94A. KRAJE KANDYDUJĄCE DO UNII EUROPEJSKIEJ Rodzaj dokumentu Szkoła średnia I stopnia 1 Poziom uczących się Szkoła średnia II stopnia 2 Dorośli 3 W przyszłości rozszerzenie Unii Europejskiej jest otwarte dla wszystkich krajów europejskich, które mają demokratyczne rządy, wolny rynek oraz wyrażą takie życzenie i posiadają zdolność do stosowania już przyjętych aktów prawnych Unii Europejskiej. Wskutek poprzednich rozszerzeń liczba krajów członkowskich Unii Europejskiej wzrosła z sześciu (wtedy Unia była znana jako Europejska Wspólnota Węgla i Stali) do 27 państw członkowskich. Zasady przystąpienia zawarte są w kryteriach kopenhaskich. Aby dany kraj można było uznać za europejski, potrzebne jest uzyskanie na to zgody w obrębie instytucji Unii Europejskiej. 1.- OFICJALNE KRAJE KANDYDUJĄCE W chwili obecnej sześć krajów oficjalnie kandyduje do uczestniczenia w rozszerzeniu UE: TURCJA, REPUBLIKA MACEDONII, ISLANDIA, CZARNOGÓRA I SERBIA ORAZ CHORWACJA. Kraje te mają w perspektywie średnio- i długoterminowej przystąpić do Unii Europejskiej, chociaż nie bez zastrzeżeń ze względu na kilka spornych punktów dotyczących niektórych z tych krajów. TURCJA: Turcja była jednym z państw-założycieli Rady Europy w Strasburgu. W latach 60-tych ubiegłego wieku brano pod uwagę przystąpienie Turcji do Wspólnoty Europejskiej. Ankara (razem z Atenami) została włączona do programu stowarzyszeniowego, z perspektywą późniejszego wstąpienia do EWG. Nastąpiło to za zgodą ówczesnych rządów Niemiec i Francji, na których czele stali Konrad Adenauer i Generał de Gaulle. 3 października 2005 roku Turcja w Paryżu otworzyła oficjalnie etap negocjacyjny. Mimo to przystąpienie wymagałoby od niej respektowania zasad Unii Europejskiej, w szczególności: 1. Spełnienie kryteriów kopenhaskich, co wówczas nie miało miejsca; 2. Unikania dyskryminacji religijnej: finansowanie imamów na całym obszarze kraju wobec faktycznego zakazu sprawowania praktyk religijnych przez chrześcijan grecko-prawosławnych; 3. Unikania dyskryminacji etnicznej: Kurdowie i Ormianie wciąż spotykają się ze znaczną dyskryminacją; nowe ustawodawstwo dotyczące nauki w języku kurdyjskim wydaje się operacją skuteczną tylko w bardzo ograniczonym zakresie; języka kurdyjskiego w szkołach publicznych nie naucza się; 4. Wyjaśnienie problemu cypryjskiego (Cypr nie jest przez Turcję uznawany, a część północna wyspy jest okupowana przez Turków). http://pl.wikipedia.org/wiki/turcja http://pl.wikipedia.org/wiki/stosunki_turcji_z_uni%c4%85_europejsk%c4%85 MACEDONIA, CZARNOGÓRA I SERBIA (kraje członkowskie Paktu Stabilizacji dla Południowo-Wschodniej Europy): MACEDONIA: Komisja Europejska zaleciła 9 listopada 2005 r. nadanie Macedonii statusu kraju kandydującego, który został jej przyznany przez Radę w dniu 16 grudnia 2005 r. Gdy w marcu 2012 r. wciąż nie nastąpiło otwarcie negocjacji w sprawie przystąpienia, Parlament Europejski wezwał Radę do ich jak najszybszego otwarcia. CZARNOGÓRA została 17 grudnia 2010 r. uznana za oficjalny kraj kandydujący. Obecnie toczą się negocjacje w sprawie jej przyjęcia. Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 1 z 7
