Pomiary w gazownictwie Dr Stanisław Łuczyński



Podobne dokumenty
PRZETWORNIKI POMIAROWE

POMIARY CIEPLNE KARTY ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH V. 2011

Mechatronika i inteligentne systemy produkcyjne. Sensory (czujniki)

SYSTEMY POMIAROWE POLITECHNIKA KRAKOWSKA ZAGADNIENIA DR INŻ. JAN PORZUCZEK

PODSTAWY AUTOMATYKI I. URZĄDZENIA POMIAROWE W UKŁADACH AUTOMATYCZNEJ REGULACJI. Ćwiczenie nr 1 WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK STATYCZNYCH

VIGOTOR VPT-13. Elektroniczny przetwornik ciśnienia 1. ZASTOSOWANIA. J+J AUTOMATYCY Janusz Mazan

PRZETWORNIKI CIŚNIENIA. ( )

WAT - WYDZIAŁ ELEKTRONIKI INSTYTUT SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH. Przedmiot: CZUJNIKI I PRZETWORNIKI Ćwiczenie nr 1 PROTOKÓŁ / SPRAWOZDANIE

LABORATORIUM PODSTAW METROLOGII M-T Ćwiczenie nr 5 BADANIE CZUJNIKÓW CIŚNIENIA.

Czujniki temperatur, termopary

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są

JUMO MAERA S25. Sonda do pomiaru poziomu. Zastosowanie. Opis skrócony. Korzyści dla Klienta. Właściwości. Karta katalogowa 40.

POMIAR NATĘŻENIA PRZEPŁYWU

SPIS TREŚCI Obliczenia zwężek znormalizowanych Pomiary w warunkach wykraczających poza warunki stosowania znormalizowanych

INSTYTUT ELEKTROENERGETYKI POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ BADANIE PRZETWORNIKÓW POMIAROWYCH

PRZYRZĄDY POMIAROWE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

II.B ZESTAWY MONTAŻOWE GAZOMIERZY ZWĘŻKOWYCH Z PRZYTARCZOWYM SZCZELINOWYM ODBIOREM CIŚNIENIA

Więcej niż automatyka More than Automation

WYDZIAŁ PPT / KATEDRA INŻYNIERII BIOMEDYCZNE D-1 LABORATORIUM Z MIERNICTWA I AUTOMATYKI Ćwiczenie nr 13. Czujniki ciśnienia

(zwane również sensorami)

WYDZIAŁ PPT / KATEDRA INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ D-1 LABORATORIUM Z MIERNICTWA I AUTOMATYKI Ćwiczenie nr 13. Czujniki ciśnienia

CZUJNIKI I UKŁADY POMIAROWE

VIGOTOR VPT-12. Elektroniczne przetworniki ciśnienia VPT 12 stosuje się w 1. ZASTOSOWANIA. J+J AUTOMATYCY Janusz Mazan

Termometr dylatacyjny

HYDRUS WODOMIERZ ULTRADŹWIĘKOWY

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA KATEDRA INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ LABORATORIUM CZUJNIKÓW I POMIARÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH K-7/W11

Karta katalogowa DS34. Przełącznik ciśnieniowy różnicowy DB_PL_DS34 ST4-A 12/15 * *

Wybrane elementy elektroniczne. Rezystory NTC. Rezystory NTC

Spis treści. 1. Wprowadzenie 15. Wstęp Definicja pomiaru i terminów z nim związanych Podstawowe pojęcia 19

Temat: POMIAR SIŁ SKRAWANIA

Wojskowa Akademia Techniczna Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu

Spis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania

Membranowe systemy pomiarowe. Zastosowanie. Specjalne właściwości. Opis

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Pomiary elektryczne wielkości nieelektrycznych

Czujniki i urządzenia pomiarowe

Temat nr 3: Pomiar temperatury termometrami termoelektrycznymi

Pracownia Automatyki Katedry Tworzyw Drzewnych Ćwiczenie 2 str. 1/7 ĆWICZENIE 2

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, INSTYTUT INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ I POMIAROWEJ LABORATORIUM CZUJNIKÓW I POMIARÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH I-21

JUMO MAERA S26. Sonda do pomiaru poziomu. Zastosowanie. Opis skrócony. Właściwości. Korzyści dla Klienta. Karta katalogowa 40.

Oferta Firmy

Przetworniki ciśnienia do zastosowań ogólnych typu MBS 1700 i MBS 1750

Karta katalogowa Strona 1 / 5

WYKŁAD 10 METODY POMIARU PRĘDKOŚCI, STRUMIENIA OBJĘTOŚCI I STRUMIENIA MASY W PŁYNACH

Manometr membranowy z urządzeniem kontaktowym Model PGS43.1x0, wersja ze stali nierdzewnej

Arkusz informacyjny MJ MJ

Siatka spiętrzająca opis czujnika do pomiaru natężenia przepływu gazów. 1. Zasada działania. 2. Budowa siatki spiętrzającej.

HYDRUS DOMY JEDNORODZINNE

OPIS ZAMÓWIENIA. Sprzedaż i dostawa ciepłomierzy ultradźwiękowych i mechanicznych z aktywnym modułem radiowym

Wymagania dotyczące ciśnień w instalacjach Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późn. zm. PN-C-04753:2002 Bąkowski Konrad, Sieci i instalacje gazowe

Regulator przepływu (PN 25) AVQ - na powrót i na zasilanie

Manometr różnicowy z elektrycznym sygnałem wyjściowym Model A2G-15

Oferta Firmy 2013

Przetworniki ciśnienia do zastosowań przemysłowych typu MBS 4510

Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia

Pomiar rezystancji metodą techniczną

Przegląd produktów. Instrumenty pomiarowe i urządzenia kalibracyjne SIKA. Jakość dzięki tradycji

Mechatroniczny Pomiar Ciśnienia. Zastosowanie. Specjalne właściwości. Opis

Pomiar wielkości nieelektrycznych: temperatury, przemieszczenia i prędkości.

Karta charakterystyki online FLOWSIC30 GAZOMIERZE

Miernictwo I INF Wykład 13 dr Adam Polak

Wymiar: Forma: Semestr: 30 h wykład VII 30 h laboratoria VII

Termometr bimetaliczny z urządzeniem kontaktowym Wykonanie ze stali CrNi, model 55

Polskie Normy opracowane przez Komitet Techniczny nr 277 ds. Gazownictwa

Układy zasilania samochodowych silników spalinowych. Bartosz Ponczek AiR W10

WYDZIAŁ PPT / KATEDRA INŻYNIERII BIOMEDYCZNE D-1 LABORATORIUM Z MIERNICTWA I AUTOMATYKI Ćwiczenie nr 14. Pomiary przemieszczeń liniowych

Wysokojakościowy przetwornik z wbudowanym separatorem Do sterylnych procesów technologicznych Model DSS19T, z przyłączem typu SMS

TERMOMETRY MANOMETRYCZNE WSKAZÓWKOWE

Miernik przepływu powietrza Model A2G-25

Ultradźwiękowy przetwornik przepływu SONO 1500 CT

Doświadczenia w eksploatacji gazomierzy ultradźwiękowych

KONDUKCYJNA WYMIANA CIEPŁA - STYKOWY POMIAR TEMPERATURY

Regulator różnicy ciśnień i przepływu (PN 25) AVPQ - na powrót, nastawa zmienna AVPQ 4 - na zasilanie, nastawa zmienna

Miernictwo - W10 - dr Adam Polak Notatki: Marcin Chwedziak. Miernictwo I. dr Adam Polak WYKŁAD 10

SPRĘŻ WENTYLATORA stosunek ciśnienia statycznego bezwzględnego w płaszczyźnie

Wysokojakościowy przetwornik z wbudowanym separatorem Do sterylnych procesów technologicznych Model DSS22T, z przyłączem typu Clamp

Regulator przepływu ze zintegrowanym zaworem regulacyjnym (PN 16, 25, 40*) AFQM, AFQM 6 montaż na rurociągu zasilającym i powrotnym

Czujniki podczerwieni do bezkontaktowego pomiaru temperatury. Czujniki stacjonarne.

MAKING LIGHT WORK. SONDA FOCUS PRZEPŁYWOMIERZA ŚWIECY OPIS:

Arkusz informacyjny Regulator różnicy ciśnień (PN 16, 25, 40) AFP(-9) / VFG 2(1) montaż na rurociągu zasilającym i powrotnym, nastawa zmienna

Opis serii: Wilo-Drain TP 80/TP 100

Instrukcja obsługi. Model

PolluStat. Ciepłomierz kompaktowy do pomiaru energii cieplnej i chłodu. Zastosowanie

Regulator przepływu ze zintegrowanym zaworem regulacyjnym (PN 16, 25, 40*) AFQM, AFQM 6 montaż na rurociągu zasilającym i powrotnym

Manometr różnicowy Model A2G-10

Miernik wielofunkcyjny z pamięcią DO Test-Therm

Podstawowe definicje Dz. U. z 2007 r. Nr 18, poz. 115

Wykaz urządzeń Lp Nazwa. urządzenia 1. Luksomierz TES 1332A Digital LUX METER. Przeznaczenie/ dane techniczne Zakres /2000/20000/ lux

CECHOWANIE TERMOELEMENTU Fe-Mo I WYZNACZANIE PUNKTU INWERSJI

Przetwornik ciśnienia JUMO dtrans p30 Typ

ZASADA DZIAŁANIA miernika V-640

Wysokojakościowy przetwornik z wbudowanym separatorem Dla procesów sterylnych Model DSS18T, z przyłączem mleczarskim

