HODOWLA ROŚLIN I NASIENNICTWO

HODOWLA ROŚLIN I NASIENNICTWO Biuletyn Informacyjny Polskiej Izby Nasiennej NUMER 3 /2012 Parlament przyjął ustawę o nasiennictwie Kongres ESA Wielkość partii nasion traw Stan prac nad projektem ustawy o środkach ochrony roślin Praca w ESA Czy zasady oceny jednostek naukowobadawczych poprawią relacje hodowli z nauką? Informacja o obradach ISF EFSA odpowiada na wyniki badań prof. Seraliniego Parlament przyjął ustawę o nasiennictwie W dniu 8 listopada 2012 r. Sejm przyjął ustawę o nasiennictwie. W obecnej postaci projekt ustawy dopuszcza rejestrację i obrót odmianami GM, zgodnie z prawem unijnym. Daje również możliwość wydania zakazu stosowania niektórych odmian na terenie RP w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Z tego zapisu, jak deklaruje, zamierza skorzystać Rząd w celu zakazania stosowania odmian GM. Ustawa została przyjęta bez poprawek przez Senat w dniu 30 listopada 2012. Kongres European Seed Association W dniach 14-17 października 2012 w Brukseli odbyło się Walne Zgromadzenie ESA, a jednocześnie największe w Europie targi nasienne. W kongresie wzięła udział rekordowa liczba ponad 750 uczestników, z 41 krajów. Najwięcej uczestników przyjechało z Francji, Niemiec i Włoch. Z krajów pozaeuropejskich uczestniczyły: Nowa Zelandia, Izrael, Chile, Korea Płd., Australia, Argentyna, Indie, Pakistan i RPA. Z Polski wzięło udział 9 osób. Kongresy ESA cieszą się coraz większym zainteresowaniem, stale rośnie liczba uczestników z Europy Wschodniej i Stanów Zjednoczonych. Wpływa to pozytywnie na międzynarodową wymianę informacji, a co ważniejsze na relacje handlowe i rozwój branży. Spodziewamy się, że w 2013 roku, kiedy Kongres ESA będzie odbywał się w Warszawie, uda się utrzymać równie duże zainteresowanie. Poniżej znajdą państwo informacje o wydarzeniach oraz poszczególnych posiedzeniach sekcji ESA, które miały miejsce podczas Kongresu. Członkowie Polskiej Izby Nasiennej mogą zapoznać się ze wszystkimi prezentacjami przedstawionymi podczas tych spotkań. Są one umieszczone w formatach pdf w języku angielskim na stronie internetowej PIN, w części dla członków. Walne Zgromadzenie Walne zgromadzenie miało miejsce we wtorek 16 października. Podczas części statutowej wybrano nowe władze ESA. Prezesem na następną trzyletnią kadencję został Pan Gerard Backx, obecnie Dyrektor Generalny korporacji HZPC, specjalizującej się w hodowli i nasiennictwie ziemniaka. Pan Backx dotychczas był Wiceprezesem w zarządzie ESA. W części otwartej wystąpienia zaprezentowali: Gerd Sonnleitner - Prezes Europejskiej Organizacji Rolników COPA, Sir David Baulcombe - Profesor na Uniwersytecie w Cambridge. Prelegenci starali się odpowiedzieć na pytania: jakie są potrzeby rolników oraz jakie są oczekiwania społeczeństwa. Dyskusja wyraźnie pokazała, że celem sektora nasiennego powinno być zaspokojenie potrzeb zarówno rolników jak i konsumentów, 1

i jak trudne jest to zadanie. Panel dyskusyjny poprowadził Hans Martens Dyrektor Generalny Centrum Polityki Europejskiej. Wielkość partii nasion traw Kongres ESA W numerze UWAGA 2/2012 PARTIA HRiN, na podstawie TRAW biuletynu seralini ISF, podałam informację, że Rozpoczęła praca Walne w Zgromadzenie się esa ISTA rekruatcja na posiedzeniu na w czerwcu stanowisko profesor br. menedżera malepszy przyjęło wielkość ds. ESTA 25 ton dla partii nasion gatunków traw. sprostowanie ISTA Co prawda zmiana ta będzie zawarta w wytycznych kongres isfrejestracja ISTA na 2013 rok, ale: - poprawka ta nie wchodzi w Walne życie Zgromadzenie z dn. 1 I 2013 - dotyczy ISTA wyłącznie partii zatwierdzonych. Dyskusja dot. zwiększenia wielkości GMO w partii paszach dla nasion do traw 2017 nadal roku toczy się w OECD. W związku z tym, obowiązująca wielkość