) Zróżnicwany krajbraz z dużym udziałem rślinnści i wyskich zadrzewień Działki pd zabudwą mieszkaniwą W Grabiu znajduje się wiele ha przeznacznych pd zabudwę mieszkaniwą i usługwą c wskazane jest w Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy d adaptacji na ptrzeby rzwjwe wsi. Działki pd dmy letniskwe Brak terenów pd zabudwę letniskwą w samej wsi, natmiast na terenie gminy jest wiele ha przeznacznych pd zabudwę letniskwą. Działki pd zakłady usługwe i przemysłwe

Plan dnwy miejscwści Grabie 16 Na terenie wsi brak jest działek ze wskazaniem w Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy d adaptacji na ptrzeby inwestycyjne charakterze przemysłwym Budynki gspdarcze. Tradycyjne biekty gspdarskie wsi, miejsce sptkań i rekreacji Tereny nad rzeką Tążyną Plac pd biska sprtwe Świetlica Park Zabytkwy kściół Cmentarz Atrakcyjne sąsiedztw, arteria kmunikacyjna, atrakcje turystyczne Dbre płżenie gegraficzne w sąsiedztwie aktywnych spłecznie i gspdarcz, raz bardz bgatych histrycznie miast: Aleksandrów Kujawski, Gniewkw, Inwrcław, Ciechcinek, Truń, Włcławek, Nieszawa daje mżliwść nie tylk kmpleksweg wypczynku, ale i jest dużym źródłem ptencjalnych turystów. Aleksandrów Kujawski z licznymi zakładami i śrdkami jednstek samrządwych, zdrwia. Bankami, Sądem Rejnwym i Kmendami Straży Pżarnej i Plicji. Ciechcinek z największą atrakcją turystyczną na skale eurpy i świata Tężniami slankwymi, Fntanną, Parkiem i bgatym zapleczem uzdrwiskw-sanatryjnym. ruiny zamku krzyżackieg w Raciążku, Atrakcje turystyczne i ciekawstki zlkalizwane na terenie Gminy Ośrdek jazdy knnej Pd Olszyną, który feruje jazdy knne w pięknym terenie, naukę dsiadanie dla pczątkujących raz przejażdżki bryczką i tramwajami knnymi. Liczne kściły parafialne, Sanktuarium Maryjne w Ostrwąsie, tereny zalewwe nad rzeką Tążyną, jezira w Służewie i Ostrwąsie i inne Zabytkwe biekty architektniczne zlkalizwane w Grabiu Kściół murwany Cmentarz Park Zabytkwe zespły architektniczne zlkalizwane w Grabiu Ruiny Stare dmy

Plan dnwy miejscwści Grabie 17 Urządzenia wdne w Grabiu Hydrfrnia Rwy meliracyjne Liczne czka wdne Rzeka Tążyna Miejsca pamięci Stary cmentarz rzymsk - katlicki Pzstałści p cmentarzu ewangelickim Odkrycia archelgiczne Odnalezine szczątki naczyń używanych przez naszych praprzdków Biegnący szlak bursztynwy Ruch tranzytwy Drgi djazdwe - pwiatwe Żyrsławice - Przybranw nr 2628c 2.4 Gspdarka i Rlnictw Wieś Grabie psiada 66 gspdarstw rlnych mieszczących się w granicach d 0,5 d 50 ha, c stanwi 3,57 % gspdarstw rlnych w gminie. Cała pwierzchnia słectwa wynsi 351,3175 ha. Pd uprawą plwą znajduje się 115 ha, 3 ha pd trwałymi użytkami zielnymi a sady zajmują 34 ha, c łącznie stanwi 152 ha. Pdział gspdarstw rlnym ze względu na pwierzchnię przedstawia się następując: Wielkść w ha 0,0 2,0 ha 2,0 5,0 ha 50 10,0 ha 10,0 15,0 ha 15.0 20,0 ha 20,0 30,0 ha Pw. 30,0 ha Liczba gspdarstw rlnych dla pw. fiz 31 13 9 6 2 2 3 Tabela nr 2. Pdział gspdarstw Grunty sklasyfikwane są w pszczególnych klasach następując: Klasa gruntów II IIIa IIIb IVa IVb V VI Razem grunty rne w ha 10,8837 144,9452 110,3199 28,0865 9,18 11,2933 7,9847 322,6933 użytki rlne w ha 10,8837 147,2257 112,4790 28,0865 9,18 26,7565 14,4887 349,2623 Tabela nr 3. Grunty Specyficzne prdukty (handlwe, uprawy plwe)

Plan dnwy miejscwści Grabie 18 W pbliżu Grabia znajduje się ferma strusi Uprawiana jest craz częściej wierzba krzewiasta Liczne uprawy warzyw Buraka cukrweg, ziemniaka Mieszkańcy wsi utrzymują się w przeważającej mierze z pracy w rlnictwie. Na wsi nie ma ulkwanych większych zakładów przemysłwych, z dstępnych miejsc pracy pza rlnictwem zaliczyć mżna pbliskie zakłady pracy zatrudniające niewielką ilść pracwników. Małe zaintereswanie prwadzeniem działalnści gspdarczej spwdwane jest płżeniem słectwa blisk miejscwści Aleksandrów Kujawski, gdzie mieszkańcy szukają bardziej atrakcyjnych miejsc pracy ze względu na małe dchdy z rlnictwa. Wielu mieszkańców słectwa nie mgąc znaleźć pracy w pbliżu miejsca zamieszkania szuka sweg miejsca raz lepszych zarbków pza granicami kraju. 2.5. Opis i charakterystyka bszaru szczególnym znaczeniu dla zaspkajania ptrzeb kulturaln-spłecznych mieszkańców W przestrzenn urbanistycznym układzie wsi mżna wydrębnić centralny bszar Grabia. Znajduje się tu większść najważniejszych instytucji spłecznych i publicznych działających na tym terenie. Są t: kściół p.w. św. Wacława, Dm Pmcy Spłecznej, Świetlica wiejska. W pbliżu znajdują się również cmentarz, plac zabaw, bisk sprtwe, przystanek PKS.

