Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej

prace ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249 255 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Ewa Malczyk a d, f, g, Marta Misiarz c, e, f, Marzena Zołoteńka-Synowiec c, e, f, a c, f, g Dorota Ratajczak Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej The Acquire Behavior of the Chosen Group of Students Towards Frozen Convenience Food Instytut Dietetyki, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie A koncepcja i projekt badania; B gromadzenie i/lub zestawianie danych; C analiza i interpretacja danych; D napisanie artykułu; E krytyczne zrecenzowanie artykułu; F zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu; G inne (opracowanie statystyczne, zebranie piśmiennictwa) Streszczenie Wprowadzenie. Intensywne tempo życia oraz chęć jego ułatwienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie żywnością wygodną, co znacznie wpłynęło na rozwój zamrażalnictwa żywności i poszerzaniem oferty produktów mrożonych. Cel pracy. Poznanie zachowań nabywczych wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej. Materiał i metody. Badaną grupę stanowiło 202 studentów katowickich uczelni wyższych: 109 kobiet i 93 mężczyzn w wieku 20 32 lat. Badania przeprowadzono metodą ankietową. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz zawierający pytania, które dotyczyły czynników decydujących o wyborze mrożonej żywności. Wyniki. W hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwowano silny związek korelacyjny. Takie czynniki, jak: zapach, marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama były tak samo ważne przy wyborze mrożonej żywności wygodnej zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Dla studentów mieszkających z rodzicami lub samodzielnie najistotniejsze były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności do spożycia i zapach, a najmniejsze znaczenie miały: brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama. Studenci bez względu na swoją sytuację materialną w pierwszej kolejności zwracali uwagę na smak, termin przydatności do spożycia oraz zapach. Smak, termin przydatności do spożycia, zapach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie studentów pracujących i niepracujących. Wnioski. Stwierdzono, że płeć, warunki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktywność zawodowa nie były zmiennymi różnicującymi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej. Determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej były: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249 255). Słowa kluczowe: żywność mrożona, żywność wygodna, zachowania nabywcze, studenci. Abstract Background. The intense pace of life and the desire to facilitate, makes the growing interest in the food convenient. The increase in interest in this food significantly influenced on the development of freezing food, and consequently systematic expansion the offer of frozen products. Objectives. The aim of this study was recognize the acquire behavior of chosen group of students towards frozen convenience food. Material and Methods. The study group consisted of 202 students: 109 women and 93 men in the age between 20 and 32. The study was conducted by a questionnaire. The research tool was a author s closed questionnaire, which included some questions about the factors determining the choice of frozen food. Results. In the hierarchy of factors of choice frozen convenience food for men and women, showed a strong relation of correlation. The factors such as: smell, brand, custom, opinion friends, type of packaging, food safety,

250 E. Malczyk et al. lack of culinary talent and advertising, occupied the same place, in the women as in the men, in the ranks of the determinants. For students living with their parents or living alone, the most important factors were such as: taste, expiry date and flavor, and the least important were: lack of culinary talent and advertising. Students, regardless of their financial situation, first drew attention to the taste, expiry date and flavor. Selection factors such as taste, expiry date, flavor, brand, custom, health security, lack of culinary talent and advertising, occupied similar positions in the hierarchy of factors of choice frozen