PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII DREWNA SYMBOL CYFROWY 311[32] I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO ORGANIZACYJNE
KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umie: 1) rozpoznawa rodzaje i ocenia jako drewna, tworzyw drzewnych i innych materiałów stosowanych w procesie wytwórczym, 2) dobiera materiały podstawowe i pomocnicze do produkowanych wyrobów, 3) stosowa wiedz z zakresu mechaniki technicznej, elektroniki, automatyki i informatyki w procesie produkcyjnym, 4) zabezpiecza drewno i wyroby z drewna przed działaniem czynników zewntrznych, 5) sterowa procesem suszenia materiałów drzewnych i kontrolowa jego przebieg, 6) nadzorowa przygotowanie do pracy, ustawienie i obsług obrabiarek, maszyn i urzdze, linii obróbczych i produkcyjnych, 7) projektowa oprzyrzdowanie i pomoce warsztatowe, 8) obsługiwa i konserwowa obrabiarki i urzdzenia w procesie produkcyjnym, 9) organizowa stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 10) wykonywa badania laboratoryjne, interpretowa i wdraa wyniki, 11) organizowa i kontrolowa procesy technologiczne, 12) posługiwa si programami komputerowego wspomagania przygotowania i prowadzenia procesów produkcyjnych, 13) odczytywa, interpretowa i wykonywa szkice i rysunki techniczne, 14) projektowa wyroby z drewna i tworzyw drzewnych, 15) opracowywa instrukcje technologiczne i stanowiskowe, 16) opracowywa normy materiałowe, czasowe i warunki techniczne na wyroby, 17) sporzdza kosztorysy, 18) kontrolowa i ocenia jako elementów, podzespołów i wyrobów, 19) stosowa energooszczdne technologie produkcji, 20) okrela zdolnoci produkcyjne obrabiarek i urzdze, 21) ustala warunki magazynowania, pakowania, transportu materiałów i wyrobów, 22) posługiwa si podstawowymi kategoriami ekonomicznymi, 1
23) stosowa zasady gospodarki rynkowej w planowaniu produkcji, 24) przygotowywa oferty handlowe, prowadzi reklam i marketing, 25) wykonywa naprawy i renowacje wyrobów z drewna, 26) stosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej, prawa pracy i zasady ochrony rodowiska, 27) korzysta z literatury technicznej, norm oraz innych ródeł informacji. B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. Wymagania psychofizyczne właciwe dla zawodu: 1) zainteresowania i uzdolnienia techniczne, 2) wyobrania przestrzenna, 3) koncentracja i podzielno uwagi, szybka orientacja, 4) cierpliwo, wytrwało i systematyczno, 5) spostrzegawczo i opanowanie, 6) zdyscyplinowanie, poczucie odpowiedzialnoci, 7) łatwo nawizywania kontaktów społecznych, 8) umiejtno współpracy w zespole, zdolnoci organizacyjne, 9) zdolno do analizowania sytuacji i podejmowania decyzji, 10) gotowo do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 2. Absolwent szkoły kształccej w zawodzie technik technologii drewna powinien by przygotowany do wykonywania nastpujcych zada: 1) organizowania i nadzorowania procesów produkcyjnych w zakładach przemysłu drzewnego, 2) oceniania jakoci materiałów i wyrobów, 3) sporzdzania dokumentacji projektowej, konstrukcyjnej i technologicznej, 4) programowania, nadzorowania i obsługi obrabiarek, urzdze, linii obróbczych i produkcyjnych, 5) okrelania stanu technicznego i zdolnoci produkcyjnych maszyn i urzdze. 3. Szerokoprofilowe kształcenie w zawodzie technik technologii drewna daje moliwo zatrudnienia w zakładach przemysłu drzewnego: meblarskiego, tartacznego, stolarki budowlanej, produkcji tworzyw drzewnych, opakowa, 2