19 Plan dnwy miejscwści Grabie Dm Pmcy Spłecznej Świetlica wiejska Kściół parafialny Plac parafialny Zabytkwy Park Plac zabaw Rys. 7. Obszar szczególnym znaczeniu. Źródł: Zbiry Urzędu Gminy Aleksandrów Kujawski Z uwagi na lkalizację na tym bszarze najważniejszych dla życia spłeczn - kulturalneg instytucji tj. Kściół parafialny (który w różny spsób skupia w sbie lkalną spłecznść pprzez rganizację chóru parafialneg) i teren wkół kściła na którym dbywają się dżynki, pikniki słeckie, kiermasze itp., który pełni funkcję centrum wsi. Kściół jest bardz atrakcyjnym miejscem turystycznym ze względu na swją wiekwść jak również, iż jest wpisany d rejestru zabytków. Jednakże wymaga sprych nakładów prac remntwych. W Grabiu brakuje również wielfunkcyjnej przestrzeni gdzie mieszkańcy mgliby się sptykać i rganizwać imprezy kulturalne integrujące spłecznść lkalną c zdecydwanie bniża atrakcyjnść bszaru dla mieszkańców jak i dla przyjezdnych. Dlateg też istnieje ptrzeba renwacji Kściła zagspdarwania i uprządkwania terenu wkół Kściła, który dzięki dgdnemu płżeniu mże spełniać funkcje spłeczn-kulturalne. Ze względu na płżenie terenu przy drdze gminnej niezbędna jest pprawa układu kmunikacyjneg w tym bszarze w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkwników. Obszarem szczególnym znaczeniu dla zaspkjenia ptrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kntaktów spłecznych, ze względu na ich płżenie raz cechy funkcjnaln przestrzenne jest przestrzeń znajdująca się kł kściła Parafialneg w Grabiu, przy placu zabaw i miejscu rekreacji i wypczynku raz przy świetlicy wiejskiej, która wspólnie z budwą

Plan dnwy miejscwści Grabie 20 parkingu, ciągu piesz-jezdneg stanwić ma główne i zarazem jedyne miejsce sptkań dla mieszkańców Grabia. W związku z pwyższym bszar ten jest szczególnie ważny dla mieszkańców wsi. 3. Ocena silnych i słabych strn wsi Analiza SWOT Silne strny: Zjawiska pzytywne z punktu widzenia mżliwści kształtwania rzwju miejscwści na które bezpśredni wpływ ma Gmina Słabe strny: Zjawiska graniczające mżliwści rzwju miejscwści, na które bezpśredni wpływ ma Gmina. Szanse: Zjawiska pzytywne z punktu widzenia mżliwści kształtwania rzwju miejscwści, występwanie których jest uwarunkwane czynnikami leżącymi pza mżliwściami bezpśrednieg jej wpływu. Zagrżenia: Zjawiska negatywne mgące stanwić zagrżenie dla rzwju miejscwści, których występwanie, jest uwarunkwane czynnikami leżącymi pza mżliwściami jej bezpśrednieg wpływu. Główne prblemy słectwa: - brak stałeg miejsca sptkań dla wszystkich grup mieszkańców słectwa, - brak kanalizacji sanitarnej, - brak zakładów prdukcyjnych, - brak infrastruktury infrmatycznej w tym również publicznych punktów, dstępu d Internetu, - brak alternatywnych frm spędzania czasu wlneg przez młdzież - brak infrastruktury sprtw-rekreacyjnej, -brak ddatkwych pzarlniczych źródeł dchdu dla mieszkańców.

Plan dnwy miejscwści Grabie 21 3.1 Silne strny wsi Grabie: Płżenie Grabia w centralnej Plsce, w pbliżu Aglmeracji Truńskiej, Inwrcławskiej jak silneg śrdka administracyjneg, gspdarczeg i naukweg raz dużeg rynku twarów i usług Płżenie w bszarze przecinających się układów transprtwych rangi reginalnej Krzystne warunki d wypczynku i rzwju agrturystyki Dbry stan śrdwiska naturalneg, brak zakładów przemysłwych uciążliwych dla śrdwiska Wyska atrakcyjnść zasbów przyrdniczych, wypczynkwych raz zasbów dziedzictwa kulturweg raz wiejskieg Wyska aktywnść władz gminy, psiadających zdlnść d współpracy z tczeniem zewnętrznym śrdków finanswych na realizację ważnych przedsięwzięć gminnych Stsunkw średni rzwinięta sieć urządzeń infrastruktury technicznej, która już na becnym etapie nie stanwi bezpśredniej bariery rzwju gspdarczeg np. telekmunikacja, wdciąg Ptencjał ludzki - młdzież ucząca się w szkłach średnich i wyższych Dbrze rzwinięta działalnść sprtwa - plac pd biska d gier zespłwych Rezerwy terenwe pd rzwój nwych inwestycji raz budwę dmów jednrdzinnych Zwarta zabudwa Bliskść lasów i rzeki Kściół i cmentarz Ujęcie wdy 3.2 Słabe strny wsi Grabie Niekrzystna sytuacja demgraficzna : ujemny przyrst naturalny u ujemne sald migracji Duże graniczenia w kntynuwaniu nauki na pzimie średnim maturalnym i wyższym Niedstatecznie rzwinięta działalnść kulturalna ze względu na brak dpwiedniej bazy lkalwej raz sali widwiskwej Brak kanalizacji i gazyfikacji miejscwści Zły stan dcinków dróg Słaby rzwój przedsiębirczści działającej pza rlnictwem Mał skuteczna prmcja walrów przyrdniczych raz dziedzictwa kulturweg dla ściągnięcia kapitałów zewnętrznych wynikająca z granicznych mżliwści finanswych i lkalnych