convenience food in the group of working and non-working students. Conclusions. Affirmed, that gender, housing conditions, financial situation and professional activity, were not the variables differentiating factors of frozen food choice. The determinants of the choice of frozen convenience food were: taste, expiry date, flavor and price (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249 255). Key words: frozen foods, convenience food, acquire behavior, students. Intensywne tempo życia oraz chęć jego ułatwienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie żywnością wygodną [1 4]. Żywność wygodna to produkty o wysokim stopniu dyspozycyjności, które zapewniają konsumentowi możliwość szybkiego przygotowania posiłku, czyli są żywnością łatwą w użyciu [5, 6]. Przemysł spożywczy stosuje wiele innowacyjnych technologii, których zastosowanie umożliwia opracowanie i wyprodukowanie nowych, wysoko przetworzonych wyrobów. Obecnie żywność wygodna jest reprezentowana przez setki otrzymywanych powszechnie produktów, spełniających bardzo zróżnicowane oczekiwania konsumentów [7]. Zwiększenie zainteresowania żywnością wygodną znacznie wpłynęło na rozwój zamrażalnictwa żywności, co powoduje systematyczne poszerzanie oferty produktów mrożonych [8, 9]. Zamrażanie jest najbardziej naturalną i uniwersalną metodą utrwalania żywności. Metoda ta gwarantuje wygodę w dystrybucji i użyciu, zachowując jednocześnie wysoką wartość odżywczą i atrakcyjność cech sensorycznych produktów. W większości krajów produkcja żywności mrożonej należy do najbardziej dynamicznie rozwijającej się branży przemysłu spożywczego. Mrożona żywność gotowa zdobywa coraz większą popularność i coraz szersze zastosowanie zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w różnych gałęziach żywienia zbiorowego (restauracjach, stołówkach zakładowych, szkolnych, szpitalach, sanatoriach, barach itp.) [9]. Mimo to, konsumpcja tych produktów w Polsce jest nadal na niskim poziomie [7, 10, 11]. Produkty mrożone dzięki zachowanym walorom odżywczym i sensorycznym stanowią jednak wyjątkową pozycję na rynku żywności wygodnej i dlatego przypuszcza się, że jej spożycie w przyszłości będzie się zwiększać [10, 12]. Celem pracy było poznanie zachowań nabywczych wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej. Materiał i metody Badanie przeprowadzono w kwietniu 2012 r. wśród 202 studentów uczelni katowickich: Akademii Wychowania Fizycznego (AWF), Akademii Ekonomicznej (AE) i Wyższej Szkoły Technicznej (WST). W badaniach uczestniczyło 109 kobiet i 93 mężczyzn w wieku 20 32 lat. Średni wiek respondentów wynosił 23 lata. 55% ankietowanych stanowili studenci studiujący w trybie stacjonarnym, a 45% w trybie niestacjonarnym. Przeważały osoby o aktywnym stylu życia (67%). W badanej grupie połowę ankietowanych stanowili studenci aktywni zawodowo (50%). 103 studentów (53%) mieszkało z rodzicami, pozostałych 93 (47%) zamieszkiwało w akademikach lub w wynajętych albo własnych mieszkaniach. Sytuacja materialna ankietowanych studentów przedstawiała się następująco: 103 osoby oceniły swoją sytuację materialną jako dobrą, 77 jako dostateczną, 12 jako bardzo dobrą, a 10 jako złą. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz zawierający pytania typu zamkniętego, które dotyczyły czynników decydujących o wyborze mrożonej żywności wygodnej. Determinanty wyboru były oceniane na podstawie skali w zakresie od 1 (małe znaczenie) do 5 (duże znaczenie). Uzyskane dane zostały wykorzystane do obliczenia średniego stopnia znaczenia czynników wyboru tej żywności w całej badanej grupie oraz w grupach wyróżnionych ze względu na: płeć, sytuację materialną, warunki mieszkaniowe, aktywność zawodową. Otrzymanym średnim wartościom liczbowym przyporządkowano rangi, tworząc szeregi determinantów wyboru tej żywności dla całej badanej grupy studentów oraz z uwzględnieniem wyżej wymienionych wyróżników. Aby ocenić stopień zależności między szeregami determinantów wyboru, zastosowano analizę korelacji rang Kendalla. Do interpretacji wyników przyjęto następujące poziomy korelacji: 0,4 korelacja słaba, 0,6 korelacja umiarkowana, 0,7 korelacja silna. Poziom istotności statystycznej α przyjęto dla p = 0,05. Analizę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono za pomocą programu Statistica v. 10.

Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej 251 Wyniki Najbardziej istotnymi determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej wśród wszystkich respondentów były: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena (R = 1 4). Czynniki te uzyskały stopień mieszczący się w granicach 4,0 4,5, co pozwoliło na zakwalifikowanie ich do grupy czynników mających duże znaczenie dla ankietowanych. Kolejne pozycje w hierarchii determinantów wyboru zajęły: wygoda w przygotowaniu, dostępność produktu, wygląd oraz wartość odżywcza (R = 5 8). Do czynników mających małe znaczenie dla ankietowanych zostały zakwalifikowane: marka produktu, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych (R = 9 14). Na najniższej pozycji znalazła się reklama (R = 15), której przypisano bardzo małe znaczenie podczas wyboru mrożonej żywności wygodnej (tab. 1). W hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwowano silny związek korelacyjny (r k = 0,89). Następujące czynniki: zapach, marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama zajęły takie same miejsca w szeregach determinantów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn (R = 3, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15). Układ pozostałych determinantów wyboru był różny między szeregami kobiet i mężczyzn. Różnica międzyrangowa wynosiła 1 3 jednostek. Mężczyźni przede wszystkim zwracali uwagę na smak (R = 1), a kobiety na termin przydatności do spożycia (R = 1). W przypadku mężczyzn istotne były również: cena (R = 4) i wygląd (R = 5), które w hierarchii kobiet zajmowały dalsze miejsca (odpowiednio R = 6, R = 8). Kobiety natomiast częściej od mężczyzn zwracały uwagę na dostępność produktu (R = 4), wygodę w przygotowaniu (R = 5) i wartość odżywczą (R = 7). Wśród mężczyzn czynniki te zostały ulokowane na dalszych pozycjach: (R = 6,5; 6,5; 8) (tab. 1). Współczynnik korelacji rang Kendalla (r k = 0,81) wskazał na silną zależność między rangami czynników wyboru studentów mieszkających z rodzicami i studentów mieszkających bez rodziców. Dla studentów mieszkających z rodzicami lub też mieszkających samodzielnie najistotniejsze były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności Tabela 1. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem płci Table 1. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking gender into consideration Czynniki Ogółem Płeć kobieta mężczyzna x R x R x R Smak 4,46 1 4,47 2 4,45 1 Termin przydatności do spożycia 4,38 2 4,49 1 4,26 2 Zapach 4,24 3 4,28 3 4,19 3 Cena 4,02 4 3,96 6 4,09 4 Wygoda w przygotowaniu 3,9 5 4,05 5 3,72 6,5 Dostępność produktu 3,88 6 4,02 4 3,72 6,5 Wygląd 3,85 7 3,83 8 3,86 5 Wartość odżywcza 3,81 8 3,93 7 3,68 8 Marka produktu 3,65 9 3,64 9 3,67 9 Przyzwyczajenie 3,53 10 3,51 10 3,55 10 Opinia znajomych 3,31 11 3,21 11 3,42 11 Rodzaj opakowania 3,17 12 3,18 12 3,15 12 Bezpieczeństwo żywności 3,13 13 3,17 13 3,09 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,9 14 2,87 14 2,94 14 Reklama 2,53 15 2,57 15 2,49 15 Współczynnik rang Kendalla r k = 0,89 p = 0,000005 x średni stopień znaczenia czynników wyboru/the average level of meaning the choice factors.

252 E. Malczyk et al. do spożycia i zapach (R = 1,1; 2,2; 3,3), a najmniejsze znaczenie miały: brak uzdolnień kulinarnych (R = 14; 14) oraz reklama (R = 15; 15). Zaobserwowano jednak niewielkie zróżnicowanie między tymi rangami. Różnica międzyrangowa kształtowała się w granicach 1 4 jednostek. W opinii studentów mieszkających bez rodziców duże znaczenie podczas wyboru mrożonej żywności wygodnej miał jej wygląd (R = 4). W hierarchii studentów mieszkających z rodzicami czynnik ten zajął dalsze miejsce (R = 8) ze średnią 3,69, kwalifikującą go jako mało istotny przy wyborze mrożonej żywności. Innymi determinantami o większym znaczeniu dla studentów mieszkających bez rodziców niż dla studentów mieszkających z rodzicami były: wartość odżywcza (R = 6 vis R = 7), marka produktu (R = 9 vis R = 10) i bezpieczeństwo żywności (R = 12 vis R = 13). Znaczenie