galanterii drzewnej oraz w orodkach projektowania i marketingu wyrobów z drewna. Absolwenci mog by zatrudniani w działach techniczno produkcyjnych i nieprodukcyjnych, w laboratoriach zakładowych oraz branowych na stanowiskach: 1) kierownik zakładu, działu produkcyjnego, magazynu, 2) mistrz działu produkcyjnego, 3) technik kontroli jakoci, 4) technik laborant, 5) technolog, 6) technik konstruktor, projektant, 7) operator obrabiarek, urzdze, linii obróbczych i produkcyjnych, 8) rzeczoznawca konsultant w placówkach obrotu drewnem, płytami i wyrobami, 9) specjalista do spraw bezpieczestwa i higieny pracy. 4. Zakres umiejtnoci i treci kształcenia wynikajcych z opisu kwalifikacji absolwenta jest ujty w czterech blokach programowych: 1) materiałowo laboratoryjnym, 2) konstrukcyjno technologicznym, 3) eksploatacyjno wytwórczym, 4) społeczno ekonomicznym. Blok: materiałowo laboratoryjny zawiera umiejtnoci i treci kształcenia dotyczce surowców, materiałów, półfabrykatów i wyrobów oraz ich oceny na podstawie bada laboratoryjnych. Blok: konstrukcyjno technologiczny obejmuje podstawowe rozwizania konstrukcyjne wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych, sposoby i metody przetwarzania surowców i materiałów w procesie wytwórczym. Blok: eksploatacyjno wytwórczy zawiera umiejtnoci i treci kształcenia dotyczce przygotowania i zastosowania maszyn i urzdze oraz ich eksploatacji w warunkach produkcyjnych. Blok: społeczno ekonomiczny obejmuje tematyk z zakresu organizacji produkcji, podstaw ekonomii, gospodarki rynkowej, ekologii, bezpieczestwa i higieny pracy. 3
5. Szkoła podejmujca kształcenie w zawodzie technik technologii drewna powinna posiada nastpujce pracownie: 1) materiałoznawstwa i bada laboratoryjnych, 2) rysunku technicznego i konstrukcji, 3) technologii, 4) maszyn i urzdze. Pracownie powinny by wyposaone w podstawowe rodki dydaktyczne, umoliwiajce realizacj szczegółowych celów kształcenia w zawodzie, oraz w komputery klasy IBM z oprogramowaniem niezbdnym do przetwarzania wyników, drukark, panel LCD z rzutnikiem pisma. W pracowni rysunku technicznego i konstrukcji naley dodatkowo zainstalowa ploter. Nieodzownym elementem procesu kształcenia s warsztaty szkolne. Ze wzgldu na ich funkcj powinny by wyodrbnione nastpujce działy szkoleniowo produkcyjne: obróbka maszynowa, obróbka rczna i monta, klejarnia, wykaczalnia, narzdziownia, sterowanie procesem wytwarzania, kontrola techniczna. Warsztaty powinny by wyposaone w podstawowe uniwersalne maszyny, urzdzenia, narzdzia i pomoce. 6. Rozwój przemysłu drzewnego, zmiany w technice, technologii i organizacji pracy wymagaj zarówno kształcenia szerokoprofilowego, jak i specjalistycznego przygotowania zawodowego. Na podstawie analizy potrzeb rynku pracy, szkoła moe prowadzi w kocowym okresie kształcenia zajcia specjalizujce. Przewiduje si w szczególnoci specjalizacje w zakresie: 1) meblarstwa i stolarki budowlanej, 2) tartacznictwa i wyrobów drzewnych, 3) tworzyw drzewnych. 7. W trakcie realizacji procesu kształcenia szkoła powinna utrzymywa stał współprac z pracodawcami, która umoliwia uzupełnianie i pogłbianie przygotowania zawodowego uczniów (słuchaczy), w szczególnoci: 1) zastosowanie nabytej wiedzy i umiejtnoci w warunkach produkcyjnych, 2) korzystanie z maszyn, urzdze i sprztu specjalistycznego, 3) poznanie przez uczniów warunków przyszłej pracy, 4
