Prezentacja Wiatr Gleba
Wiatr Wiatr jest elementem klimatu jako całości. Jest to poziomy lub prawie poziomy ruch powietrza względem powierzchni ziemi spowodowany róŝnicą ciśnienia atmosferycznego na znacznych obszarach kuli ziemskiej oraz ruchem obrotowym Ziemi. Wiatr jest jednym ze składników pogody.
Kierunek wiatru, z którego wieje, decyduje o tym, czy napływa powietrze suche czy wilgotne, ciepłe czy zimne. Wiatr moŝe wiać z obszarów wyŝszego ciśnienia do obszarów niŝszego ciśnienia. Natomiast na szybkość wiatru wpływa gradient ciśnienia i wysokości nad powierzchnią gruntu. Wiatr określają dwa parametry- kierunek, oznaczający, skąd wieje wiatr, określany m.in.za pomocą róŝy wiatrów oraz prędkości, wyraŝana najczęściej w m\s lub km\godz.,węzłach ( mila morska\godz., oraz w umownej skali Beaufora.
Jako czynnik ekologiczny działa na organizmy wielostronnie. Wpływa na zachowanie się i obyczaje zwierząt, budowę organizmów a takŝe rozsiedlanie gatunków.
Wiatr jest czynnikiem mechanicznym PoniewaŜ muszą z nim walczyć większe jak i mniejsze zwierzęta latające. Przeciwstawić się musza takŝe rośliny a zwłaszcza drzewa i krzewy, zwykle gdy działają silne prądy powierza np.wiatr obniŝa górną granicę lasu na izolowanych pasmach górskich.
Wiatr jest czynnikiem selekcjonującym W miejscach wystawionych na silne wiatry usuwane są wszystkie zwierzęta latające. Dlatego dobór naturalny preferuje tylko takie osobniki które potrafią przystosować się np. mewy orientują się pozytywnie, kierując głowę do wiatru w przypadku prądów powietrza od strony oceanu a tym samym unikając mroźnych wiatrów od strony kontynentu.
Wiatr jako czynnik rozsiedlania gatunków Wiatr ułatwia rozprzestrzenianie się gatunkom aerodynamicznym, np. pająkom których młode unoszą się na powietrzu jako tzw. babie lato. Z takiej formy rozprzestrzeniania się korzystają teŝ liczne gatunki anemochoryczne, których nasiona i owoce roznoszone są przy pomocy wiatru, np. mniszek lekarski
Wiatr jest czynnikiem wysuszającym PoniewaŜ powoduje on nierównomierne zwilgocenie gleby oraz jej erozje eolityczną. Stwarza takŝe niejednakowe warunki wegetacji roślin i Ŝycia zwierząt na przedwiośniu, np. przenoszenie śniegu z wyŝszych warstw terenu do zagłębień. Wiatr powodując wir na brzegach morskich ma wpływ na strefowość rozmieszczenia glonów.
Wiatr jako potęŝny czynnik niszczący Powstają w wyniku bezpośredniego działania silnych wiatrów np. wiatrołomy drzew. Wyrąb drzew moŝe ułatwić drogę wiatrom która doprowadza do erozji gleb leśnych. Silny wiatr wraz z intensywnymi opadami atmosferycznymi przyczynia się do strat gospodarczych wywołanych wyleganiem zbóŝ.
Wiatr jest czynnikiem powodującym zakłócenia powierzchni wody W duŝym stopniu na Ŝycie w brzegowej strefie umoŝliwiając mieszanie się wód( mieszanie składników pokarmowych, rozpuszczalność gazów atmosferycznych). Co ciekawe wiatr przyczynia się do łamania grzbietów fal, co uniemoŝliwia przenoszenie energii kinetycznej do podpowierzchniowej strefy fal. TakŜe powoduje tworzenie się prądów dryfowych.
Bezpośredni wpływ wiatru na organizmy Polega na zwiększeniu szybkości parowania i szybszym traceniu ciepła. Chodzi u miedzy innymi o zwiększenie transpiracji zwierząt i parowania wody z powierzchni ciała zwierząt. Intensyfikowanie transpiracji szparkowej jak i kutikularnej powoduje wysuszenie roślin, te zjawisko najczęściej występuje w górach i nad morzem. Pączki odgałęzień bocznych naraŝonych na częste działanie wiatru są wysuszone i dlatego gałęzie mają jednostronny układ przypominający sztandar na wietrze.