Manometr różnicowy Wersja ze stali CrNi, z membraną Model , konstrukcja w całości spawana

Regulator przepływu (PN 25) AVQ - na powrót i na zasilanie

Przetworniki ciśnienia typu MBS - informacje ogólne

IO.AS-dP.01 APLISENS PRODUKCJA PRZEMYSŁOWEJ APARATURY POMIAROWEJ I ELEMENTÓW AUTOMATYKI INSTRUKCJA OBSŁUGI (DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA)

Prof. Eugeniusz RATAJCZYK. Czujniki pomiarowe

Przetwornik ciśnienia Rosemount 951 do suchego gazu

Przetworniki ciśnienia do zastosowań ogólnych typu MBS 1700 i MBS 1750

Transkrypt:

Pomiary w gazownictwie Dr Stanisław Łuczyński E-mail: sluczyn@agh.edu.pl

Pomiary Pomiar jest to czynność porównania danej wielkości fizycznej z inną wielkością tego samego rodzaju, przyjętą za jednostkę [3]. A={A} [A] gdzie: {A} -współczynnik oznaczający liczbę jednostek, [A] - jednostka wielkości A. Pomiary dzielimy na: pomiary bieżące, pomiary badawcze, pomiary kontrolne lub sprawdzające, pomiary odbiorcze. Cechy przyrządów pomiarowych: niezawodność, powtarzalność wyników, dokładność, czułość.

Właściwości urządzeń pomiarowych. Zakres pomiarowy Niejednoznaczność sygnału wyjściowego Liniowość charakterystyki statycznej urządzenia Próg czułości (<0,1...0,25 błędu podstawowego urządzenia) Wzorcowanie przyrządów (za pomocą przyrządów wzorcowych) Cechowanie przyrządów (zależności miedzy wielkością mierzoną a odczytem) Klasyfikacja przyrządów pomiarowych Zasadnicze kryteria klasyfikacji przyrządów pomiarowych to: - fizyczne zasady działania, - konstrukcja przyrządu, - rodzaj skali, - dokładność pomiaru, - zastosowanie do określonych rodzajów pomiaru.

Przyrządy pomiarowe można podzielić na: - przyrządy o bezpośrednim wskazaniu w miejscu pomiaru, - przyrządy zdalnie wskazujące, - przyrządy sterujące i sygnalizujące, - przyrządy liczące i sumujące. Skale przyrządów pomiarowych: s = ax, s = ax n, s = a lnx Metody pomiaru: - metoda wychyłową, - metoda kompensacyjną. Typy przyrządów pomiarowych (czujników): - generacyjne: termoelektryczne, piezoelektryczne, fotoelektryczne,... - parametryczne: indukcyjne, pojemnościowe, rezystancyjne.

Błędy pomiaru Pomiary bezpośrednie i pośrednie [2, 3]. Błąd bezwzględny pomiaru x= x x* gdzie: x wielkość mierzona, x* wielkość rzeczywista Błąd względny pomiaru δ = x x* Błąd podstawowy urządzenia - wartość maksymalna względnego błędu pomiaru. Klasa dokładności przyrządu K = x x max max x min 100% 0,06; 0,1; 0,16; 0,25; 0,4; (0,5); 0,6; 1,0; 1,6 (1,5); 2,5; 4; 6 bardzo dokładne średnio dokładne

Błąd systematyczny Poprawka Najprostszy sposób wyboru x*: n x i= 1 x* = x = n i Błąd przypadkowy

Przebieg krzywych Gaussa w zależności od odchylenia standardowego = 2 2 2 ) ( exp 2 1 ) ( σ π σ x x y gdzie: x jest wielkością pomiarową, a σ nosi nazwę odchylenia standardowego rozkładu. Rozkład opisany takim równaniem nosi nazwę rozkładu normalnego

= = = n i i x x x x n 1 2 2 ) ( 1 1 σ σ = = n i i x x x n n S 1 2 ) ( 1) ( 1 ts x x x ± = Rozkład normalny Rozkład Studenta

Pomiary temperatury Pryrządy do pomiaru temperatury Rodzaj termometru Zakres pomiarowy ( o C) Rozszerzalnościowy Ciśnieniowy Rezystancyjny (oporowy) Termoelektryczny Pirometr -190 600-160 600-200 500-50 1700 400 3500 Bezstykowe Stykowe Pirometry: radiacyjne, fotoelektryczne, monochromatyczne, Termometry nielektryczne Termometry elektryczne Rozszerzalnościowe Ciśnieniowe Generacyjne Parametryczne Cieczowe Bimetalowe Delatacyjne Cieczowe Gazowe Kondencacyjne Termoelektryczne Szumy cieplne Rezystancyjne Półprzewodnikowe Elektrolityczne Magnetyczne Pojemnościowe