4) poznanie najnowszych technik i technologii wytwarzania oraz organizacji pracy. Współpraca szkoły z pracodawcami moe by prowadzona w szczególnoci w formach: 1) wycieczek dydaktycznych, 2) zaj w laboratoriach zakładowych, 3) zaj praktycznych, 4) praktyk zawodowych, 5) zaj specjalizujcych, 6) zaj w orodkach informacji naukowo technicznej. II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w % * Podbudowa programowa: szkoła podstawowa 5 Podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawody: stolarz, tapicer. Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcce Materiałowo 15 15 15
laboratoryjny Konstrukcyjno 25 25 25 technologiczny Eksploatacyjno 30 30 30 wytwórczy Społeczno 10 10 10 ekonomiczny Razem 80 ** 80 ** 80 ** * Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodziey i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). ** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizacj. III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH BLOK: MATERIAŁOWO LABORATORYJNY 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) rozpoznawa i okrela charakterystyczne cechy budowy drewna, 2) okrela funkcje poszczególnych elementów anatomicznej budowy drewna, 3) rozrónia gatunki drewna, 4) rozpoznawa wady i okrela ich wpływ na jako drewna, 5) okrela fizyczne, chemiczne i mechaniczne właciwoci drewna, 6) okrela uytkowe i technologiczne właciwoci drewna, 7) rozrónia sortymenty drewna okrgłego i materiałów tartych, 8) okrela jako i klasyfikowa tarcic i półfabrykaty drzewne, 9) rozpoznawa okleiny naturalne i sztuczne, okrela ich właciwoci i zastosowanie, 10) rozpoznawa tworzywa drzewne, okrela ich jako i zastosowanie, 11) rozrónia materiały pomocnicze i okrela ich zastosowanie, 12) rozpoznawa metale i stopy oraz okrela ich zastosowanie, 13) rozpoznawa rodzaje i typy oku, 14) rozrónia łczniki i inne elementy z tworzyw sztucznych, 15) rozpoznawa kleje naturalne i syntetyczne, 16) rozpoznawa materiały wykoczeniowe, 6
17) okrela czynniki powodujce niszczenie drewna i wyrobów, 18) rozrónia rodki zabezpieczajce drewno i wyroby oraz okrela ich właciwoci i zastosowanie, 19) rozpoznawa i okrela właciwoci materiałów tapicerskich, 20) rozpoznawa półfabrykaty tapicerskie oraz okrela ich właciwoci, 21) korzysta z norm przedmiotowych z zakresu bada laboratoryjnych, 22) okrela rodzaje bada laboratoryjnych, 23) rozrónia i obsługiwa urzdzenia do bada laboratoryjnych, 24) okrela i wykonywa badania materiałów stosowanych w procesie produkcyjnym, 25) ocenia jako materiałów i wyrobów, 26) kontrolowa materiały przeznaczone do produkcji, 27) prowadzi podstawowe badania wody i cieków, 28) interpretowa wyniki bada. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Treci kształcenia ujte s w nastpujcych działach programowych: 1) budowa drewna, 2) wady drewna, 3) właciwoci drewna, 4) drewno okrgłe, 5) materiały tarte, 6) okleiny i obłogi, 7) sklejka, 8) płyty stolarskie, 9) płyty pilniowe i MDF, 10) płyty wiórowe, 11) lignofon i lignoston, 12) wyroby hutnicze, 13) łczniki, okucia i akcesoria, 14) tworzywa sztuczne, 15) kleje, 16) materiały wykoczeniowe, 7
17) materiały impregnacyjne, 18) materiały tapicerskie, 19) normalizacja i kontrola jakoci, 20) badania materiałów i wyrobów, 21) kontrola parametrów procesów produkcyjnych. BLOK: KONSTRUKCYJNO TECHNOLOGICZNY 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) stosowa zasady wykonywania rysunków technicznych, 2) stosowa zasady rzutowania, wymiarowania i wykonywania przekrojów, 3) wykonywa i czyta rysunki techniczne wyrobów, podzespołów i elementów, 4) odczytywa i stosowa uproszczenia rysunkowe, 5) sporzdza szkice wyrobów, 6) rozrónia i klasyfikowa wyroby z drewna i tworzyw drzewnych, według funkcji i konstrukcji, 