WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE DZIECI Bożena Mroczek Beata Karakiewicz
Konwencja o prawach dziecka Art. 34 Państwa-Strony zobowiązują się do ochrony dzieci przed wszelkimi formami wyzysku seksualnego i nadużyć seksualnych. Dla osiągnięcia tych celów Państwa-Strony podejmą w szczególności wszelkie właściwe kroki o zasięgu krajowym, dwustronnym oraz wielostronnym dla przeciwdziałania:
Konwencja o prawach dziecka Art. 34 (c.d.) a. nakłanianiu lub zmuszaniu dziecka do jakichkolwiek nielegalnych działań seksualnych; b. wykorzystaniu dzieci do prostytucji lub innych praktyk seksualnych; c. wykorzystywaniu dzieci w pornograficznych przedstawieniach i materiałach.
Przemoc seksualna Definicja wg. WHO: Wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa www.zlydotyk.pl/tl_files/artykulysajkowska_m_wykorzystywanie_seskualne_dzieci.pdf, 12.06.2010r
Definicja SCOSAC (Standing Committee on Sexually Abused Children) Za dziecko wykorzystywane seksualnie można uznać każdą jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony (wiek określony prawem w danym kraju), którą osoba dojrzała seksualnie naraża na jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, w celu seksualnego zaspokojenia. Seksualna aktywność pomiędzy dorosłym a dzieckiem traktowana jest zawsze jako nadużycie. (Standing Committee on Sexually Abused Children. Definition of Child Sexual Abuse. London: 1984)
Fazy przemocy seksualnej Faza I - uwodzenie dziecka zmierzające do jego uzależnienia. Faza II - sprawca podejmuje czynności seksualne (od dotykania dziecka do różnych form współżycia). Faza III - faza sekretu. Sprawca czyni dziecko milczącym wspólnikiem zdarzeń. Faza IV - ujawnienie aktów przemocy. Faza V występuje po ujawnieniu seksualnego krzywdzenia dziecka i wymaga zajęcia stanowiska przez członków rodziny wobec faktów
Wykorzystywanie seksualne Czas trwania poszczególnych faz jest bardzo różny, zależy od osoby ofiary i napastnika, stopnia pokrewieństwa, środowiska, stosunków panujących w rodzinie. Istnieje pogląd, że potrzeba aż dwóch lat, aby nastąpiło ujawnienie tego procederu. Jednak znaczna część tego rodzaju czynów nie zostaje ujawniona.
SEKSUALNOŚĆ DZIECKA Okres niemowlęcy i poniemowlęcy: - kształtowanie fundamentów życia uczuciowego - kształtowanie prawidłowego stosunku do własnego ciała - stopniowe odkrywanie własnego ciała - trening czystości
SEKSUALNOŚĆ DZIECKA Okres przedszkolny - porównywanie własnego ciała z ciałami innych dzieci - wczesnodziecięce zabawy seksualne - ekshibicjonizm dziecięcy - przyjemność dotyku - pierwsze miłości dziecięce
SEKSUALNOŚĆ DZIECKA Okres młodzieńczy - dojrzałość układu rozrodczego - identyfikacja płciowa - dojrzałość uczuciowa - integracja emocjonalnopopędowa - system wartości seksualnych - napięcie seksualne (masturbacja, petting, inicjacja)
Dziecko jako potencjalna ofiara wykorzystywania seksualnego uwodzicielskie zachowanie zmysłowość bierna osobowość izolacja socjalna rodziny dziecka niepełnosprawność dzieci niechciane dzieci adoptowane
Potrzeby dziecka czyniące go potencjalną ofiarą przestępcy seksualnego popęd seksualny naturalna ciekawość dziecka nawykowy szacunek do osoby dorosłej potrzeba opieki, uwagi, czułości okres przekory brak wiedzy
Czynnikiem bezpośrednio wyzwalającym agresję może być każde zdarzenie postrzegane przez dorosłych jako kryzysowe.