Plan dnwy miejscwści Grabie 22 Słab rzwinięta infrastruktura turystyczna, brak skwerów, kszy, instalacji sanitarnej, brak bazy nclegwej dla przyjezdnych, brak punktów gastrnmicznych Niskie kwalifikacje zawdwe bezrbtnych c utrudnia znalezienie pracy Słaba jakść bnitacyjna gleb Słabe przygtwanie zawdwe rlników, mała chęć dszkalania się Bardz niska prduktywnść gspdarstw rlnych, prwadzące prdukcję wielkierunkwą, słab słab zmechanizwanie Mała aktywnść rlników w pszukiwaniu alternatywnych źródeł dchdów Niski stpień samrganizwania się rlników Niewielka liczba rganizacji pzarządwych brak przystswania instytucji publicznych dla sób niepełnsprawnych 3.3 Szanse rzwju stjące przed wsią Grabie Zwiększanie dstępnści d kapitałów i śrdków pmcnych, w tym pchdzących z Unii Eurpejskiej Napływ kapitału zagraniczneg i inwestycji strategicznych Wzrst wykształcenia i kwalifikacji zawdwych, w szczególnści ludzi młdych Realizacja idei spłeczeństwa infrmacyjneg Utrzymanie preferencyjneg kredytwania rlnictwa i jeg tczenia Ptencjalne warunki naturalne dla rzwju turystyki specjalistycznej - ekagrturystyki Rsnący rynek zbytu na żywnść eklgiczną Mżliwść krzystania ze szkleń na temat agrturystyki i wykrzystania nwych technlgii w rlnictwie Sprzyjająca plityka reginalna, w tym adreswana d rzwju bszarów wiejskich, ze strny rządu i władz wjewódzkich Ppyt w Plsce i Eurpie na usługi turystyczne parte zasby przyrdnicze Rzbudwa turystyki wdnej i rwerwej Rzwój przedsiębirczści na terenach wiejskich, drbnej wytwórczści i usług dla rlnictwa Zagspdarwanie puststanów przez inwestrów Nawiązanie współpracy z sąsiednimi gminami Młde pklenie mieszkańców wykazuje wiele inicjatyw i entuzjazmu d wprwadzenia zmian Pdejmwanie kntaktów zagranicznych zwiększa dstęp d nwych rzwiązań Mżliwść utwrzenia grup prducenckich z pdziałem na kierunki prdukcji (zbża, wce, warzywa itp)

Plan dnwy miejscwści Grabie 23 Rzwój życia kulturalneg w gminie pprzez pwstanie nwych baz lkalwych 3.4 Zagrżenia dla rzwju wsi Grabie: Pstępujące rzwarstwienie eknmiczne spłeczeństwa Wyski i stale rsnący pzim bezrbcia w pwiecie i wjewództwie Niska płacalnść prdukcji rlniczej Odpływ wyspecjalizwanej kadry d śrdków gspdarcz silniejszych Wyskie ceny usług teleinfrmacyjnych i teletransmisyjnych raz trudnść w dstępie d nich Struktura demgraficzna spłeczeństwa, marginalizacja i wyludnienie bszarów wiejskich Knkurencja ze strny jednliteg rynku Unii Eurpejskiej Kniecznść pniesienia wyskich ksztów dstswań w krótkim czasie Przywiązanie d tradycyjnych frm gspdarwania na wsi Niestabilny i skmplikwany system prawny, szczególnie pdatkwy 3.5 Dtychczaswy drbek wsi W statnich latach we wsi Grabie udał się zrbić: Pprawin stan nawierzchni dróg w ramach budwy gminneg systemu dróg. ztelefnizwać miejscwść. pprawić świetlenie dróg przebudwan skrzyżwanie i djazd d cmentarza prwadzna jest selektywna zbiórka dpadów bisk d kszykówki i siatkówki Pragniemy rzwijać się dalej i prężniej, dlateg naszym głównym celem jest dnwa wsi pprzez stwrzenie nwczesnej miejscwści. Chcemy stwrzyć dpwiednie miejsce gdzie znajdzie się rzbudwana pracwnia kmputerwa licząca łącznie kł 10 nwczesnych stanwisk, punkt, sala sptkań przystswana d prwadzenia seminariów, knferencji, szkleń. Chcemy, aby nasza miejscwść kjarzyła się z agrturystyką, sprtem i wypczynkiem na łnie przyrdy, a także zielną szkłą działającą we współpracy z śrdkiem pmcy spłecznej i szkłą pdstawwą w Opkach raz Nadleśnictwem Gniewkw. W wyniku przeprwadznych rzmów z mieszkańcami Grabia ukształtwał się pełny wizerunek wsi. Pniżej przedstawin najisttniejsze zagadnienia.

Plan dnwy miejscwści Grabie 24 C ją wyróżnia? Tabela 4. Wyniki przeprwadznych rzmów na zebraniach? wieś płżna w centrum Plski, blisk rzwjwych aglmeracji miejskich takich jak Truń, Gniewkw, Inwrcław, Ciechcinek, Aleksandrów Kujawski krzystny układ kmunikacyjny liczebnść wsi - 253 sby, średnia wieś w pwiecie zabytkwy kściół i cmentarz walry przyrdnicz - krajbrazwe, bszar wlny d skażeń wdy i pwietrza, bliskść lasu bliskść rzeki Tążyna na terenie wsi znajdują się tj. Dm pmcy spłecznej, Gminna bibliteka Publiczna siedziba nadleśnictwa zwarta zabudwa miejskim charakterze z brukwanymi ulicami i ich nazwami dm pmcy spłecznej dla dzieci prwadzny przez zgrmadzenie zaknnic św. Elżbiety zauważalne jest craz większe zaangażwanie mieszkańców w życie spłeczne i kulturwe Gminy. Jakie pełni funkcje? Mieszkaniwą, pnieważ mieszka tutaj kł 2% gółu mieszkańców Gminy: na terenie Grabia znajdują się dmy jednrdzinne raz siedle dmów kmunalnych Z pwdu lkalizacji szkły specjalnej pełni funkcje edukacyjną Wieś systematycznie staje się wsią wypczynkw - turystyczną W lkalnym stpniu pełni funkcje usługw - handlwe Pprzez stałe zajęcia kulturalne raz imprezy klicznściwe pełni funkcje kulturalną Jest ważnym śrdkiem krzewienia kultury ludwej w reginie: zrealizwan tu wiele imprez plenerwych w parciu brzędy i zwyczaje reginu Kujawskieg m.in : Dżynki Gminne. Kim są mieszkańcy? C daje utrzymanie? Byli pracwnicy SKR, GS, RSP Miejscwść zamieszkują przede wszystkim Placy, a w mniejszści inne nardwści W latach 70 - tych i 80 - tych XX w. większść mieszkańców pracwała w Spółdzielni Kółek rlniczych, Gminna Spółdzielnia Pracy prwadząc przy tym niewielkie gspdarstwa rlne : w pczątku lat 90. w wyniku restrukturyzacji raz upadłści SKR rzpczął się prces stale rsnąceg bezrbcia Nauczyciele i rdziny nauczycielskie lkalnych szkół Pracwnicy zakładów pracy na terenie gminy i pza nią Emeryci i renciści Osby bezrbtne Wiele sób prwadzi gspdarstwa rlne Kilkanaście sób zajmuje się usługami i handlem ( Sklepy spżywcze, usługwe). Praca zarbkwa na terenie miejscwści, na terenie gminy i pza terenem gminny Świadczenie scjalne typu: renty, emerytury, zasiłki dla bezrbtnych Praca we własnym indywidualnym gspdarstwie rlnym Praca na własny rachunek w usługach lub handlu Praca w tutejszym dmu pmcy spłecznej

Plan dnwy miejscwści Grabie 25 Jak zrganizwani są mieszkańcy? w jaki spsób rzwiązują swje prblemy? Jak wygląda nasza wieś Jakie byczaje i tradycje są przez nas pielęgnwane? Jak wyglądają nasze bejścia? Jaki jest stan tczenia i śrdwiska? Jakie jest rlnictw? Jakie są pwiązania kmunikacyjne? C prpnujemy dziecim i młdzieży? Młdzież szklna zrganizwana jest w ramach zajęć szklnych lub pzalekcyjnych prwadznych w szkle pdstawwej w Opkach lub na biskach Rlnicy zrganizwani są w Grupie Prducentów Warzyw Pprzez rganizwanie zebrań wiejskich i rzmwy z Wójtem Rzwiązywanie prblemów we własnym zakresie Mżna zauważyć zły stan chdników dla pieszych raz drgi gminne wymagające mdernizacji Zbyt mał zielenie wewnątrz miejscwści brak ławeczek i niskich bsadzeń Kultywwanie tradycji religijnych Organizwanie licznych widwisk brzędwych Organizwanie licznych imprez klicznściwych m.in Dżynki Gminne Pdtrzymywanie byczajów i tradycji ludwych Organizwanie imprez kulturalnych utrudnia brak sali widwiskwej Występuje zróżnicwanie starej i nwej zabudwy Występuje zróżnicwana dbałść estetykę raz ład i prządek na psesjach,jednak mżna zauważyć stały pstęp w tym zakresie dzięki rganizwanemu knkurswi Brak kanalizacji we wsi lub przydmwych czyszczalni ścieków Dmy stpniw remntwane, ale wymagające dalszych prac, a w szczególnści stare budynki Wieś psiada wdciąg wymagający mdernizacji z uwagi na zastswane rury azbestwe, prwadzna jest selektywna zbiórka dpadów Wieś znajduje się wśród łąk blisk lasu, pwietrze nieskażne przemysłem Wda w tutejszym zbirniku wdnym i rzece nie wymaga czyszczenia Niewykrzystane walry turystyczne - brak skwerów z ławkami i kszami Rlnictw słab zmechanizwane Średnie gspdarstwa rlne jednak niskiej prduktywnści Wieś jest miejscem przecinania się szlaków kmunikacyjnych i układów transprtwych rangi reginalnej, krajwej. Słab rzwinięty lkalny transprt publiczny, niewystarczająca ilść płączeń między wsią a miastami Młdzież w czasie trwania zajęć lekcyjnych jak i pza nimi psiada mżliwści krzystania z zasbów szkły, kół zaintereswań i zajęć sprtwych Młdzież klas szkły pdstawwej i szkół pnadgimnazjalnych nie psiada zbyt duż mżliwści zagspdarwania wlneg czasu - na terenie Grabia za wyjątkiem biska i placu zabaw,niema innych atrakcji Jednak dla najmłdszych c rku rganizwany jest Dzień Dziecka z wielma atrakcjami raz szereg atrakcji pdczas imprez klicznściwych : wesłe miasteczka, dmuchane zamki itp. W ramach zadań Urzędu Gminy prwadzne są różne kła zaintereswań, ich dstępnść jest jednak graniczna ze względu na brak bazy lkalnej.