Pirometry cyfrowe SOLONET Pirometry cyfrowe Zakres: od 250 do 1750 C Optyka 100:1 Wyjścia: 4..20mA, RS 485, Ethernet,styk www.introl.pl SYSTEM 4 Pirometry przemysłowe Zakres: od 0 do 2800 C 12 typów pirometrów 4 procesory Wersje światłowodowe LAND CDA Pomiar temperatury spalin Bezkontaktowy pomiar temperatury CO2 Zakres 400..1800 C Dokładność 0,5 %

Seria BT Termometr przemysłowy bimetaliczny Obudowa i elementy stykające z medium: stal nierdzewna Zakresy: do 600 C Klasa dokładności: 1,0 % Seria ST Termometr gazowy Obudowa i elementy stykające z medium: stal nierdzewna Zakresy: do 600 C Klasa dokładności: 1,0 % www.introl.pl

Termometry generacyjne Omnigrad S TC61 Termopara (typ J lub K), Średnica: 9, 11 lub 12 mm Zakres pomiarowy: typ J: -40... 750 C typ K: -40... 1100 C Omnigrad S TC65 Termopara (typ J lub K) Średnica: 3 lub 6 mm Zakres pomiarowy: typ J: -40... 750 C typ K:-40... 1200 C Omnigrad S TC61-65 są przemysłowymi termometrami z wkładem termoelektrycznym w oslonie rurowej. Wykonanie termometrów zgodne z normami EN 50014/18/20 (dopuszczenie ATEX) zapewnia możliwość stosowania ich w strefach zagrożonych wybuchem. Dostępne są również wersje z programowalnymi przetwornikami temperatury (4 20 ma/hart lub PROFIBUS-PA ) wbudowanym w główce termometru. Producent: Endress+Hauser www.pl.endress.com Termopary płaszczowe typu TTP Średnica od 0,5 mm Zakres pomiar.: -200...+1335 oc Producent: TERMOAPARATURA WROCŁAW

Zasada działania termometru termoelektrycznego Do pomiaru temperatury może być wykorzystywane zjawisko termoelektryczne, polegające na powstawaniu zależnej od temperatury siły elektromotorycznej E na styku dwóch różnych metali A i B, o różnej koncentracji swobodnych elektronów n A i n B. W wyniku dyfuzji tych elektronów na styku metali powstaje dyfuzyjna różnica potencjałów [2]. Termoelementy otrzymuje się łącząc trwale (przez zespawanie, zlutowanie, zagniecenie) końce drutów z odpowiednich metali. E = k e ln n n B A ( T T ) = C( T ) 1 0 1 T0

Parametry niektórych termoelementów Termoelement Zakres pomiarowy C Temperatura C Napięcie mv Platynorod-platyna (typ S) (90%Pt+10%Rh) (100%Pt) 0 1700 100 500 1000 0,643 4,221 9,570 Nikielchrom-nikiel (90%Ni+10%Cr) (100%Ni) 0 1000 100 500 1000 4,10 20,64 41,31 Żelazo-konstantan (typ J) (100%Fe) - (60%Cu+40%Ni) -200 750-100 100 500-4,60 5,37 27,84 Miedź-konstantan (typ T) (100%Cu) - (60%Cu+40%Ni) -200 500-100 100 500-3,40 4,25 27,4 Chromel-alumel (typ K) (90,5%Ni+9,5%Cr) (94,5%Ni+5,5%Al,Mn,Si) -200 1300 100 500 1000 4,10 20,65 41,32

Termometry rezystancyjne (oporowe) platyna (od -200 o C do +800 o C nikiel (od -150 o C do +200 o C) niepewność 0,5 o C, miedź (od -200 o C do +120 o C), niepewności 0,1 o C, wolfram (od -70 o C do +2700 o C), niepewność od 1 do 2 % zakresu pomiarowego[2, 3]. Charakterystyki termometryczne metali Budowa sensorów termometrów rezystancyjnych (termorezystorów) Legenda: a) sensor termometru rezystancyjnego na karkasie krzyżowym, b) sensor termometru rezystancyjnego na płaskiej płytce, c) sensor termometru rezystancyjnego nawinięty bifilarnie, zabezpieczony ceramiką lub szkłem, d) sensor termometru rezystancyjnego foliowy[2].

R t = R 0 (1 + A t + B t 2 + C t 3 ) od -200 o C do 0 o C R t = R 0 (1 + A t + B t 2 ) od 0 o C do +850 o C Platynowe termometry rezystancyjne Pt 100 Producent ABB Oprócz czujników Pt 100 produkowane są czujniki Pt 500 i Pt 1000, które mają głównie zastosowanie w urządzeniach, zasilanych z baterii (przeliczniki, kolektory gazomierzy, ciepłomierze), One dają taki sam sygnał napięciowy, jak Pt 100 przy 5- lub 10-krotnie mniejszym zużyciu energii.