partii Francja nasion wycofała traw wynosi 10 ton. Cruiser OSR Tych z Państwa, których wprowadziłam w błąd, serdecznie Kongres przepraszam. ESA w 2013 roku w Warszawie! Maja Karpiel Sekretarz Generalny PIN Za zgodą ESA, fot. Vivian Herz: Od lewej: G. von Essen (Sekretarz Generalny ESA), Sir David Baulcombe (Cambridge University), Hans Martens (European Policy Centre), Ch. Amberger (ustępujący Prezes ESA), Gerd Sonnleitner (COPA). Spotkanie Sekcji Kukurydzy (SMA) Posiedzenie poprowadził Przewodniczący Sekcji - Pan Ibrahim El Menschawi. Podkreślone zostały najważniejsze tegoroczne problemy na rynku nasiennym kukurydzy: wzrost popytu na materiał siewny po wymarznięciach, ciężka susza latem, brak rozwiązań w przypadku niezamierzonej obecności GMO w nasionach konwencjonalnych, sytuacja w zakresie zaprawiania nasion. Pierwszym szerzej omawianym zagadnieniem na zebraniu sekcji był kodeks postępowania członków sekcji (SMA Code of Conduct). Był on również przedmiotem obrad na posiedzeniach zarządu Polskiej Izby Nasiennej. Kodeks zakłada, że chronione prawem linie rodzicielskie do produkcji mieszańców, nie powinny bez zgody właściciela być używane przez strony trzecie na potrzeby hodowli. Zapis ten budził wątpliwości wśród członków Sekcji Kukurydzy PIN. Członkowie Sekcji Kukurydzy ESA mając podobne zastrzeżenia, przed podpisaniem dokumentu skierowali go do opinii prawnej. Kodeks jest obecnie przedmiotem prac kancelarii prawnej, która sprawdza czy jego zasady są w zgodzie z ogólnym stanowiskiem ESA w sprawie własności intelektualnej. Kolejnym punktem był roczny raport na temat rynku kukurydzy nasiennej w 2012. Obszar produkcji kukurydzy wzrósł z 5% w UE27 i 11% w pozostałej części Europy, ze względu na wymrożenia w zbożach ozimych. Susza w USA doprowadziła do wysokich cen surowców. Przewiduje się, że ceny surowców w sezonie 2013 pozostaną stosunkowo wysokie. Dostępność nasion kukurydzy ma spaść z 32% w tym sezonie, do poziomu poniżej 30% w sezonie 2012/2013. W przypadku niektórych odmian mogą istnieć 2

Kongres PRACA ESA W ESA! ESA rozpoczęła PRACA W rekrutację ESA na stanowisko seralini Menedżera ds. ESTA (European Seed Treatment praca w Assurance). esa Opis stanowiska oraz wymagania profesor jakie malepszy powinien spełniać kandydat, sprostowanie znajdą Państwo ISTA na stronie internetowej www.euroseeds.org kongres isf- w zakładce rejestracja News Room, lub klikając w link: http://www.euroseeds.org/ne ws-room/newsarchive/2012/esa_12.0821/vie Walne Zgromadzenie ISTA w GMO w paszach do 2017 roku Francja wycofała Cruiser OSR Kongres ESA w 2013 roku w Warszawie! niedobory materiału. Wysokie ceny surowców i koszty związane z zaprawianiem będą miały wpływ na ceny kukurydzy nasiennej. Omówiono również sytuację w zakresie obecności GMO w konwencjonalnych partiach materiału siewnego, praktycznie zablokowany proces zatwierdzenia GMO w UE, oraz zakazy uprawy odmian GM w kilku krajach członkowskich. Wniosek Komisji dotyczący renacjonalizacji procesu autoryzacji nie został poparty przez Radę i sprawa jest obecnie zawieszona. W poszczególnych krajach tak jak na poziomie unijnym brakuje jasnych rozwiązań dotyczących progu zawartości GMO w nasionach konwencjonalnych. Rozwiązanie takie zostało przyjęte w kwestii pasz, a Komisja jest zobowiązana do rozszerzenia go do materiału siewnego, i ewentualnie żywności. Jednak dyskusja odnośnie tego przedłużenia jest przedmiotem politycznych opóźnień ze względu na różnice zdań w kilku państwach członkowskich. Działania egzekucyjne takie jak np. na Węgrzech w 2011 i w tym roku, czy w Niemczech, powodują zniszczenie upraw i szkody finansowe dla rolników i firm nasiennych. Na prośbę Komisji ESA przygotowała aktualne informacje dot. zasad i procedur odnośnie maksymalnej