Plan dnwy miejscwści Grabie 4. Planwane kierunki rzwju 26 4.1 Wizja rzwju wsi Grabie t słectw, w którym mieszkańcy aktywnie uczestniczą w życiu spłecznym. Interesują się rzwjem swjej miejscwści. Widzą szansę zwiększenia swich dchdów pprzez świadczenie usług pza rlnictwem. Grabie - wieś aktywna nie tylk gspdarcz i kulturalnie, ale spłecznść znakmicie dnajdująca się w nwej eurpejskiej rzeczywistści, nie tracąca nic ze swich tradycji. C ma ją wyróżniać? Jakie ma pełnić funkcje? Kim mają być mieszkańcy? C ma dać utrzymanie? Jak mają być zrganizwani z mieszkańcy? W jaki spsób będą rzwiązywać swje prblemy? Jak ma wyglądać nasza wieś? Jakie byczaje i tradycje będą przez nas pielęgnwane? Jak mają wyglądać nasze bejścia? Jakie ma być stan tczenia i śrdwiska? Jakie ma być rlnictw? Jakie będą pwiązania kmunikacyjne? Tabela 5. Zasadnicze elementy Planu Odnwy miejscwści Grabie. Nasza miejscwść kjarzyć się będzie z jedną w gminie nwczesną wsią i niepwtarzalnym, przyciągającym turystów lasem parkiem i licznymi atrakcjami wieś pełnić będzie dtychczaswe funkcje : szczególny nacisk płżny zstanie na rzbudwę funkcji rlnej usługwej i turystycznej większa mbilizacja d pdnszenia kwalifikacji zawdwych pprzez udział w szkleniach i kursach, pdnszenie pzimu kulturalneg i światweg, mtywacja d działań spłecznych, wzrst integracji wśród lkalnej spłecznści Zagspdarwanie puststanów na bazie lkalwą małych i średnich przedsiębirstw, nwe uprawy w rlnictwie, agrturystyka. duże zaangażwanie mieszkańców przerdzi się w zarejestrwanie stwarzyszeń, które będą ubiegać się śrdki finanswe z Unii Eurpejskiej na rzecz Odnwy Wsi prblemy mieszkańców będą pddawane dyskusji na zebraniach Rady Słeckiej, która razem z władzami gminy będzie rzwiązywać prblemy tutejszej spłecznści lkalnej, prblemy dzieci i młdzieży będą kierwane d szkół i kmitetów Rdzicielskich. dbra jakść dróg wewnętrznych i djazdwych, więcej zieleni w centrum wsi, park z ławeczkami nad jezirem w Grabiu, czyste pwietrze, nieskażna gleba Odnalezienie swjej tżsamści kulturwej i kultywwanie tradycji przdków. Wyremntwane dmy i blki, zadbane bejścia, gródki i budynki gspdarcze Pprawa infrastruktury wiejskiej, czysta rzeka Tążyna, duż zieleni - skwerki z ławkami i kszami, czyste pwietrze Zachęcenie lkalnej spłecznści d wykrzystania nwczesnych technlgii i zakładania gspdarstw agrturystycznych Pprawa nawierzchni dróg w ramach budwy systemu dróg w gminie