Cyfrowy przetwornik temperatury MacT/A MacT/A jest cyfrowym przetwornikiem temperatury z termometrem rezystancyjnym, zasilanym z linii, dwuprzewodowej, w której jednocześnie zmienia prąd w zakresie 4-20 ma proporcjonalnie do temperatury mierzonej. MacT/A jest przeznaczony do pomiaru temperatury mediów nie agresywnych oraz agresywnych, na które odporna jest obudowa przetwornika wykonana ze stali kwasoodpornej. Przetwornik temperatury MacT/A jest urządzeniem całkowicie iskrobezpiecznym.

ES-1319 Miernik temperatury z czytelnym wyświetlaczem Wejście termopara typu K Zakres pomiarowy -50..1350 C www.introl.pl

Pomiary ciśnienia Jednostki ciśnienia Pa=N/m 2, hpa=10 2 Pa, kpa=10 3 Pa, MPa=10 6 Pa. bar=10 5 Pa, tor (Tr)=1 mm Hg=133.322 Pa, 1 mm H 2 O=9.80665 Pa atmosfera fizyczna (atm)=760 mm Hg=101325 Pa. atmosfera techniczna(at)=1kg/cm 2 =98066.5 Pa. funt na cal kwadratowy (pound per square inch, psi)=6897.5 Pa funt na stopę kwadratową (pound per square foot, psf)=47.84 Pa Klasyfikacja przyrządów pomiarowych ze względu na przeznaczenie barometry, manometry ciśnienia absolutnego pomiar ciśnienia absolutnego manometry różnicowe pomiar różnicy ciśnień manometry pomiar nadciśnienia wakuometry pomiar podciśnienia

Przyrządy do pomiaru ciśnienia Manometry nieelektryczne: cieczowe, sprężyste Manometry cieczowe: dwuramienne U rurka, jednoramienne - z rurką pochyłą,

Manometry sprężyste (z rurką sprężystą, z przeponą sprężystą, z komorą sprężystą, z przegrodą wiotką)

Rurki Burdona są okrągłymi rurkami o przekroju owalnym. Ciśnienie medium napiera na wnętrze takiej rurki powodując zaokrąglenie jej przekroju. Powstanie krzywizny powoduje naprężenie pierścienia rurki i jej wygięcie. Swobodna końcówka rurki wykonuje ruch, który odzwierciedla pomiar ciśnienia.ruch ten powoduje odpowiednie odchylenie wskazówki. Manometr wzorcowy z rurka Bourdona MBW-SN-Cu Dopuszczalne zakresy ciśnień od (0...0,6 bar) do (0...4000 bar) przy klasie dokładności od 0,1 do 4.0%.

MAN...(modele RF2,RF3) Manometry membranowe Czujniki manometrów przeponowych to okrągłe, zwinięte membrany. Są one zaciśnięte pomiędzy krawędziami dwóch kołnierzy (lub przyspawane) i poddawane ciśnieniu medium działającemu na jedną stronę przepony. Odkształcenie powstałe w ten sposób stanowi pomiar ciśnienia. Przy pomocy płynu przekazującego hydraulicznie ciśnienie wskazywane jest przez wskazówkę. Zakresy ciśnienia: (0...16 mbar) do (0...40 bar) - odpowiednio (0...1,6 kpa) do (0...4 MPa) przy klasie dokładności od 0,6 do 2,5%. MAN...(modele PF,PG) Zakres ciśnienia: od -1200...0 mbar do 0...40 bar www.kobold.p

Manometry elektryczne Przetworniki ciśnienia: generacyjne i parametryczne PDA Przetworniki piezoelektryczne Zjawisko piezoelektryczne lub efekt piezoelektryczny zjawisko fizyczne polegające na mechanicznej deformacji kryształu pod wpływem zewnętrznego pola elektrycznego (zjawisko piezoelektryczne proste), a także: na powstawaniu na przeciwległych ścianach kryształów ładunków elektrycznych przeciwnego znaku w wyniku deformacji kryształu (zjawisko piezoelektryczne odwrotne). Piezoelektryczność występuje w tych kryształach, które nie mają swojego środka symetrii, np. kryształ kwarcu, tytanian baru, sól Seignette a. Materiały takie nazywane są piezoelektrykami. Legenda: 1 membrana, 2 kryształ, 3 okładki[2]. Schemat piezoelektrycznego sensora ciśnienia oraz wzmacniacza ładunku

Przetworniki piezorezystancyjne Przetwornik ciśnienia typu PC-28 Zakres [MPa]: 0,10; 0,24; 0,64; 1,00; 2,4; 6,4; 10; 24; 64 Klasa dokładności : 0,2 www.aplisens.com.pl Budowa Elementem pomiarowym jest piezorezystancyjny czujnik krzemowy oddzielony od medium przez membranę separującą i wybraną ciecz manometryczną. Zalany silikonem układ elektroniczny znajduje się w obudowie o stopniu szczelności od IP 65 do IP 67 w zależności od zastosowanego przyłącza elektrycznego. Seria 23 Ei Zakres: od 0,2 do 1000 bar. producent: Keller www.merazet.pl

Manometry indukcyjnościowe Manometry z przeponą sprężystą i przetwornikiem indukcyjnościowym są wykorzystywane zazwyczaj w układach automatyki. Przepona tych przyrządów powinna znacznie się odkształcać, aby rdzeń ferromagnetyczny przetwornika przemieszczał się wyraźnie względem uzwojenia cewki zmieniając indukcyjność. Zazwyczaj przetworniki do manometrów tego typu są budowane w układzie różnicowym, tak by sygnał wejściowy oddziaływał przeciwnie na każdą cewkę. Ponieważ czynniki zakłócające (temperatura, zmiany zasilania) oddziałują na obie cewki jednakowo, możliwa jest kompensacja tych zakłóceń. Układy różnicowe pozwalają na uzyskanie maksymalnej czułości przetworników indukcyjnościowych i linearyzację ich charakterystyki. Układy pomiarowe z przetwornikami indukcyjnościowym zasila się prądem zmiennym o częstotliwości do 100 khz.

Manometr MAN-ZF Zakres ciśnienia: od 0...0,6 bar do 0...600 bar Klasa dokładności: 1 Manometr MAN...(modele PF,PG) Manometry membranowe kontaktowe; zwykłe lub wypełnione gliceryną; w obudowie ze stali nierdzewnej; ze sprężyna magnetyczna albo indukcyjnym zestykiem Zakres ciśnienia: od -1200...0 mbar do 0...40 bar Klasa dokładności: 1,6 www.kobold.pl

Przetworniki pojemnościowe Przetworniki pojemnościowe wykorzystują zjawisko zmiany pojemności kondensatora wraz ze zmianą odległości między jego okładzinami. W przetwornikach tego typu przepona stanowi zazwyczaj jedną z okładzin kondensatora dzięki czemu można dokonywać pomiaru jej położenia w sposób bezstykowy. Ponieważ ugięcie przepony jest uzależnione od różnicy ciśnień działających na jej obie powierzchnie, wykonuje się często te przyrządy jako manometry różnicowe, w tym przypadku przepona jest wspólną okładziną dwóch kondensatorów zbudowanych po jej obu stronach. Tak powstały kondensator podwójny stanowi dwie gałęzie pojemnościowego mostka pomiarowego [2].

Typowym przykładem wykonania takiego przemysłowego manometru różnicowego jest przyrząd firmy Rosemount AG pokazany na rysunku. Zmiany ciśnień pomiarowych są doprowadzane do przepony pomiarowej (będącej elementem przetwornika pojemnościowego) za pośrednictwem oleju silikonowego wypełniającego manometr pomiędzy przeponami oddzielającymi. Zakres pomiarowy takiego manometru wynosi 1,2 kpa-:-7 MPa. FUJI FKP Inteligentny przetwornik ciśnienia Zakres: od 0...0,08 do 0...100 bar Klasa dokładności: 0,1 % www.introl.pl

Manometry z przeponą sprężystą i przetwornikiem tensometrycznym od czasu zastosowania tensometrów półprzewodnikowych zdobywają coraz większą popularność dzięki osiąganej dużej czułości i dokładności pomiaru. Schemat takiego manometru pokazano na rysunku. Komorę pomiarową stanowi sztywny korpus zamknięty płaską przeponą o sztywności dobranej odpowiednio do przewidywanego zakresu pomiarowego. Na przeponę naklejony jest przetwornik tensometryczny, którym jest zazwyczaj tensometr półprzewodnikowy cienkowarstwowy otrzymywany przez naparowanie np. bizmutu lub germanu na elastycznym podłożu neutralnym. Legenda: 1- element krzemowy, 2- tensometry, 3- membrana separująca, 4- trzpień, 5- mieszek sprężysty, 6- sprężyna [2].

Jako przetworniki stosuje się też monokrystaliczne tensometry półprzewodnikowe wykonane z bardzo cienkich pasków wycinanych z monokryształu domieszkowego krzemu lub germanu. Dokładność pomiaru ciśnienia tego typu manometrów zależy od kleju zespalającego tensometr z przeponą. Powinien on zapewnić tensometrowi podleganie takim samym odkształceniom jak przepona. Klej ten nie może zmieniać swoich właściwości w czasie i w różnych temperaturach. Manometry z tensometrami klejonymi klejami organicznymi wytrzymują temperatury do ok. 200 C, a klejami ceramicznymi do ok. 800 C. Membrana foliowa

Cerabar T PMC/PMP 131 to analogowe przetworniki ciśnienia absolutnego i względnego z czujnikiem ceramicznym, pojemnościowym lub krzemowym, piezorezystancyjnym. Są niezwykle stabilne i odporne na przeciążenia, opcjonalnie dostępne w wersji do pracy w strefach zagrożonych wybuchem.

Dobór rodzaju gazomierza w zależności od maksymalnego ciśnienia i strumienia objętości Rodzaj gazomierza Pomiary przepływu [5] Maksymalna średnica nominalna DN [mm] Maksymalny strumień objętości Q [m n 3 /h] Maksymalne ciśnienie robocze p [kpa] zwężkowy 300 250000 10000 turbinowy 750 rotorowy 200 8000 400 miechowy 150 1000 400 ultradźwiekowy 900 65000 10000 masowy 154 100000

Zasada działania gazomierza miechowego Cztery podzielone syntetycznymi membranami komory pomiarowe zostają na przemian napełniane i opróżniane. Przekładnia przegubowa przenosi ruch membrany na wałek korbowy. Wałek korbowy poprzez zasuwy steruje przepływem gazu. Ruch obrotowy przekładni przenoszony jest poprzez sprzęgło magnetyczne na liczydło. www.intergaz.eu Gazomierz domowy BK-G6 Gazomierz miechowy G 10 z nadajnikiem impulsu Gazomierz przemysłowy G65. Zakres pomiarowy: 0.4-160 m 3 /h Temperatura gazu: ot - 20 C do + 50 C

Gazomierze zwężkowe Kryzy pomiarowe z mechanizmem wymiany: - typowa zabudowa dwukomorowa "FIOMASTER" w ciągu pomiarowym, - obudowa dwukomorowa kryzy firmy Pietro Fiorentini, - gazomierz zwężkowy dwukomorowy firmy PECO

Gazomierze turbinowe W skład gazomierza turbinowego wchodzą: -Zespół pomiarowy: prostownica, wirnik, pompa oleju -Zespół przeniesienia napędu: sprzęgło magnetyczne, korpus przegrody hermetycznej -Zespół liczydła: przekładnia zębata, liczydło mechaniczne

Przekrój gazomierza turbinowego 1- zespół pomiarowy w skład którego wchodzą: wirnik turbiny - 4,kierownica strugi - 3,. korpus główny - 2, zespół przeniesienia napędu - 5,. zespół liczydła - 6

Gazomierze turbinowe Gazomierz firmy Alsi GTE, Gazomierz firmy Gazomet typ TRZ 03, Gazomierz firmy Common

Gazomierze rotorowe Przekrój gazomierza rotorowego

Gazomierze rotorowe firmy COMMON firmy ROMET firmy InterGas

Gazomierze wirowe w=k*f

Gazomierze ultradźwiękowe średnica gazociągu 80 1600 mm dokładność pomiaru - >0.5% aktualnej wielkości przepływu długość dopływu nawet 40 D długość odpływu 2-3 D

Gazomierze działające w oparciu o siłę Coriolisa średnica gazociągu - <150 mm dokładność 0.1% wielkości mierzonej

Podsumowanie Przepływomierz Zalety Wady Zwężkowy - prostota konstrukcji - mały zakres pomiaru - montaż na gazociągach wysokiego - długi prosty odcinek (10D 50D) ciśnienia - czuły na zmianę rozkładu prędkości Rotorowy - brak odcinka prostego przed gazomierzem - bezpośredni pomiar objętości - nieczuły na zmianę rozkładu prędkości - duży zakres pomiaru Turbinowy - małe wymiary - duży zakres pomiaru - krótki prosty odcinek (2D 3D) Wirowy - niewrażliwe na zanieczyszczenia i uderzenia pneumatyczne - duży spadek ciśnienia - wrażliwość na zanieczyszczenia i uderzenia pneumatyczne - duże wymiary - czuły na zmianę rozkładu prędkości - wymaga smarowania łożysk - czuły na zmianę rozkładu prędkości - duży spadek ciśnienia - wrażliwość na wibracje rurociągu - niestabilność współczynnika K (równanie1) Ultradźwiękowy - duży zakres pomiaru - brak części ruchomych - mały spadek ciśnienia - montaż na gazociągach wysokiego ciśnienia - czuły na zmianę rozkładu prędkości (dla układu jednopromieniowego)