Rodzice sprawcy przemocy Złe warunki bytowe, bezrobocie Niskie wykształcenie i społeczna izolacja Kłopoty życiowe z partnerami Zła kontrola agresji Zniekształcona percepcja dzieciństwa Brak umiejętności wychowawczych Zewnętrzne poczucie kontroli zrzucanie odpowiedzialności za niepowodzenia życiowe na dziecko
Sprawca fizyczne przemocy domowej Pasywny: Nie przeciwdziała przemocy ( wobec potomstwa) Brak działań podejmowanych dla ochrony przed krzywdą ze strony współmałżonka Aktywny: Rodzic wobec którego stosowano przemoc w dzieciństwie Najczęściej ojciec stosuje kary fizyczne Matki stosują częściej lżejsze formy przemocy fizycznej (Badania: Kmiecik Baran; Dymowska; Browe i Herbert
Typologia sprawcy przemocy wg. J. Mellibrudy Sprawca przemocy gorącej - utrata kontroli nad emocjami - wyzwolenie negatywnych i wrogich agresywnych zachowań - pragnienie wywołania cierpienia i spowodowania szkód u ofiary Sprawca przemocy chłodnej - spokój, z tłumieniem i kontrolowaniem negatywnych emocji - realizacja scenariusza powstałego w umyśle - działania krzywdzące służą osiąganiu celu uzasadniającego krzywdzenie fizyczne lub psychiczne
Czynniki ryzyka zachowań agresywnych rodziców 1. Transmitowanie przemocy 2. Przejście z roli ofiary w rolę sprawcy 3. Zbyt wczesne rodzicielstwo 4. Różnego typu uzależnienia 5. Charakterystyczne cechy osobowości 6. Przekonanie, ze dzieci są własnością rodziców 7. Zaburzenia w kształtowaniu własnego Ja 8. Zaburzenia związane z identyfikacją z płcią 9. Niewydolność wychowawcza i stosowanie stylu autorytarnego
Sprawca Cechy psychiczne -emocjonalna niedojrzałość -Impulsywność -Egocentryzm -Wyobcowanie -Niskie poczucie bezpieczeństwa, niska samoocena i niskie poczucie własnej wartości -Sztywność osobowości i brak umiejętności pójścia na kompromis
Wykorzystywanie seksualne dzieci rodzaje: - rozmowy o treści seksualnej - ekshibicjonizm - oglądactwo - kontakt fizyczny: - kontakty oralno-genitalne - pobudzanie części intymnych - stosunki udowe - penetracja seksualna - seksualne wyzyskiwanie dzieci - dziecięca pornografia, prostytucja - przemoc seksualna narkotyki, alkohol, defekacja (Johnson C.F.: Child sexual abuse. Lancet 2004; 364: 462-470).
Wykorzystywanie seksualne dzieci tezy: Dziewczęta są 3 x częściej wykorzystywane niż chłopcy. Nadużycia seksualne wobec chłopców częściej łączą się z użyciem przemocy. Mniej kobiet dokonuje tego rodzaju czynów w porównaniu z mężczyznami.
Wykorzystywanie seksualne dzieci fakty: Prawie 49% ofiar znało sprawców. 14% aktów przemocy dokonano wewnątrz rodziny. 26% dzieci zostało wykorzystanych seksualnie w swoim domu. 21% - w domu sprawcy
Skala zjawiska świat. World Report of Violence and Health, WHO, Geneva 2007 9 16 % (chłopcy - z/bez kontaktów seksualnych) 0,9 20% (dziewczęta - z/bez kontaktów seksualnych) USA 104 tys./rok ( - 2-62%, - 3-16%) Meksyk 16 tys./rok Skala zjawiska Polska Komitet Ochrony Praw Dziecka, Warszawa, 2007 ok. 6% (z/bez kontaktów seksualnych) ok. 20% (z/bez kontaktów seksualnych)
Skala zjawiska Polska Izdebski, Warszawa 2007: 4% wykorzystywanych seksualnie poniżej 15 r.życia: 52,9% - dotykanie 26,8% - zmuszanie do dotykania 16,1% - stosunek płciowy Fundacja Dzieci Niczyje Sajkowska, Siemaszko, 2009: 3,8% - kontakty seksualne z dorosłymi 8,4% - namawiane do oglądania pornografii 24% - oglądanie pornografii Respondenci w wieku 15-59 lat
Wykorzystywanie seksualne dzieci, c.d. Z kontaktem fizycznym: - kontakty oralno-genitalne - pobudzanie części intymnych - stosunki udowe - penetracja seksualna - seksualne wyzyskiwanie dzieci dziecięca pornografia, prostytucja - przemoc seksualna narkotyki, alkohol, defekacja
Fot. Wygojone rozerwanie błony dziewiczej i dołu przedsionka pochwy w kształcie litery V u dziewczynki w okresie przedpokwitaniowym (na godzinie 6)
Fot. Na podniebieniu tej 4-letniej dziewczynki stwierdza się zasinienie i krwawe wybroczyny, które są wynikiem wymuszonego stosunku oralnego (przedrukowano za zgodą Medical Economics Publishers).
