PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DKK1-421/66/14/ES Warszawa, dnia 30 stycznia 2015 r. DECYZJA nr DKK 23/2015 Na podstawie art. 18 w związku z art. 13 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek Platform Specialty Products Corporation z siedzibą w Miami (USA) wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, polegającej na przejęciu przez Platform Specialty Products Corporation z siedzibą w Miami (USA) kontroli nad Arysta LifeScience Limited z siedzibą w Dublinie (Irlandia). Uzasadnienie W dniu 2 grudnia 2014 r. wpłynęło do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej także Prezes Urzędu lub organ antymonopolowy ) zgłoszenie zamiaru koncentracji przedsiębiorców, polegającej na przejęciu przez Platform Specialty Products Corporation z siedzibą w Miami, USA (dalej także PSPC lub Zgłaszający ) kontroli nad Arysta LifeScience Limited z siedzibą w Dublinie, Irlandia (dalej także Arysta lub Spółka ). W związku z tym, iż spełnione zostały niezbędne przesłanki, uzasadniające zgłoszenie zamiaru koncentracji, tj.: - łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekroczył równowartość 1 mld euro, tj. kwotę określoną w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.), zwanej dalej ustawa o ochronie konkurencji, przy czym łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w tym okresie przekroczył równowartość 50 mln euro, tj. kwotę określoną w art. 13 ust. 1 pkt 2 tej ustawy,
- przejęcie kontroli nad innym przedsiębiorcą jest jednym ze sposobów koncentracji, określonym w art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji, - w przedmiotowej sprawie nie występuje żadna okoliczność z katalogu przesłanek wymienionych w art. 14 ww. ustawy, powodująca wyłączenie obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji, zostało wszczęte postępowanie antymonopolowe w tej sprawie, o czym, zgodnie z art. 61 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), organ antymonopolowy zawiadomił PSPC pismem z dnia 11 grudnia 2014 r. Uczestnicy koncentracji 1) PSPC aktywny uczestnik koncentracji jest amerykańską spółką, której akcje są notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Kapitał PSPC jest rozproszony, a do akcjonariuszy, którzy posiadali więcej niż 5% akcji (informacja złożona do amerykańskiej Komisji Giełd i Papierów Wartościowych) należą: Pershing Square Capital Management, L.P. (21,6 %), Stanhope Investments (12,8 %), dyrektorzy i kadra menadżerska (10,3 %) i Blue Ridge Limited Partnership (7,1 %). PSPC jest spółką holdingową, a jej faktycznym przedmiotem działania jest posiadanie udziałów w podmiotach zależnych, tworzących tzw. Grupę PSPC. Grupa PSPC obejmuje trzy główne podmioty: - MacDermid, Inc. z siedzibą w USA (działalność w zakresie wytwarzanie i obrotu wysoko zaawansowanych materiałów chemicznych do zastosowań m.in. w branży elektronicznej i motoryzacyjnej do wykańczania, czyszczenia i powlekania powierzchni metalowych i niemetalowych, płynów hydraulicznych dla firm zajmujących się poszukiwaniem i wydobyciem ropy naftowej oraz fotopolimerów do zastosowań graficznych), - Agriphar S.A. z siedzibą w Belgii (działalność w zakresie produkcji i sprzedaży środków ochrony roślin), - Chemtura AgroSolutions z siedzibą w USA (działalność w zakresie produkcji i sprzedaży środków ochrony roślin). W Polsce grupa PSPC jest obecna za pośrednictwem: - Agriphar Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (spółka nie prowadzi działalności operacyjnej, a faktyczną sprzedaż w Polsce prowadzi Agriphar S.A. z siedzibą w Belgii), - Chemtura Europe Limited Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w Skierniewicach. 2