Plan dnwy miejscwści Grabie 27 C ma prpnwać dziecim i młdzieży? place zabaw, stawy, zaplecze sprtwe, kawiarenka internetwa, większa ferta zajęć pzalekcyjnych dla dzieci tj. kółka teatralne, warsztaty plastyczne, zajęcia w ramach młdzieżwych zespłów ludwych. 4.2 Cele strategiczne i działania Mając na uwadze mcne i słabe strny Słectwa Grabie raz wizję rzwju wsi przyjęt następujące cele strategiczne, które są gwarancją realizacji zadań zmierzających d spełnienia wyznacznej dla wsi Grabie wizji: Cel strategiczny I: Wzrst atrakcyjnści pprzez właściwe zagspdarwanie przestrzeni publicznej. Cel ma służyć zaspkjeniu ptrzeb spłecznych, kulturalnych raz rekreacyjnych mieszkańcm wsi. Mżliwe t będzie dzięki realizacji następująceg działania: 1. Rzbudwa i przebudwa istniejąceg budynku świetlicy wiejskiej w Grabiu wraz z wypsażeniem i zagspdarwaniem terenu wkół świetlicy. Zakres rbót: - rzbudwa budynku rbty gólnbudwlane, - przyłącze gazwe, - przyłącze wdciągwe, - instalacja elektryczna - instalacje WOD KAN, C.O, GAZ raz lkalna kanalizacja sanitarna, - budwa dróg djazdwych, parkingi i djścia dla pieszych - zakup i mntaż wypsażenia kuchni, - zakup stlików i ławek. Cel strategiczny II: Pdniesienie standardu życia i pracy na wsi. Określny cel ma służyć przede wszystkim pdniesienie standardu zycia na bszarach wiejskich, c w znacznym stpniu wpłynie na wzrst jakści życia na wsi. Cel ten zstanie siągnięty dzięki realizacji następujących zadań: 1. Pprawa jakści życia na terenie Grabia pprzez rzszerzenie ferty kulturalnej. 2. Zapewnienie mieszkańcm, przedsiębircą raz inwestrm dstępu d niezbędnych mediów i usług. 3. Rzwój tżsamści spłecznści wiejskiej i zachwania dziedzictwa kulturweg 4. Pdniesienie atrakcyjnści turystycznej

Plan dnwy miejscwści Grabie 28 5. wzrst atrakcyjnści inwestycyjnej. 6. Zaspkjenie ptrzeb spłecznych i kulturalnych Cel strategiczny III: Wzrst aktywnści spłeczeństwa Cel zstanie siągnięty pprzez realizację następujących zadań: 1. Organizwanie zajęć dla dzieci i młdzieży - knkursy wiedzy gminie i reginie, - zajęcia z zakresu przeciwdziałania zagrżenim, - wycieczki turystyczn krajbrazwe, - rajdy rwerwe. 2. Organizwanie imprez kulturalnych dla drsłych - zaprszenie na sptkania twórców ludwych, - sptkania klicznściwe, - prezentacja amatrskiej twórczści literackiej, - rganizwanie wycieczek, - ppularyzacja czytelnictwa. Określne cele strategiczne wiążą się z realizacją zadań wspierających rzwój bszarów wiejskich, zapewniają stałą pprawę warunków życia, zamieszkania i bezpieczeństwa mieszkańców. Wpływają również na prmcję turystyki wiejskiej. 4.3 Szacunkwy kszt i harmngram planwanych przedsięwzięć. Plan Odnwy Miejscwści Grabie bejmuje planwane zadania inwestycyjne przewidziane d realizacji w latach 2008 2015. Źródłami finanswania Planu Odnwy Miejscwści Grabie będą: śrdki w ramach prgramów peracyjnych przewidzianych d realizacji na lata 2007-2013, w tym PROW śrdki własne Gminy, inne zewnętrzne źródła finanswania.

Plan dnwy miejscwści Grabie 29 Lp. 1 2 Nazwa zadania Harmngram realizacji inwestycji i zadań - szacunkwy kszt Zagspdarwanie terenu nad rzeką Tążyną, w parku Budwa parkingów chdników i ścieżek rwerwych nawiązujących d szlaku bursztynweg Planwany harmngram realizacji Szacunkwy kszt realizacji zadania w tys. Źródła pzyskania śrdków 2010-2017 150 000 zł PROW budżet Gminy 2010-2017 150 000 zł PROW budżet Gminy 3 4 5 Oznakwanie szlaków rwerwych na terenie wsi Budwa niezbędnej infrastruktury turystycznej na szlakach rwerwych Pprawa estetyczneg wyglądu wsi (nagrdy w knkursach remnty dmów kmunalnych) 2010-2017 20 000zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy 2010-2017 20 000zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy 2010-2017 58 000zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy 6 Utrzymanie prządku 2010-2017 50 000 zł budżet Gminy 7 Prmwanie działalnści agrturystycznej raz prdukcji zdrwej żywnści 2010-2017 20 000 zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy 8 9 10 11 Zwiększenie atrakcyjnści pprzez rganizwanie zajęć dla dzieci i młdzieży, imprez kulturalnych dla drsłych 2010-2017 70 000 zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy Pprawienie trasy prcesji Bżeg Ciała 2010-2017 20 000 zł Śrdki zewnętrzne, budżet Gminy Rzbudwa i przebudwa istniejąceg budynku świetlicy wiejskiej w Grabiu wraz z wypsażeniem i zagspdarwaniem terenu wkół świetlicy (Stwrzenie nwczesnej bazy lkalwej) Renwacja Kściła parafialneg i zagspdarwanie terenu wkół nieg 2010-2017 300 000 zł PROW, budżet Gminy 2010-2017 700 000 zł PROW, budżet Gminy

