Aktualne problemy jakości i bezpieczeństwa produktów leczniczych i wyrobów medycznych Prof. dr hab. n. med. Paweł Januszewicz Narodowy Instytut Leków w Warszawie Kwiecień 200
Przyczyny dyskwalifikacji produktów leczniczych dopuszczonych na rynek, zbadanych w Narodowym Instytucie Leków w 2009 r. Lp Przykładowe powody dyskwalifikacji (opis skrócony) Obecność zanieczyszczeń nierozpuszczalnych (zanieczyszczenia znajdujące się w fiolce stanowią fragmenty papieru). 2 Niezgodność zabarwienia papierków wskaźnikowych z załączoną skalą barw (stwierdzono słabe zróżnicowanie zabarwienia papierków w zależności od ph, a załączona skala barw uniemożliwia prawidłowy odczyt ph). 3 Niewłaściwe uwalnianie substancji czynnej. 4 Niewłaściwy wygląd (biały, wodnisty produkt o swoistym zapachu i niejednorodnej konsystencji) oraz zaniżona i niejednorodna zawartość substancji czynnej.
Przyczyny dyskwalifikacji produktów leczniczych dopuszczonych na rynek, zbadanych w Narodowym Instytucie Leków w 2009 r. Lp Przykładowe powody dyskwalifikacji (opis skrócony) 5 Stwierdzono obecność zanieczyszczenia mechanicznego w ampułce. 6 Przekroczenie dopuszczalnej liczby zanieczyszczeń cząstkami niewidocznymi okiem nieuzbrojonym. 7 Niewłaściwe: uwalnianianie substancji czynnej z tabletek, zawartość substancji czynnej i jednolitość zawartości substancji czynnej. 8 Niewłaściwe parametry: średniej masy tabletek i jednolitości masy tabletek oraz zawartości substancji czynnej. 9 Brak deklarowanej substancji czynnej. 0 Wygląd roztworu niezgodny z wymaganiami. Niewłaściwy wygląd tabletek (30% tabletek barwy żółtobrunatnej). Seria niejednorodna. 2 Niewłaściwa zawartość substancji czynnej w kapsułce. 3 Niewłaściwa zawartość konserwantu i niewłaściwa lepkość.
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych i wyrobów medycznych, w latach 2004-2009 OGÓŁEM Rok Liczba zbadanych prób ogółem Liczba prób zdyskwalifikowanych % dyskwalifikacji 2005 3.095 78 2,52 2006 2.934 55,87 2007 3.009 54 5,2 2008.937 72 3,72 2009.60 67 4,8
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych i wyrobów medycznych, w latach 2004-2009 I - produkty lecznicze i wyroby medyczne zagraniczne Rok Produkty lecznicze Liczba prób zbadanych Wyroby medyczne Liczba prób zdys % kwalif. dyskwalif. Liczba prób zbadanych Liczba prób zdys % kwalif. dyskwalif. 2005.288 5,6 5 0 0,00 2006 848 3,53 32 0 0,00 2007 835 3 3,7 47 20 3,6 2008 828 35 4,23 5 0 0,00 2009 657,83 38 27 7,05 2
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych i wyrobów medycznych, w latach 2004-2009 II - produkty lecznicze i wyroby medyczne krajowe Rok Produkty lecznicze Wyroby medyczne Liczba prób zbadanych Liczba prób zdys kwalif. % dyskwalif. Liczba prób zbadanych Liczba prób zdys kwalif. % dyskwalif. 2005.689 6 3,6 3 2,77 2006.929 36,87 25 6 4,80 2007.880 73 3,88 47 30 20,4 2008 87 35 4,02 223 2 0,90 2009 755 23 3,05 5 5 3,3