SERBIA 22 grudnia 2009 r. złożyła wniosek o przystąpienie do UE. 14 października 2011 r. Komisja przedstawiła pozytywną opinię w sprawie wniosku Serbii. 1 marca 2012 r. kraj ten uzyskał oficjalnie status kraju kandydującego. http://pl.wikipedia.org/wiki/macedonia http://pl.wikipedia.org/wiki/czarnogóra http://pl.wikipedia.org/wiki/serbia ISLANDIA: Islandia wystąpiła z wnioskiem o przystąpienie do Unii Europejskiej 16 lipca 2009 r. W dniu 27 lipca 2009 r. wniosek został przyjęty przez Radę Europejską i przekazany Komisji do rozpatrzenia. W lutym 2010 r. Komisja ogłosiła, że wyraża zgodę na otwarcie negocjacji akcesyjnych z Islandią. W dniu 17 czerwca 2010 r. EU przyznaje Islandii status kraju kandydującego i wyraża w ten sposób formalną zgodę na wszczęcie negocjacji, które rozpoczynają się 27 lipca 2010 r. Jako członek Europejskiego Obszaru Gospodarczego Islandia już w chwili obecnej stanowi część Europejskiego Rynku Wewnętrznego i strefy Schengen.. W kraju tym bierze się pod uwagę przeprowadzenie referendum w sprawie przystąpienia. Negocjacje utknęły obecnie w martwym punkcie ze względu na spór natury finansowej w związku z niedawnym załamaniem się systemu bankowego w Islandii (odmowa wypłaty odszkodowań europejskim nierezydentom). http://pl.wikipedia.org/wiki/islandia Umowa o przystąpieniu CHORWACJI jest właśnie ratyfikowana; jej wstąpienie do UE przewidziano na 1 lipca 2013 roku. http://pl.wikipedia.org/wiki/chorwacja 2.- POTENCJALNE KRAJE KANDYDUJĄCE: (kraje członkowskie Paktu Stabilizacji dla Południowo-Wschodniej Europy): Potencjalne kraje kandydujące do przystąpienia do Unii Europejskiej to państwa, które zgodnie z polityką rozszerzania przyjętą przez UE nadają się do wystąpienia o członkostwo w UE, a równocześnie sobie tego życzą. Oznacza to konkretnie, że zapewniona polityka rozszerzenia może mieć zastosowanie do wszystkich krajów bałkańskich. ALBANIA była pierwszym krajem, który oficjalnie został uznany za potencjalny kraj kandydujący i z którym w roku 2003 rozpoczęte zostały negocjacje w ramach Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu. Układ ten został podpisany 1 czerwca 2006 roku, co oznacza pierwszy duży krok na drodze do wstąpienia do UE. Przystąpienie Albanii jest jednakże uzależnione od gospodarczej i politycznej sytuacji tego kraju, która w chwali obecnej nie jest jeszcze wystarczająco stabilna. Albania 28 kwietnia 2009 r. złożyła wniosek o przystąpienie do UE, ale do dnia dzisiejszego nie została jeszcze uznana przez za kraj kandydujący. http://pl.wikipedia.org/wiki/albania BOŚNIA I HERCEGOWINA ma wciąż jeszcze liczne problemy gospodarcze i polityczne. Kraj ten czyni jednak względnie wolne, ale stałe postępy. Bośnia i Hercegowina zaakceptowała współpracę z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla Byłej Jugosławii w Hadze. Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu został podpisany 16 czerwca 2008 r. Był to pierwszy krok na drodze do uzyskania statusu kandydata do UE oraz otwarcia negocjacji akcesyjnych. Jednakże nadal istnieje wiele innych wyzwań, którym Bośnia i Hercegowina musiałby sprostać jeszcze przed złożeniem wniosku akcesyjnego, żeby móc się spodziewać szybkiej aprobaty. http://pl.wikipedia.org/wiki/bo%c5%9bnia_i_hercegowina KOSOWO 22 lipca 2010 r. Trybunał Międzynarodowy przedłożył opinię w sprawie Deklaracji Niepodległości Kosowa z 2008 roku dopuszczającą wysunięcie wniosku, że nie narusza ona obowiązującego prawa międzynarodowego. Opinia ta pozwala niektórym krajom Unii Europejskiej na poszukiwanie legalnego zbliżenia politycznego z tym państwem, ale inne kraje członkowskie opinii tej nie zaakceptowały. Zanim Kosowo będzie mogło złożyć wniosek akcesyjny, musi dokonać jeszcze wielu znaczących postępów w dziedzinie gospodarki i polityki. http://pl.wikipedia.org/wiki/kosowo Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 2 z 7