Plan dnwy miejscwści Grabie 5. System wdrażania i mnitringu. 30 Wdrażanie Planu Odnwy Miejscwści Grabie rzpcznie się pprzez wprwadzenie g w życie uchwałą Rady Gminy w Aleksandrwie Kujawskim. Odpwiedzialnym za jeg realizację będzie Wójt Gminy Aleksandrów Kujawski. Prace nad Planem d sameg pczątku będą pddane pełnej kntrli mieszkańców Grabia. Będzie t dla nich źródł infrmacji na temat zaplanwanych zadań i inwestycji, a także pstępach prwadznych prac. Mnitrwanie każdeg przedsięwzięcia czyli dbanie prawidłwy jeg przebieg przez cały czas jeg trwania plega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i cenie infrmacji rzeczwych i finanswych. W mnitringu birą udział wszystkie pdmity raz kmórki rganizacyjne Urzędu Gminy Aleksandrów Kujawski zaangażwane we wdrażanie Planu Odnwy Miejscwści Grabie. Mnitrwanie dbywać się będzie w frmie bezpśredniej, plegającej na dknywaniu wizji lkalnych i sprawdzaniu rzeczywisteg stanu realizacji działań raz pśredniej sprawzdawczej, plegającej na analizwaniu materiałów, statystyk. 6. Pmysły na rzwój wsi Grabie - uzasadnienie planu. 1. Zagspdarwanie terenu nad rzeką, w parku, a w tym: Budwa placu zabaw dla dzieci Budwa pla namitweg Rzbudwa świetlenia Stwrzenie bazy nclegwej w pstaci dmków kempingwych Zainstalwanie sanitariów Zadrzewienie terenu Budwa utwardznych ścieżek w parku i wkł kściła 2. Budwa parkingów, chdników i ścieżek rwerwych nawiązujących d trasy szlaku bursztynweg. 3. Oznakwanie szlaków rwerwych na terenie wsi i całej gminy. 4. Budwa niezbędnej infrastruktury turystycznej na szlakach rwerwych: wiat, ławek, stjaków na rwery, tablic infrmacyjnych itp. 5. Dprwadzenie d pprawy estetyczneg wygładu wsi, budynków i zagród wiejskich. 6. Większa dbałść utrzymanie prządku. - Więcej kwiatów, trawników, skwerów z ławeczkami. 7. Prmwanie działalnści agrturystycznej raz prdukcji zdrwej żywnści wśród rlników.

Plan dnwy miejscwści Grabie 31 8. Zwiększenie atrakcyjnści wsi pprzez rganizwanie : Turniejów piłki siatkwej Meczów kszykówki Imprez dla dzieci: dzień dziecka Festynów: Dni Grabia, Dżynki, święta ludwe, Majówek Pkazów strażackich i wystaw sprzętu ratwnicz- gaśniczeg Rajdów rwerwych szlakiem krajznawczym P ziemi Kujawskiej Biegów maratńskich, przełajwych i na rientację, Piknik kulinarnych Crcznych zawdów wędkarskich - ALE RYBA Wystaw rękdzieła artystyczneg Plenerów ftgraficznych 9. Pprawienie wyglądu trasy prcesji Bżeg Ciała pprzez: Wycięcie krzaków Obsadzenie niska i średnią rślinnścią Utwardzenie drgi 10. Rzbudwa i przebudwa istniejąceg budynku świetlicy wiejskiej w Grabiu wraz z wypsażeniem i zagspdarwaniem terenu wkół świetlicy (Stwrzenie nwczesnej bazy lkalwej) 11. Renwacja Kściła parafialneg i zagspdarwanie terenu wkół terenu kściła (chdniki, parkingi, świetlenie) prjekt pn. Remnt budynku i mdernizacja elementów zagspdarwania terenu wkół kściła p.w. Święteg Wacława w Grabiu 6.1 Długterminwe efekty realizacji planu Realizacja prjektu wywła zapewne nwe inicjatywy kulturalne wśród mieszkańców i jeszcze bardziej zaangażuje ich w życie wsi. Jest t szczególnie ważne przy pracwaniu wnisków dfinanswanie innych nwych prjektów słectwa, m.in. z Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg (szklenie, warsztaty, kursy, dradztw). Widząc wymierne efekty realizacji prjektu mieszkańcy zaczną utżsamiać się z Grabiem Dzięki temu mamy szansę stać się isttnym centrum rzwju gminy, a nie tylk sypialnią dla wielu ściennych miast. A nasi mieszkańcy przestaną być annimwymi mieszkańcami gminy, pwiatu i wjewództwa, lecz będą dumni, że mieszkają u nas w Grabiu.

Plan dnwy miejscwści Grabie 32 Przedmitem prjektu jest m.in.: Rzbudwa i przebudwa istniejąceg budynku świetlicy wiejskiej w Grabiu wraz z wypsażeniem i zagspdarwaniem terenu wkół świetlicy (Stwrzenie ( nwczesnej bazy lkalwej). Prjekt bejmuje: 1. Wyremntwanie raz adaptację i wypsażenie pmieszczeń niezbędnych d prwadzenia p cyklicznych zajęć kulturalnych dla mieszkańców wsi, a w szczególnści : Warsztatów plastycznych dla dzieci i młdzieży Zajęć muzycznych (próby młdzieżwych zespłów wkalnych,) nauka gry na instrumentach Kółk ftgraficzne dla dzieci, młdzieży i drsłych Sptkania miłśników histrii Grabia i Kujaw Kł literackie Kółk teatralne 2.. Wyremntwanie raz umeblwanie pmieszczeń: Wypsażenie w niezbędny sprzęt kmputerwy - 10 stacji rbczych raz pdłączenie stacji d szerkpasmweg dstępu d Internetu zaplanwane zstał w prjekcie pt: Rzwój i upwszechnienie infrastruktury spłeczeństwa infrmacyjneg w wiejskiej gminie Aleksandrów Kujawski Taki rzwój infrastruktury spłeczeństwa infrmacyjneg stwarza mieszkańcm wsi mżliwść interaktywneg kmunikwania się pmiędzy sbą raz instytucjami lkalnymi, pwiatwymi raz reginalnymi (np. ZUS, KRUS, Urząd Skarbwy, Pwiatwy Urząd Pracy.) Pracwnia kmputerwa ułatwi mieszkańcm wsi znalezienie pracy pprzez umżliwienie wyszukiwania fert w Internecie raz przyspieszy frmalnści związane z rzpczęciem działalnści gspdarczej - utwrzenie Centrum infrmacji Rynku Pracy Pracwnia umżliwi także młdzieży raz drsłym bezpłatne kształcenie się na dległść raz pdnszenie swich kwalifikacji zawdwych pprzez udział w multimedialnych szkleniach i kursach W pracwni kmputerwej będzie mżliwść rganizwania kursów raz szkleń dla bezrbtnych mieszkańców wsi - mając dbrze wypsażną bazę lkalwą Centrum Odnwy Wsi będzie mgł starać się przyznanie statusu lkalnej instytucji rynku pracy, a dalej pzyskanie śrdków z Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg na funkcjnwanie Centrum Realizacja prjektu wesprze również prmcję wsi m.in. pprzez szerkie infrmwanie mżliwściach inwestycyjnych na terenie wsi raz lkalnych mżliwściach rekreacji i wypczynku Publiczny Punkt Dstępu d Internetu będzie także alternatywą frmą spędzania wlneg czasu dla dzieci, młdzieży i drsłych pprzez funkcjnwania kawiarenki internetwej

