PUBLICZNE GIMNAZJUM W WADOWICACH GÓRNYCH. OPRACOWANIE : mgr Justyna Owcarz

PUBLICZNE GIMNAZJUM W WADOWICACH GÓRNYCH OPRACOWANIE : mgr Justyna Owcarz

Organizacja pracy na lekcjach języka polskiego wynika z zasad zamieszczonych poniżej. Uczniowie otrzymują oceny wg kryteriów na poszczególne stopnie. Uczniowie zapoznają się z przedmiotowym systemem oceniania na pierwszej lekcji. 1. Z języka polskiego ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia: - prace klasowe; - sprawdziany umiejętności językowych i literackich; - dyktanda; - testy; - kartkówki; - odpowiedzi ustne; - recytacje; - praca w grupie; - prace domowe; - praca na lekcji; - praca z lekturą; - prowadzenie z zeszytu; - aktywność 2. Każdy uczeń może otrzymać dodatkowe oceny za wykonane prace nadobowiązkowe, za udział w konkursie przedmiotowym, literackim, poetyckim, recytatorskim, ortograficznym. 3. Prace klasowe, dyktanda, sprawdziany umiejętności językowych i literackich są zapowiedziane na tydzień przed planowanym terminem i poprzedzone lekcją określającą wymagane treści i umiejętności. 4. Jeżeli uczeń opuścił sprawdzian, prace klasową bądź dyktando to zamiast oceny wpisuje się 0, co oznacza nieprzystąpienie do danej formy pisemnej. 5. Uczeń może poprawić ocenę niedostateczną z pracy klasowej i sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania tej oceny. 6. Uczeń może poprawić ocenę niedostateczną z pracy domowej w terminie dwóch tygodni. 7. Przy poprawianiu ocen z prac pisemnych kryteria ocen nie zmieniają się, a otrzymana ocena jest wpisana do dziennika. 8. Za aktywność oraz pracę podczas lekcji (w zależności od zaangażowania i trudności zadań) uczeń otrzymuje oceny, na które składają się zdobywane systematycznie plusy (5 plusów- bardzo dobry, 4- dobry, 3-dostateczny). 9. Uczeń ma prawo trzykrotnie w ciągu półrocza zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (nie dotyczy to prac klasowych, dyktand, sprawdzianów, recytacji). 10. Jeżeli uczeń nie dotrzyma terminu wyznaczonego na oddanie długoterminowej pracy domowej, otrzymuje ocenę niedostateczną. (warunki poprawy zob. pkt 6) 11. Zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem prace klasowe, sprawdziany, testy, dyktanda są sprawdzone i oddane w ciągu dwóch tygodni. 12. Po dłuższej (przynajmniej tygodniowej) usprawiedliwionej nieobecności w szkole uczeń nie będzie oceniany przez kolejne 5 dni z materiału przerobionego w tym czasie, jednakże powinien on w tym czasie uzupełni zaległości. 13. Testy umiejętności językowych i literackich, sprawdziany, kartkówki oceniane są według procentowych proporcji zgodnych z wewnątrzszkolnym systemem oceniania. 14. Uczeń nie ma możliwości poprawiania ocen na tydzień przed klasyfikacją. 15. Uczeń, który opuścił 50% godzin lekcyjnych nie może być klasyfikowany z przedmiotu. 16. O przewidywanej niedostatecznej ocenie śródrocznej i końcoworocznej uczeń i jego rodzice są informowani na miesiąc przed zakończeniem półrocza/roku szkolnego. 17. O przewidywanej ocenie śródrocznej i końcoworocznej uczeń informowany jest na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej. 18. Ocena śródroczna i końcoworoczna ostatecznie zostaje ustalona na jeden dzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej. 19. Na ocenę śródroczną i końcoworoczną składają się poszczególne oceny cząstkowe z poszczególnych form aktywności ucznia wymienionych w pkt 1. 2

Zakres wymagań z języka polskiego w klasie pierwszej gimnazjum. Zgodny z programem Między nami Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela, mówi na temat najważniejszych treści wysłuchanego utworu, rozumie polecenia, rozpoznaje fragmenty informacyjne i perswazyjne w wysłuchanym tekście, czyta teksty współczesne i dawne, odczytuje tekst na poziomie dosłownym, rozpoznaje w tekście najważniejsze informacje, wskazuje nadawcę i adresata wypowiedzi, dostrzega różne motywy postępowania bohaterów, odczytując sens utworu, dostrzega podstawowe wartości, takie jak przyjaźń, wierność, patriotyzm, czyta utwory liryczne i zna cechy liryki jako rodzaju literackiego, odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu, zna podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi, rozpoznaje obrazy poetyckie w utworze, zna cechy pieśni, hymnu, noweli, powieści, opowiadania, bajki wymienia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze, wie, czym się różni fikcja literacka od rzeczywistości, rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu, odróżnia dramat od innych rodzajów literackich, wyszukuje informacje w encyklopedii i słowniku ortograficznym oraz słowniku języka polskiego, posługuje się spisem treści, zna terminy adaptacja filmowa i adaptacja teatralna, wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator), zna zasady poprawnej wymowy, zna zasady poprawnego akcentowania wyrazów i zdań, podejmuje próby uczestniczenia w dyskusji, opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, opowiada z pomocą nauczyciela treść