Przemoc seksualna. Na co zwrócić uwagę? Dziecko: przejawia dziwne bądź niezwykłe dla swojego wieku zachowania seksualne: jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie, jest wycofane, depresyjne, infantylnie się zachowuje, ma trudności w relacjach z rówieśnikami; odmawia przebierania się w towarzystwie innych (np. przed zajęciami sportowymi); nadużywa alkoholu lub narkotyków; pogorszyło się w nauce; ma trudności z chodzeniem lub siadaniem; doświadcza bólu intymnych części ciała; jest w ciąży lub jest chore wenerycznie; ucieka z domu; chwali się nagłym przypływem gotówki lub prezentów.
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE DIAGNOSTYKA Objawy psychologiczne, częściej dziecko małe: (1) erotyzacja dziecka prowokacyjne zachowania nasilona masturbacja erotyczna twórczość dziecka wtórne moczenie nocne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE DIAGNOSTYKA Objawy psychologiczne:(2) poczucie bycia złym, gorszym syndrom strasznej tajemnicy, której nikomu nie może wyjawić smutek, niepokój złe relacje z rówieśnikami nadpobudliwość psychoruchowa nieadekwatny do rozwoju dziecka język dotyczący sfery seksualnej koszmary, lęki nocne o treści dotyczącej wykorzystania seksualnego
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE DIAGNOSTYKA Objawy psychologiczne: (3) trudności w koncentracji uwagi myśli samobójcze wycofywanie się z kontaktów społecznych agresja seksualna wobec rówieśników silne poczucie winy wciąganie młodszych dzieci w nietypowe zabawy seksualne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE Objawy psychologiczne: DIAGNOSTYKA (4) zachowanie regresywne lęk wobec płci odmiennej picie alkoholu, narkotyzowanie się zaburzenia łaknienia-bulimia dolegliwości psychosomatyczne - bóle brzucha, nudności, wymioty
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE DIAGNOSTYKA Objawy pośrednie, somatyczne: urazy zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych- zasinienia i krwawe wybroczyny na podniebieniu, kończyny dolne i górne
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE - POSTĘPOWANIE powiadomienie prokuratury lub policji o popełnieniu przestępstwa wywiad lekarski badanie ginekologiczne wykonanie fotografii znalezionych zmian zapewnienie pomocy psychoterapeutycznej
POSTĘPOWANIE - ROZMOWA Z to nie jego wina DZIECKIEM JESTEŚ DOBRYM DOROSŁYM. POWIEDZ DZIECKU, ŻE: dobrze, że komuś powiedziało jeśli ten fakt ukrywało nadal nie ponosi żadnej winy pomożesz mu
ZASADY DIAGNOSTYKI FIZYKALNEJ rozmowa z dzieckiem badanie stanu ogólnego dziecka poszukiwanie objawów związanych z przemocą badanie narządów płciowych na samym końcu
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE - DIAGNOSTYKA ciąża Objawy pewne: choroba przenoszona drogą płciową nasienie w pochwie włosy, krew, ślina, komórki naskórka z obcym DNA w pochwie, jamie ustnej, pod paznokciami
BADANIE GINEKOLOGICZNE wyjaśnienie dziecku celu badania obecność matki ocena ciągłości skóry badanie ogrzanymi wziernikami pobranie wymazu z pochwy
ELEMENTY JATROGENNEJ KRZYWDY Nadmierna interwencja profesjonalna Powtarzanie przesłuchania (wywiady) Powtarzane badania fizyczne Negatywna zmiana stylu życia Podejmowanie decyzji obronnych Stawianie się do sądu Podtrzymywane leczenie Nadmierne leczenie Opieka zastępcza
NASTĘPSTWA -ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO brak reakcji na otoczenie niezdolność do przeżywania przyjemności bezsenność, lęk, depresja, myśli samobójcze natrętne wspomnienia i koszmary przytępienie uczuciowe izolacja od innych ludzi Starzomska M.: Moje ciało jest złe: historia wykorzystywania seksualnego i fizycznego u dziewcząt z zaburzeniami odżywiania. Dziecko Krzywdzone 2006; 14: 49-60
WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE - następstwa - prostytucja w przyszłości - stosowanie przemocy wobec innych w późniejszym wieku - nerwice, depresje, zaburzenia psychiczne - obniżenie samooceny, poczucia własnej wartości - zaburzenia identyfikacji z rolą męską/żeńską - agresja, - oziębłość Herman J.H.: Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi, Warszawa, PWN; 1999
Międzypokoleniowe transmitowanie przemocy Co szóste dziecko krzywdzone w dzieciństwie dopuszcza się aktów przemocy w dorosłym życiu. Przekształcanie się ofiary w sprawcę szczególnie odnosi się do pedofilów i osób molestujących dzieci Przemoce obserwowana i doświadczana w dzieciństwie nie jest pewnym predykatorem przemocy w życiu dorosłym.