7) rozrónia style w meblarstwie i w innych wyrobach, 8) rozrónia podstawowe czci wyrobów i ich połczenia, 9) okrela czynniki wpływajce na mechaniczne właciwoci połcze, w zalenoci od konstrukcji wyrobów, 10) dobiera materiały podstawowe do konstrukcji wyrobów, z uwzgldnieniem optymalnych fizycznych i mechanicznych właciwoci materiałów oraz jakoci produkowanych wyrobów, 11) ustala zasady łczenia materiałów podstawowych i pomocniczych w wyrobie, 12) dobiera materiały pomocnicze do konstrukcji i przeznaczenia wyrobów (łczniki, okucia i akcesoria, kleje, materiały tapicerskie i wykoczeniowe), 13) projektowa i konstruowa wyroby drzewne, z uwzgldnieniem zasad funkcjonalnoci, technologicznoci i estetyki, 14) posługiwa si układem tolerancji i pasowa, 15) okrela wytrzymało projektowanych konstrukcji, 16) okrela organizacj pracy przy manipulacji drewna okrgłego, ustala metody przetarcia i składowania tarcicy, 8
17) okrela i stosowa metody suszenia oraz kontrolowa przebieg procesu, 18) ustala i stosowa metody zabezpieczania drewna, 19) wykonywa trasowanie i manipulacj materiałów z uwzgldnieniem nadmiarów na obróbk, 20) rozrónia sposoby i kolejno operacji obróbki skrawaniem, 21) okrela i dokonywa pomiarów parametrów narzdzi oraz dobiera je do rodzaju obróbki, 22) okrela sposoby i parametry technologiczne gicia i wykonywania elementów gitoklejonych, 23) okrela receptury roztworów roboczych materiałów malarsko lakierniczych, 24) okrela sposoby i materiały do wykonania układów tapicerskich, 25) okrela układy tapicerskie oraz ich jako, 26) dobiera materiały wykoczeniowe w zalenoci od przeznaczenia wyrobu, 27) dobiera sposoby wykaczania, parametry nakładania i utwardzania powłok, 28) okrela receptury roztworów klejowych, dobiera parametry klejenia i oklejania, 29) okrela i stosowa sposoby montau wyrobów, 30) okrela parametry technologiczne produkcji tworzyw drzewnych, 31) dobiera sposoby uszlachetniania powierzchni tworzyw drzewnych, 32) okrela kolejno i parametry operacji technologicznych, 33) kontrolowa przebieg procesu technologicznego dla elementów, podzespołów i wyrobów, 34) korzysta z dokumentacji konstrukcyjnej, technologicznej, norm i literatury technicznej, 35) organizowa stanowiska pracy, z uwzgldnieniem zasad ergonomii, bezpieczestwa i higieny pracy, 36) wykonywa szkice rozmieszczenia obrabiarek i urzdze, 37) okrela czynniki wpływajce na wydajno obrabiarek, urzdze i linii produkcyjnych, 38) kontrolowa jako obróbki i usuwa wady produkcyjne, 39) okrela zasady oceny materiałów i wyrobów, 40) okrela zasady składowania i pakowania materiałów, elementów, podzespołów i wyrobów, 41) ustala zasady i techniki napraw, renowacji i konserwacji wyrobów, 9
42) posługiwa si podstawowymi programami komputerowymi, 43) posługiwa si programami komputerowymi wspomagajcymi projektowanie. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Treci kształcenia ujte s w nastpujcych działach programowych: 1) zasady wykonywania rysunku technicznego rzuty, widoki, przekroje, wymiarowanie, 2) rysunek techniczny wyrobów, 3) rysunek techniczny maszynowy, 4) szkicowanie, 5) podział wyrobów drzewnych, 6) style meblarstwa i innych wyrobów, 7) konstrukcje wyrobów, 8) projektowanie wyrobów, 9) suszenie i konserwacja drewna, 10) obróbka skrawaniem, 11) hydrotermiczna i plastyczna obróbka drewna, 12) technologia klejenia i oklejania, 13) metody wytwarzania wyrobów tapicerowanych, 14) technologia wykoczania powierzchni, 15) monta, 16) produkcja tworzyw drzewnych, 17) proces technologiczny wyrobów, 18) dokumentacja techniczna, 19) wyposaenie stanowisk pracy i ich rozmieszczenie, 20) jako wyrobów, 21) pakowanie, magazynowanie i transport, 22) naprawa, renowacja i konserwacja wyrobów, 23) techniki komputerowe w produkcji wyrobów. BLOK: EKSPLOATACYJNO WYTWÓRCZY 1. Cele kształcenia 10
Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) okrela sposoby obróbki metali i stopów, 2) rozpoznawa silniki i okrela ich przeznaczenie, 3) dokonywa oblicze siły, mocy i sprawnoci maszyn, 4) dokonywa oblicze z zakresu termodynamiki i energetyki cieplnej, 5) dokonywa oblicze wytrzymałoci materiałów, 6) rozpoznawa pompy, okrela ich przeznaczenie i dokonywa oblicze ich wydajnoci, 7) rozrónia i dobiera narzdzia do operacji technologicznych, 8) okrela stan przygotowania narzdzi do pracy, zasady ich konserwacji i zabezpieczania, 9) mocowa narzdzia w zespołach roboczych, 10) rozrónia maszyny, urzdzenia oraz okrela ich parametry techniczne, 11) rozpoznawa i obsługiwa maszyny i urzdzenia do produkcji tworzyw drzewnych, 12) rozrónia zespoły obrabiarek do drewna, okrela ich przeznaczenie i zadania, 13) okrela zasady działania, budow i przygotowanie do pracy obrabiarek, 14) okrela sposób obsługi i ustawia zespoły obrabiarek, 15) obsługiwa maszyny i urzdzenia sterowane numerycznie, 16) wykonywa obróbk skrawaniem, 17) kontrolowa parametry technologiczne pracy maszyn i urzdze, 18) okrela i stosowa zasady konserwacji maszyn i urzdze, 19) okrela zakres pracy i wydajno maszyn przez zastosowanie urzdze pomocniczych, 20) rozpoznawa rodzaje oraz typy suszar i okrela ich przeznaczenie, 21) układa materiały do suszenia i kontrolowa przebieg procesu, 22) rozrónia i obsługiwa urzdzenia stosowane w procesach zabezpieczania drewna i wyrobów, 23) wykonywa obróbk hydrotermiczn i plastyczn, 24) ustala dobór gitarek i okrela sposób ich obsługi, 25) okrela sposób obsługi urzdze do przygotowania i nanoszenia klejów oraz pras, 26) dokonywa klejenia i oklejania, 11
27) okrela sposób obsługi i konserwacji oklejarek wskich powierzchni oraz spajarek forniru, 28) okrela sposób obsługi maszyn i urzdze do łczenia elementów, 29) okrela przeznaczenie i obsługiwa urzdzenia tapicerskie, 30) rozrónia i obsługiwa maszyny i urzdzenia do wykoczania powierzchni, 31) przygotowywa roztwory robocze materiałów malarsko lakierniczych, 32) okrela typy urzdze do okuwania elementów przed montaem, 33) rozpoznawa, okrela przeznaczenie i obsługiwa urzdzenia montaowe, 34) ocenia jako obróbki, 35) okrela czynniki wpływajce na wydajno obrabiarek i urzdze, 36) oblicza wydajno maszyn i urzdze na podstawie danych technicznych, 37) okrela wydajno linii produkcyjnych, 38) rozrónia obrabiarki przenone i narzdzia zmechanizowane, okrela sposób obsługi i konserwacji, 39) okrela i dobiera sposoby transportu midzyoperacyjnego elementów i podzespołów, 40) posługiwa si przyrzdami kontrolno pomiarowymi. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Treci kształcenia ujte s w nastpujcych działach programowych: 1) podstawy maszynoznawstwa i elektrotechniki, 2) narzdzia do obróbki rcznej i maszynowej, 3) maszyny i urzdzenia, 4) obrabiarki do drewna, oprzyrzdowanie, 5) suszarnie, 6) urzdzenia do hydrotermicznej i plastycznej obróbki drewna, 7) maszyny i urzdzenia do przygotowania i nakładania klejów, 8) maszyny i urzdzenia do klejenia, 9) maszyny i urzdzenia tapicerskie, 10) maszyny i urzdzenia do wykoczania powierzchni, 11) urzdzenia do okuwania, 12) urzdzenia montaowe, 13) linie produkcyjne, 12
