Decentralizacja obywatele w centrum zainteresowania Zagrzeb, 24 września 2015 r. Samorządność - polskie doświadczenia Elżbieta Anna Polak Marszałek Województwa Lubuskiego
POLSKA DROGA DO DEMOKRACJI - TO DECENTRALIZACJA
Film lubuskie 25 lat wolności Decentralizacija građani u fokusu, Zagreb 24. rujna 2015. g.
Ważna data 14 sierpnia 1980 r. Początek strajku w Stoczni Gdańskiej
Ważna data 31 sierpnia 1980 r. Podpisanie Porozumienia Gdańskiego Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski podpisują Porozumienie
Ważna data 13 grudnia 1981 r. Wprowadzenie stanu wojennego Wrocław
Ważna data 6 lutego 5 kwietnia 1989 r. Obrady Okrągłego Stołu Obrady Okrągłego Stołu
Najważniejsze ustalenia Okrągłego Stołu: utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; kwotowe wybory do Sejmu; utworzenie urzędu Prezydenta PRL; zmiana prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiła rejestracja NSZZ "Solidarność", NSZZ RI "Solidarność", NZS; większe kompetencje Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika Solidarność", powstanie dziennika opozycyjnego - Gazety Wyborczej).
Ważna data 4 czerwca 1989 r. Wybory parlamentarne częściowo wolne do Sejmu i całkowicie do Senatu Plakat wyborczy
8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie terytorialnym Co to jest samorząd? Ważna data wspólnota, której członkami są wszyscy mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego, ma własny statut i wykonuje zadania administracji publicznej, corocznie uchwala własny budżet, posiada osobowość prawną, nadzór organów państwowych ograniczony jest do kryterium legalności, kontrolowana i chroniona przez niezawisłe sądy administracyjne i sądy powszechne.
Co robi samorząd? kształtuje ład przestrzenny; zajmuje się kwestiami ochrony środowiska; utrzymuje sieć dróg gminnych; zapewnia dostęp do wody pitnej i odprowadzanie ścieków komunalnych; dba o utrzymanie czystości, w tym wysypisk; zapewnia zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną; organizuje lokalny transport zbiorowego; realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia i pomocy społecznej, oświaty, kultury i kultury fizycznej; odpowiada za komunalne budownictwo mieszkaniowe; pilnuje porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej.
Ważna data 27 maja 1990 r. Wygrywa Solidarność, frekwencja 42% Wybory samorządowe
Ważna data 1 stycznia 1999 r. Reforma administracji Powstaje 16 województw i 315 powiatów. Cel reformy: rozwój samorządności i usprawnienie działań władz w terenie.
Zasady ustroju i działania samorządu terytorialnego: pomocniczość Państwo powinno zająć się tym, czym musi, a czym nie musi, lepiej niech zajmie się obywatel; demokracja radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast wybierani są w wyborach demokratycznych, powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych, unitarność państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa; samodzielność wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność.
PRL na co dzień: Partia była organem decyzji, a państwo organem wykonawczym; społeczeństwo zaś miało podążać w wyznaczonych przez ideologię kierunkach ( Partia kieruje, a rząd rządzi ); brak wolnej prasy, wolności słowa, wolności zgromadzeń i pluralizmu politycznego; powszechna cenzura; w TV jeden kanał TP1 (później też 2) z programami edukacyjnymi, propogandowymi filmami z wytwórni WFFiD gloryfikujące ustrój i ukazujące przodowników pracy wyrabiających 300% normy, oraz filmy radzieckie, a to wszystko w czarno-białych telewizorach; gospodarka była w głębokiej zapaści; Kraj nękany był strajkami i niepokojami społecznymi;
radio, tylko państwowe; w miastach stały stacje zagłuszające zachodnią propagandę; zamknięta granica na zachód i praktycznie brak produktów zachodnich; obowiązkowa służba wojskowa - 2-3 lata, w zależności od jednostki; brak mieszkań i towarów, mała podaż - kolejki, kartki; często w sklepach tylko ocet na półkach; towarzysze partyjni byli uprzywilejowani dodatkowe kartki, towary z peweksu, pierwszeństwo przy zapisach na mieszkanie, itd.; towary produkcji polskiej często miały wady, były zacofane technicznie; na wiele usług trzeba było czekać miesiącami lub latami np. zainstalowanie telefonu w domu; telefonowało się z poczty albo budek telefonicznych, a połączenia były słabej jakości;
ceny ustalane były centralnie ceny urzędowe, co sprawiało, że np. marzenie ludu pracującego - Fiat 126p ("Maluch") po odbiorze z fabryki zyskiwał dwukrotnie na wartości (cena rynkowa była wyższa od ceny urzędowej). Galeria z obuwiem
W wolnej Polsce: powstał rynek nieruchomości w wyniku komunalizacji mienia i uporządkowania spraw własnościowych; nastąpiła demonopolizacja handlu i usług lokalnych; częściowo sprywatyzowano usługi komunalne; wykształcił się rynek finansów lokalnych; nastąpił ogromny wzrost inwestycji komunalnych; wytworzyła się współpraca międzynarodowa społeczności lokalnych; powstało wiele instytucji wspierających władze lokalne; nastąpił rozwój lokalnych organizacji pozarządowych, lokalnej prasy i radia.