utworu, streszcza prosty tekst literacki lub popularnonaukowy, podaje cechy postaci fikcyjnej, mówi o uczuciach własnych i postaci literackich, wygłasza z pamięci tekst poetycki, tworzy plan dłuższej wypowiedzi, stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną tekstu, stara się o estetyczny zapis wypowiedzi, układa tekst, który zawiera prośbę, przeprosiny, podejmuje próbę opisu postaci i krajobrazu, pisze list prywatny, kartkę z dziennika, prostą notatkę, streszczenie, wyraża swoje zdanie, pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze, wie, jak umieścić dialog w tekście, opisuje postaci rzeczywiste i fikcyjne, opisuje elementy dzieła malarskiego, układa tekst o trójdzielnej kompozycji na bliskie mu tematy. stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych), słowotwórstwa i słownictwa (wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym), fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się poprawnie używać różnych form rzeczowników, stopniuje przymiotniki, poprawnie używa liczebników w datach, stara się używać zaimków; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników, stosuje wypowiedzenia wykrzyknikowe), składni (rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; ma 3

świadomość logicznej budowy wypowiedzenia pojedynczego i z pomocą nauczyciela dokonuje jego rozbioru logicznego; określa formę gramatyczną wyrazów w zdaniu, odróżnia zdanie złożone współrzędnie od zdania złożonego podrzędnie), świadomie wzbogaca zasób własnego słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy itp. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej przez uważne słuchanie wypowiedzi innych jej uczestników, żywo reaguje na wypowiedzi kolegów i nauczyciela, m.in. prosi o jej powtórzenie, uzupełnienie, wyjaśnienie, określa tematykę wysłuchanego utworu, rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym, wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu, rozpoznaje kpinę i ironię jako wyraz intencji wypowiedzi. podejmuje próby odczytania różnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym, wybiera z tekstu najważniejsze informacje, określa nadawcę i adresata wypowiedzi, nazywa różne motywy postępowania bohaterów, odczytując sens utworu, odwołuje się do podstawowych wartości, takich jak przyjaźń, wierność, patriotyzm, nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego, identyfikuje je w tekście poetyckim, określa osobę mówiącą w wierszu, nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi, potrafi wskazać w tekście epitet, przenośnię, porównanie, wyodrębnia w tekście obrazy poetyckie, rozróżnia takie gatunki poezji, jak psalm, pieśń, hymn, identyfikuje elementy świata przedstawionego w utworze, odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości, rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka, odróżnia cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania, podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej, zna cechy literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki i ballady, zna cechy dramatu jako gatunku literackiego i rozumie podstawowe terminy związane z dramatem, wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii, słowniku ortograficznym, języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych i wyrazów obcych, wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie i przypisach, odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów, wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym oraz prawnym, rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej, identyfikuje symbole występujące w malarstwie, dostrzega funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie, rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu i przedstawienia teatralnego, rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym, wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, odróżnia teksty groteskowe od innego rodzaju utworów. wypowiadając się, podejmuje temat, wyraża własne zdanie i podaje argumenty na poparcie własnego stanowiska, zachowuje trójdzielną kompozycję dłuższej wypowiedzi, dba o poprawność językową i stylistyczną, stara się stosować do zasad poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów i zdań, rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia, uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury, dobierając odpowiednie słownictwo, opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, sytuację, płynnie opowiada treść utworu jedno- i wielowątkowego, streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego planu, opisuje cechy postaci fikcyjnej, nazywa uczucia własne i bohaterów literackich, 4

dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację, wygłasza z pamięci tekst poetycki i stosuje się do zasad interpunkcji oraz intonacji zdaniowej, uczestniczy w omówieniu recytacji własnej i kolegów. pisze na temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej i spójnej wypowiedzi, stosuje akapity, stara się zachować poprawność językową tworzonego tekstu, wykazuje dbałość o estetykę zapisu oraz poprawność ortograficzną i interpunkcyjną, uzasadnia swoje zdanie, redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny, kartkę z dziennika, notatkę, streszczenie, zaproszenie, ogłoszenie, przepis kulinarny, pisze opowiadanie odtwórcze i opowiadanie twórcze z dialogiem, stosuje narrację pierwszo- i trzecioosobową, opisuje postaci fikcyjne i rzeczywiste, z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie, zna słownictwo oceniające i wyrazy modalne precyzujące stosunek piszącego do wyrażanych treści. stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (wymienia narządy mowy; rozumie różnicę między głoską a literą,, identyfikuje samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; zna funkcje głoski i; wskazuje zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych), słowotwórstwa i słownictwa (rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; rozpoznaje wyrazy należące do tej samej rodziny wyrazów, odróżnia wyrazy pokrewne od bliskoznacznych; stara się prawidłowo zapisywać przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej), fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się używać poprawnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników, stosuje właściwą interpunkcję w wypowiedzeniach), składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; rozumie różnicę między zdaniem złożonym współrzędnie i podrzędnie; zna typy tych zadań, stara się stosować do zasad interpunkcji), zna sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela, dzięki czemu uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej, słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega środki wyrazu artystycznego tekstu, selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu, analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego utworu. płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania i intonacji, odczytuje tekst na poziomie przenośnym, określa funkcję przeczytanego tekstu, określa nadawcę i odbiorcę wypowiedzi, wyjaśnia tytuł utworu, wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, ocenia ich zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych, dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście, określa cechy liryki jako gatunku literackiego i ilustruje je przykładami, z tekstu, określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, pytanie retoryczne, samodzielnie wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie w utworze, rozpoznaje i wskazuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni i hymnu, analizuje elementy świata przedstawionego w utworze, posługuje się terminami realizm i fantastyka, adaptacja filmowa i adaptacja teatralna, uzasadnia przynależność gatunkową powieści, noweli, opowiadania, wskazuje w balladzie elementy typowe dla różnych rodzajów literackich, posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim, 5

wyszukuje potrzebne informacje z encyklopedii i słowników (ortograficznego,, języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych), wybiera niezbędne informacje ze spisu treści, indeksu, przypisów, uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki, wyszukuje i porównuje informacje w różnych tekstach, m.in. popularnonaukowych i prawnych, analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej, analizuje treść symbolu występującego w malarstwie, określa funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej, określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania, filmu lub przedstawienia teatralnego, wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym, próbuje omówić elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, nazywa elementy groteski w utworze. płynnie mówi na podany temat, starając się zachować zasady poprawności językowej i stylistycznej, stara się mówić logicznie i spójnie, wyraźnie i poprawnie wymawia wyrazy, akcentuje wyrazy i zdania, uzasadnia własne zdanie za pomocą rzeczowych argumentów, dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia, aktywnie uczestniczy w dyskusji, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji, opowiada treść utworu, charakteryzuje postać fikcyjną, opisuje uczucia własne i bohaterów literackich, wystrzega się brutalności słownej, kłamstwa i manipulacji w wypowiedzi ustnej, aktywnie uczestniczy w przygotowaniu planu inscenizacji wybranego utworu oraz w jego realizacji, ocenia recytację własną i kolegów. pisze wypowiedź logiczną i spójną o trójdzielnej kompozycji, starając się zachować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej, tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, na przykład prośby i przeprosiny, uzasadnia własne zdanie za pomocą odpowiednich argumentów, redaguje opis, rozprawkę, charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika, recenzję, sprawozdanie, notatkę w postaci tekstu ciągłego, tabeli, wykresu, mapy