2) Arysta pasywny uczestnik koncentracji jest spółką niepubliczną, kontrolowaną przez fundusze Permira, tj. Permira IV L.P., Permira IV L.P. 2, Permira Investments Limited i P4 Co-Investment L.P. (łącznie Fundusze Permira ). Arysta prowadzi działalność w Ameryce Północnej, Ameryce Łacińskiej, Afryce, Europie Zachodniej, Europie Środkowo- Wschodniej, Japonii oraz w Azji Południowej i w Chinach. Działalność Grupy Arysta obejmuje dwa obszary: - Ochrona Roślin (opracowywanie, rejestracja, konfekcjonowanie, sprzedaż, wprowadzanie na rynek i dystrybucja konwencjonalnych środków ochrony rośli, jak również biorozwiązań, obejmujących biostymulatory i innowacyjne produkty odżywcze i kontroli biologicznej, - Jednostka Nauk o Zdrowiu i Żywieniu (działalność w tym obszarze skupia się wokół trzech głównych linii biznesowych, zorientowanych na rynki niszowych produktów do żywienia zwierząt, odżywiania roślin ozdobnych oraz ochrony zdrowia ludzkiego. W Polsce Arysta prowadzi działalność poprzez spółkę zależną Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej Arysta Polska ), która sprzedaje środki ochrony roślin i specjalistyczne produkty biochemiczne dla rolnictwa. Przyczyny i zakres koncentracji Zgłoszona koncentracja dotyczy przejęcia kontroli, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy antymonopolowej, przez PSPC nad Arysta poprzez nabycie akcji tej Spółki. Podstawą dokonania transakcji jest Umowa Sprzedaży Akcji zawarta w dniu 20 października 2014 r. przez PSPC i spółkę bezpośrednio kontrolującą Arysta, tj. NALOZO S.À.R.L. z siedzibą w Luksemburgu. Po przeprowadzeniu transakcji Zgłaszający będzie sprawować wyłączną kontrolę nad Arysta i jej spółkami zależnymi, w tym nad Arysta Polska. Jak wskazał Zgłaszający przejęcie kontroli nad Arysta umożliwi PSPC m.in. stworzenie nowatorskich formuł środków ochrony roślin, dzięki dostępowi do nowych składników aktywnych i rejestracji produktów. Ponadto transakcja da mu szansę uzyskania dostępu do ważnych regionów obsługiwanych obecnie przez Arysta. 3
W trakcie postępowania organ antymonopolowy ustalił i zważył, co następuje: Rynki wspólne dla uczestników koncentracji Jak wynika z informacji zawartych w zgłoszeniu PSPC i Arysta prowadzą działalność na: a) rynku sprzedaży (wprowadzania do obrotu) środków ochrony roślin, b) rynku sprzedaży substancji czynnych do produkcji środków ochrony roślin. Ad. a) Środki ochrony roślin obejmują szereg różnorodnych produktów, które tradycyjnie dzielą się na trzy podstawowe grupy, tj. środki chwastobójcze (herbicydy), środki owadobójcze (insektycydy) oraz środki grzybobójcze (fungicydy. Do środków ochrony roślin zalicza się także zaprawy nasienne, czyli środki grzybobójcze do ziarna siewnego oraz regulatory wzrostu stosowane w celu zapobiegania wyleganiu upraw. Herbicydy przeznaczone są do zwalczania chwastów w uprawach, fungicydy są stosowane w celu przeciwdziałania psuciu się roślin z powodu grzybic i pleśni, a insektycydy są przeznaczone do zwalczania owadów żerujących na roślinach uprawnych. Zgodnie z dotychczasową praktyką orzeczniczą Prezesa Urzędu oraz Komisji Europejskiej w ramach ww. segmentów środki ochrony roślin mogą podlegać dalszej segmentacji z uwagi na typ chronionej uprawy. Zakres geograficzny rynków środków ochrony roślin był, jak dotychczas, określany jako krajowy. Wskazuje na to zarówno praktyka orzecznicza Komisji Europejskiej 1, jak i Prezesa Urzędu 2 dotycząca tego rynku. Za takim zdefiniowaniem rynku przemawiał w szczególności fakt, iż środki ochrony roślin podlegały obowiązkowej rejestracji na poziomie krajowym przed ich wprowadzeniem do obrotu, ich dystrybucja prowadzona była przez krajowych dystrybutorów działających na poziomie krajowym, a bariery regulacyjne (opłaty rejestracyjne, wymogi bezpieczeństwa) stanowiły przeszkodę dla importu równoległego. Należy wskazać, że 27 kwietnia 2013 r. weszła w życie ustawa o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2013 r., poz. 455), która wprowadza mechanizm wzajemnego uznawania 1 Decyzje Komisji Europejskiej w sprawach: COMP/M.2547 Bayer/Aventis Crop Science, COMP/M.4972 Permira/Arysta, COMP/M.6141 China National Agrochemical Corporation/Koor Industries/Makhteshim Agan Industries. 2 Decyzja nr DDI-69/2002 z dnia 23 sierpnia 2002 r. 4
