Zespół TI Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski ti@ii.uni.wroc.pl http://www.wsip.com.pl/serwisy/ti/ UMIEJĘTNOŚCI INFORMATYCZNE ABSOLWENTÓW GIMNAZJUM Przedstawiamy wykaz umiejętności informatycznych, które powinien posiadać absolwent gimnazjum. U podstaw tego wykazu leżą zapisy w Podstawie programowej, które zostały tutaj uszczegółowione i połączone w grupy, odpowiadające różnym działom nauczania informatyki. Postulowane umiejętności nie są związane z jakimś szczególnym programem nauczania informatyki i podręcznikiem tego przedmiotu, chociaż autorzy korzystali ze swoich doświadczeń, zawartych w gimnazjalnym pakiecie edukacyjnym do nauczania informatyki oraz stosowania komputerów na zajęciach z innych przedmiotów (zob. dział Pakiety edukacyjne Gimnazjum na stronie projektu pod adresem http://www.wsip.com.pl/serwisy/ti/). Tym wykazem umiejętności informatycznych powinni zainteresować się zarówno nauczyciele informatyki w gimnazjum, jak i nauczyciele technologii informacyjnej w szkołach ponadgimnazjalnych. Obecnie istnieją warunki techniczne w gimnazjach pozwalające, by każdy gimnazjalista miał lekcje informatyki. Można więc przyjąć, że zajęcia z technologii informacyjnej, którymi będą objęci wszyscy uczniowie szkół ponadgimnazjalnych w ramach kształcenia w zakresie podstawowym, będą kontynuacją zajęć informatycznych w gimnazjum, a ich celem będzie pogłębienie i wzbogacenie umiejętności wyniesionych z gimnazjum. Wykaz może być również udostępniony uczniom gimnazjum, dzięki czemu będą oni mogli bardziej świadomie kierować swoim kształceniem umiejętności informatycznych, które może przebiegać nie tylko na lekcjach, ale również w czasie posługiwania się komputerem poza szkołą, np. w domu. 1. Ogólne zasady pracy z komputerem w środowisku Windows otwiera i zamyka system; wykonuje operacje za pomocą myszy (wskazanie, pojedyncze i podwójne kliknięcie, ciągnij i upuść ), stosuje wybrane operacje (skróty) klawiszowe (np. F1, PrtSc); uruchamia program: z pulpitu i z paska zadań; zmienia położenie i rozmiar okna; przełącza się między różnymi programami i korzysta ze schowka; korzysta z: oferty rozwijanej, oferty podręcznej, okien dialogowych; korzysta z pomocy systemowej.
Umiejętności informatyczne absolwenta gimnazjum 2 2. Porządkowanie własnych plików i innych zasobów komputera stosuje profilaktykę antywirusową: sprawdza dyskietkę przed każdym jej użyciem, unika korzystania z nieznanych i obcych dyskietek; tworzy skróty do programów, plików i folderów; przechowuje w plikach w komputerze lub na dyskietce wyniki swojej pracy, nadaje i zmienia nazwy plików; określa położenie i format pliku przy zapisywaniu go na dysk; określa i tworzy hierarchię folderów; przenosi, kopiuje i usuwa pliki i foldery; drukuje zawartość pliku. 3. Jak zbudowany jest komputer i sieć komputerowa wyjaśnia ogólne zasady budowy komputera, z uwzględnieniem jego części: jednostki centralnej, urządzeń wejścia-wyjścia, urządzeń dodatkowych; zna i przestrzega zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy komputerze; opisuje funkcje najważniejszych części komputera; opisuje strukturę sieci lokalnej oraz globalnej sieci Internet; wyjaśnia znaczenie pojęć: serwer, klient, protokół, adres w sieci. 4. Informacja, korzystanie ze zbiorów informacji, poszukiwanie informacji w sieci Internet potrafi rozróżnić informacje i dane; opisuje różne sposoby zapisywania informacji i reprezentowania jej w komputerze; opisuje reprezentację liczb naturalnych w postaci binarnej; korzysta z pomocy wbudowanej do programu wyszukuje tematy i hasła w spisie treści, za pomocą indeksu i na podstawie słów kluczowych; odszukuje znaczenia haseł w słowniku komputerowym; sprawnie porusza się po hipertekście; korzysta z programów multimedialnych, wspomagających i wzbogacających uczenie się różnych dziedzin; wyszukuje informacje na zadany temat w różnych źródłach, w tym na płytach CD i w sieci Internet selekcjonuje, gromadzi i opracowuje wybrane informacje; stara się korzystać z wiarygodnych źródeł informacji; zna i przestrzega zasady netykiety; jest świadomy istnienia ustawy o ochronie praw autorskich; cytuje informacje z podawaniem ich autora oraz źródła. 5. Komunikacja, odbieranie i wysyłanie listu odbiera i odpowiada na listy elektroniczne; tworzy i wysyła nowe listy (zna postać adresu w poczcie elektronicznej); dołącza do wiadomości wcześniej przygotowany plik jako załącznik;