Rodzaje korekcji 1. 5 kpa < P < 200 kpa korekcja typu T - czujnik temperatury T, przelicznik elektroniczny. 2. 200 kpa < P < 1100 kpa korekcja typu PTZ - przetwornik ciśnienia P, czujnik temperatury T, przelicznik elektroniczny wyposażony w program do obliczania Z,lub korekcja typu T jeżeli względny współczynnik ściśliwości K 1 zmienia się nie więcej niż o ± 2% wartości średniej. 3. P > 1100 kpa korekcja typu GNG -gęstościomierze do warunków pomiaru G oraz do warunków normalnych NG, przetwornik elektroniczny, jeżeli gęstość gazu w warunkach normalnych zmienia się więcej niż o ± 0,2% i skład gazu nie jest mierzony w sposób ciągły, lub korekcja rodzaju PTZ, jeżeli temperatura punktu rosy węglowodorów jest wyższa niż -10 C, i przewiduje się występowanie zanieczyszczeń gazu lub częste zmiany jego temperatury. (ZN-G-4004:2001)

Korektor objętości Układ korekcji i rejestracji objętości gazu CMK-02 służy do pomiaru ilości i strumienia gazu. Przeznaczony jest do montażu na stacjach redukcyjnych i pomiarowych gazu. (www.common.pl ) Różni się zasadniczo od korektora Mac BAT/2COM, jest bardziej skomputeryzowany, ma więcej zabezpieczeń i większą pamięć, jest wydajniejszy. Przeliczniki MacMAT II służy do pomiarów i rejestracji przepływu objętości gazu. Na podstawie wprowadzonego składu gazu oraz zmierzonego ciśnienia i temperatury przelicznik wyznacza potrzebną do dalszych obliczeń gęstość gazu. Niezbędny do tego współczynnik ściśliwości wyznaczany jest w oparciu o metody SGERG-88, AGA-NX lub Beattie- Bridgemana. (www.plum.pl)

MacBAT/2COM jest przyrządem przeznaczonym do pomiaru ilości i strumienia gazu. Jest urządzeniem o zasilaniu bateryjnym, z możliwością dołączenia zasilacza sieciowego MacZ/2COM. Pomiar polega na zliczaniu ilości impulsów czujnika kontaktronowego umieszczonego w głowicy gazomierza z wyjściem impulsowym (turbinowy, rotorowy, miechowy) Przelicznik sieciowy MacMAT IIE w eurokasecie Zaletą przelicznika MacMAT IIE jest możliwość obsługi wielu ciągów pomiarowych jednocześnie. Przelicznik stosowany jest w dwóch wersjach: do gazomierza zwężkowego (kryza, kryza podwójna) lub impulsowego (turbinowy, rotorowy, itp.). Cechy wyróżniające przelicznik MacMAT IIE. - wysoka dokładność: 0.02% (zwykły przelicznik: 0.16%); - wysoka odporność na zakłócenia: W3 (zwykły przelicznik: W2);

Rejestrator impulsów Rejestrator impulsów CRI-02 jest urządzeniem przeznaczonym do współpracy z gazomierzem miechowym, rotorowym lub turbinowym, wyposażonym kontaktronowy nadajnik impulsów niskiej częstotliwości LF, w celu rejestracji objętości gazu oraz jego strumienia w układach pomiarowych na niskim ciśnieniu. Zastosowanie rejestratora CRI-02 pozwala na zamówienie mocy umownej zgodnie z rzeczywistymi potrzebami odbiorcy gazu oraz dokładna analizę charakterystyki poboru gazu. Mikrokomputer MacGAZ Mikrokomputer do przenoszenia danych pomiarowych MacGAZ służy do czytania danych z przeliczników elektronicznych Pojemność pamięci 4MB pozwala na odczytanie pełnych danych z około 20 przeliczników.

Odczyt przelicznika MacMAT/2COM lub MacMAT II łącze w podczerwieni IrDA Odczyt przelicznika MacMAT/2COM - łącze RS-232

Odczyt przelicznika CMK-01 Odczyt CMK-02 Dołączenie do odczytu przez komputer PC Interfejs RS232 IrDA

Schemat chromatografu Przykład wykresu chromatograficznego Legenda: 1 sonda do poboru próbki gazu, 2 butla z gazem nośnym, 3,4 układ stabilizacji ciśnienia i oczyszczania gazu analizowanego i nośnego, 5 zawór do wprowadzania próbki gazu badanego, 6 kolumna chromatograficzna, 7 termostat, T 0 detektor termokonduktymetryczny odniesienia, T 1 detektor termokonduktymetryczny, 8 wzmacniacz pomiarowy o automatycznie regulowanym wzmocnieniu[17].

Literatura 1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. WNT, Warszawa, 1996. 2. Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSP, Warszawa 1998. 3. Pomiary cieplne. Cz.1. WNT, Warszawa, 1995. 4. ZN-G-4001-4007: 2001. Pomiary paliw gazowych. 5. Rybicki Cz., Łuczyński S.: Pomiary natężenia przepływu. Wiertnictwo Nafta Gaz, t. 24 z. 2, 2007.