WYMAGANIA EDUKACYJNE HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Opracowała: Marzena Iwan Temat lekcji Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący Zanim zaczęła się historia Życie w starożytnej Mezopotamii Starożytny Egipt - zna pojęcia: prehistoria, praludzie, epoka kamienia - na podstawie ilustracji opowiada jak wyglądali praludzie podręcznika opowiada o życiu praludzi w epoce kamienia - zna pojęcia: Mezopotamia, Eufrat, Tygrys, system nawadniający podręczniku opowiada jak działał system nawadniający - zna pojęcia: Egipt, Nil, faraon, piramida, kapłani, mumia - wymienia zajęcia mieszkańców Egiptu - zna pojęcia: epoka brązu, epoka żelaza - wymienia cechy wyróżniające człowieka w świecie przyrody - samodzielnie opowiada o zajęciach praludzi w epoce kamienia - zna pojęcia: zikkurat, Babilonia, Sumerowie, kodeks - opowiada dlaczego pierwsze cywilizacje powstawały nad rzekami - na podstawie ilustracji opisuje zikkurat - wymienia osiągnięcia ludów Mezopotamii - zna pojęcia: władza despotyczna, urzędnicy, politeizm - wymienia bogów, w których wierzyli Egipcjanie - przedstawia podział społeczeństwa starożytnego Egiptu - posługuje się poznanymi pojęciami - wymienia zmiany w sposobie życia, które przyniosły epoka żelaza i brązu - wymienia wynalazki, które wpłynęły na życie ludzi w prehistorii - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych i przyrodniczych Mezopotamii na życie ludzi : Mezopotamię, Babilonię, Tygrys, Eufrat : Egipt i Nil - wyjaśnia, na czym polegał politeizm - wymienia kilka osiągnięć Egipcjan - wyjaśnia związek między mumifikowaniem zwłok a wyobrażeniem Egipcjan na temat życia pozagrobowego epokę kamienia, brązu i żelaza - omawia zależność człowieka od przyrody - wyjaśnia, czym różni się osiadły tryb życia od koczowniczego w starożytności ludzie spisywali prawo w postaci kodeksu - wymienia cechy pierwszych cywilizacji na przykładzie cywilizacji sumeryjskich - wyjaśnia na czym polega władza despotyczna faraona - omawia organizację państwa faraonów - charakteryzuje wierzenia Egipcjan - omawia wpływ odkryć i wynalazków na zmianę trybu życia - ocenia wpływ pisma i wynalazków na rozwój cywilizacji - na przykładzie piramidy w Gizie omawia konstrukcję i funkcję piramidy
Starożytni Izraelici - zna pojęcia: Żydzi, Palestyna, Biblia, dziesięcioro przykazań - opowiada o religii Żydów - zna pojęcia: judaizm, Stary Testament, monoteizm, Arka Przymierza, Jerozolima - zna postacie: Salomona, Abrahama, Mojżesza - tłumaczy, na czym polega różnica między religią monoteistyczną a politeistyczną Palestynę - charakteryzuje religię Żydów - wymienia największe wydarzenia z historii Żydów w starożytności - umieszcza wydarzenia z dziejów Żydów na osi czasu - omawia różnice między wierzeniami Żydów i Egipcjan - tłumaczy, dlaczego Biblia jest również źródłem wiary Historia pisma W starożytnej Gracji - zna: pojęcia: alfabet, pismo - wymienia rodzaje pisma - zna pojęcia: Hellada, Hellenowie - wymienia zajęcia starożytnych Greków - zna pojęcia: pismo klinowe, pismo obrazkowe, piktogramy, papirus, hieroglify - wykazuje różnice między pismem klinowym, obrazkowym i alfabetycznym - zna pojęcia: kolonie, handel, flota podręcznika opisuje pracę Greków w porcie Grecję - omawia znaczenie pisma - wymienia i porównuje różne rodzaje pisma - wskazuje kilka współczesnych piktogramów Grecję i niektóre jej kolonie Grecy zakładali kolonie - omawia role, jaka odegrało pismo w rozwoju cywilizacji - wyjaśnia wpływ środowiska naturalnego na zajęcia mieszkańców Hellady - wymienia najważniejsze miasta starożytnej Grecji - przedstawia etapy rozwoju pisma - omawia skutki kolonizacji