Zmiany, które zaszły w Polsce: ludzie wzięli sprawy w swoje ręce; stali się kreatywni, gospodarni i pełni inicjatywy; wyzwolona została w ludziach przedsiębiorczość, zaradność i pracowitość; powstały mikro, małe i średnie firmy; zaczęła zwiększać się dostępność komunikacyjna; zwiększył się dostęp do edukacji na poziomie wyższym; zaczęto likwidować bariery; samorządy okazały się gospodarniejsze i rozsądnie wydawały przekazane im środki; wyznaczane były priorytety działań przez samych mieszkańców.
Życie w Polsce, po 25 latach od wprowadzenia reformy własność prywatna wyparła państwową; ciężkie przemysły zostały w dużej mierze zastąpione przez mniej uciążliwe dla środowiska i o wiele bardziej innowacyjne; pensje, choć nadal niskie, w przeliczeniu na waluty obce mają realną wartość; pełna dostępność towarów i usług na wysokim poziomie; rozwijamy infrastrukturę drogową, wodno-kanalizacyjną; mamy nieograniczony dostęp do telefonów stacjonarnych; posiadamy telefony komórkowe i dostęp do internetu; stale zwiększa się liczba miejsc pracy - 16 mln (2015); wzrastają wydatki na badania i naukę; zwiększa się liczba dróg ekspresowych (2003 r. 226; 2013 r. 1453); zwiększa się liczba autostrad (2003 405; 2013 1517).
Porównanie 1989 a 2014 Liczba 1989/1990 2013/2014 Ludności 37 988 mln 38 496 mln Strajków 250 116 tys. strajkujących 17 18,7 tys. strajkujących Szkoły wyższe 112 453 Studentów 404 tys. 1,6 mln. Doktoranci PKB PKB na jednego mieszkańca 2 695 88,4 1 692 $ 42 295 101,6 12 820 $
Porównanie 1989 a 2014 Liczba 1989/1990 2013/2014 Import 415 $ 5 357 $ Eksport 344 $ 5 277 $ Wyprodukowanych telewizorów 748 tys. 20,5mln. Wyprodukowanych aut 266 tys. 540 tys. Wyprodukowanych aut ciężarowych i ciągników 39 tys. 104 tys.
Rozwój regionu lubuskiego fundusze unijne Pomoc przedakcesyjna 1,4 mld zł, w tym z: Phare CBC wspieranie współpracy przygranicznej między krajami członkowskimi UE i państwami z Europy Środkowo- Wschodniej, które z nimi sąsiadują 880 mln zł. ISPA wspieranie dużych, kilkumilionowych projektów z zakresu ochrony środowiska i transportu 265 mln zł. SAPARD wsparcie rolnictwa i rozwoju wsi 112 mln zł.