Ekologiczne skutki Mają pionowe ruchy powietrza. Silny pionowy ruch ciepłego powietrza w górne chłodne warstwy atmosfery powoduje powstanie chmur i opadów. Zimne powietrze spływające w dół powoduje powstawanie tzw. mrowisk, co często obserwuje się w górach nad obszarami zalesionymi.
Gleba Biologiczna czynna powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych ( głównie organizmów Ŝywych, klimatu i wody) i polegająca stałym przemianom. Gleba jest kluczową częścią ekosystemów, w niej znajdują się mineralne składniki odŝywcze roślin, następuje teŝ proces chemicznego rozkładu martwej materii organicznej i jej mineralizacja. Tu znalazły swoje środowisko Ŝycia liczne organizmy. Przestrzenie między cząsteczkami gleby wypełniają gazy i woda z solami oraz rozpuszczonymi związkami organicznymi ( tzw. roztwór glebowy).
Gleba składa się z trzech warstw: stałej-obejmującej cząsteczki mineralne, organiczne i organiczno- mineralne o róŝnym stopniu rozdrobnienia; ciekłej- wody, w której są rozpuszczane związki mineralne i organiczne tworzące roztwór glebowy; gazowej- mieszaniny gazów i pary wodnej;
Wzajemny układ trzech faz moŝe ulegać znacznym zmianom pod wpływem procesów glebotwórczych i integracji człowieka. Kształtowanie stosunków ilościowych pomiędzy poszczególnymi fazami moŝna osiągnąć przez wykonanie melioracji wodnych, aglomeracji, uprawę roli itp. Stosunki ilościowe trzech faz w glebie charakteryzuje się przez określenie gęstości objętościowej, porowatości, wilgotności i zwięzłości
Gleba zbudowana jest z warstw, tj. poziomów gleby, których następstwo od powierzchni ku dołowi nazywa się profilem glebowym. Typowy profil glebowy składa się z: górnego poziomu próchniczego, to wierzchnia warstwa Ŝyznych gleb, czyli próchnica, powstała dzięki gniciu i fermentacji ściółki roślinnej oraz odchodów i obumarłych szczątków zwierząt; niŝej leŝącego mineralno- próchniczego; mineralnego poniewaŝ związki organiczne, zanim tu dotarły, zostały przez reducentów przekształcone w procesie mineralizacji w związki nieorganiczne i przemieszane z rozdrobnioną skałą macierzystą; jest połoŝony na słabo choć w róŝnym stopniu przekształconym utworze macierzystym, tj. skały macierzystej, materiału przyniesionego wskutek działania siły ciąŝenia lub przez wodę naniesionego przez lodowce lub przez wiatr. Gleby utworzone z materiałów naniesionych mogą być bardzo Ŝyzne, np. lessy w delcie Wisły
Gleby w poszczególnych regionach klimatycznych bardzo się róŝnią. W podłoŝu stepów trawiastych zachodzi szybko proces humifikacji, przy bardzo wolno przebiegającej mineralizacji. Wynika to z tego, Ŝe trawy Ŝyją krótko i w stepie przybywa duŝa ilość materii organicznej, która szybko ulega rozkładowi pozostawiając znaczną ilość próchnicy. W lesie natomiast ściółka i korzenie rozkładają się bardzo powoli, a mineralizacja zachodzi szybko, to poziom próchniczy pozostaje cieki
Przyczyną bujnego rozwoju roślinności wilgotnych lasów równikowych jest szybki obieg materii. Pierwiastki biogenne są zmagazynowane w Ŝywych roślinach. W lesie równikowym funkcjonuje zatem tylko jeden magazyn konieczny do Ŝycia pierwiastków biogennych są nimi same rośliny. Ciekawością jest to, Ŝe nie udaje się zagospodarować rolniczo terenów po wycinanych lasach równikowych. Mimo ciepła i wilgoci plony są bardzo niskie. Przyczyną tego jest jałowość gleb tropikalnych ( brakuje im fosforu, potasu, azotu i wapnia) oraz ich szybka erozja wodna i wietrzna.
Na północy po wykarczowaniu lasu i zaoraniu brunatnej gleby moŝna uzyskać nie mały plon. Są to tereny na których człowiek gospodaruje od setek lat i nie był nigdy zmuszony di ich opuszczenia.
Dziękuję za uwagę Emilia Domańska FPO II