http://www.touteleurope.eu/fr/actions/construction-europeenne/elargissement/presentation/carte-des-etatsadherents-candidats-potentiels.html 3.- EWENTUALNE KRAJE KANDYDUJĄCE DO UNII EUROPEJSKIEJ Od czasu rozwiązania Związku Radzieckiego byłe radzieckie republiki Wschodniej Europy i Zakaukazia są uważane za ewentualnych kandydatów do uczestniczenia w procesie rozszerzenia Unii Europejskiej. Kraje te biorą udział w Partnerstwie Wschodnim wprowadzonym przez UE. Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 3 z 7
http://www.europarl.europa.eu/brussels/website/content/modul_09/abb_oestlpartner.html http://www.europarl.europa.eu/brussels/website/content/modul_09/abb_oestlpartner.html 31.- KRAJE KAUKAZU GRUZJA z geograficznego punktu widzenia znajduje się prawie w całości w Azji Zachodniej, jedynie dwa okręgi położone w północnowschodniej części tego państwa leżą na kontynencie europejskim. Jednakże Gruzja pod względem kulturowym jest postrzegana jako kraj europejski. Życzeniem Gruzji jest, aby wcześniej lub później przystąpić do Unii Europejskiej. Taki zamiar był wielokrotnie wyraźnie artykułowany przy różnych okazjach. Mimo to Gruzja nie jest zaliczana do krajów, które w sposób jednoznaczny nadają się do przystąpienia do UE. Podobnie jest też z innymi krajami Kaukazu. Ponadto Gruzja boryka się z problemami natury gospodarczej i politycznej. http://pl.wikipedia.org/wiki/gruzja ARMENIA z geograficznego punktu widzenia leży w całości w Azji Zachodniej, natomiast pod względem kulturowym jest czasem postrzegana jako kraj europejski. Wielu polityków armeńskich wyrażało życzenie, żeby ich kraj stał się kiedyś członkiem Unii Europejskiej, a większość społeczeństwa również ma pozytywny stosunek do członkostwa w UE. W chwili obecnej perspektywa zbliżenia nie jest jednak stawiana na porządku dziennym, oprócz zbliżenia, które jest związane z realizacją Partnerstwa Wschodniego. Tymczasem rząd Armenii jest zaabsorbowany uregulowaniem konfliktu Republiki Górnego Karabachu z sąsiednim Azerbejdżanem. Ponadto przynależność Armenii do Wspólnoty Niezależnych Państw dławi w zarodku jakąkolwiek perspektywę przystąpienia do UE. http://pl.wikipedia.org/wiki/armenia AZERBEJDŻAN pod względem geograficznym leży prawie w całości w Azji Zachodniej, jedynie jeden okręg na północnym wschodzie tego państwa położony jest na kontynencie europejskim. Azerbejdżan jest krajem zlaicyzowanym, większość mieszkańców jest pochodzenia tureckiego i składa się z muzułmanów szyickich. Kraj ten sam nie wyraża życzenia przystąpienia do UE. Zresztą mógłby się wtedy spotkać z taką samą rezerwą, Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 4 z 7
jaka daje się zauważyć w odniesieniu do przystąpienia Turcji. Kraj ten jest członkiem Wspólnoty Niezależnych Państw. http://pl.wikipedia.org/wiki/azerbejd%c5%bcan 32.- KRAJE EUROPY WSCHODNIEJ UKRAINĘ z dyplomatycznego punktu widzenia można schematycznie podzielić na dwie części, przy czym taki podział nie stawia w żadnym wypadku pod znakiem zapytania ani integralności ani suwerenności tego kraju. Jedna część jest uważana za prozachodnią, natomiast druga jest określana jako prorosyjska. Zarówno orientacja prozachodnia jak i prorosyjska wyraża opinię, że wcześniej czy później chce sprawić, żeby Ukraina została pełnym członkiem Unii Europejskiej. Jednakże równocześnie kraj ten pod wpływem orientacji prorosyjskiej bada warunki