środków ochrony roślin wprowadzanych do obrotu w innych państwach członkowskich UE i uchyla większość barier regulacyjnych dotyczących handlu w UE. Uchylenie poprzednio obowiązujących przepisów na poziomie zarówno UE, jak i krajowym może wskazywać, że rynek geograficzny dla środków ochrony roślin nie jest już rynkiem krajowym i powinien być zdefiniowany szerzej jako rynek obejmujący UE. W ocenie organu antymonopolowego kwestia zasięgu geograficznego może pozostać otwarta, gdyż planowana koncentracja nie wywiera negatywnego wpływu na konkurencję. Jak wynika ze zgłoszenia, w ramach Grupy PSPC jedynie spółki zależne Agriphar S.A. (dalej Agriphar ) i Chemtura AgroSolutions (dalej CAS ) prowadzą działalność na rynku środków ochrony roślin. Oferta produktowa CAS obejmuje m.in. zaprawy nasienne, środki owadobójcze, mitycydy (akarycydy), środki chwastobójcze, środki grzybobójcze, regulatory wzrostu i adjuwanty. Agriphar jest obecny na rynku środków owadobójczych, chwastobójczych, grzybobójczych, regulatorów wzrostu i biocydów oraz ektopasożytów. Natomiast MacDermid, Inc. nie prowadzi działalności na rynkach właściwych, będących przedmiotem niniejszej koncentracji. Arysta prowadzi działalność na rynku środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych, regulatorów wzrostu i innowacyjnych produktów odżywczych. W Polsce w latach 2012-2013 spółki z Grupy PSPC sprzedawały produkty zaliczane do herbicydów - stosowanych w uprawie rzepaku, warzyw i buraka cukrowego, fungicydów - stosowanych w uprawie owoców, zbóż i rzepaku oraz insektycydów - stosowanych w uprawie owoców i ziemniaków. Arysta sprzedawała w Polsce m.in. środki owadobójcze stosowane w uprawie owoców, warzyw oraz ziemniaków, środki grzybobójcze stosowane w uprawie ziemniaków, owoców, warzyw, buraka cukrowego, pszenicy i rzepaku, środki chwastobójcze stosowane w uprawach rzepaku, pszenicy i buraka cukrowego, jak również regulatory wzrostu. Jak wskazał Zgłaszający, działalność spółek z Grupy PSPC i Arysta pokrywa się w Polsce na rynkach wprowadzania do obrotu: - środków chwastobójczych stosowanych w uprawie rzepaku, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 1 załącznika do decyzji) %, 5
- środków chwastobójczych stosowanych w uprawie buraka cukrowego, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 2 załącznika do decyzji) %, - środków chwastobójczych stosowanych w uprawie warzyw, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 3 załącznika do decyzji) %, - środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 4 załącznika do decyzji) %, - środków grzybobójczych stosowanych w uprawie zbóż, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 5 załącznika do decyzji) %, - środków grzybobójczych stosowanych w uprawie rzepaku, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 6 załącznika do decyzji) %, - środków owadobójczych stosowanych w uprawie owoców, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 7 załącznika do decyzji) %, - dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków, gdzie ich łączny udział wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 8 załącznika do decyzji) %. Jak wynika z powyższego, rynkami wspólnymi w Polsce, na których łączny udział uczestników koncentracji przekroczył w 2013 r. próg 20 % są rynki (sprzedaży) wprowadzania do obrotu: - środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców, - dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków. Nadmienić w tym miejscu należy, że Polska jest jedynym krajem UE, w którym transakcja podlegała zgłoszeniu organowi antymonopolowemu, a zdaniem Zgłaszającego na obszarze EOG nie występują rynki właściwe, na które planowana koncentracja wywierałaby wpływ w układzie horyzontalnym. Ad. b) Jak wynika ze zgłoszenia, zarówno Grupa PSPC, jak i Arysta są obecne na rynku substancji aktywnych, stanowiących główny składnik chemiczny poszczególnych środków ochrony roślin. Konkretny środek ochrony roślin może zawierać jedną lub więcej substancji aktywnych. Każda substancja aktywna ma specyficzne właściwości i przeważnie jest opatentowana oraz stanowi odrębny rynek produktowy (zgodnie z dotychczasową linią 6