Umiejętności informatyczne absolwenta gimnazjum 3 zna zasady netykiety dotyczące poczty elektronicznej i je przestrzega; stosuje profilaktykę antywirusową w korespondencji elektronicznej; porządkuje informacje pocztowe gromadzone w komputerze; korzysta z książki adresowej w programie pocztowym; 6. Tworzenie rysunków stosuje narzędzia graficzne w prostym edytorze graficznym, np. Paint: rysuje odręcznie, rysuje gotowe figury geometryczne, opisuje rysunki tekstem, stosuje kolory; pozyskuje ilustracje z bibliotek rysunków, np. z galerii Clipart, z zasobów sieci Internet, z płyt CD; kopiuje, wycina i wkleja fragmenty rysunków; przekształca rysunki, np. skaluje, pochyla, odbija w pionie i w poziomie; tworzy proste animacje rysunków i własne ikony. 7. Opracowywanie tekstów za pomocą edytora tekstu zna rozmieszczenie klawiszy i w miarę sprawne pisze na klawiaturze wszystkimi palcami obu rak; pisze na klawiaturze: litery małe i wielkie, polskie litery oraz inne znaki; umieszcza w tekście znaki interpunkcyjne zgodnie z zasadami; formatuje akapity: dodaje wcięcia, wyrównuje tekst, ustawia odstępy między wierszami i akapitami; stosuje wyróżnienia fragmentów tekstu; dobiera parametry mające wpływ na wygląd dokumentu, np. szerokość marginesów, podział na strony, nagłówek i stopka, numeracja stron; dostosowuje wygląd tekstu do treści, np. listu, plakatu, ulotki, ogłoszenia; sprawdza i koryguje pisownię; wykonuje operacje na fragmentach tekstu: wycinanie, kopiowanie i wklejanie, w jednym dokumencie, między różnymi dokumentami tej samej aplikacji, między dokumentami z różnych aplikacji; tworzy w dokumencie tekstowym obiekty z gotowych elementów grafiki wektorowej, np. za pomocą edytora WordArt; wstawia lub przyłącza do dokumentu tekstowego informacje w postaci: rysunków, tabel, wykresów, obiektów dźwiękowych i filmowych; tworzy i formatuje tabelę w dokumencie tekstowym; zapisuje indeksy górne i dolne, np. we wzorach matematycznych i chemicznych; organizuje tekst w kolumnach. 8. Zbieranie i opracowywanie danych za pomocą arkusza kalkulacyjnego wypełnia komórki arkusza kalkulacyjnego: napisami, liczbami i formułami; formatuje zawartości komórek; stosuje adresy względne, bezwzględne i mieszane; kopiuje zawartości komórek, wypełnia komórki serią danych;
Umiejętności informatyczne absolwenta gimnazjum 4 dobiera i tworzy wykresy dla danych w tabeli, formatuje i opisuje wykresy; wprowadza poprawki do arkusza: usuwa i dodaje wiersze lub kolumny; planuje w arkuszu bardziej rozbudowane obliczenia, sprawdza wiele wariantów, wykorzystuje arkusz do prowadzenia prób (symulacji); kopiuje i przenosi tabelę i wykres z arkusza do dokumentu tekstowego. 9. Pierwsze kroki w języku HTML zna strukturę dokumentu HTML; tworzy prosty dokument HTML, umieszcza w nim odnośniki do plików graficznych i do innych stron; zna i przestrzega netykietę przy tworzeniu stron WWW; wykorzystuje gotowe narzędzia do tworzenia stron WWW, np. edytor Word. 10. Programowanie w języku Logo Komeniusz posługuje się prostymi instrukcjami grafiki żółwia; definiuje procedury bez parametrów i z parametrami, wywołuje procedury; stosuje instrukcje: powtarzania, warunkową, drukowania i zatrzymania; wykonuje eksperymenty z różnymi wartościami parametrów procedur; stosuje procedury rekurencyjne; projektuje prosty pokaz (tworzy tło, tworzy postacie żółwia, animuje ruchy żółwia). 11. Rozwiązywanie problemów w postaci algorytmów formułuje sytuację problemową przez określenie danych, wyników i związku między nimi; zapisuje rozwiązania prostych problemów jako algorytmów w postaci listy kroków lub schematu blokowego; stosuje podstawowe konstrukcje algorytmiczne, takie jak: sekwencja kroków, iteracja, wybór warunkowy; wykorzystuje podstawowe techniki algorytmiczne w rozwiązywaniu prostych problemów: przeszukiwanie liniowe, zasadę dziel i zwyciężaj, podejście zachłanne; zapisuje algorytmy w postaci, w jakiej może wykonać je komputer (np. w arkuszu kalkulacyjnym); wykonuje algorytmy za pomocą komputera. 12. Gromadzenie i wyszukiwanie informacji w bazach danych definiuje, zakłada i edytuje prostą bazę danych w postaci tabeli; sortuje według określonych kryteriów i zadaje proste pytania do bazy; prezentuje wybrane dane na ekranie; wykorzystuje bazy danych do tworzenia dokumentów, np. korespondencji seryjnej listów, etykiet.
Umiejętności informatyczne absolwenta gimnazjum 5 13. Przygotowanie projektu zespołowego z pomocą technologii informacyjnej planuje podział ról i zadań w grupie; bierze udział w łączeniu efektów pracy członków zespołu we wspólny dokument; tworzy prezentację w różnej postaci, np. dokumentu tekstowego, zestawu slajdów w programie PowerPoint, strony WWW; przeprowadza prezentację wyników wspólnej pracy. 14. Społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty informatyki dostrzega korzyści dla osób i społeczeństwa wynikające z powszechnego dostępu do informacji; jest świadomy istnienia w sieci szkodliwych treści, uzależniających programów komputerowych (np. gier) i multimediów; jest świadomy istnienia w sieci niewiarygodnych źródeł informacji; jest świadomy możliwości uzależnienia się od komputera; jest świadomy istnienia prawnej ochrony własności intelektualnej i prawnej ochrony danych.