przystąpienia do zaproponowanej przez Rosję unii celnej. Gdy tylko Kijów zapali w tym przypadku zielone światło, każda ewentualna perspektywa przystąpienia do UE definitywnie się zakończy. UE jednoznacznie nie wskazywała na ewentualną perspektywę przystąpienia Ukrainy do UE. Kraj ten podpisał układ o stowarzyszeniu z Unią Europejską oraz umowę o wolnym handlu ze Wspólnotą Niepodległych Państw. http://pl.wikipedia.org/wiki/ukraina REPUBLIKA MOŁDAWII w sprawie politycznego ukierunkowania na pozostaje w większym lub mniejszym stopniu rozdarta. Część elity politycznej Republiki Mołdawii, jej większość, opowiada się za tym, żeby Mołdawia wcześniej lub później przystąpiła do Unii Europejskiej. Separatystyczna część, region Naddniestrza, oraz brak sprawności gospodarczej i społecznej w wyraźny sposób hamują jakąkolwiek perspektywę przystąpienia do UE. Unia Europejska nigdy nie przedstawiała temu krajowi żadnej jednoznacznej perspektywy ewentualnego przystąpienia. Mołdawia jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw. http://pl.wikipedia.org/wiki/mołdawia BIAŁORUŚ, która do chwili obecnej według postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie jest jeszcze państwem prawa, a jej gospodarka wciąż jest zarządzana centralnie, wolała przystąpić do unii celnej, do której oprócz Białorusi należy jeszcze Rosja i Kazachstan. Przynależność do niej zamyka definitywnie jakąkolwiek perspektywę przystąpienia do Unii Europejskiej. Białoruś jest członkiem Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Wspólnoty Niepodległych Państw. Również te powiązania wykluczają jej przystąpienie do Unii Europejskiej. http://pl.wikipedia.org/wiki/białoruś 4.- PAŃSTWA EUROPEJSKIEGO STOWARZYSZENIA WOLNEGO HANDLU (EFTA) http://pl.wikipedia.org/wiki/europejskie_stowarzyszenie_wolnego_handlu Państwa Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu nie są państwami kandydującymi do Unii Europejskiej, ale dzięki licznym porozumieniom są z nią ściśle związane. Kraje te jak dotąd nie wyrażały życzenia przystąpienia do UE, ani ze strony polityki lub w referendum. Państwa, które na tej płaszczyźnie utrzymują stosunki z UE to: NORWEGIA, SZWAJCARIA I LICHTENSTEIN http://pl.wikipedia.org/wiki/norwegia http://pl.wikipedia.org/wiki/szwajcaria http://pl.wikipedia.org/wiki/liechtenstein Islandia wystąpiła z wnioskiem o przystąpienie do Unii Europejskiej (patrz powyżej). 5.- KWESTIA CYPRU Oficjalnie wyspiarskie państwo Cypr pod rządami REPUBLIKI CYPRYJSKIEJ jest członkiem Unii Europejskiej. Cypryjczycy tureccy są obywatelami Republiki Cypryjskiej a tym samym obywatelami Unii Europejskiej. Jednakże dorobek wspólnotowy UE na północy wyspy, która od inwazji tureckiej w roku 1974 znajduje się poza kontrolą Republiki Cypryjskiej, na czas nieokreślony przestał obowiązywać. Cypryjczycy greccy odrzucili 24 kwietnia 2004 roku w referendum plan Annana. Plan ten miał służyć uregulowaniu konfliktu cypryjskiego. Gdyby referendum zakończyło się pozytywnym wynikiem, wyspa (z wyjątkiem brytyjskich baz wojskowych) pod nazwą Zjednoczonej Republiki Cypru przystąpiłaby do Unii Europejskiej. Odpowiedzialność za stosunki Unii Europejskiej ze wspólnotą Turków cypryjskich przejęła Generalna Dyrekcja ds. Rozszerzenia Unii Europejskiej. Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 5 z 7
http://pl.wikipedia.org/wiki/cypr http://de.wikipedia.org/wiki/zypernkonflikt 6.- STOWARZYSZONE MINIPAŃSTWA UNII EUROPEJSKIEJ Określenie stowarzyszone minipaństwa Unii Europejskiej dotyczy tych minipaństw, które w wyniku kilku postanowień de facto stały się członkami Unii Europejskiej, nawet gdy oficjalnie nimi nie są. Najważniejszy w tym przypadku jest układ w sprawie stosunków walutowych. Niektóre z partii politycznych tych minipaństw życzą sobie formalnego przystąpienia do Unii Europejskiej. Osobliwe jest to, że ich monety euro posiadają własny narodowy grawerunek. Stowarzyszonymi minipaństwami Unii Europejskiej są: MONAKO, SAN MARINO I WATYKAN. http://pl.wikipedia.org/wiki/monako http://pl.wikipedia.org/wiki/san_marino http://pl.wikipedia.org/wiki/watykan http://de.wikipedia.org/wiki/zwergstaat Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 6 z 7
7.- NIESTOWARZYSZONE MINIPAŃSTWA UNII EUROPEJSKIEJ Określenie niestowarzyszone minipaństwa Unii Europejskiej odnosi się do tych minipaństw, które do dnia dzisiejszego nie wyraziły chęci oficjalnego lub de facto przystąpienia do Unii Europejskiej. Dotyczy to Liechtensteinu i Andory. LIECHTENSTEIN, który nie posiada waluty euro, jest bardzo ściśle związany ze Szwajcarią i jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. http://pl.wikipedia.org/wiki/liechtenstein ANDORA korzysta z euro, jednakże nie posiada własnej narodowej monety. Zamierza jednak wystąpić o prawo bicia własnej monety narodowej. Jednakże w ramach postanowienia o stowarzyszeniu z Unią Europejską, a przede wszystkim umowy o stosunkach walutowych nie uzyskała jeszcze pozytywnego rezultatu. Gdyby to nastąpiło, Andora stałaby się kolejnym stowarzyszonym minipaństwem Unii Europejskiej. http://pl.wikipedia.org/wiki/andora 8.- KRAJE EUROPY POZOSTAJĄCE POZA PRZYSZŁYMI ROZSZERZENIAMI ROSJA nie chce przystąpienia do Unii Europejskiej, nawet gdy z historycznego punktu widzenia jest postrzegana jako państwo europejskie. Rosja współpracuje z Unią Europejską w różnych dziedzinach, ale dla siebie samej oraz innych państw Europy (i Azji) ma inną regionalną ofertę: unię celną. Ma się ona w roku 2015 przekształcić w UNIĘ EUROAZJATYCKĄ. http://pl.wikipedia.org/wiki/rosja Unia celna powoduje, że perspektywa przystąpienia do Unii Europejskiej jest zbędna, tak samo jak w przypadku przynależności któregoś z krajów europejskich do Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej lub Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym. Chodzi tutaj o ROSJĘ, BIAŁORUŚ I KAZACHSTAN. http://pl.wikipedia.org/wiki/białoruś http://pl.wikipedia.org/wiki/kazachstan http://pl.wikipedia.org/wiki/unia_eurazjatycka Autor: RICHARD STOCK, EUROPEJSKIE CENTRUM ROBERTA SCHUMANA, SCY-CHAZELLES, 2012 Za treść tej publikacji wyłączną odpowiedzialność ponoszą jej autorzy i nie można jej w żaden sposób uznawać za odzwierciedlenie punktu widzenia Unii Europejskiej. Umowa dotycząca swobodnego udostępniania na zasadzie licencji Creative Commons: dokument może być udostępniany bez ograniczeń pod warunkiem, że wskaże się na autora wymienionego z nazwiska/nazwy; zezwala się wyłącznie na udostępnianie niekomercyjne (korzystanie w celach komercyjnych wymaga uzyskania zgody); zmiany należy wyraźnie zaznaczyć i będą one podlegać takim samym warunkom licencyjnym Creative Commons, jak dokument wyjściowy. Dokument ten stanowi wyciąg z ENLARGEDUCATION: EUROPEJSKA WALIZKA NA RZECZ ROZSZERZENIA UE. enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE powstała dzięki wsparciu Unii Europejskiej (program PRINCE). Moduł 9: Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 7 z 7