orzeczniczą KE 3 ). Co do zasady grupa składników aktywnych tworzy klasę produktów, stanowiących szerszy segment rynku. Jeśli chodzi o zasięg geograficzny rynku substancji aktywnych, istnieją argumenty przemawiające za tym, że rynki te obejmują całą strefę EOG, bowiem wiele z tych substancji produkowanych poza EOG nie można sprzedawać i stosować w tym obszarze geograficznym. Jak wskazał Zgłaszający, Rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r., dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin usuwa pewne przeszkody w handlu między państwami członkowskimi, ustanawiając zharmonizowane zasady zatwierdzania substancji aktywnych i wprowadzania ich na rynek, w tym wzajemnego uznawania zezwoleń i handlu równoległego. Zgodnie z ww. rozporządzeniem po wstępnej ocenie przeprowadzonej przez określone państwo członkowskie substancje aktywne badane są przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, a następnie zatwierdzane przez Stały Komitet ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt Komisji Europejskiej. Wszystkie zatwierdzone substancje aktywne są uwzględnione w wykazie prowadzonym przez Komisję Europejską, a wykaz ten jest dostępny w formie elektronicznej. Substancje zatwierdzone w jednym państwie członkowskim mogą być wprowadzone na rynek w pozostałych państwach członkowskich i nie występuje konieczność uzyskania dodatkowych zatwierdzeń na poziomie krajowym. Rejestracji wymaga wprowadzenie na rynek preparatu stanowiącego środek ochrony roślin, a każda substancja aktywna znajdująca się w składzie takiego środka musi spełniać ściśle określone kryteria właściwych przepisów dotyczących rejestracji krajowej danego preparatu. Jak wskazał Zgłaszający, jedyną substancją aktywną produkowaną przez Arysta jest mancozeb (środki grzybobójcze), wytwarzana (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 9 załącznika do decyzji). W ramach Grupy PSPC również Agriphar nie sprzedaje podmiotom trzecim substancji aktywnych do stosowania w środkach ochrony roślin. Ograniczoną sprzedaż w tym zakresie prowadzi jedynie Chemtura. Działalność ta dotyczy czterech substancji: Carboxin (środki grzybobójcze), diflubenzuron (środki owadobójcze), hydrazyd kwasu maleinowego i quizalofop (środki chwastobójcze). Rynek właściwy żadnego z tych produktów nie pokrywa się z rynkiem mancozebu wytwarzanego przez Arysta. 3 Sprawa COMP/M.2547 Bayer/Aventis Crop Science, COMP/M.737 Ciba-Geigy/Sandoz. 7
Z powyższego wynika, że w zakresie substancji aktywnych brak jest wspólnych rynków, na których dochodzi do horyzontalnej styczności działalności uczestników koncentracji. Rynki właściwe, na które koncentracja wywiera wpływ Zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy antymonopolowej przez rynek właściwy rozumie się rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, uznawane są przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. A zatem rynek ten wyznaczają zasadniczo dwa elementy: towar (rynek produktowy) i terytorium (rynek geograficzny). Mając na uwadze powyższą definicję oraz kryteria wyznaczania rynków właściwych, na które koncentracja wywiera wpływ, zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji przedsiębiorców (Dz. U. Nr 134, poz. 937), organ antymonopolowy uznał, iż: a) koncentracja wywiera wpływ w układzie horyzontalnym na krajowy rynek sprzedaży (wprowadzania do obrotu) dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków oraz na krajowy rynek sprzedaży (wprowadzania do obrotu) środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców. Zgodnie z definicją zawartą w ww. rozporządzeniu rynkiem właściwym, na który koncentracja wywiera wpływ w układzie horyzontalnym (poziomym), jest każdy rynek produktowy, na którym zaangażowani są co najmniej dwaj przedsiębiorcy uczestniczący w koncentracji (rynki wspólne) i gdzie koncentracja prowadzi do uzyskania łącznego udziału w rynku geograficznym w wysokości większej niż 20 %. Jak już wcześniej wskazano, w Polsce rynek sprzedaży dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków oraz rynek środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców są jedynymi rynkami wspólnymi, na których łączny udział PSPC i Arysta przekroczył próg 20 %. 8