Rozwój regionu lubuskiego fundusze unijne Lata 2004 2006 800 mln zł Lata 2007 2013 8,2 mld zł
Województwo Lubuskie 2007-2013
NAUKA I INNOWACJE Park Naukowo-Technologiczny Nowy Kisielin Ponad 2000 osób dorosłych uczestniczyło w kształceniu ustawicznym 169 szkół zakończyło projekt indywidualizacji nauczania Ok 70 tys. Uczestników projektów realizowanych w obszarze edukacji
NAUKA I INNOWACJE Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
ZDROWIE I POLITYKA SPOŁECZNA Ośrodek Neurochirurgii i Neurotraumatologii 235 tys. badań wykonano nowym sprzętem medycznym 12683 klientów instytucji pomocy społecznej zostało objętych wsparciem projektowym blisko 6,5 tys. osób otrzymało wsparcie w ramach instytucji ekonomii społecznej 3346 osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zakończyło udział w projektach
ZDROWIE I POLITYKA SPOŁECZNA Infrastruktura Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze
GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Nowa generacja opakowań Pet, firma Masterchem
GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Robotyzacja procesu montażu LUG LIGHT 2200 nowych miejsc pracy dla Lubuszan 574 nowe inwestycje w lubuskich firmach 632 ha nowych terenów inwestycyjnych Wsparcie w zakresie rozpoczynania własnej działalności gospodarczej dla 6479 osób 2449 przedsiębiorstw, których pracownicy uczestniczyli w projektach EFS
TRANSPORT I KOMUNIKACJA Dostępność komunikacyjna
TRANSPORT I KOMUNIKACJA Linia kolejowa Zbąszynek Czerwińsk 180 km nowych i wyremontowanych dróg w regionie 163 km zrekonstruowanych linii kolejowych 4 nowe jednostki taboru kolejowego 27 zakupionych jednostek taboru komunikacji miejskiej 8 wybudowanych obwodnic
KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA Centrum Edukacji Artystycznej Filharmonia Gorzowska 11 projektów mających na celu poprawę atrakcyjności obszarów poprzez ich rewitalizację 30 ha zrewitalizowanych terenów 29 tys. osób zamieszkałych na terenach objętych rewitalizacją 5 obiektów dziedzictwa kulturowego odrestaurowanych dzięki Funduszom Europejskim
KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA Pałac Żagań
PRZYSZŁOŚĆ ZACZYNA SIĘ DZISIAJ
Z programów unijnych 2014-2020 oraz budżetu państwa do Lubuskiego trafi: 12 miliardów złotych
Kontrakt Terytorialny
Najważniejsze obszary wsparcia Gospodarka i innowacje Nowoczesna infrastruktura Włączenie społeczne
Infrastruktura drogowa S-3 Sulechów - Legnica - odcinki na terenie woj. lubuskiego
Infrastruktura kolejowa
Infrastruktura wodna Prace modernizacyjne na Odrze granicznej w celu zapewnienia zimowego lodołamania na terenie woj. lubuskiego
Badania i rozwój Regionalne Agendy Naukowo- Badawcze Północno-Zachodnie Centrum Biogospodarki (BioAT) Radioteleskop 90m Narodowego Centrum Radioastronomii i Inżynierii Kosmicznej Szkolnictwo wyższe Rozwój szkolnictwa wyższego uwzględniającego potrzeby regionalne
Zdrowie Ośrodek Radioterapii w Gorzowie Wlkp., wraz z wyposażeniem Rozbudowa i doposażenie Zakładu Radioterapii w Zielonej Górze Energetyka Sieci Energetyczne Polski Zachodniej Kultura Centrum Naukowo - Badawczo - Edukacyjno - Turystyczne Grodzisko w Wicinie
Projekty w ramach zintegrowanych inwestycji terytorialnych Ekologiczny transport miejski /zrównoważona mobilność miejska Efektywność energetyczna Sieci ciepłownicze i chłodnicze
RPO Lubuskie2020 Alokacja: 906 milionów euro
RPO Lubuskie2020
Regionalny Program Operacyjny Lubuskie 2020 realizuje cele strategii Europa 2020, realizuje postanowienia Umowy Partnerstwa, odpowiada na korespondujące z nimi wyzwania stawiane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020.
Lubuskie 2020 Zielona kraina nowoczesnych technologii REGION: konkurencyjny i innowacyjny. dostępny transportowo i telekomunikacyjnie. zrównoważony terytorialnie i społecznie.
Film Lubuskie Cywilizacyjny Skok Decentralizacija građani u fokusu, Zagreb 24. rujna 2015. g.
Dziękuję za uwagę Elżbieta Anna Polak Marszałek Województwa Lubuskiego
Źródła: Lech Wałęsa na bramie Stoczni Gdańskiej (wiadomości.gazeta.pl) Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski podpisują Porozumienie (polska.newsweek.pl) Wrocław (naszemiasto.pl) Obrady Okrągłego Stołu (Jan Bogacz/PAP) Plakat wyborczy (solidarnoscwielkopolska.pl) Wybory samorządowe (nowahistoria.interia.pl) Galeria z obuwiem (Eugeniusz Wołoszczuk/PAP)