zawartości GMO w nasionach odmian konwencjonalnych w różnych państwach członkowskich oraz o tym jak obecna sytuacja wpływa na przemysł. W oficjalnym stanowisku w sprawie zawartości GMO w nasionach, ESA popiera ustanowienie progu na poziomie 0,4% w odniesieniu zarówno do uprawy, jak również żywności i paszy. Kolejnym punktem spotkania był stan realizacji projektu ESTA (Europejska Gwarancja Jakości Zaprawiania Nasion). Ustalono wzór jednolitego protokołu badań zawartości pyłów na podstawie testu Heubacha i stworzono system doradztwa dla audytorów. Gotowa jest również etykieta dla nasion zaprawianych, zawierająca wszystkie niezbędne informacje, we wszystkich językach krajów Unii. Sfinalizowano umowy serwisowe oraz umowy licencyjne na użycie logo ESTA. Standard ESTA jest aktualnie jednolity ze schematami krajowymi Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii, gdzie jest honorowany w większości zakładów przetwórczych. W ciągu najbliższych kilku lat standard będzie rozszerzany o kolejne gatunki oraz ujednolicany ze schematami pozostałych krajów członkowskich. ESA rozpoczyna proces rekrutacji menedżera ds. ESTA, informacje na ten temat zamieszczamy obok w biuletynie, można je również uzyskać na stronie internetowej www.euroseeds.org. Na czerwiec 2013 roku zaplanowane są rozmowy przedstawicieli ESA z Ukrainą w sprawie ułatwienia eksportu nasion do tego kraju. Sekcja Zbóż i Strączkowych (SCP) Spotkanie poprowadził przewodniczący Sekcji Zbóż i Strączkowych, dr Michael Gohn. Zebranie rozpoczęło się od sprawozdania z działalności Komitetu ESA ds. własności intelektualnej (CIPR), oraz realizacji nowego oficjalnego stanowiska ESA w sprawie IP. Najważniejsze kwestie w tym stanowisku koncentrują się na ujednoliceniu europejskich przepisów patentowych oraz umieszczeniu w nich przywileju hodowcy. ESA pracuje również nad utworzeniem portalu internetowego, na którym będzie można uzyskać informacje na temat statusu patentowego odmian. Ponadto poinformowano uczestników o stanowisku Komisji Europejskiej w zakresie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin, w tym również opłat od rozmnożeń własnych (FSS). W obecnej kadencji KE nie podejmie żadnych zmian legislacyjnych a nowa inicjatywa jest spodziewana ew. dopiero od 2014r. Bieżące problemy KE sugeruje rozwiązywać poprzez 3

EFSA odpowiada na badania Seraliniego Na ISF początku rejestracja października na Europejski konres 2014 Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA, opublikował opinię o badaniach profesora Seraliniego. Badania te dotyczyły wysokiego ryzyka występowania nowotworów u gryzoni karmionych paszą zawierającą genetycznie modyfikowaną kukurydzę odporną na glifosat. Dokonując analizy sposobu przeprowadzenia badań EFSA stwierdziła, że badania Seraliniego ze względu na sposób ich przeprowadzenia, nie posiadają znamion badań naukowych. Pełna opinia EFSA: http://www.efsa.europa.eu/en /efsajournal/pub/2910.htm Badania prof. Seraliniego: http://www.sciencedirect.com /science/article/pii/s0278691 512005637 inicjatywy poza-legislacyjne. Natomiast zmiany w odniesieniu do definicji gospodarstwa i drobnego rolnika są obecnie dyskutowane w ramach przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Sprawy te analizowała Grupa Robocza ESA ds. FSS, która spotkała się w listopadzie tego roku. Polskę reprezentował Paweł Kochański z Agencji Nasiennej. Sekretarz Generalny hiszpańskiego stowarzyszenia hodowców ANNOVE przedstawił informacje dotyczące opłat od rozmnożeń własnych w Hiszpanii. Stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego zbóż wynosi tam średnio poniżej 20%, ale waha się w zależności od gatunku i części kraju. Blisko 90% wszystkich odmian zbóż jest chronione prawem hodowców. Zużycie nielegalnego