Udziały PSPC i Arysta oraz ich konkurentów w rynku dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków w Polsce w latach 2012-2013 przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela nr 1 Nazwa przedsiębiorcy Udział w rynku (%) w 2012 r. Udział w rynku (%) w 2013 r. PSPC Arysta (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 10 załącznika do decyzji) Syngenta Polska Bayer CropScience Agrosimex Źródło: wewnętrzne dane PSPC i Arysta oszacowane w oparciu o sprzedaż (w tys. PLN) Grupy Arysta w odniesieniu do wartości rynku oszacowanej na podstawie danych i-map i danych firmy badawczej Kleffmann. Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że PSPC w 2012 r. nie sprzedawał tych środków w Polsce, a udział Arysta wyniósł ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 11 załącznika do decyzji) %. W 2013 r. PSPC odnotował (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 12 załącznika do decyzji) sprzedaż w tym segmencie rynku i osiągnął udział poniżej (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 13 załącznika do decyzji) %, natomiast udział Arysta wyniósł ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 14 załącznika do decyzji) %. Oznacza to, że po koncentracji pozycja Arysty zostanie wzmocniona o (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 15 załącznika do decyzji) p.p. Głównym konkurentem PSPC i Arysty na tym rynku, z udziałem na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 16 załącznika do decyzji) %, jest Syngenta Polska. Liczącym się konkurentem jest firma Agrosime 4 z ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 18 załącznika do decyzji) % udziałem oraz Bayer CropScience z udziałem poniżej (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 19 załącznika do decyzji) %. Jak wskazał Zgłaszający w latach 2012-2013 Grupa PSPC sprzedawała w Polsce cztery produkty, tj.: - produkt CAS pod nazwą Sumi Alpha 050 EC dystrybuowany na zasadzie wyłączności, którego rejestracja wygasła w grudniu 2012 r. (produkt wytwarzany przez Sumitomo Chemical Agro Europe) oraz - trzy produkty wytwarzane przez Agriphar, tj. Nurelle D, Cyperkil oraz Super Cyper 500 EC. 4 Agrosimex zajmuje się głównie odsprzedażą produktów wcześniej zakupionych od uczestników koncentracji i ich konkurentów. Firma ta jest również (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 17 załącznika do decyzji). 9
Produkt CAS zawiera substancję aktywną esenwalerat, produkt Agriphar pod nazwą Nurelle D zawiera substancję cypermetrynę+chloropiryfos, a Cyperkill i Super Cyper 500 EC cypermetrynę. Żadna z tych substancji nie jest chroniona patentem. Arysta sprzedawała jeden produkt - APACZ 50 WG, wytwarzany przez Sumitomo Chemical Takeda Agro Co. Ltd. Zawiera on chronioną patentem substancję clothianidyn. Według informacji przekazanej przez Zgłaszającego chloropyrifos i cyphermetryna, stosowane w insektycydach do ziemniaków, są nabywane przez PSPC od stron trzecich (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 20 załącznika do decyzji). Środki zawierające te substancje są wytwarzane w (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 21 załącznika do decyzji). Produkty zawierające te składniki, a także Apacz, znajdują się w schyłkowej fazie ich komercyjnego użytkowania m.in. ze względu na wzrastającą presję organów regulacyjnych w Unii Europejskiej na ich wyeliminowanie. Obecnie w Polsce clothianidin jest już substancją częściowo zakazaną, jednak na razie nie w odniesieniu do ziemniaków. Ponadto, jak wskazał Zgłaszający, umowa, na podstawie której Arysta dystrybuuje ten środek w Polsce (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 22 załącznika do decyzji). Jak wskazał Zgłaszający, oprócz produktów z grupy insektycydów do ziemniaków sprzedawanych przez uczestników koncentracji, na rynku polskim dostępnych jest ponad 40 produktów, spośród których jedynie siedem zawiera substancje aktywne objęte ochroną patentową. Pozostałe środki ochrony roślin z tego rynku zawierają substancje aktywne nie podlegające ochronie patentowej, w związku z tym na rynku występuje konkurencja ze strony produktów generycznych. Jak wskazał PSPC, Syngenta Polska sprzedawała w Polsce trzy produkty, tj. ACTARA 25 WG z substancją aktywną tiametoxan (wg PSPC najprawdopodobniej objętą ochroną patentową), oraz