pamięci, planu oraz pisma użytkowe, takie jak instrukcje i przepisy, próbuje przekształcić tekst epicki na scenopis filmowy. umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (omawia proces powstawania głosek; omawia różnicę między głoską a literą; dostrzega funkcje głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne; dostrzega związek cech artykulacyjnych głoski ze znaczeniem wyrazu; zna mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; stara się poprawnie zapisywać wyrazy z głoskami nosowymi i z upodobnieniem pod względem dźwięczności), słowotwórstwa i słownictwa (porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia powtórzeń w tekście; rozumie różnicę między znaczeniem realnym a strukturalnym wyrazu; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej), fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa czasowników wziąć, iść, rozumieć, umieć, lubić; prawidłowo używa różnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników; poprawnie stosuje rzeczownik z określającymi go przymiotnikami; rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne; stosuje zaimki w tekście w celu usunięcia zbędnych powtórzeń wyrazowych; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą różnych spójników; stara się poprawnie zapisywać partykułę nie i by z różnymi częściami mowy; określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach), składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; poprawnie stosuje interpunkcję w zdaniach złożonych), wskazuje sposoby wzbogacania zasobu słownikowego języka. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej, zwłaszcza w czasie pracy w grupie, 6

słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega i ocenia zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu, wykorzystuje informacje wybrane z wysłuchanego tekstu, interpretuje wysłuchany tekst, uwzględniając intencję jego nadawcy. płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania, intonacji oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną, a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego, próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst, odczytuje tekst na poziomie przenośnym i symbolicznym, wartościuje zachowania i postawy bohaterów, uwzględniając motywy ich postępowania i odwołując się do ogólnie przyjętych zasad moralnych, ustosunkowuje się do różnych sposobów oddziaływania tekstu na odbiorcę, takich jak perswazja, manipulacja itp., na podstawie wybranych utworów omawia cechy liryki jako rodzaju literackiego, określa funkcję środków artystycznego wyrazu, a zwłaszcza symbolu i alegorii, analizuje obrazy poetyckie w utworze, na wybranych przykładach analizuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni, hymnu, ballady, powieści, opowiadania, noweli, analizuje zależności między elementami konstrukcyjnymi świata przedstawionego w utworze, korzysta z encyklopedii i słowników (ortograficznego, języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych), samodzielnie korzysta ze spisu treści, indeksu, przypisów, posługuje się informacją wyszukaną w różnych tekstach, a zwłaszcza popularnonaukowych i prawnych, próbuje interpretować językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej, interpretuje symbole występujące w malarstwie, analizuje funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej, porównuje dzieło literackie i plastyczne, dostrzega i analizuje związki między nimi, analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, wyróżnia elementy groteskowe w utworze. podejmuje temat w wypowiedziach logicznych, spójnych, uporządkowanych i poprawnych pod względem językowym oraz stylistycznym, wykazuje się wyraźną i poprawną wymową oraz przestrzega zasad poprawnego akcentowania wyrazów i zdań, udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych w logiczny wywód, aktywnie uczestniczy w dyskusji, używając środków językowych wyrażających stosunek mówiącego do przedstawianych treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców, podejmuje próby prowadzenia dyskusji, posługując się bogatym słownictwem, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji, barwnie opowiada treść utworu, charakteryzując postać fikcyjną, ocenia i wartościuje jej zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych norm moralnych, analizuje uczucia własne i bohaterów literackich, próbuje interpretować głosowo wygłaszany tekst, m.in. przez prawidłowe stosowanie pauz w tekście zawierającym przerzutnie, aktywnie i twórczo uczestniczy w przygotowaniu inscenizacji wybranego utworu, krytycznie, rzeczowo omawia oraz ocenia recytację własną i kolegów. pisze wypowiedzi logiczne, spójne i przejrzyste pod względem kompozycyjnym i poprawne pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym oraz interpunkcyjnym, dobierając odpowiednie słownictwo, tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, posługuje się odpowiednimi argumentami i przykładami w celu uzasadnienia własnego zdania, posługując się bogatym słownictwem, redaguje różne formy wypowiedzi, m.in.rozprawkę, recenzję i notatkę (różnorodne postaci) oraz pisma użytkowe, w sposób twórczy przekształca tekst epicki na scenopis filmowy. sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (omawia proces powstawania głosek i rolę poszczególnych narządów mowy; objaśnia różnicę między głoską a literą; określa funkcję głoski i; 7

rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne, wyjaśnia mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; prawidłowo zapisuje wyrazy z głoską nosową i z upodobnieniem pod względem dźwięczności), słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; analizuje budowę słowotwórczą wyrazu; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu doskonalenia stylu wypowiedzi ustnych i pisemnych; omawia znaczenie realne oraz strukturalne wyrazów; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej), fleksji (klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa form czasowników, rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków i świadomie stosuje je dla wzbogacania tworzonego tekstu; prawidłowo zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe, partykuły nie i by z różnymi częściami mowy; prawidłowo używa spójników i stosuje się do zasad interpunkcji), składni (samodzielnie dokonuje analizy logicznej i gramatycznej zdania, posługuje się różnego rodzaju typami zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; wykazuje dbałość o poprawną interpunkcję zdania złożonego), objaśnia sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: Uczeń sprostał wymaganiom na ocenę bardzo dobrą i wykazuje się wiedzą wykraczającą poza program nauczania języka polskiego w I klasie gimnazjum, a ponadto: Bierze udział w konkursach i zajmuje punktowane miejsca. Wykazuje rozległe zainteresowania humanistyczne. Rozwiązuje nietypowe problemy i zadania. Jest twórczy i rozwija swoje zainteresowani. 8

Zakres wymagań z języka polskiego w klasie drugiej gimnazjum. Zgodny z programem Świat w słowach i obrazach Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: Sprostał wymaganiom na ocenę bardzo dobrą i wykazuje się wiedzą wykraczającą poza program nauczania języka polskiego w klasie II gimnazjum, a ponadto: Uczeń samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Wypowiedzi ustne i pisemne cechują się dojrzałością myślenia, świadczą o systematycznym pogłębianiu zdobytej wiedzy. 3.Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach języka polskiego na szczeblu rejonowym, wojewódzkim. Uczestniczy w organizowanych w mieście, województwie, kraju konkursach literackich. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach(szkolna gazetka, kółka polonistyczne lub teatralne, przygotowania gier dramatycznych, quizów polonistycznych, twórcza praca pozaszkolna w klubach itp.). Prace pisemne są bezbłędne. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania, a ponadto: Sprawnie posługuje się w wypowiedziach różnorodnymi środkami językowymi(leksykalnymi, składniowymi), słownictwem o zabarwieniu emocjonalnym, konstruuje wypowiedź zgodną z tematem, posługuje się poprawną polszczyzną, unika powtórzeń. Biegle dokonuje przekształceń tekstu literackiego(streszczenie, sprawozdanie, opi,, opowiadanie). Redaguje charakterystykę postaci, charakterystykę porównawczą, używając słownictwa nazywającego uczucia, stany psychiczne i reakcje zewnętrzne, umiejętnie wprowadza cytaty z utworu literackiego, w sposób samodzielny i wszechstronny dokonuje oceny prezentowanego bohatera. Dokonuje opisu sytuacji na podstawie lektury, a także wydarzeń, sytuacji rzeczywistych. Opisuje zjawiska przyrodnicze, krajobraz, wzbogaca wypowiedź różnorodnymi środkami artystycznego wyrazu. Redaguje sprawozdanie z przebiegu fikcyjnego lub rzeczywistego wydarzenia, świadomie stosując składnię typu informacyjnego. Porządkuje argumenty i sporządza plan kompozycyjny rozprawki. Redaguje list połączony z innymi formami wypowiedzi do różnych adresatów. Redaguje protokół z dyskusji. Jest świadomym odbiorcą dzieła literackiego, filmowego czy teatralnego, porównuje dramat z realizacją telewizyjną, powieść z jej adaptacją filmową. Bezbłędnie dokonuje analizy utworu epickiego, wskazuje elementy świata przedstawionego, typ narracji, określa bohaterów na podstawie języka, jakim się posługują, wyodrębnia akcję, fabułę, epizody, wątki. Wskazuje w tekście środki językowe właściwe dla funkcji wypowiedzi(zwroty do adresata, pytania retoryczne, grzecznościowe, argumentowanie). Wskazuje w opowiadaniu opisy, określa ich funkcję, rozpoznaje środki językowe służące wyrażaniu uczuć i nastroju w opisach. Analizuje i interpretuje utwór liryczny, określa typ liryki, rodzaj podmiotu lirycznego. Zna typy narracji, komizm i jego rodzaje, omawia poznawcze i moralne walory utworu. Omawia symbolikę utworu, nawiązuje do obyczajowości i tradycji narodowej, wskazuje na jej ciągłość i zmienność, wartości moralne i estetyczne. Samodzielnie korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny, słownika ortograficznego i wyrazów bliskoznacznych w celu bogacenia słownictwa i korekty własnych prac. Dba o estetykę pisma, poprawnie stosuje akapity i zachowuje właściwe marginesy. Tworzy zdania z orzeczeniem czasownikowym, imiennym i z czasownikiem modalnym oraz z orzeczeniem wyrażonym frazeologizmem. Określa funkcje stron czasownika, zasadę stosowania strony czynnej i biernej. Stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na przekazywana informację i intencję wypowiedzi. Poprawnie pisze zaimki złożone. Określa funkcje pełnione w wypowiedzeniach przez partykuły i wykrzykniki. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego na trudniejszych przykładach. 9

Stosuje podmiot w mianowniku, dopełniaczu, domyślny, szeregowy. Określa funkcje wyrazów stojących poza związkami zdania. Wskazuje różnice między rodzajami zdań złożonych współrzędnie. Wskazuje różnice między rodzajami zdań podrzędnych. Przedstawia budowę zdania złożonego na wykresie, nazywa zdania składowe. Dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu, tworzy rodzinę wyrazów. Określa ekspresywne i znaczeniowe funkcje formantów. Poprawnie pisze skróty i skrótowce. Określa cechy głosek Wskazuje i nazywa zjawiska fonetyczne(uproszczenia, upodobnienia pod względem dźwięczności). Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: poprawnie rozwiązuje samodzielnie typowe zadania i problemy, wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami pozwalającymi na rozumienie większości materiału, a ponadto: Podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową(np. sprawozdanie-recenzja, opis sytuacji, charakterystyka porównawcza). Określa i ocenia postawy bohaterów ze względu na ich stosunek do pojęć: szczęście, miłość, wierność, wiara w Boga i ideały. Dobiera odpowiednie fragmenty tekstu w celu wspierania swoich sądów. Wskazuje dobrą znajomość treści omawianych lektur, omawia elementy świata przedstawionego utworu wskazuje wątki, bohaterów i ich powiązania, akcję. Wymienia rodzaje i gatunki literackie, określa ich cechy. Zna terminy literackie. Poprawnie zapisuje dialog, wzbogaca pracę o elementy opisów. Sporządza notatki i sprawnie posługuje się nimi w czasie lekcji. Wskazuje w utworze poznane środki stylistyczne, określa ich funkcję w utworze. Określa funkcje składniowe rzeczownika odmienia przez przypadki, liczby poprawnie zapisuje osobliwe formy rzeczownika. Potrafi odróżnić formy osobowe i nieosobowe czasownika. Określa rolę imiesłowów w zdaniu. Poprawnie stosuje nieregularne formy czasownika. Odróżnia nieodmienne części mowy nazywa rodzaje partykuł, wykrzykników. Pisze poprawnie partykuły z różnymi częściami mowy. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego rozwiniętego. Poprawnie pisze wyrażenia przyimkowe. Dostrzega celowość użycia wykrzyknika w wypowiedzi ustnej i pisemnej. Dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu, wykonuje wykres rodziny wyrazów. Określa podstawowe funkcje formantów. Wyjaśnia skróty, zna ich pisownię. Określa cechy głosek. Wskazuje upodobnienia pod względem dźwięczności i uproszczenia grup spółgłoskowych. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: posiadł wiadomości i umiejętności stosunkowo łatwe do opanowania, użyteczne w życiu codziennym i absolutnie niezbędne do kontynuowania nauki na wyższym szczeblu, a ponadto: Przedstawia treść utworu na podstawie cichego czytania tekstu, określa akcję i jej przebieg, wskazuje monologi i dialogi, rozumie motywy postępowania bohaterów. Zna pojęcia: dramat, fraszka, satyra, powieść historyczna; poprawnie posługuje się nimi w wypowiedziach. Poprawnie redaguje charakterystykę postaci, opowiadanie, opis, streszczenie, sprawozdanie z lektury. Samodzielnie posługuje się poznanymi słownikami. Zna i stosuje w stopniu przynajmniej dostatecznym zasady ortografii, interpunkcji. Odróżnia imiesłów od innych form czasownika, rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe. Tworzy różne strony czasowników. Pisze w miarę poprawnie partykuły nie i by z czasownikiem. Wyróżnia w zdaniu rzeczownik, określa jego formę fleksyjną, funkcję składniową, łączy w związki składniowe z innymi wyrazami. Wyszukuje w zdaniu przymiotnik, stosuje w poprawnych formach gramatycznych, wyróżnia przymiotniki podlegające stopniowaniu i stopniuje je, określa funkcję w zdaniu. Rozpoznaje partykuły. 10