materiału siewnego szacuje się na znacznie wyższe niż stosowanie materiału ze zbioru. Hiszpania wprowadziła system dobrowolnego programu do uiszczania opłat licencyjnych, popierając to intensywną kampanią informacyjną. Jak dotąd, do systemu przystąpiło 45% podmiotów a szacunkowy dochód w pierwszym roku jego wprowadzenia ocenia się na około 450 tys. Euro (wartość całkowita niepłaconych, należnych opat to 12 mln Euro). Celem na najbliższe trzy lata jest zwiększenie wykorzystania kwalifikowanego materiału siewnego do poziomu powyżej 30%, a do 50% zbieranie należnych opłat od rozmnożeń własnych. Kolejnym omawianym zagadnieniem były pierwsze propozycje zmian podstaw prawnych UE dla materiału siewnego i rozmnożeniowego. Zgodnie z projektem przedstawionym przez Komisję, rozporządzeniem zostanie objęty rozmnożeniowy materiał leśny, zachowana zostaje lista gatunków objętych regulacjami, zasada obowiązkowych badań OWT, oraz co ważne dla gatunków roślin rolniczych, przeprowadzanie obowiązkowych badań WGO. Państwa członkowskie nadal będą mogły na swoich terytoriach ustanawiać bardziej rygorystyczne od określonych wymogi. Szczegółowe zasady rejestracji i obrotu materiałem zostaną ujęte w aktach delegowanych oraz implementujących. Oficjalny tekst propozycji zmian prawa ma zostać przekazany do Rady i Parlamentu na początku 2013 roku. Procesowanie aktów wykonawczych zajmie kolejne kilka lat. Komisja opublikowała również dokument roboczy rozporządzenia w sprawie zdrowia roślin. Patogeny sklasyfikowano jako organizmy kwarantannowe lub jakościowe - jednocześnie znika pojęcie organizmów regulowanych. W tym miejscu istnieje ryzyko zmiany w zakresie klasyfikacji niektórych dodatkowych patogenów, które mogą zostać uznane jako jakościowe. Poinformowano o odroczonej przez Komisję, a mogącej mieć poważne konsekwencje, dyskusji na temat najwyższych dopuszczalnych poziomów kadmu w ziarnie, zwłaszcza w odniesieniu do pszenicy durum. Hodowcy durum powinni więc zwrócić uwagę na te parametry oraz sprawdzić, czy ich odmiany zawierają zidentyfikowany gen odpowiedzialny za absorpcję kadmu. Sekcja Traw i Pastewnych (SFG) Obrady prowadził Pan Gert van Straalen, przewodniczący Sekcji SFG. Uczestnicy zostali poinformowani o projekcie identyfikacji odmian traw, w którym próbki handlowych partii materiału siewnego są porównywane z próbkami wzorcowymi, w celu sprawdzenia tożsamości odmianowej. Pierwsze rezultaty wprowadzenia tego projektu mają być dostępne w roku 2013. 4

ISF rejestracja na konres 2014 Omówiono potencjalny wpływ zapisów, przedstawionych przez Komisję w nieoficjalnym dokumencie Better Regulation, na rynek nasion traw i roślin pastewnych. Zgodnie z propozycją gatunki trawnikowe nie będą klasyfikowane jako rośliny ozdobne; odmiany trawnikowe nadal nie będą musiały przechodzić badań WGO. Propozycja Komisji zawiera możliwość przeprowadzenia badań WGO na poziomie unijnym lub krajowym. W odniesieniu do projektu rozporządzenia w sprawie zdrowia roślin, możliwa jest re-klasyfikacja patogenów roślin, o czym piszemy w poprzednich notatkach ze spotkań innych sekcji ESA. Joachim Bollmann z Komisji Europejskiej przedstawił stan prac nad regulacjami prawnymi dotyczącymi najnowszych technik hodowlanych. Komisja współpracuje w tej sprawie z Joint Research Centre (JRC), Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), oraz złożoną z ekspertów grupą roboczą. Zakończono już ocenę bezpieczeństwa i zagrożenia wynikającego z wykorzystania w procesie hodowli metod cisgenezy i intragenezy. Wpływ na branżę jest w tej kwestii istotny, ponieważ jeżeli wszystkie oceniane przez Komisję techniki zostałyby zaklasyfikowane jako GMO, wprowadzenie produktów wytworzonych za ich pomocą do obrotu, podlegałoby uzyskaniu takich samych, jak