Karate 2 i WG i Karate Zeon 050 CS z substancją aktywną lambda-cyhalotryna (brak ochrony patentowej). Z kolei Bayer CropScience sprzedawał w Polsce pięć produktów, tj. Calypso 480 S.C. (z substancją aktywną tiachloprid), Decis 2,5 EC, Decis Mega 50 EW, Decis Ogród 015 EW (wszystkie z tą samą substancją aktywną deltametryna) EW oraz Proteus 110 OD (z substancją aktywną deltametryna i tiachlopryd). Wszystkie te środki stanowią, w ocenie Zgłaszającego, produkty konkurencyjne dla produktów PSPC i Arysta. Drugim rynkiem wspólnym, na którym łączny udział PSPC i Arysta przekroczył w Polsce 20 % jest rynek środków grzybobójczych do owoców. 10
Udziały PSPC i Arysty oraz ich konkurentów w rynku środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców w Polsce w latach 2012-2013 przedstawiono w poniższej tabeli. Nazwa przedsiębiorcy Udział w rynku (%) w 2012 r. (w ujęciu wartościowym)) PSPC Arysta BASF Adama Tabela nr 2 Udział w rynku (%) W 2013 r. (w ujęciu wartościowym) (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 23 załącznika do decyzji) Źródło: Szacunki PSPC i Arysta w oparciu o dane firmy badawczej Kleffmann Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że łączny udział PSPC i Arysty w tym rynku w 2012 r. nie przekroczył progu 20 %, natomiast w 2013 r. wyniósł ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 24 załącznika do decyzji) %. Głównym konkurentem na rynku środków grzybobójczych stosowanych w uprawie owoców jest BASF z udziałem ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 25 załącznika do decyzji) % i Adama z udziałem ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 26 załącznika do decyzji) %. Jak wynika ze zgłoszenia, w Polsce oprócz środków sprzedawanych przez uczestników koncentracji, dostępnych jest ponad 90 produktów, spośród których jedynie 13 zawiera substancje aktywne objęte ochroną patentową. Zgłaszający wskazał, że w latach 2012-2014 sprzedawał na rynku polskim trzy produkty, tj. wytwarzany przez Tamico Corporation, a odsprzedawany przez CAS produkt THIRAM Granuflo 80 WG z substancją aktywną thiram i dwa produkty wytwarzane przez Agriphar, tj. SYLLIT i CARPENE, zawierające tę samą substancję aktywną dodynę (żadna nie jest objęta ochroną patentową). CAS prowadzi dystrybucję bez prawa wyłączności, a Tamico Corporation ten sam produkt dostarcza w Polsce spółkom Bayer Sp. z o.o. i Zakładom Chemicznym Organika-Sarzyna S.A. Z kolei Arysta sprzedawała na rynku polskim trzy produkty, tj. własny CAPTAN 80WG z substancją aktywną kaptan oraz INDOFIL 800WP z substancją mancozeb i FUNGURAN OH 50 WP z wodorotlenkiem miedzi. Substancje te nie są objęte ochroną patentową. FUNGURAN i INDOFIL, wytwarzane odpowiednio przez Spiess Urania z Niemiec i Indofil z Indii, są produktami odsprzedawanymi, a Arysta nie posiada wyłączności w zakresie ich dystrybucji. 11
Głównym konkurentem PSPC i Arysta na rynku fungicydów do owoców w Polsce jest BASF, która w latach 2012-2014 sprzedawała 7 produktów (w tym trzy z substancjami aktywnymi objętymi ochroną patentową), i ADAMA (dawniej Makhteshim Agan Polska), posiadająca w ofercie 8 produktów (z substancjami aktywnymi nie objętymi ochroną patentową). Grupa PSPC i Arysta spotykają się także z konkurencją ze strony produktów oferowanych m.in. przez Bayer, Sarzyna Polska, Syngenta Polska, Spiess Urania, DuPont, Cheminova i Taminco. b) w przedmiotowej sprawie nie występują rynki, na które koncentracja wywiera wpływ w układzie wertykalnym Rynkiem właściwym, na który koncentracja wywiera wpływ w układzie wertykalnym (pionowym), jest każdy rynek produktowy, jeżeli równocześnie: działa na nim co najmniej jeden przedsiębiorca uczestniczący w koncentracji, jest on równocześnie rynkiem zakupu lub sprzedaży (poprzedni lub następny szczebel obrotu), na którym działa którykolwiek z pozostałych przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji, indywidualny lub łączny udział w rynku przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji na tych rynkach przekracza 30 %, bez względu na to, czy aktualnie istnieje powiązanie typu dostawca odbiorca między tymi przedsiębiorcami. Jak