Świat greckich mitów - zna pojęcia: mit, Olimp - zna postacie: Zeusa, Hery, Ateny podręcznika wymienia atrybuty przedstawionych tam bogów podręcznika opowiada jak Grecy wyobrażali sobie bogów - zna pojęcia: mitologia, nektar, ambrozja, herosi, wyrocznie - wymienia imiona bogów i dziedziny, którymi się opiekował - samodzielnie opowiada jak Grecy wyobrażali sobie bogów - wyjaśnia, czym są mity - opisuje, jaka była rola wierzeń w życiu Greków - podaje różnice między herosami a bogami - porównuje wierzenia Greków z innymi poznanymi religiami - opowiada, jaką rolę pełniły wyrocznie w życiu Greków - opowiada o królestwie zmarłych - zna pojęcia: Styks, Pola Elizejskie, Tartar - wymienia kilku bohaterów mitów greckich i opowiada ich przygody W greckiej polis W greckim teatrze i na stadionie Państwo - zna pojęcia: demokracja, Ateny, Akropol - opowiada, kto sprawował władzę w Atenach - zna pojęcia: teatr, igrzyska sportowe, stadion podręcznika opowiada o teatrze antycznym - opowiada, jak należy współcześnie zachować się na stadionie i teatrze - zna pojęcia: Italia, łacina - opowiada legendę o powstaniu Rzymu - zna datę: 753 p.n.e. - zna pojęcia: polis, obywatel, polityk, agora, zgromadzenie ludowe - zna postać: Peryklesa - wymienia niektóre prawa obywatela - zna pojęcia: dramat, tragedia, komedia, maski, Iliada, Odyseja, Dionizje, gimnazjum - zna postać: Homera - opowiada, dlaczego Grecy tak chętnie uprawiali sport - podaje różnice między komedią i tragedią - zna pojęcia: republika, konsul, senat - zna postać: Gajusza Juliusza Cezara - opowiada, kto sprawował władzę w Rzymie - wyjaśnia, czym były polis Ateny - wyjaśnia, na czym polegała demokracja ateńska - przedstawia przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - opowiada o teatrze greckim - zna datę: 766 p.n.e. - zna pojęcia: dyktator, cesarstwo Półwysep Apeniński, Rzym - zna datę: 508/509 p.n.e. - opowiada, jak funkcjonowała republika rzymska - wskazuje różnice i podobieństwa między demokracją ateńską i współczesną - ocenia, jakie cechy powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela - porównuje teatr antyczny i współczesny - zna daty: 394 n.e, 1896 - porównuje republikę rzymską ze współczesną - wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej - zna datę: 44 p.n.e., 31 p.n.e. - charakteryzuje ustrój Polski - wymienia po jednym tytule greckiej tragedii i komedii - wyjaśnia pojęcie triumwirat
Imperium i jego mieszkańcy - zna pojęcia: legion, niewolnictwo, gladiator podręczniku opisuje uzbrojenie legionisty Osiągnięcia - zna pojęcia: rzymskie drogi, mosty, termy, forum podręczniku opisuje Forum Romanum Wierzenia Początki chrześcijaństwa Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego - zna pojęcia: bogowie rzymscy, tolerancja - zna postacie: Jowisz, Junona, Westa - zna postacie: Jezusa z Nazaretu, apostoła Piotra - zna pojęcia: wędrówka ludów, wandalizm podręczniku opowiada o zniszczeniu Rzymu przez Wandalów - zna pojęcie: prowincja, imperium, Kartagina - opowiada, skąd pochodzili niewolnicy i jakie zajęcia wykonywali - zna pojęcia: akwedukty, amfiteatr, Koloseum, bazylika - opowiada, jak wygląda amfiteatr i co się w nim odbywało - wymienia osiągnięcia - opisuje wierzenia - omawia wydanie edyktu tolerancyjnego w Rzymie - zna pojęcia: Nowy Testament, ewangelie, apostołowie daty narodzin i śmierci Jezusa - zna pojęcia: Hunowie, Wandalowie, Goci, podział imperium na wschodnie i zachodnie cesarstwo wschodnie i zachodnie oraz ich stolice prowincje rzymskie - wyjaśnia w jaki sposób powstało Imperium Rzymskie - zna pojęcia: Panteon, kalendarz juliański, prawo rzymskie - opisuje osiągnięcia - omawia rolę prawa w życiu - przedstawia wpływ kultury greckiej na kulturę rzymską - charakteryzuje wpływy jakim podlegały wierzenia - na podstawie mapki z podręcznika wskazuje: Palestynę, Jerozolimę -wyjaśnia kto i dlaczego przyjmował wiarę chrześcijańską - wyjaśnia przyczyny prześladowań chrześcijan - zna pojęcia: barbarzyńcy tereny skąd przybyły plemiona barbarzyńców - zna datę: 476 n.e - wymienia przyczyny upadku Rzymu - wyjaśnia dawne i współczesne pojęcie prowincja - opowiada, na czym polegała wymiana kulturalna w Imperium Rzymskim - opisuje walki gladiatorów - wyjaśnia sens powiedzenia: wszystkie drogi prowadzą do Rzymu - zna datę: 45 rok p.n.e. - przedstawia nowych bogów rzymskich - wyjaśnia, czym chrześcijaństwo różni się od politeistycznych wierzeń i religii Żydów - wyjaśnia, kto i dlaczego podzielił państwo rzymskie - zna daty: 392, 395 rok - przedstawia przyczyny powstania Spartakusa - przygotowuje plan wycieczki po Forum Romanum - porównuje bogów greckich i rzymskich - opowiada o działalności apostoła Piotra w Rzymie - wymienia dwóch cesarzy rzymskich panujących w III i IV wieku
Arabowie W średniowiecznej Europie Jak powstało państwo polskie? - zna pojęcia: Arabowie, islam, muzułmanie - zna postać: Mahometa podręcznika opowiada, jak wyglądała karawela kupiecka - zna pojęcia: papież, cesarz - wymienia poszczególne elementy drabiny feudalnej na podstawie ilustracji w podręczniku - zna pojęcia: plemiona polskie, chrzest Polski, Gniezno - zna postacie: Mieszka I, Dobrawy podręcznika opowiada jak wygląda gród - zna pojęcia: Koran, meczet, Mekka, Allach - wymienia główne założenia islamu - wymienia kilka osiągnięć Arabów - na podstawie podręcznika wymienia charakterystyczne cechy sztuki arabskiej - zna pojęcia: feudalizm, stan, rycerstwo, mieszczaństwo, chłopstwo, duchowieństwo, uniwersytety, cechy - wymienia istniejące w średniowieczu stany - opowiada o średniowiecznym mieście i jego mieszkańcach - zna pojęcia: gród, dynastia Piastów - wymienia plemiona, które dały początek państwu polskiemu - zna i naznacza na osi czasu datę: 966 - opowiada, jak dawniej odbywał się chrzest Półwysep Arabski i Mekkę datę: 622 rok - wyjaśnia czym dla wyznawców islamu jest data 622 - wyjaśnia, w jaki sposób Arabowie odnosili się do podbitej ludności - wskazuje różnice pomiędzy poszczególnymi stanami - wyjaśnia, jaką rolę pełnił Kościół katolicki w średniowiecznej Europie siedziby plemion polskich - opowiada, jak powstało państwo polskie - wyjaśnia, jaką rolę spełniali duchowni w państwie Mieszka I - porównuje islam z innymi poznanymi religiami - wymienia kilka współczesnych państw, w których religią dominująca jest islam - omawia znaczenie Kościoła w średniowiecznej Europie - wyjaśnia, jakie czynniki polityczne i kulturalne łączyły średniowieczną Europę - omawia przyczyny i skutki chrztu Polski - określa, czy region w którym mieszka uczeń leżał w granicach dawnego państwa polskiego - wymienia kilka faktów z życia Mahometa - opowiada o wybranym średniowiecznym mieście - przedstawia cechy religii słowiańskich
Powstania Bolesława Chrobrego Bolesław Krzywousty i jego testament W państwie krzyżackim - zna pojęcia: Prusowie, zjazd gnieźnieński, koronacja - zna postacie: Bolesława Chrobrego, Ottona III, biskupa Wojciecha - zna pojęcia: testament, rozbicie dzielnicowe - zna postać: Bolesława Krzywoustego - zna pojęcia: wielki mistrz, zakon krzyżacki, zakony rycerskie, Prusowie - zna postać: Konrada Mazowieckiego podręcznika opisuje zamek krzyżacki - zna pojęcie: arcybiskupstwo - przedstawia rolę misji biskupa Wojciecha w Prusach - opowiada o zjeździe w Gnieźnie - zna datę: 1000 rok - zna pojęcia: dzielnica senioralna, senior - wymienia osiągnięcia Bolesława