w przypadku GMO, zatwierdzeń. Kilka z tych technologii jest już w użyciu. Opinia większości grupy ekspertów mówi, że większość technik nie powinna podlegać lub być wyłączona z konieczności uzyskania zatwierdzenia określonego w dyrektywie 2001/18/WE. Nowe ramy Wspólnej Polityki Rolnej są przedmiotem prac Sekcji Traw i Pastewnych ESA, w zakresie definicji trwałych użytków zielonych. Definicja określa TUZ jako użytki zielone, które nie zostały włączone do płodozmianu przez okres min. 5 lat. Uczestników poinformowano o projekcie CPVO, mającym zbadać ewentualny wpływ umieszczenia zawartości endofitów w opisie OWT odmian traw. Sekcja Oleistych i Włóknistych (SOF) Spotkanie sekcji poprowadził jej Przewodniczący, Dietmar Brauer. Podano informację na temat wycofania na terenie Francji zaprawy nasiennej Cruiser OSR, stosowanej na nasiona rzepaku. Zakaz dotyczy obrotu, oraz stosowania zaprawionego przy użyciu Cruiser a materiału siewnego. Nadal można stosować tę zaprawę do nasion przeznaczonych do eksportu. Producent zaprawy podjął już kroki prawne przeciwko rządowi francuskiemu. Stały Komitet ds. Nasion KE ma w planie ponowne rozpatrzenie zharmonizowanych metod dotyczących zawartości glukozynolanów w odmianach rzepaku. Przedmiotem dyskusji są również normy dotyczące zawartości morfiny w odmianach maku. Na podstawie informacji otrzymanych od hodowców i firm nasiennych z Austrii i Węgier, ESA ma zamiar wystąpić do Komisji z propozycją ustanowienia maksymalnego poziomu morfiny na poziomie 30 mg/kg. Sekcja Warzyw (SVO) Obrady poprowadził Przewodniczący Sekcji, Ko Remijnse. Pierwszym tematem były prawa własności intelektualnej. Podano informację, że nie będzie współpracy UE / Chiny, w sprawie ewentualnego wdrożenia Konwencji UPOV 1991. W trakcie ratyfikacji Konwencji jest Kanada. 5

ISF rejestracja na konres 2014 Przedstawiono zestawienie dotyczące naruszeń w obszarze prawa własności do chronionych odmian roślin warzywnych, sporządzone na podstawie informacji od członków ESA. W roku 2011 stwierdzono 19 przypadków naruszeń, z czego większość miała miejsce we Włoszech. Dotyczyły one 7 różnych gatunków roślin, głównie pomidora, sałaty i fasoli. Większość przypadków dotyczy nielegalnego rozmnażania na poziomie lokalnym, rozmnażania wegetatywnego oraz korzystania z zasobów genowych. W większości przypadków zainteresowane spółki podjęły działania prawne. Zanotowano również 22 przestępstwa naruszenia prawa związanego z obrotem materiałem siewnym, zarówno na terenie UE jak i poza. Naruszenia dotyczyły przeważnie sprzedaży nasion pod inną nazwą odmiany lub wprowadzenia do obrotu odmian nie wymienionych we Wspólnotowym Katalogu. Stan sprawy Kokopelli: sprawa będzie nadal toczyła się na poziomie krajowym we Francji. Trybunał Sprawiedliwości w wydanym orzeczeniu odrzucił wszelkie wątpliwości co do aktualnie stosowanych zasad rejestracji odmian i kwalifikacji nasion, mających kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i jakości żywności. Bioróżnorodność: Nadal toczą się negocjacje w sprawie udostępniania badań i czerpania z nich korzyści, zarówno w ramach Międzynarodowego Traktatu o Roślinnych Zasobach Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa (IT PGRFA) jak i Konwencji o Różnorodności Biologicznej (CBD). Istnieje ryzyko zmian w podziale korzyści, który obecnie jest dobrowolny, o ile nie istnieją żadne ograniczenia dotyczące dalszego wykorzystania materiału. Unia Europejska przygotowuje się do ratyfikacji protokołu Nagoya. Nowe rozporządzenie UE implementujące Protokół Nagoya zawiera kilka elementów mających wpływ na sektor hodowli, w odniesieniu między innymi do zakresu zasobów genetycznych, obowiązku systemu przestrzegania zasad należytej staranności dla użytkowników, monitorowania