Opinie dla Policji i Prokuratury Rok Produkty lecznicze Wyroby medyczne 2007 82 opinie (dla 30 produktów) 44 opinie(dla 44 wyrobów med.) 9 opinii (dla 94 produktów) 20 opinii (dla 2 wyrobów med.) 2008 (II kwartał) 5 opinii (dla 06 produktów) wyrób med. 2008 (III kwartał) 7 opinii (dla 27 produktów) - 2008 (IV kwartał) 9 opinii (dla 9 produktów) - 2008 (OGÓŁEM) 50 opinii (dla 48 produktów) 20 opinii (dla 22 wyrobów med.) 2009 (I kwartał) W zestawieniu statystycznym: 29 opinii - dla 93 produktów * - 2009 (II kwartał) W zestawieniu statystycznym: 43 opinie - dla 87 produktów** - 2009 (III kwartał) W zestawieniu statystycznym: 2 opinii- dla 32 produktów*** - 2009 (IV kwartał) W zestawieniu statystycznym: 25 opinii - 24 opinie dla 30 produktów - 2009 (OGÓŁEM) 09 opinii (dla 622 produktów) - 2008 (I kwartał)
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych w latach 2005-2009 REKLAMACJE OGÓŁEM Rok Liczba zbadanych prób produktów leczniczych ogółem Liczba zbadanych prób (reklamacje) Liczba prób zdyskwalifikowanych (reklamacje) % dyskwalifikacji (reklamacje) 2005 2.977 87 33 37,93 2006 2.777 74 2 28,38 2007 2.75 238 49 20,59 2008.699 6 23 4,29 2009.42 0 4 3,86
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych w latach 2005-2009 REKLAMACJE I - produkty lecznicze zagraniczne Rok Liczba zbadanych prób produktów leczniczych ogółem Liczba zbadanych prób (reklamacje) Liczba prób zdyskwalifikowanych (reklamacje) % dyskwalifikacji (reklamacje) 2005.288 27 8 29,63 2006 848 35 5 4,29 2007 835 95 2 22, 2008 828 73 0 3,70 2009 657 55 4 7,27
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych w latach 2005-2009 REKLAMACJE II - produkty lecznicze krajowe Rok Liczba zbadanych prób produktów leczniczych ogółem Liczba zbadanych prób (reklamacje) Liczba prób zdyskwalifikowanych (reklamacje) % dyskwalifikacji (reklamacje) 2005.689 60 25 4,67 2006.929 39 6 4,03 2007.880 43 28 9,58 2008 87 88 3 4,77 2009 755 46 0 2,74
Narodowy Instytut Leków WYKAZ OPINII WYKONANYCH DLA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH (SĄDY, PROKURATURY, POLICJA) Nr opinii Liczba próbek produkty lecznicze. Sfałszowane Sfałszowane Kosmetyki i inne produkty suplementy i suplementy lecznicze kosmetyki anaboliczne i androgenne 3. 4. 6. 7. 8 8. 9. Ślady kryminalisty czne 2 2. 5. Dodaktowy opis próbek 04 różne 6 6 zioła mongolskie 6 9 zioła mongolskie 9 2 zaburzenia erekcji zaburzenia erekcji 2 6 anaboliczne i androgenne środki antykoncepcyjne Combivir na HIV
Narodowy Instytut Leków WYKAZ OPINII WYKONANYCH DLA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH (SĄDY, PROKURATURY, POLICJA) Nr opinii Liczba próbek produkty lecznicze 6. sfałszowane sfałszowane kosmetyki produkty suplementy i suplementy lecznicze kosmetyki diety 6 3 7. 9 8. Dodatkowy opis próbek inne ślady kryminalistyczne produkty wietnamskie 2 produkty z sexshopu 9. 2 20. 2. 2 czysty oksymetolon Mifepristone, Mizoprostol anaboliczne i androgenne Mifepristone, Mizoprostol 22. tabletki luzem oferowane jako Mizoprost, które okazały się laktozą 23. 3 9 produkty z sexshopu 24. 2 produkty z sexshopu 25. 26. 2 zaburzenia erekcji leki homeopatyczne