Krzywoustego Bolesław Krzywousty podzielił Polskę - zna pojęcie: Pomorze Gdańskie - opowiada, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski : Gdańsk, Gniezno, Prusy daty: 1000, 1025 rok - zna datę: 1025 - wymienia postanowienia zjazdu w Gnieźnie - omawia, jak wyobrażał sobie Europę Otton III czasu datę: 1138 rok - wyjaśnia na jakich zasadach Bolesław Krzywousty podzielił Polskę - wymienia skutki rozbicia dzielnicowego ziemię chełmińską, państwo krzyżackie, Pomorze Gdańskie, Malbork czasu daty: 1226, 1308 rok - wskazuje pozytywne i negatywne skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski - opowiada, jak zorganizowane było państwo krzyżackie - wyjaśnia znaczenie męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha dla ustanowienia arcybiskupstwa w Gnieźnie - uzasadnia, że zjazd gnieźnieński i koronacja Bolesława Chrobrego miały duże znaczenie dla losów Polski - ocenia znaczenie zjazdu w Gnieźnie dla usamodzielnienia się Kościoła w Polsce - omawia podział ziem polskich na poszczególne dzielnice - wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polski miała utrata Pomorza Gdańskiego - ocenia działalność Krzyżaków i ich politykę na podbitych terenach - omawia życie świętego Wojciecha - opowiada o wojna Bolesława Krzywoustego - opowiada o roli Malborka w państwie krzyżackim
Pod rządami ostatnich Piastów - zna pojęcia: Akademia Krakowska - zna postacie: Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego podręczniku opisuje pracę górników w kopalni soli Polska w unii z Litwą - zna pojęcie: unia - zna postacie: Jadwigi, Władysława Jagiełły Wojny polskokrzyżackie w XV wieku Kościoły i zamki - zna pojęcie: bitwa pod Grunwaldem - zna postacie: Ulricha von Jungingena, Witolda, Kazimierza Jagiellończyka podręczniku opisuje rycerza polskiego i krzyżackiego - zna pojęcia: zamek, witraże, katedra podręcznika opisuje budowle w stylu romańskim i gotyckim - zna pojęcia: spisanie prawa, Kujawy, Wielkopolska, Małopolska - opowiada, dlaczego króla Kazimierza nazwano Wielkim - wymienia reformy Kazimierza Wielkiego - zna pojęcia: Litwa, Jagiellonowie - wymienia warunki unii w Krewie - zna pojęcia: Żmudź, wojna trzynastoletnia, Prusy Zakonne, Prusy Królewskie - wymienia przyczyny wojen z Krzyżakami - opowiada o bitwie pod Grunwaldem - zna pojęcia: styl romański, styl gotycki, sklepienia, przypora, tryptyk - na podstawie ilustracji wskazuje podobieństwa i różnice między poznanymi średniowiecznymi budowlami obronnymi czasu daty: 1320, 1365 rok - wyjaśnia sens powiedzenia, że król Kazimierz zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną - wymienia i wskazuje na mapie Polskę, Litwę i ich sąsiadów datę:1385 rok : Grunwald, Żmudź, Prusy Królewskie i Prusy Zakonne czasu daty: 1410, 1454, 1466 rok - wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego - podaje cechy stylów romańskiego i gotyckiego i porównuje je ze sobą średniowieczni rycerze budowali zamki - wymienia czynniki, które pomogły zjednoczyć państwo polskie - wyjaśnia, jaką rolę w zjednoczeniu ziem polskich odegrał Władysław Łokietek - ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną Kazimierza Wielkiego doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej i jakie było jej znaczenie zmiany po II pokoju toruńskim - omawia skutki wojen z Krzyżakami - dokonuje oceny bitwy pod Grunwaldem - wyjaśnia, jaką rolę w średniowieczu odgrywały obrazy i rzeźby o treści religijnej - wymienia kilka zamków, które powstały z panowania Kazimierza Wielkiego - wyjaśnia typ unii jaka została zawarta w Krewie - wyjaśnia pojęcia: wilcze doły - podaje dwa miasta w Polsce i Europie, w których znajdują się gotyckie katedry