i kontroli zgodności u użytkownika, systemu kar za łamanie praktyk. Nowe rozporządzenie UE wejdzie w życie 20 dni po wejściu w życie Protokołu Nagoya co ma nastąpić w niedalekiej przyszłości. Stan prac nad ustawą o środkach ochrony roślin. Na posiedzeniu w dniu 7 listopada br. podkomisja specjalna do rozpatrzenia projektu o środkach ochrony roślin wysłuchała opinii i postulatów specjalistów oraz przedstawicieli związków i organizacji branżowych. Projekt ustawy będzie szczegółowo rozpatrywany na kolejnych posiedzeniach komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zdając sobie sprawę z problemów w dostępności środków na polskim rynku, zachęcają do skorzystania z możliwości wystąpienia o rozszerzenia zezwolenia na zastosowanie małoobszarowe dla środków ochrony roślin. O tego typu zezwolenia na zastosowanie środka może występować nie tylko producent środka ale również organizacje branżowe oraz profesjonalni użytkownicy. 6

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym z dnia 13 lipca 2012 r. rodzi konsekwencje zarówno dla nauki jak i dla praktycznej hodowli roślin. W ramach zachęty do dyskusji przedstawiamy głos Profesora Stefana Malepszego, członka rzeczywistego PAN. Czekamy na dalsze głosy, które chętnie opublikujemy. Czy zasady oceny jednostek naukowobadawczych poprawią relacje nauki z hodowlą? Prof. dr hab. Stefan Malepszy Katedra Genetyki Hodowli i Biotechnologii Roślin Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podpisał rozporządzenie z dnia 13 lipca 2012r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym. Dokument ten określa między innymi jakie aktywności jednostek naukowo - badawczych będą uwzględnianie przy ocenie tych placówek. Wynik tej oceny będzie podstawą do ustalenia poziomu finansowania zwanego dotacją statutową. Jest to zatem dokument bardzo ważny dla tworzenia relacji miedzy nauką i gospodarką w ogóle, a przez to także dla działalności firm hodowlano - nasiennych. Myślę że warto poświęcić temu uwagę, tym bardziej, że odpowiednie zapisy różnią się od obowiązujących dotychczas. Wypowiedź niniejsza jest próbą odpowiedzi na pytanie jak treści zawarte w tym dokumencie mogą wpłynąć na relacje nauki z firmami hodowlano - nasiennymi. Istota zapisów rozporządzenia: W rozporządzeniu można rozróżnić dwie kategorie zapisów dotyczących aktywności naukowo badawczej związanej z hodowlą roślin. Jedne można nazwać bezpośrednimi ( wskazują wprost odmiany roślin jako składnik oceny ) oraz drugie ogólne, które można nazwać uniwersalnymi, gdyż odnoszą się do współpracy nauki z gospodarką w ogóle. Zapisy bezpośrednie, są zawarte w trzech miejscach tego rozporządzenia. Pierwszym jest 8.1. Ocena osiągnięć naukowych i twórczych jednostki naukowej, który w 6 pkt 1, wskazuje listę składników oceny i wymienia w punkcie 8 wyłączne prawa do odmiany roślin udzielane przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych lub udzielone za granicą. Kolejne dwa miejsca są związane z 11.1. Ocena materialnych efektów działalności naukowej, gdzie w punkcie 5 wskazuje się opracowane na rzecz podmiotów innych niż oceniana jednostka naukowa, na podstawie umów zawartych przez jednostkę naukową, nowe technologie, materiały, wyroby, metody, procedury, oprogramowanie oraz odmiany roślin oraz w punkcie ósmym wdrożenia przez podmioty inne niż oceniana jednostka naukowa wyników badań naukowych lub prac rozwojowych zrealizowanych w jednostce naukowej (nowych technologii, materiałów, wyrobów, metod, procedur, odmian roślin i oprogramowania). 7

Rozporządzenie wartościuje zatem fakt wytworzenia nowej odmiany roślin niejednakowo. Czyni to przez zaliczenie odmian chronionych wyłącznym prawem w Polsce i zagranicą do osiągnięć naukowych i twórczych (par.8.1) oraz zaklasyfikowanie pozostałych odmian do materialnych efektów działalności naukowej. Takie rozróżnienie jest czysto arbitralne i nie znajduje uzasadnienia merytorycznego. Innym zapisem bezpośrednio dotyczącym hodowli jest zaliczenie wdrożenia odmian do materialnych efektów działalności naukowej tylko w takim przypadku, kiedy wdrożenia dokonuje nie jednostka która odmianę wyhodowała, lecz inna - która dokonała wdrożenia. Tutaj pojawia się sporo niejasności, a pierwszą jest pojęcie samego wdrożenia. Kolejne: czy jest to wprowadzenie do obrotu bez względu na skalę, czy też opracowanie agrotechniki albo jedno i drugie, czy też jeszcze inne działania. Zastrzeżenie iż takowe wdrożenie jest uwzględniane tylko w przypadku dokonania go przez podmiot inny aniżeli ten, który wytworzył odmianę, rodzi wątpliwości czy jest to licencjobiorca, czy także instytucja, która opracowała zalecenia agrotechniczne danej odmiany na zlecenie licencjobiorcy czy też jedno i drugie. Czy może kwalifikuje się do tego doświadczalnictwo porejestrowe? Zastrzeżenia do zapisów: Chciałbym na początek przytoczyć opinię wypowiedzianą przez prof. K. Duczmala długoletniego prezesa Polskiej Izby Nasiennej Praktyczna hodowla roślin i nasiennictwo ma charakter działalności gospodarczej i musi się nie tylko samofinansować, ale również generować zyski i to nie mniejsze niż w innych gałęziach gospodarki (K. Duczmal, 2000, Przejście z gospodarki planowej do rynkowej w hodowli roślin i nasiennictwie oraz ich naukowym zapleczu - osiągnięcia i problemy ). Jest to bardzo szczera i czytelna wykładnia, zgodna z regułami obowiązującymi w krajach o silnej branży hodowlano - nasiennej. Wskazuje ona, iż wytwarzanie nowych odmian jest podporządkowane regułom gospodarczym. Skądinąd wiemy, że udział nauki w wytworzeniu nowej odmiany może być decydujący lub żaden. Zatem kwalifikowanie wytworzenia każdej odmiany jako efektu pracy naukowo - badawczej jest nieprawdziwe i nie powinno mieć miejsca z powodów zasadniczych. Warto zwrócić także uwagę, że działania związane z wytworzeniem nowych odmian są uznawane w rozporządzeniu w formie innych zapisów, nazwanych przeze mnie uniwersalnymi, jak wytworzenie nowych materiałów, procedury, usługi i środki pozyskane z gospodarki. Na tych właśnie działaniach powinna się skupić aktywność podmiotów naukowo badawczych w ich współpracy z hodowlą. Jakie skutki wywołają zapisy rozporządzenia? Zapisy w 8.1 oraz 6 pkt 1 wprowadzają wielkie zamieszanie do nie okrzepłych jeszcze ( bo kształtowanych od 1990 roku ), relacji nauki i hodowli w Polsce. Czynią to przez zachęcanie do hodowli odmian w ramach działalności naukowo - badawczej, bez względu na innowacyjność procesu hodowlanego. Jest to niezgodne z zasadami ogólnymi wspierania badań rozwojowych i wywoła trzy wysoce niepożądane skutki. Pierwszym jest podjęcie hodowli nowych odmian przez zespoły dotychczas współpracujące z hodowlą, na przykład wytwarzające nowe materiały bądź wykonujące ocenę określonych linii czy genotypów. W ten sposób nastąpi osłabienie hodowli. Drugim skutkiem negatywnym będzie obniżenie innowacyjności polskiej hodowli. Zostanie to wywołane odejściem zespołów dotychczas współpracujących z hodowlą na rzecz podjęcia hodowli nowych odmian przez samych siebie oraz brakiem stymulacji do zwiększania innowacyjności (każda odmiana jest bowiem dziełem nauki). Trzecim skutkiem negatywnym będzie obniżenie wzajemnego zaufania 8

zespołów naukowo - badawczych i hodowli, z powodu wystąpienia jako konkurencja. W Polsce, od czasu transformacji ustrojowej, z dużym trudem kształtowały się relacje nauka firmy hodowlano-nasienne według najlepszych wzorców światowych. Zgodnie z tymi wzorcami wytwarzanie odmian jest ISF rejestracja na konres 2014 domeną firm hodowlano - nasiennych i działalność ta jest podstawą ekonomicznej egzystencji tych podmiotów. Natomiast domeną nauki jest wspieranie tej działalności przez dostarczanie rożnych innowacji i świadczenie usług. Taki klarowny podział ról zapewnił siłę i rozwój firmom hodowlano - nasiennym w państwach uważanych za potęgi w tym zakresie. Dlatego w Polsce powinniśmy do tego wzoru konsekwentnie dążyć, ale w żadnym przypadku go nie osłabiać. Czy hodowla nowych odmian może być prowadzona przez jednostki naukowo - badawcze? Hodowla nowych odmian w jednostkach naukowo - badawczych nie powinna należeć do statutowych obowiązków tych jednostek, a jej ewentualne podejmowanie winno wynikać z określonych okoliczności. W przeciwnym razie: (a) pojawia się działalność konkurencyjna wobec firm hodowlano-nasiennych, ale na warunkach preferencyjnych za pieniądze budżetowe (bez ponoszenia ryzyka i innych obciążeń z hodowlą związanych), (aa) dochodzi do rozrzutności/niegospodarności pieniędzy budżetowych z powodu dublowania się zadań, a w efekcie do formalizowania i biurokratyzacji systemu dofinansowywania działań na rzecz hodowli. Nie oznacza to jednak, że hodowla nowych odmian nie może być finansowana bądź dofinansowywana przez samorządy lub związki producentów oraz inne instytucje. Takie działania miały i mają miejsce, także w krajach które uchodzą za wzorcowe w relacjach nauka - hodowla. Zlecanie takich zadań przez państwo może wynikać ze względów społecznych lub bezpieczeństwa żywnościowego. Są to konkretne zadania realizowane w ramach wydzielonych środków, co znajduje także swój wyraz jako składnik oceny w zapisach oceny jednostek naukowo badawczych dotyczących całej nauki, a nie tylko hodowli roślin. Obrady Organów ISF W dniach 23-26.10.2012, jak co roku o tej porze, odbyły się posiedzenia Sekcji, Komitetów oraz Zarządu International Seed Federation. Jako miejsce obrad wybrano stolicę Urugwaju, Montevideo. Członkiem Zarządu ISF oraz zarządu Sekcji Upraw Polowych jest Karol Marciniak, Prezes PIN, który uczestniczył w obradach. Zarząd Sekcji Upraw Polowych, oprócz spraw organizacyjnych, przedyskutował i ustanowił swoje priorytety działania na kolejne sezony. Za najważniejsze uznano: wzmacnianie praw do odmian, nowe techniki hodowlane, swobodny handel nasionami oraz działania promocyjne. Zdecydowano też o publikacji opracowywanego przez kilka lat raportu o wdrożeniach systemów zbierania opłat od rozmnożeń własnych w różnych częściach świata. Raport będzie wkrótce dostępny na stronach www ISF. 9

Wysłuchano też informacji o postępie prac Komitetu Hodowców oraz OECD (min. nad identyfikacją partii nasion odmian jeszcze nie zarejestrowanych). Zarząd ISF omówił min. przygotowania do kongresu w Grecji w 2013 oraz do kolejnych kongresów. Omówiono także pro-pozycje zmian składu zarządu, sprawy finansowe ISF, kolejny film promocyjny (dostępny na stronie www ISF). Członkowie Zarządu zostali zapoznani z bieżącą aktywnością regionalnych organizacji nasiennych, a także ze sprawami dyskutowanymi, przy współudziale ISF, na forum FAO, ISTA, OECD, UPOV i in. Ponadto Prezes PIN Karol Marciniak oraz Sekretarz Generalny ISF Marcel Bruins podpisali ostatecznie długo negocjowany dokument formalnie powierzający Polskiej Izbie Nasiennej organizację Światowego Kongresu Nasiennego w 2015r. Od lewej: M. Bruins (Sekretarz Generalny ISF), K. Marciniak (Prezes PIN) Polska Izba Nasienna zrzesza i reprezentuje przedsiębiorstwa hodowlane, nasienne oraz prowadzące obrót materiałem siewnym. Celem działalności Izby jest stwarzanie jak najlepszych warunków rozwoju branży nasiennej, a przez to zapewnienie rolnikom stałego dopływu wysokiej jakości materiału siewnego coraz lepszych odmian. Poznań, ul. Kochanowskiego 7/603 tel: 61/848 49 54 www.pin.org.pl 10