14) obrabiarki przenone, 15) urzdzenia transportu wewntrznego. BLOK: SPOŁECZNO EKONOMICZNY 1. Cele kształcenia Ucze (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umie: 1) okrela zasady organizacji poszczególnych stanowisk pracy, 2) okrela wpływ oprzyrzdowania na prawidłowo operacji technologicznych oraz bezpieczestwo pracy, 3) rozrónia i stosowa urzdzenia ochronne i zabezpieczajce, 4) analizowa, organizowa miejsce i proces pracy z uwzgldnieniem przepisów bezpieczestwa i higieny pracy oraz ergonomii, 5) okrela i stosowa przepisy bezpiecznej obsługi maszyn i urzdze, 6) okrela i stosowa przepisy ochrony przeciwpoarowej w zakładach drzewnych, 7) ocenia wpływ czynników fizycznych, biologicznych i chemicznych na organizm ludzki w rodowisku pracy, 8) okrela i stosowa sposoby zagospodarowania lub neutralizacji odpadów technologicznych, 9) okrela ródła zanieczyszcze rodowiska naturalnego powodowane przez przedsibiorstwa, 10) okrela i wdraa ekologiczne technologie produkcji wyrobów, 11) ocenia wpływ zuycia surowców, wody i energii w procesie produkcyjnym na ochron rodowiska, 12) stosowa zasady ochrony rodowiska naturalnego, 13) wykorzystywa wyniki bada surowców i materiałów do efektywnej produkcji, 14) okrela przyczyny zagroe wypadkowych i sposoby zabezpiecze, 15) udziela w razie potrzeby pomocy przedlekarskiej, 16) posługiwa si podstawowymi pojciami ekonomicznymi, 17) interpretowa kategorie i mechanizmy gospodarki rynkowej, 18) korzysta z ekonomicznych i prawnych ródeł informacji, 19) podejmowa działania zwizane z poszukiwaniem pracy, 13
20) sporzdza dokumenty oraz stosowa procedury zwizane z podejmowaniem i prowadzeniem działalnoci gospodarczej, 21) posługiwa si kodeksem pracy, przestrzega praw i obowizków pracownika, 22) stosowa zasady sporzdzania ofert handlowych, 23) bada zapotrzebowanie na wyroby, prowadzi reklam, marketing, 24) stosowa działania w celu zmniejszenia kosztów produkcji wyrobu, 25) ustala zapotrzebowanie na materiały podstawowe i pomocnicze do produkcji wyrobów, 26) oblicza wskaniki wydajnoci materiałów, 27) ustala normy czasu na wykonanie operacji i wyrobu, 28) oblicza koszty produkcji wyrobów, 29) okrela zuycie energii w procesie produkcyjnym, 30) oblicza wydajno maszyn, urzdze i linii produkcyjnych, 31) analizowa energochłonno, stosowa energooszczdne technologie, 32) wykorzystywa normy przedmiotowe do opracowywania dokumentacji technologicznej, 33) korzysta ze ródeł informacji, gromadzi i przetwarza dane. 2. Treci kształcenia (działy programowe) Treci kształcenia ujte s w nastpujcych działach programowych: 1) zasady bezpieczestwa i higieny pracy, 2) prawa i obowizki pracownika i pracodawców w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy, 3) ochrona zdrowia, 4) wiadczenia przysługujce z tytułu warunków pracy, 5) zasady organizacji miejsca pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 6) zasady ochrony rodowiska pracy i rodowiska naturalnego, 7) zasady zapobiegania szkodliwemu wpływowi czynników rodowiska pracy na zdrowie pracowników, 8) zagroenia wypadkowe i metody zapobiegania, 9) ochrona przeciwpoarowa, 10) ródła zanieczyszcze rodowiska naturalnego, 11) sposoby ograniczania emisji zanieczyszcze, 14
12) wykorzystanie produktów ubocznych i odpadów przemysłowych, 13) podstawowe kategorie ekonomiczne elementy systemu bankowego, marketing, rentowno przedsibiorstwa, popyt, poda, 14) prawo pracy, zatrudnienie, wynagrodzenie, 15) zasady funkcjonowania gospodarki mechanizmy rynkowe, 16) przedsibiorstwa, 17) działalno gospodarcza. 15