ceny, dostępności produktu, wygody w przygotowaniu, przyzwyczajenia oraz rodzaju opakowania było wyżej oceniane przez studentów mieszkających z rodzicami (odpowiednio R = 4, 5, 6, 9, 12) niż przez studentów mieszkających bez rodziców (R = 5, 8, 7, 10, 13) (tab. 2). Związek korelacyjny między rangami czynników wyboru produktów mrożonych studentów znajdujących się w lepszej i gorszej sytuacji finansowej, równy 0,861, wskazywał na jego dużą siłę. Studenci bez względu na swoją sytuację materialną w pierwszej kolejności zwracali uwagę na smak (R = 1, 1), termin przydatności do spożycia (R = 2, 2) oraz zapach (R = 3, 3). Mniejsze znaczenie miały dla nich takie czynniki wyboru jak: marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych czy reklama (R = 9 15). Różnica między szeregami determinantów wyboru wynosiła 0,5 4 jednostek i dotyczyła: ceny, wygody w przygotowaniu, dostępności produktu, wyglądu i wartości odżywczej. Dla studentów mających gorszą sytuację finansową ważniejsza była cena (R = 4), dostępność produktu (R = 5) i jego wartość odżywcza (R = 7) w porównaniu ze studentami w lepszej sytuacji finansowej (odpowiednio R = 7,5, 6, 7,5). Przywiązywali oni natomiast większą uwagę do wyglądu (R = 4) i wygody w przygotowaniu posiłku (R = 5) niż studenci znajdujący się w gorszej sytuacji materialnej (odpowiednio R = 8, R = 6) (tab. 3). Smak, termin przydatności do spożycia, zapach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie studentów pracujących i niepracujących (R = 1 3, 9 10, 13 15). Ten silny związek korelacyjny potwierdził współczynnik korelacji rang Kendalla, który wyniósł 0,88. Odnotowano niewielkie Tabela 2. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem miejsca zamieszkania Table 2. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking place of live into consideration Czynniki zróżnicowanie między rangami determinantów wyboru dla studentów pracujących i niepracujących. Cena oraz wygląd i opinia znajomych były ważniejsze dla studentów pracujących niż dla studentów niepracujących. Różnica międzyrangowa wynosiła 0,5 3 punktów. Niepracujący natomiast zwracali większą uwagę na wygodę w przygotowaniu (R = 4), dostępność (R = 5) i wartość odżywczą (R = 6) niż studenci pracujący (odpowiednio R = 6, 7, 8, 12) (tab. 4). Omówienie z rodzicami Mieszkanie bez rodziców x R x R Smak 4,47 1 4,45 1 Termin przydatności do 4,33 2 4,44 2 spożycia Zapach 4,15 3 4,34 3 Cena 4,06 4 3,98 5 Wygoda w przygotowaniu 3,91 6 3,88 7 Dostępność produktu 3,94 5 3,82 8 Wygląd 3,69 8 4,02 4 Wartość odżywcza 3,7 7 3,94 6 Marka produktu 3,58 10 3,73 9 Przyzwyczajenie 3,62 9 3,43 10 Opinia znajomych 3,3 11 3,32 11 Rodzaj opakowania 3,16 12 3,18 13 Bezpieczeństwo żywności 3,02 13 3,27 12 Brak uzdolnień kulinarnych 3,03 14 2,76 14 Reklama 2,5 15 2,57 15 Współczynnik rang Kendalla r k = 0,809524 p = 0,000026 x średni stopień znaczenia czynników wyboru/ /the average level of meaning the choice factors. W opinii badanych studentów najistotniejszy wpływ na decyzje o zakupie produktów mrożonych miały walory smakowe, termin przydatności do spożycia, zapach i cena. Kierowanie się smakiem i zapachem w czasie zakupu świadczy o nabywaniu produktów o znanych wcześniej cechach

Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej 253 Tabela 3. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem sytuacji materialnej Table 3. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking financial situation into consideration Czynniki Sytuacja materialna bardzo dobra, dobra dostateczna, zła x R x R Smak 4,45 1 4,48 1 Termin przydatności do 4,34 2 4,43 2 spożycia Zapach 4,25 3 4,22 3 Cena 3,88 7,5 4,2 4 Wygoda w przygotowaniu 3,95 5 3,83 6 Dostępność produktu 3,89 6 3,88 5 Wygląd 3,96 4 3,69 8 Wartość odżywcza 3,88 7,5 3,73 7 Marka produktu 3,68 9 3,61 9 Przyzwyczajenie 3,62 10 3,41 10 Opinia znajomych 3,32 11 3,3 11 Rodzaj opakowania 3,25 12 3,07 12 Bezpieczeństwo żywności 3,22 13 3,02 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,96 14 2,83 14 Reklama 2,69 15 2,33 15 Współczynnik rang Kendalla r k = 0,861254 p = 0,000008 x średni stopień znaczenia czynników wyboru/ /the average level of meaning the choice factors. Tabela 4. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem aktywności zawodowej Table 4. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking professional activity into consideration Czynniki Aktywność zawodowa tak nie x R x R Smak 4,45 1 4,47 1 Termin przydatności do 4,3 2 4,46 2 spożycia Zapach 4,2 3 4,28 3 Cena 4,1 4 3,94 7 Wygoda w przygotowaniu 3,76 6 4,03 4 Dostępność produktu 3,75 7 4,02 5 Wygląd 3,84 5 3,85 8 Wartość odżywcza 3,66 8 3,97 6 Marka produktu 3,62 9 3,69 9 Przyzwyczajenie 3,55 10 3,51 10 Opinia znajomych 3,36 11 3,25 11,5 Rodzaj opakowania 3,09 12 3,25 11,5 Bezpieczeństwo żywności 3,04 13 3,23 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,97 14 2,83 14 Reklama 2,44 15 2,63 15 Współczynnik rang Kendalla r k = 0,880393 p = 0,000005 x średni stopień znaczenia czynników wyboru/ /the average level of meaning the choice factors. sensorycznych bądź degustacji produktów w miejscu zakupu. Podobne wyniki uzyskano w amerykańskich badaniach [9], w których wykazano, że najważniejszymi czynnikami branymi pod uwagę przy zakupie produktów spożywczych były walory smakowe produktu, a następnie jego cena. Również Górska-Warsewicz [11] wykazuje, iż uwarunkowania ekonomiczne i preferencje smakowe są najbardziej istotnymi czynnikami wyboru mrożonych produktów. W badaniach własnych dla respondentów znajdujących się w lepszej sytuacji materialnej cena ma mniejsze znaczenie przy zakupie produktów mrożonych niż dla studentów w gorszej sytuacji materialnej. Uwagę zwróciła natomiast sporo niższa ocena znaczenia czynnika ekonomicznego przez studentów niepracujących w porównaniu z pracującymi. Sytuację taką zapewne tłumaczy pozostawanie na całkowitym utrzymaniu rodziców. W badaniach Szczęsnej [26] wśród studentów zamieszkałych w akademiku stwierdzono, że najważniejszym czynnikiem wyboru była cena produktu, a następnie: cechy sensoryczne i łatwość przygotowania do spożycia. W niniejszych badaniach wygoda w przygotowaniu i dostępność produktów mrożonych również zostały umiejscowione na wysokiej pozycji. Takie rozmieszczenie czynników uzasadnia przede wszystkim brak czasu na przygotowanie tradycyjnych posiłków oraz szeroki asortyment żywności tego typu na rynku. Autorzy innych prac [1, 12, 16, 17] potwierdzają duże znaczenie tych determinantów podczas wyboru żywności wygodnej. Jeżewska-Zychowicz [17] podkreśliła ponadto istotność pierwszego czynnika (wygody w przygotowywaniu żywności do spożycia) dla osób samotnych, dla których konsumpcja traci swoje społeczne znaczenie. Badania własne wykazały, iż omawiane czynniki bardziej liczyły się dla studentek niż studentów. Powodem może być częstsze przygotowywanie posiłków i większy udział w zakupach kobiet niż mężczyzn. Wśród badanych studentów kolejnymi czynnikami mającymi duże znaczenie przy wyborze

254 E. Malczyk et al. produktów mrożonych były wygląd i wartość odżywcza. Podobny rozkład czynników zauważyli Babicz-Zielińskia i Zabrocki [5] w pracy dotyczącej postaw konsumentów wobec prozdrowotnej wartości żywności. Również dostrzeżono, że walory sensoryczne i wygoda w przygotowaniu żywności miały większe znaczenie niż jej wartość zdrowotna. Wyjątek stanowili studenci znajdujący się w gorszej sytuacji materialnej, dla których wygląd produktu był czynnikiem o małym znaczeniu. Dla młodzieży zamieszkującej w akademikach lub wynajętych mieszkaniach wygląd i wartość odżywcza produktów mrożonych były bardziej istotne niż dla młodzieży zamieszkującej w domach rodzinnych. Także studentki zwracały większą uwagę na wartość odżywczą mrożonych produktów może dlatego, że kobiety realizują bardziej racjonalne zachowania żywieniowe niż mężczyźni [3, 7, 8, 15, 19, 22]. Dla nich ważniejszy był wygląd produktu. Takie czynniki, jak: marka produktu, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama były mało znaczącymi determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej dla studentów uczestniczących w badaniu. Małe znaczenie czynników o typowo promocyjnym działaniu (marka, opakowanie, reklama) na decyzje nabywcze zostało odnotowane również przez autorów innych prac [3, 14, 20]. Górska-Warsewicz [11] podkreśla natomiast duże znaczenie marki produktu podczas wyboru mrożonej żywności, a także zwraca uwagę na dużą istotność przyzwyczajeń żywieniowych, w szczególności odnoszących się do wyboru tradycyjnych dań. W badaniu własnym studenci mieszkający bez rodziców wyżej od pozostałych ocenili znaczenie marki produktu i informacji o systemach bezpieczeństwa zawartych na jego opakowaniu. Uzasadnienie ogólnie niskiej pozycji bezpieczeństwa żywności w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej znajduje się w sposobie ustosunkowania się studentów do przedstawionej wcześniej opinii na temat bezpieczeństwa zdrowotnego tej żywności. Autorzy innych badań wskazują jednak na duże znaczenie tego czynnika w podejmowaniu decyzji zakupowych. W badaniach przeprowadzonych przez Gülse Bala [12] bezpieczeństwo zdrowotne było najważniejszym czynnikiem wyboru mrożonej żywności. Żakowska-Biemans [27] również zapewnia na podstawie przeprowadzonych badań, że bezpieczeństwo żywności jest ważną cechą żywności w opinii współczesnych konsumentów. Z badań Górnej et al. [10] dotyczących wpływu informacji o systemie zapewnienia bezpieczeństwa żywności na decyzje nabywcze konsumentów z Poznania i okolic wynika, iż informacja o bezpieczeństwie żywności na produkcie lub jego opakowaniu ma duży wpływ na decyzję zakupową. Na niską pozycję tego czynnika mógł również wpłynąć młody wiek respondentów, gdyż wyżej przedstawione wyniki badań innych autorów odnoszą się do dorosłych konsumentów. W badaniach Ozimek et al. [24] na temat postrzegania przez konsumentów zagrożeń związanych z żywnością zauważono, że młodsi konsumenci (18 24 lat) znacznie rzadziej niż starsi wykazywali obawy co do czynników związanych z bezpieczeństwem żywności. Podsumowując, należy stwierdzić, że płeć, warunki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktywność zawodowa nie były zmiennymi różnicującymi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej. Determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej były natomiast: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena. Bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama nie decydują o wyborze mrożonej żywności wygodnej. Piśmiennictwo [1] Adamczyk G.: Popularność żywności wygodnej. J. Agribus. Rural Dev. 2010, 4(18), 5 13. [2] Alexy U., Sichert-Hellert W., Rode T., Kersting M.: Convenience food in the diet of children and adolescents: consumption and composition. Br. J. Nutr. 2008, 99, 345 351. [3] Gwiazda A.: Wzrost popytu na zdrową wygodną żywność. Przem. Spoż. 2002, 8, 46 47. [4] Mojka K.: Wybrane produkty żywności wygodnej ocena preferencji i częstotliwości ich spożycia wśród studentów. Probl. Hig. Epidemiol. 2012, 93(4), 828 833. [5] Babicz-Zielińska E., Jeżewska-Zychowicz M., Laskowski W.: Postawy i zachowania konsumentów w stosunku do żywności wygodnej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2010, 4(71), 141 153. [6] Jeżewska-Zychowicz M., Babicz-Zielińska E., Laskowski W.: Konsument na rynku nowej żywności. Wybrane uwarunkowania spożycia. Wyd. SGGW, Warszawa 2009. [7] Kociszewski M.: Rynek żywności wygodnej w Polsce. Przem. Spoż. 2007, 10(61), 24 29. [8] Michałowski S.: Rola chłodnictwa w nowoczesnym przemyśle spożywczym. Cz. II przechowalnictwa żywności. Przem. Spoż. 2000, 10(54), 10 12. [9] Polak E.: Utrwalanie żywności metodą zamrażania lub chłodzenia. Chłodnictwo 2007, 3, 42 43. [10] Brzózka M.: Mrożone ma przyszłość. Rynek Spożywczy 2010, 4 5, 40 41. [11] Nosecka B.: Podaż i popyt mrożonych warzyw i owoców na polskim rynku. Przem. Spoż. 2009, 9(63), 2 6. [12] Kozirok W., Kotłowska M., Babicz-Zielińska E.: Postawy i zachowania kobiet z Trójmiasta i okolic wobec żywności mrożonej. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(4), 940 943.

Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej 255 [13] Glanz K., Basil M., Maibach E., Goldberg J., Snyder D.: Why Americans eat what they do: taste, nutrition, cost, convenience, and weight control concerns as influences on food consumption. J. Am. Diet. 1998, 98, 1118 1126. [14] Górska-Warsewicz H.: Konsumenci żywności mrożonej. Przem. Spoż. 2004, 9, 2 6. [15] Szczęsna T., Wojtala M., Waszkowiak K.: Wpływ wiedzy żywieniowej, edukacji oraz sytuacji materialnej na preferencje pokarmowe i zachowanie żywieniowe studentów Akademii Rolniczej zamieszkałych w akademiku. Probl. Hig. Epidemiol. 2005, 86(1), 30 35. [16] Gülse Bal S., Yayar R., Gözener B., Adıgüzel F.: Frozen food consumption in Turkey: A case study for the town of Tokat. Afr. J. Agric. Res. 2012, 7, 367 377. [17] Jeżewska-Zychowicz M.: Zachowania młodych konsumentów na rynku nowej żywności i ich uwarunkowania. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(4), 795 798. [18] Babicz-Zielińska E., Zabrocki R.: Postawy konsumentów wobec prozdrowotnej wartości żywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2007, 6, 81 89. [19] Babicz-Zielińska E.: Zachowania konsumentów w stosunku do żywności i żywienia. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2001, 29, 5 15. [20] Gacek M.: Wybrane uwarunkowania postaw młodzieży akademickiej wobec żywienia. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 88(3), 332 335. [21] Gajewska M., Ostrowska A.: Ocena preferencji i częstości spożycia ryb i owoców morza wśród studentów. Żyw. Człow. Metabol. 2007, 3/4, 834 840. [22] Ilow R.: Ocena zwyczajów żywieniowych studentów Akademii Medycznej we Wrocławiu. Adv. Clin. Exp. Med. 2005, 14(5), 929 938. [23] Korzeniowska-Ginter R.: Technologiczne i surowcowe uwarunkowania sposobu żywienia studentów Akademii Morskiej w Gdyni. Bromat. Chem. Toksykol. 2009, 3, 743 746. [24] Hełpa E., Trębacz A.: Dania gotowe w preferencjach konsumentów. Przem. Spoż. 1999, 2, 44 46. [25] Żakowska-Biemans S.: Bezpieczeństwo żywności jako czynnik determinujący zachowania konsumentów na rynku żywności. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(3), 621 624. [26] Górna J., Ankiel-Homa M., Matuszak-Flejszman A.: Wpływ informacji o systemie zapewnienia bezpieczeństwa żywności na decyzje nabywcze konsumentów indywidualnych. J. Agribus. Rural Dev. 2008, 3(9), 1 9. [27] Ozimek I., Gutkowska K., Żakowska-Biemans S.: Postrzeganie przez konsumentów zagrożeń związanych z żywnością. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2004, 4(41), 100 111. Adres do korespondencji: Ewa Malczyk Instytut Dietetyki PWSZ ul. Armii Krajowej 7 tel.: 609 145 308 e-mail: ewa.malczyk@pwsz.nysa.pl Konflikt interesów: nie występuje Praca wpłynęła do Redakcji: 17.09.2013 r. Po recenzji: 21.09.2013 r. Zaakceptowano do druku: 17.10.2013 r. Received: 17.09.2013 Revised: 21.09.2013 Accepted: 17.10.2013