wskazał Zgłaszający, w latach 2012-2014 nie występowały żadne faktyczne ani potencjalne relacje typu dostawca-odbiorca pomiędzy Grupą PSPC a Arystą, bowiem substancje aktywne wytwarzane przez uczestników koncentracji (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 27 załącznika do decyzji). Uzasadniając powyższe należy ponownie wskazać, że Arysta produkuje (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 28 załącznika do decyzji) tylko jedną substancję aktywną, tj. mancozeb, która nie jest objęta ochroną patentową. Substancja ta jest (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 29 załącznika do decyzji). Ponadto na rynku dostępnych jest ok. sześciu substancji aktywnych o podobnych właściwościach i przeznaczeniu, które mogą być używane jako substancje alternatywne względem mancozebu. Żadna z nich nie jest wytwarzana przez uczestników koncentracji. 12
Z Grupy PSPC tylko Chemtura prowadzi ograniczoną sprzedaż podmiotom trzecim substancji aktywnych do stosowania w środkach ochrony roślin. Dotyczy to czterech substancji: Carboxin (środki grzybobójcze), diflubenzuron (środki owadobójcze), hydrazyd kwasu maleinowego i quizalofop (środki chwastobójcze). Wskazać w tym miejscu należy, że Arysta (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 30 załącznika do decyzji). Z uwagi na powyższe w sprawie nie występują rynki, na które koncentracja wywierałaby wpływ w układzie wertykalnym. c) przedmiotowa koncentracja nie wywiera wpływu w układzie konglomeratowym Z informacji zawartych w zgłoszeniu wynika, że żaden z uczestników koncentracji nie posiada udziału przekraczającego próg 40 % w jakimkolwiek rynku właściwym. Ocena skutków koncentracji Przepis art. 18 ustawy o ochronie konkurencji stanowi, iż Prezes Urzędu wydaje zgodę, w drodze decyzji, na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku, przy czym zgodnie z art. 4 pkt 10 tej ustawy przez pozycję dominującą rozumie się pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40 %. Podstawowym celem postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji jest ustalenie, czy w wyniku zrealizowania zamierzonej transakcji dojdzie do istotnego ograniczenia konkurencji na rynku właściwym. Przykładem takiego istotnego ograniczenia konkurencji jest powstanie lub umocnienie pozycji dominującej. Należy jednakże podkreślić, że o ile powstanie lub umocnienie pozycji dominującej będzie zawsze prowadziło do ograniczenia konkurencji na rynku, to do ograniczenia konkurencji może dojść także w przypadkach, kiedy w wyniku koncentracji nie powstaje lub nie umacnia się pozycja dominująca. Samo stwierdzenie istotne ograniczenie konkurencji wykracza zatem poza kwestię powstania lub umocnienia pozycji dominującej i ma szersze znaczenie. Obejmuje bowiem sytuacje, kiedy w wyniku dokonanej koncentracji konkurencja zostaje poważnie 13
ograniczona, a nie wiąże się to z powstaniem pozycji dominującej może to mieć miejsce przykładowo na rynkach oligopolistycznych. Powyższe oznacza, że koncentracja jest dopuszczalna wówczas, gdy nie zakłóca skutecznej konkurencji na rynku właściwym, w szczególności w wyniku powstania lub umocnienia pozycji dominującej. Jak wynika z przedstawionej powyżej analizy rynków właściwych, przedmiotowa koncentracja wywiera wpływ w układzie horyzontalnym na krajowy rynek sprzedaży dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków, w którym łączny udział Grupy PSPC i Arysty wyniósł w 2013 r. ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 31 załącznika do decyzji) %, w tym udział Grupy PSPC nie przekroczył (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 32 załącznika do decyzji) %. Podkreślić w tym miejscu należy, że w 2012 r. Grupa PSPC w Polsce nie prowadziła sprzedaży tych środków, a udział Arysty kształtował się na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 33 załącznika do decyzji) %. Pomimo że łączny udział uczestników koncentracji kształtuje się znacznie powyżej poziomu, z którym ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów wiąże domniemanie posiadania pozycji dominującej, analiza skutków niniejszej koncentracji nie wykazała, iż w wyniku jej realizacji dojdzie do istotnego ograniczenia konkurencji na ww. rynku. Uzasadniając powyższe należy wskazać, iż Arysta już przed planowaną koncentracją posiadała udział w rynku na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 34 załącznika do decyzji) %, który po koncentracji wzrośnie o (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 35 załącznika do decyzji) p.p. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 36 załącznika do decyzji) sprzedaż PSPC w tym segmencie środków ochrony roślin, a w konsekwencji (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 37 załącznika do decyzji) przyrost udziału w rynku w wyniku przeprowadzenia transakcji, wskazuje na brak istotnego wpływu koncentracji na warunki panujące na tym rynku, w tym stan i dynamikę konkurencji. Nadmienić również należy, że dotychczasowa pozycja rynkowa Arysty jest efektem sprzedaży jednego produktu APACZ 50 WG z substancją aktywną objętą ochroną patentową, wytwarzanego przez spółkę japońską Sumitomo Chemical Takeda Agro Co. Ltd. Arysta nie ma wyłączności na jego sprzedaż w Polsce, co więcej w (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 38 załącznika do decyzji) kończy się umowa, na podstawie której przedsiębiorca ten ma prawo do jego sprzedaży w tym obszarze. Insektycydy do upraw ziemniaków sprzedawane w Polsce przez spółki z Grupy PSPC zawierają inne substancje aktywne niż produkt Arysty i nie są objęte ochroną patentową, nie istnieją zatem istotne bariery wejścia na rynek dla innych wytwórców produktów 14
generycznych. Podkreślić również należy, że produkty Arysty i PSPC, z uwagi na zawarte w nich substancje aktywne, znajdują się w schyłkowej fazie ich komercyjnego użytkowania m.in. ze względu na wzrastającą presję organów regulacyjnych w Unii Europejskiej na ich wyeliminowanie. W Polsce clothianidin jest już substancją częściowo zakazaną, chociaż na razie nie w odniesieniu do ziemniaków. Ponadto w Polsce istnieją inne zarejestrowane insektycydy do upraw, które mogą mieć zastosowanie w ochronie ziemniaków, co gwarantuje dostęp do alternatywnych produktów. Powyższe, w ocenie organu antymonopolowego, nie daje podstaw do uznania, że PSPC w wyniku koncentracji osiągnie na rynku dolistnych środków owadobójczych stosowanych w uprawie ziemniaków pozycji, która umożliwiłaby mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku, poprzez stworzenie temu przedsiębiorcy możliwości działania w znacznym stopniu niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Planowana koncentracja nie przyczyni się również do istotnego ograniczenia konkurencji na krajowym rynku środków grzybobójczych do owoców. W wyniku jej realizacji PSPC będzie dysponować udziałem w rynku na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 39 załącznika do decyzji) % i nadal będzie spotykać się z istotną konkurencją ze strony takich firm, jak BASF z udziałem na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 40 załącznika do decyzji) % i ADAMA z udziałem na poziomie ok. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 41 załącznika do decyzji) %. Z powyższych względów nie ma podstaw do uznania, że koncentracja doprowadzi do istotnego ograniczenia konkurencji na którymkolwiek z ww. rynków właściwych. W niniejszej sprawie nie występują rynki właściwe, na które koncentracja wywiera wpływ układzie wertykalnym i konglomeratowym. Mając powyższe na uwadze organ antymonopolowy uznał, iż zamierzona koncentracja spełnia kryteria wskazane w art. 18 ustawy o ochronie konkurencji, bowiem w jej wyniku nie dojdzie do istotnego ograniczenia konkurencji na rynku. W związku z powyższym orzeczono, jak w sentencji. Stosownie do treści art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji oraz art. 479 28 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie 15
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia. Z upoważnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ZASTĘPCA DYREKTORA Departamentu Kontroli Koncentracji Danuta Gruszczyńska Otrzymuje: 1) Platform Specialty Product Corporation, USA (decyzja + załącznik) 2) aa (decyzja+załącznik). 16