Narodowy Instytut Leków WYKAZ OPINII WYKONANYCH DLA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH (SĄDY, PROKURATURY, POLICJA) Nr opinii Liczba próbek produkty lecznicze Sfałszowane produkty lecznicze 35. sfałszowane suplementy i kosmetyki kosmetyki suplementy diety 0 32 36. 37. 6 38. 2 39. 6 ślady kryminalistyczne produkty z sexshopu mcpp (chlorfenylopiperazyna) 5 anaboliczne i androgenne Meizitang. Lida 4 42. Togeren (okaz CITES) 2 anaboliki: Trenadrol i SUS 500, AMP D GET IN 44. 3 anaboliczne i androgenne Dragon Power, Mumj Ocziszczonoje 2 4. 45. inne zaburzenia erekcji 40. 43. Dodatkowy opis próbek 4 anaboliki subst. czynne, kreatyna zaburzenia erekcji, anaboliczne i androgenne
Liczba zbadanych w Narodowym Instytucie Leków i zdyskwalifikowanych prób produktów leczniczych weterynaryjnych, w latach 2008-2009 (umowa z Głównym Lekarzem Weterynarii) Rok Liczba zbadanych prób ogółem Liczba prób zdyskwalifikowanych % dyskwalifikacji 2008 56 4 8,97 2009 84 5 5,95
Przyczyny dyskwalifikacji produktów leczniczych weterynaryjnych (zgodnie z orzeczeniami w Protokołach badań):. Niejednorodność tabletek w zakresie zabarwienia, nieodpowiednia (obniżona) zawartość substancji czynnych w tabletkach, przekroczenie dopuszczalnej granicy jednolitości masy pojedynczych tabletek, wygląd tabletek niezgodny w opisem zawartym w specyfikacji; niewłaściwe zabarwienie roztworu, wartość ph, niezgodna z deklaracją zawartość kropli w opakowaniu; obecność zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, przekroczenie dopuszczalnej liczby zanieczyszczeń cząstkami niewidocznymi okiem nieuzbrojonym, negatywny wynik badania czystości mikrobiologicznej, za niska ilość uwalnianej z tabletek substancji czynnej. 2. Niewłaściwe oznakowanie opakowania (np. na opakowaniu bezpośrednim i w ulotce brak informacji w języku polskim, napisy w języku obcym); na blistrze brak adresu podmiotu odpowiedzialnego, kodu ATCvet, sposobu stosowania, okresu karencji, warunków przechowywania i transportu, ostrzeżeń specjalnych i nr pozwolenia.
Przyczyny dyskwalifikacji produktów leczniczych weterynaryjnych (zgodnie z orzeczeniami w Protokołach badań): 3. Informacje zawarte na opakowaniach i w ulotce niezgodne z zatwierdzonym wzorem, (np. inny zapis warunków przechowywania, dodatkowo umieszczony pkt. Wskazania, Sposób podania i dawkowania, brak w podanym składzie określenia że jest to DL-metionina (np); nieprawidłowa nazwa produktu na blistrze (dot. np. Sedalin Forte/35 mg zamiast Sedalin 35 mg, oraz Sedalin Mite/7 mg zamiast Sedalin 7 mg); na opakowaniu zewnętrznym i ulotce nieprawidłowa nazwa podmiotu odpowiedzialnego (niezgodna z zarejestrowanym); na opakowaniu rodzaj zwierząt, dla których przeznaczony jest produkt leczniczy - nie w pełni zgodny ze Świadectwem Rejestracji z 2000 r. 4. Brak ulotki i opakowania zewnętrznego badanego produktu leczniczego.