Uzupełnia zdania wykrzyknikami. Na łatwych przykładach przeprowadza analizę zdania pojedynczego, wyodrębnia zespoły składniowe, sporządza wykres zdania. Rozpoznaje zdania złożone współrzędnie i podrzędnie. Wyróżnia imiesłowowy równoważnik zdania. Przy pomocy nauczyciela rysuje schemat składniowy zdania złożonego. Na prostych przykładach wskazuje podstawę słowotwórczą i formant. Wykonuje mało skomplikowane wykresy rodziny wyrazów. Wskazuje skróty i skrótowce. Określa cechy głosek. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: posiada wiedzę i umiejętności pozwalające na samodzielne i przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności, a ponadto: Jego technika czytania i zrozumienia tekstu literackiego daje możliwość samodzielnego przekazania opowiadania odtwórczego. Potrafi odróżnić w utworze fikcję, fakt, autentyzm. W stopniu zadowalającym pracuje z książką: zaznacza fragmenty, rozumie je, wyciąga z nich proste wnioski. Określa najważni4ejsze cechy powieści: akcję, wątki, bohaterów, temat. Potrafi 2-3 zdaniami ocenić bohatera. Odróżnia epikę, lirykę, dramat. Umie znaleźć podane hasło we wskazanym słowniku. W prostych przykładach wskazuje: apostrofę, porównanie, przenośnię, epitet, rymy, pytania retoryczne. Rozumie pojęcia: archaizm, podmiot liryczny, obyczaj, adaptacje, opera, środki masowego przekazu. Samodzielnie pisze plan ramowy, charakterystykę bohatera, opowiadanie, list, streszczenie, porządek zebrania. W miarę poprawnie wygłasza z pamięci utwory poetyckie. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne, ortograficzne nie przekreślają całkowicie wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy. Poprawnie stosuje w zdaniu skrócone formy zaimków. Odmienia czasownik przez osobę, liczbę, rodzaje, tryby. Wskazuje w prostych przykładach imiesłów(bez określenia jego nazwy). Odmienia rzeczownik, przymiotnik i łatwe przykłady liczebnika. Wyodrębnia w zdaniu podmiot, orzeczenia, wskazuje ich określenia(bez nazwy). Rozróżnia zdanie pojedyncze i złożone, równoważnik zdania, zdanie pytające, wykrzyknikowe, oznajmujące. Na prostych przykładach rozróżnia zdania współrzędnie złożone i podrzędnie złożone. Wskazuje wyraz podstawowy i pochodny. Tworzy rodzinę wyrazów. Odróżnia samogłoski od spółgłosek. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego: wiedza i umiejętności wykluczają samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o elementarnym stopniu trudności, a ponadto: Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania tekstu w stopniu zadowalającym, ma trudności ze zrozumieniem lektury. Nie potrafi pracować z książką. Nie opanował w stopniu zadowalającym wiadomości dotyczących rodzajów i gatunków literackich. Nie zna podstawowych cech powieści. Nie potrafi dokonywać analizy utworu literackiego. Nie rozróżnia podstawowych środków artystycznego obrazowania. Nie potrafi formułować dłuższych form wypowiedzi pisemnej (opowiadanie, opis, charakterystyka, streszczenie, list). Ma słaby zakres słownictwa, błędnie redaguje swoje wypowiedzi pod względem językowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega zasad ortograficznych, interpunkcyjnych, językowologicznych i stylistycznych. Ma kłopoty z rozpoznawaniem odmiennych i nieodmiennych części mowy. 11

Popełnia rażące błędy w odmianie czasownika, rzeczownika, przymiotnika i liczebnika. Nie zna osobliwości w odmianie rzeczownika. Nie potrafi wskazać w zdaniu części zdania. Ma kłopoty z rozróżnianiem zdania pojedynczego, zdania złożonego, równoważnika zdania. Nie potrafi rozróżniać zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych. Nie rozróżnia wyrazu podstawowego od pochodnego. Nie umie utworzyć wyrazów pokrewnych. Nie rozróżnia litery, samogłoski, spółgłoski. 12

Zakres wymagań z języka polskiego w klasie trzeciej gimnazjum. Zgodny z programem Świat w słowach i obrazach Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: sprostał wymaganiom na ocenę bardzo dobrą i wykazuje się wiedzą wykraczającą poza program nauczania języka polskiego w III klasie gimnazjum, a ponadto: Bierze udział w konkursach i zajmuje punktowane miejsca. Wykazuje rozległe zainteresowania humanistyczne. Rozwiązuje nietypowe problemy i zadania. Jest twórczy i rozwija swoje zainteresowania. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami, samodzielnie rozwiązuje problemy zadane przez nauczyciela, inne niż przykłady pokazywane i omawiane w klasie, wykazuje się wysokim stopniem dyscypliny wewnętrznej w nauce i systematycznością w pracy, a ponadto: Konstruuje poprawne pod względem stylistyczno-językowym, logicznym i rzeczowym wypowiedzi ustne i pisemne. Potrafi samodzielnie zanalizować i interpretować utwory liryczne, epickie i dramatyczne. Wyodrębnia środki stylistyczne, określa ich funkcje w utworze literackim. Rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe. Dostrzega i rozumie sensy symboliczne i metaforyczne poznawanych utworów literackich.. Wyraża własne sądy i przemyślenia dotyczące różnych tekstów. Jest krytycznym odbiorcą informacji i reklam przekazywanych przez mass media. Konstruuje wypowiedzi zawierające różne typy zdań złożonych oraz wypowiedzenia wielokrotnie złożone.. Umie posługiwać się sposobami przytaczania czyichś wypowiedzi. Rozpoznaje mowę zależną i niezależną. Potrafi ją przekształcać.. Rozumie istotę poznanych zjawisk fonetycznych. Umie wyjaśnić zależność pisowni i znaczenia wyrazu od jego budowy słowotwórczej.. Rozpoznaje neologizmy, rozumie ich funkcję w języku i poprawnie ich używa. Świadomie używa wyrazów wieloznacznych.. Zna typy błędów, umie zauważać i poprawiać błędy w wypowiedziach własnych i cudzych. Opanował w stopniu bardzo dobrym zasady ortografii i interpunkcji. Stosuje w wypowiedziach poprawne formy nazw własnych, nazwisk żeńskich i małżeństw, nazw miejscowości oraz prawidłowo zapisuje wyrazy zapożyczone.. Prace pisemne świadczą o znajomości problematyki, kompozycji, reguł gramatycznych i interpunkcyjnych. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: poprawnie rozwiązuje samodzielnie typowe zadania i problemy; wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami pozwalającymi na rozumienie większości materiału, a ponadto: Zna wybrane utwory należące do polskiej i światowej klasyki literackiej. Odczytuje myśl przewodnią poznawanych utworów literackich. Analizuje utwory literackie, wykorzystując poznane terminy teoretycznoliterackie. Dostrzega i rozumie uniwersalne wartości zawarte w literaturze i odnosi je do własnego świata wartości. Poprawnie wypowiada się w mowie i w piśmie na temat utworów literackich i innych tekstów kultury. Nazywa własne uczucia i wrażenia oraz formułuje sądy ze świadomością odpowiedzialności za słowo. Samodzielnie uczy się i korzysta z różnych źródeł informacji. Poprawnie redaguje wszystkie firmy wypowiedzi. Rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie. Dokonuje interpretacji tekstu poetyckiego, wskazuje i nazywa środki poetyckie. Buduje poprawne wypowiedzenia wielokrotnie złożone. Odróżnia mowę zależną od niezależnej. Stosuj. poprawną interpunkcję w zdaniu pojedynczym, wypowiedzeniu złożonym i wielokrotnie złożonym. Zna rodzaje głosek i poprawnie artykułuje głoski w wyrazach. 13

Poprawnie stosuje akcent wyrazowy i zdaniowy. Poprawnie używa wyrazów złożonych, skrótowców, skrótów. Świadomie posługuje się związkami frazeologicznymi, powiedzeniami i przysłowiami. 18 Stosuje w wypowiedziach poprawne formy nazw własnych, nazwisk, nazw miejscowości. 19.Rozróżnia homonimy, synonimy, antonimy. Dobrze opanował zasady ortograficzne i interpunkcyjne. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował podstawowe wiadomości z przedmiotu na tyle, że jest w stanie czynić dalsze postępy w uczeniu się, rozwiązuje zadania i problemy o średnim stopniu trudności, czasami przy pomocy nauczyciela, a ponadto: C zyta ze zrozumieniem teksty literackie i nieliterackie oraz wyszukuje w nich odpowiednie informacje. Czyta z odpowiednią artykulacją, z przestrzeganiem znaków przestankowych, tempa i rytmu. Zna główne cechy rodzajów i gatunków literackich przewidzianych programem nauczania. Umie pisać teksty użytkowe przewidziane w materiale nauczania. Poprawnie posługuje się kształconymi formami wypowiedzi i stosuje zasady trójdzielności kompozycyjnej wypowiedzi, posługuje się akapitem, dba o zgodność formy wypowiedzi z tematem, celem oraz z sytuacją w jakiej wypowiedź powstaje oraz stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej. Rozpoznaje części mowy i zna ich cechy gramatyczne. Poprawnie stosuje części mowy w zdaniu. Rozpoznaje różne rodzaje wypowiedzeń pojedynczych, złożonych i wielokrotnie złożonych. Dzieli poprawnie wyraz na cząstki słowotwórcze. Stosuje w wypowiedziach poprawne formy nazw własnych, nazwisk żeńskich i małżeństw, nazw miejscowości oraz prawidłowego zapisuje wyrazy zapożyczone. Przy pomocy nauczyciela rysuje wykres analizowanego wypowiedzenia. Pisze z zachowaniem reguł ortograficznych. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: pracuje przy pomocy nauczyciela, korzysta z jego uwag oraz potrafi rozwiązać proste zadnia i problemy, a ponadto: Prezentuje własnymi słowami" czytane teksty literackie i nieliterackie..słucha uważnie i aktywnie.. Sporządza notatkę i posługuje się nią w czasie prezentacji określonych zagadnień..czyta biegle, oddając artykulacją intencje tekstu. Wygłasza różnorodne teksty z pamięci z zachowaniem zasad sztuki mówienia i recytacji.. Pisze pisma użytkowe i formy wypowiedzi przewidziane w programie nauczania, a ewentualne błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają jego pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie.. Rozpoznaje i nazywa wypowiedzenia.. Rozróżnia mowę zależną i niezależną. Rozpoznaje części mowy i wskazuje w zdaniu części zdania. Przekształca wypowiedzenie pojedyncze na złożone i odwrotnie.. Zna podstawowe reguły ortograficzne i interpunkcyjne. Ocenę niedostaeczną otrzymuje uczeń, który: nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, a ponadto: Nie opanował podstawowych wiadomości dotyczących gatunków literackich, ich budowy, analizy utworu literackiego. Ma słaby zakres słownictwa, błędnie redaguje swe wypowiedzi(pod względem językowym, rzeczowym). W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega zasad ortograficznych, interpunkcyjnych, językowologicznych, stylistycznych. Nie potrafi w stopniu zadowalającym przyswoić poznanego materiału gramatycznego przewidzianego programem klasy trzeciej 14