Plan dnwy miejscwści Grabie 33 Pracwnia raz talety umiejscwine byłyby na parterze i zstałyby przystswane dla sób niepełnsprawnych. Dzięki utwrzeniu nwczesnej wsi w Grabiu zwiększy się atrakcyjnść miejscwści jak miejsca przyjazneg d życia i pracy. Otwarcie Publiczneg Punktu Dstępu d Internetu, w którym będzie mżna rganizwać kursy i szklenia raz wyszukiwać ferty pracy, czy kształcić się na dległść, przyczyni się d zmniejszenia bezrbcia wśród mieszkańców słectwa. Organizwanie szkleń raz sptkań dradczych dla rlników pzwli na kształtwanie prdukcji rlnej zgdnie z wymgami chrny śrdwiska i zachwaniem krajbrazu raz pdniesie ich świadmść eklgiczną. Realizacja prjektu przyczyni się również d pdniesienia walrów kulturaln- rekreacyjnych wsi na rzecz rzwju turystyki i agrturystyki. Odbircami prjektu będzie spłecznść lkalna a w szczególnści dzieci, młdzież, sby bezrbtne, sby niepełnsprawne, rlnicy, strażacy i gspdynie dmwe raz lkalne pdmity gspdarcze, a także sby przyjezdne. W Grabiu pbudwan kściół p.w. św. Wacława w płwie XIV w. przebudwywany w. XX. W 1930 r. d pierwtnej, gtyckiej świątyni dbudwan d płudnia nwy krpus. Wypsażenie wnętrza kściła pchdzi w większści z barku. Ten ważny kulturw i spłecznie biekt wymaga dużych napraw. W 2012 rku pjawia się mżliwść aplikwania śrdki na remnt kściła pchdzące z Unii Eurpejskiej - Eurpejskieg Funduszu Rlneg na rzecz Rzwju Obszarów Wiejskich (EFRROW), w ramach Prgramu Rzwju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, działania Odnwa i rzwój wsi. Śrdki te mgą być przeznaczne na remnt elewacji i dachów zabytkwych biektów sakralnych raz elementów małej architektury. W celu pzyskania tych śrdków chcemy sfrmułwać wnisek dfinanswanie prjektu, któreg nazwa brzmiałaby: Remnt budynku i mdernizacja elementów zagspdarwania terenu wkół kściła p.w. Święteg Wacława w Grabiu. W zakresie tegż prjektu przewidzian wyknanie następujących rbót: I. Remnt budynku kściła, a w szczególnści: 1) zerwanie stareg pkrycia dachu wraz z deskwaniem, rynnami, rurami spustwymi i instalacją dgrmwą, 2) wymianę i wzmcnienie niektórych elementów knstrukcji dachwej, 3) wyknanie pełneg deskwania dachu wraz z flią par przepuszczalną na kntr łatach, 4) zaimpregnwanie istniejących i nwych elementów knstrukcji raz deskwania dachu, 5) wymianie dachówki na nwą i pkrycie dachu łącznie z wyknaniem bróbek blacharskich 6) mntaż rynien i rur spustwych z blachy miedzianej, 7) wymianę instalacji dgrmwej (na instalacje z miedzi),

Plan dnwy miejscwści Grabie 34 8) renwacji elewacji plegającej na czyszczeniu z zabrudzeń, uzupełnieniu brakujących cegieł i fug, 9) suszenie ścian pprzez wyknanie instalacji dprwadzającej wdę, 10) skucie tynków w starej części kściła i nałżenie nweg, 11) renwację rganów i łtarzy, figur i brazów w świątyni, 12) mdernizacja świetlenia Kściła (iluminacja).. II. Mdernizację elementów zagspdarwania terenu wkół budynku, w tym: 13) renwację grdzenia wkół kściła. 14) ułżenie nwej nawierzchni ścieżki wkół kściła, 15) na cmentarzu ułżenie nawierzchni ścieżki 16) Przy kściele wyknanie parkingu dla samchdów sbwych wraz z grdzeniem na ziemi parafialnej.