Badania produktów leczniczych wykonane w ramach nadzoru rynku (umowa z Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym) w 2009 roku. ogółem Próby zdyskwalifikowane Badania wykonane w ramach Planowanej Kontroli 480 6 Badania wykonane w ramach Inspekcji Wytwarzania 82 3 Badania wykonane w ramach reklamacji 0 4
ZNAJOMOŚĆ PROBLEMATYKI LEKÓW SFAŁSZOWANYCH WŚRÓD PRACOWNIKÓW OCHRONY ZDROWIA Paweł Januszewicz, Jolanta Bartkowska, Monika Binkowska-Bury, Zbigniew E. Fijałek Narodowy Instytut Leków, Warszawa ; Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów
WSTĘP Rosnący problem fałszowania leków w Unii Europejskiej jest przedmiotem licznych artykułów w prasie fachowej (The Lancet, BMJ, Science) oraz prezentowany jest obywatelom na stronach internetowych Komisji Europejskiej ( http://ec.europa.eu/health-eu) oraz EMEA Zalecenia WHO-IMPACT (Int.Medical Products Anti Counterfeiting Task Force) prezentują zasady rozpoznawania i postępowania personelu medycznego w przypadku zetknięcia się z problemem leków sfałszowanych W Polsce nie prowadzono badań nad znajomością tej problematyki wśród lekarzy i pielęgniarek
CEL PRACY Ocena poziomu wiedzy fachowego personelu ochrony zdrowia na temat leków sfałszowanych w wybranym obszarze Polski południowowschodniej (wschodnia granica UE) Ocena ewentualnych różnic w zasobach wiedzy na temat leków sfałszowanych pomiędzy lekarzami i pielęgniarkami
MATERIAŁ & METODY Badania przeprowadzono wśród lekarzy (n=67) i pielęgniarek (n=73) Szpitala Specjalistycznego w Sanoku, województwo podkarpackie (XI 2008-I 2009) Metoda: sondaż diagnostyczny Technika badawcza: Autorski Kwestionariusz Ankiety (2 pytań zamkniętych jedno- i wielokrotnego wyboru; wydano: 50 ankiet, zwrot: 44 = uczestnictwo 96%)
Czy spotkałeś się ze zjawiskiem fałszowania markowych ubrań, perfum, benzyny? czasami oraz często : nigdy : 85 % 5 %
Czy w Polsce istnieje problem leków sfałszowanych? LEKARZE * PIELĘGNIARKI nie 4% 3% raczej nie 2 % 3 % raczej tak 82 % 40 % 2% 26 % z pewnością
Czy leki sfałszowane mogą stanowić problem dla pacjenta? LEKARZE PIELĘGNIARKI raczej tak 8 % 67 % z pewnością 82 % * 33 %
Czy ostrzegasz pacjentów przed zakupem leków z nieznanych źródeł? LEKARZE PIELĘGNIARKI nie raczej nie 9 % 57 % tak raczej tak 9% 43 % *
Czy wiesz jak zgłosić napotkany problem leku sfałszowanego? NIE WIEM Lekarze: Pielęgniarki: 90 % 85 %
Czy widziałeś leki na bazarze? TAK / RACZEJ TAK Lekarze: Pielęgniarki: 88 % * 58 %
Czy słyszałeś o możliwości sprowadzenia leku z Ukrainy? LEKARZE tak raczej tak PIELĘGNIARKI 90 % * 74 % 0 % 26 % nigdy
Czy kupiłbyś lek na bazarze gdyby był on dostępny i wyraźnie tańszy? LEKARZE * PIELĘGNIARKI raczej tak 62 % 20 % tak 22 % 8% nigdy 6 % 72 %
WNIOSKI Ze zjawiskiem fałszowania różnych produktów zetknęło się 85 % badanych Większość uważa, iż w Polsce istnieje problem LS Ponad ¾ słyszało o możliwości sprowadzenia leku z Ukrainy i widziało leki na bazarze Praktycznie nikt nie ostrzega pacjentów przed problemem LS zaś ~ 90% nie wie jak zgłosić ujawnienie LS
PROPOZYCJE NIL i CIOP WSPÓLNYCH TEMATÓW BADAWCZYCH Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne pracowników zatrudnionych przy przetwórstwie i produkcji leków roślinnych Zagrożenia biologiczne związane z produkcją suplementów diety opartych o przetwory zielarskie Szkodliwe czynniki mikrobiologiczne w produkcji kosmetyków ziołowych charakterystyka i ocena narażenia Ochrona zdrowia pracujących w kontakcie z roślinnymi substancjami aktywnymi stosowanymi w produkcji immunokosmetyków Hermetyzacja produkcji farmaceutycznej ograniczająca narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne