POWIAT JAROCIŃSKI STRATEGIA ROZWOJU POWIATU JAROCIŃSKIEGO NA LATA 2002-2011
- 2 -
Spis treści I. Wstęp...4 II. Ludność powiatu jarocińskiego...6 II.1. Demografia...6 II.2. Migracje...10 III. Położenie, warunki naturalne i stan środowiska...11 III.1. Położenie, warunki naturalne obszaru...11 III.2. Stan środowiska naturalnego i elementy jego ochrony...15 IV. Gospodarka lokalna...21 IV.1. Sytuacja na rynku pracy...21 IV.2. Aktywność gospodarcza w powiecie...26 IV.3. Instytucje z otoczenia biznesu...30 V. Rolnictwo i leśnictwo...31 V.1. Rolnictwo...31 V.2. Leśnictwo i gospodarka łowiecka...35 VI. Gospodarka przestrzenna i mieszkalnictwo...37 VI.1. Gospodarka przestrzenna...37 VI.2. Zasoby mieszkaniowe i budowa nowych budynków mieszkalnych...40 VII. Infrastruktura społeczna...44 VII.1. Lecznictwo...44 VII.2. Powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna...56 VII.3. Pomoc społeczna...57 VII.4. Oświata...62 VII.5. Kultura...67 VII.6. Sport...72 VII.7. Bezpieczeństwo publiczne i sytuacje kryzysowe...73 VIII. Infrastruktura techniczna...80 VIII.1. Drogownictwo...80 VIII.2. Transport...80 VIII.3. Ciepłownictwo...82 VIII.4. Gazownictwo...82 VIII.5. Energetyka...83 VIII.6. Poczta i telekomunikacja...83 IX. Budżet powiatu w latach 1999-2001...84 X. Informacje ogólne...86 X.1. Współpraca z zagranicą...86 X.2. Członkostwo w stowarzyszeniach i związkach...86 X.3. Wyniki Ankiety Sondażowej przygotowanej dla mieszkańców Powiatu Jarocińskiego...86 XI. Analiza SWOT...92 XII. Analiza problemów i celów...103 XIII. Misja Powiatu...110 XIV. Opis zadań i harmonogram wdrożenia...111 XIV.1. Opis zadań strategii rozwoju powiatu jarocińskiego...112 XIV.2. Harmonogram wdrożenia strategii rozwoju powiatu jarocińskiego...124 XV. Wkład w realizację strategii województwa wielkopolskiego i gmin powiatu jarocińskiego...129-3 -
I. WSTĘP Głównym celem działalności samorządów jest tworzenie możliwie jak najlepszych warunków życia dla mieszkańców danej jednostki samorządowej, poprzez efektywne stymulowanie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego lokalnego środowiska. Z uwagi na bogactwo i różnorodność zagadnień jakimi zajmuje się powiat wszystkie jego działania muszą być dobrze zaplanowane, logicznie rozmieszczone w czasie i skrupulatnie monitorowane. Dzięki temu unika się przypadkowości w działaniu i nie dopuszcza do marnotrawstwa środków. W związku z tym uzasadniona jest potrzeba opracowania spójnej i długofalowej polityki rozwoju powiatu. Jednak z prawnego punktu widzenia powiaty nie są zobligowane przez ustawodawcę do opracowywania planów strategicznych. Niemniej jednak brak obowiązku nie oznacza zakazu. Zwłaszcza, gdy mamy na uwadze poprawienie jakości życia społeczności lokalnej. W tym celu postanowiliśmy skorzystać z nowoczesnych metod zarządzania organizacjami i zdecydowaliśmy się rozpocząć prace nad przygotowaniem strategii rozwoju powiatu jarocińskiego na lata 2002-2011. Propozycja ta została zaakceptowana przez Radę Powiatu w Jarocinie. W trosce o zapewnienie powszechnej akceptacji powstającego dokumentu wybraliśmy metodę uspołecznioną (ZOPP - Metoda Planowania Projektów Zorientowana na Osiągnięcie Celu). To metoda oparta na udziale i konsensusie przedstawicieli i liderów lokalnej społeczności. Powszechnie przyjęta i stosowana w krajach Unii Europejskiej, głównie z powodu poparcia społecznego jakie muszą posiadać realizowane tam projekty. Zakłada ona udział w opracowaniu przedstawicieli wszystkich dziedzin życia społecznego i biznesu oraz reprezentantów ugrupowań politycznych. Oparta jest na pracy warsztatowej, która zakłada wizualizację celów z zachowaniem anonimowości i pozwala jednocześnie na swobodną, nieskrępowaną wymianę poglądów oraz forsowanie własnych koncepcji pod warunkiem ich akceptacji przez grupę. Wymaga ona również udziału moderatora koordynującego prace zespołów roboczych. Jest to metoda niskonakładowa. Zgodnie z przyjętymi zasadami metody ZOPP pierwszym krokiem prac przy budowie strategii rozwoju było zorganizowanie Zespołu ds. Opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Jarocińskiego. W jego skład weszli liderzy środowiska samorządowego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego powiatu, osoby reprezentujące lokalne stowarzyszenia, instytucje i organizacje działające na terenie Ziemi Jarocińskiej. Zespół ten na swoim pierwszym posiedzeniu powołał do życia następujące Komisje Robocze: Komisję Rozwoju Gospodarczego, Komisję Rolnictwa, Ochrony Środowiska, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej, Komisję Zdrowia, Opieki Społecznej i Bezpieczeństwa oraz Komisję Edukacji, Kultury, Sportu i Turystyki. Do pracy w komisjach zaproszono ekspertów w odpowiednich dziedzinach, ludzi najlepiej zorientowanych w omawianych problemach. - 4 -
W ramach I etapu realizacji prac nad budową strategii członkowie Komisji Roboczych zgromadzili pełną dokumentację na temat obecnego stanu powiatu jarocińskiego. To pozwoliło na opracowanie diagnozy stanu powiatu jarocińskiego, obrazującego sytuację demograficzną, stan środowiska przyrodniczego, rolnictwa i leśnictwa, gospodarkę przestrzenną i infrastrukturę techniczną, sytuację lokalnej gospodarki ze strukturą zatrudnienia, ochronę zdrowia i opiekę społeczną, a także rozwój oświaty, kultury, kultury fizycznej i turystyki oraz inne dziedziny życia społeczno-gospodarczego. Na podstawie tych materiałów dokonano analizy SWOT, która podsumowała I etap prac. Kolejne warsztaty dotyczyły analizy problemów i celów rozwoju powiatu jarocińskiego. Dalej zostały opracowane zadania wraz z szacunkowymi kosztami ich realizacji i ze wskazaniem źródeł ich finansowania. Na tym etapie został również ustalony czasowy harmonogram realizacji wszystkich zaplanowanych przedsięwzięć. Opracowanie strategii rozwoju powiatu jarocińskiego wytycza główne perspektywiczne kierunki rozwoju i dostosowuje planowaną działalność gospodarczospołeczną do zmieniających się warunków ekonomicznych. Słowa podziękowania i uznania pragnę skierować do członków Zespołu ds. Opracowania Strategii Powiatu Jarocińskiego, a zwłaszcza do przewodniczących i członków poszczególnych Komisji za wniesiony trud i wykazane zaangażowanie w kolejnych etapach prac. Szczególne podziękowania należą się moderatorowi wszystkich prac panu Andrzejowi Denisowowi za udzieloną pomoc i konsultacje merytoryczne. Przewodniczący Zespołu ds. Opracowania Strategii Powiatu Jarocińskiego Czesław Robakowski - 5 -
II. LUDNOŚĆ POWIATU JAROCIŃSKIEGO II.1. Demografia Demograficznie powiat jarociński można zaliczyć do średnich pod względem liczby ludności. Sytuację demograficzną powiatu na tle województwa wielkopolskiego obrazuje poniższa tabela. Tabela 1 Sytuacja demograficzna powiatu jarocińskiego na tle województwa wielkopolskiego w latach 1998 1999 Rok Województwo Udział powiatu w Powiat Jarociński Wielkopolskie województwie w % 1998 3351422 70755 2,1 1999 3355332 70878 2,1 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Tabela 2 Ludność w powiecie jarocińskim z rozbiciem na gminy w latach 1998 1999 TERYTORIUM POWIAT JAROCIŃSKI OGÓŁEM KOBIETY MĘŻCZYŹNI 1998 1999 1998 1999 1998 1999 70755 70878 36169 36267 34586 34591 GMINY MIEJSKO WIEJSKIE Jarocin 44459 44540 22925 22965 21534 21575 W tym miasto 25935 25936 13497 13493 12438 12443 W tym wieś 18524 18604 9428 9472 9096 9132 Żerków 10684 10703 5349 5362 5335 5341 W tym miasto 1887 1909 955 977 932 932 W tym wieś 8807 8794 4394 4385 4413 4409 GMINY WIEJSKIE Jaraczewo 8439 8455 4291 4335 4148 4120 Kotlin 7173 7180 3604 3605 3569 3575 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Jak wynika z powyższej tabeli ponad połowa (około 62 %) mieszkańców powiatu jarocińskiego mieszka na terenie miejsko wiejskiej gminy Jarocin, a z tej liczby 58 % ludności mieszka w obrębie administracyjnym miasta Jarocin. Drugą pod względem liczby mieszkańców gminą powiatu jest również miejsko wiejska gmina Żerków. Ludność zamieszkująca na jej terenie stanowi 15 % ogólnej liczby ludności powiatu. Odsetek ludności mieszkającej na terenie dwóch wiejskich gmin naszego powiatu tj. Jaraczewa i Kotlina wynosi odpowiednio 12 % i 11 %. Większość ludności naszego powiatu mieszka na wsiach (ponad 60 %). Ponadto można zauważyć, iż na terenie powiatu ogółem, jak i na terenie poszczególnych gmin zamieszkuje nieco wyższa liczba kobiet aniżeli mężczyzn. - 6 -
Tabela 3 Struktura ludności w wieku przedprodukcyjnym na terenie powiatu jarocińskiego w latach 1998 1999 TERYTORIUM POWIAT JAROCIŃSKI OGÓŁEM WIEK 0-2 3 6 7 14 15-17 1998 1999 1998 1999 1998 1999 1998 1999 1998 1999 19833 19406 2502 2451 3737 3593 9756 9392 3828 3970 GMINY MIEJSKO WIEJSKIE Jarocin 12103 11757 1466 1416 2231 2122 5986 5732 2430 2487 W tym miasto 6892 6627 785 733 1149 1072 3442 3246 1516 1536 W tym wieś 5211 5130 681 643 1072 1050 2544 2486 914 951 Żerków 3106 3070 461 461 611 607 1469 1437 568 565 W tym miasto 502 506 62 74 81 70 246 246 113 116 W tym wieś 2604 2564 399 387 530 537 1223 1191 452 449 GMINY WIEJSKIE Jaraczewo 2445 2445 302 289 493 467 1224 1195 426 485 Kotlin 2169 2134 273 276 412 397 1077 1028 407 433 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Tabela 4 Struktura ludności w wieku produkcyjnym na terenie powiatu jarocińskiego w latach 1998 1999 TERYTORIUM RAZEM KOBIETY MĘŻCZYŹNI 1998 1999 1998 1999 1998 1999 POWIAT JAROCIŃSKI 41465 41956 20067 20298 21389 21658 GMINY MIEJSKO WIEJSKIE Jarocin 26456 26797 13004 13132 13452 13665 W tym miasto 15647 15887 7782 7878 7865 8009 W tym wieś 10809 10910 5222 5254 5587 5656 Żerków 6091 6170 2806 2866 3285 3304 W tym miasto 1125 1161 532 561 593 600 W tym wieś 4966 5009 2274 2305 2692 2704 GMINY WIEJSKIE Jaraczewo 4846 4860 2332 2344 2514 2516 Kotlin 4072 4129 1925 1956 2147 2173 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku - 7 -
Tabela 5 Struktura ludności w wieku poprodukcyjnym na terenie powiatu jarocińskiego w latach 1998 1999 TERYTORIUM RAZEM KOBIETY MĘŻCZYŹNI 1998 1999 1998 1999 1998 1999 POWIAT JAROCIŃSKI 9467 9516 6400 6450 3067 3066 GMINY MIEJSKO WIEJSKIE Jarocin 5900 5986 4010 4079 1890 1907 W tym miasto 3396 3422 2347 2371 1049 1051 W tym wieś 2504 2564 1663 1708 841 856 Żerków 1487 1463 1001 993 486 470 W tym Miasto 250 242 179 175 71 67 W tym wieś 1237 1221 822 818 415 403 GMINY WIEJSKIE Jaraczewo 1148 1150 759 759 389 391 Kotlin 932 917 630 619 302 298 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Tabela 6 Podział na ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w % OGÓŁEM LUDNOŚĆ W WIEKU TERYTORIUM PRZED- PO- PRODUKCYJNYM 1998 1999 PRODUKCYJNYM PRODUKCYJNUM 1998 1999 1998 1999 1998 1999 POWIAT 100 100 28 27 59 59 13 14 JAROCIŃSKI JAROCIN 100 100 28 26 59 60 13 14 ŻERKÓW 100 100 29 29 57 58 14 13 JARACZEWO 100 100 29 29 57 57 14 14 KOTLIN 100 100 30 30 57 57 13 13 Źródło: Obliczenia własne na podstawie - Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Analizując sytuację demograficzną można zaobserwować, iż średnio na terenie powiatu 59% ludności to ludność w wieku produkcyjnym. Największy odsetek tej populacji znajduje się w najliczniejszej demograficzne gminie powiatu gminie Jarocin. W pozostałych gminach wskaźnik ten kształtował się w ostatnich dwóch latach na poziomie 57%, jedynie w gminie Żerków w 1999 roku wzrósł do 58 %. W tej grupie wiekowej można zauważyć pewnego rodzaju równowagę pomiędzy liczbą mężczyzn oraz kobiet. Drugą grupę pod względem liczebności stanowi populacja w wieku przedprodukcyjnym czyli dzieci i młodzież. Stanowią oni w latach 1998 1999 odpowiednio 28 % i 27 % ogólnej liczby mieszkańców powiatu. Można zauważyć, iż najmłodsza statystycznie jest ludność gminy Kotlin 30 % stanowią mieszkańcy, którzy nie ukończyli 18 roku życia. Najmniejszą liczebnie grupę stanowi ludności w wieku poprodukcyjnym. Należy zauważyć, iż w tej części mieszkańców naszego powiatu, przeważają liczebnie kobiety. - 8 -
Tabela 7 Urodzenia zgony i przyrost naturalny w powiecie jarocińskim na tle województwa wielkopolskiego w latach 1998 1999 Rok Udział powiatu w województwie Województwo Wielkopolskie Powiat Jarociński w % przyrost przyrost przyrost urodzenia zgony urodzenia zgony urodzenia zgony naturalny naturalny naturalny 1998 36759 33205 3554 811 674 137 2,2 2,0 3,8 1999 35538 32885 2653 811 711 100 2,3 2,2 3,8 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Jak wynika z powyższej tabeli przyrost naturalny na terenie naszego powiatu w ostatnich dwóch latach był dodatni i wynosił w 1998 roku 137, a w 1999 100. Spadek przyrostu naturalnego w 1999 roku wynika z faktu, iż w latach 1998 1999 liczba urodzeń była taka sama (811), natomiast w 1999 roku wzrosła liczba zgonów. Tabela 8 Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w powiecie jarocińskim wg podziału na gminy w latach 1998 1999 PRZYROST URODZENIA ZGONY TERYTORIUM NATURALNY 1998 1999 1998 1999 1998 1999 POWIAT JAROCIŃSKI 811 811 674 711 137 100 GMINY MIEJSKO WIEJSKIE Jarocin 454 468 401 417 53 51 Miasto 253 249 233 262 20-13 Wieś 201 219 168 155 33 64 Żerków 157 129 128 128 29 1 Miasto 25 24 28 30-3 -6 Wieś 132 105 100 98 32 7 GMINY WIEJSKIE Jaraczewo 107 108 89 94 18 14 Kotlin 93 106 56 72 37 34 Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu, Stan i ruch ludności w Województwie Wielkopolskim w 1998 i 1999 roku Urodzenia, zgony oraz przyrost naturalny w rozbiciu na poszczególne gminy obrazuje powyższa tabela. Jak z niej wynika liczbowo najwięcej urodzeń jak i zgonów notuje się na terenie gminy Jarocin tam też największy jest przyrost naturalny. Druga pod względem przyrostu naturalnego jest gmina Kotlin. Na terenie miasta Żerków przyrost naturalny w latach 1998 1999 był ujemny podobnie jak w 1999 roku na terenie miasta Jarocin. Ogólnie jednak na terenie wszystkich gmin naszego powiatu liczba urodzeń przewyższa liczbę zgonów. - 9 -
II.2. Migracje Saldo migracji, które obrazuje powyższa tabela pokazuje różnicę pomiędzy liczbą ludności przybywającą na dany teren a liczbą ludności opuszczająca, ten obszar. Wskaźnik migracji na terenie naszego powiatu w 1998 roku był ujemny i wynosił 2, natomiast w 1999 roku - dodatni i wynosił 5. Można zaobserwować duże zróżnicowanie na terenie poszczególnych gmin powiatu. W gminie Jaraczewo w latach 1998 1999 wskaźnik ten był ujemny i wynosił odpowiednio 24 oraz 45. Można zaobserwować w 1999 roku znaczny napływ migracyjny na teren gminy Jarocin (74), w szczególności na terytorium samego miasta Jarocin (53). - 10 -
III. POŁOŻENIE, WARUNKI NATURALNE I STAN ŚRODOWISKA III.1. III.1.1. Położenie Położenie, warunki naturalne obszaru III.1.1.1. Geograficzne Granice powiatu jarocińskiego mieszczą się pomiędzy południkami λ E: - 17 12 a 17 43 długości geograficznej wschodniej i równoleżnikami φ N: 51 53 a 52 09 szerokości geograficznej północnej. W oparciu o fizyczno-geograficzną regionalizację Europy J. Kondrackiego terytorium powiatu, w jego południowo-centralnej części, położone jest w regionie WYSOCZYZNA KALISKA, a niewielkim północno-wschodnim obszarem w regionie RÓWNINA RYCHWALSKA. W części północnej teren powiatu mieści się w regionie WAŁ ŻERKOWSKI, a dalej na północ w regionie KOTLINA ŚREMSKA. Na północy granicę powiatu wyznacza rzeka Warta, na wschodzie część granicy stanowi rzeka Prosna, podobnie jak na zachodzie rzeka Obra. Pozostałe granice ukształtowały się w wyniku historycznych powiązań społecznych, gospodarczych i kulturowych omawianego obszaru. III.1.1.2. Administracyjne Powiat jarociński położony jest na południu środkowej części województwa wielkopolskiego. Od północy graniczy z powiatem średzkim, na północnym-wschodzie z wrzesińskim, na wschodzie i południowym-wschodzie z pleszewskim, na południu z krotoszyńskim, a na zachodzie ze śremskim i gostyńskim. Podstawowe jednostki administracyjne wchodzące w skład powiatu to: miasta: Jarocin (podzielone na 14 osiedli) i Żerków oraz gminy: Jaraczewo (podzielona na 22 sołectwa), Jarocin (podzielona na 23 sołectwa), Kotlin (podzielona na 12 sołectw) i Żerków (podzielona na 21 sołectw). Powiat jarociński to jeden z 31 powiatów ziemskich województwa wielkopolskiego, w którym powołano również 4 powiaty grodzkie. Tabela 9 Zestawienie porównawcze jednostek administracyjnych Jednostka administracyjna Powierzchnia Ludność Liczba ludności na 1 km 2 Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w km 2 udział % w tys. osób udział % Województwo Wielkopolskie 29.825,6 3.346,0 112 1,5 Powiat Jarociński 587,7 1,97 70,7 2,11 120 2,8 Miasto i Gmina Jarocin 200,2 0,67 44,4 1,33 222 2,3 Miasto i Gmina Żerków 170,5 0,57 10,7 0,32 63 5,9 Gmina Jaraczewo 132,9 0,45 8,4 0,25 63 1,2 Gmina Kotlin 84,1 0,28 7,1 0,21 85 3,9-11 -
III.1.2. Warunki naturalne III.1.2.1. Budowa geologiczna Terytorium powiatu jarocińskiego leży w obrębie monokliny przedsudeckiej. Na utworach piętra podlaramijskiego natrafia się skały czerwonego spągowca, sprzyjające akumulacji gazu ziemnego. Trzeciorzęd, to za wyjątkiem krótkotrwałej transgresji morza oligoceńskiego, obszar lądowy z intensywnymi procesami wietrzenia, erozji i denudacji i dopiero w neogenie, po początkowej mioceńskiej fazie rzeczno-jeziornej, w wyniku obniżenia terenu, powstało zajmujące całą Wielkopolskę wielkie jeziorzysko plioceńskie, po którym pozostały tłuste, plastyczne i bezwapienne pstre iły poznańskie. Czwartorzęd zaznacza się na terenie powiatu zarówno utworami plejstocenu jak i holocenu. Plejstocen budują osady glacjalne w postaci glin piaszczystych z dużą ilością otoczaków, a formy fluwioglacjalne i fluwialne występują tutaj jako różnoziarniste piaski i żwiry, przewarstwione glinami zwałowymi. Holocen reprezentują osady aluwialne o miąższości do kilku metrów oraz warstwa gleby o miąższości 0,1 do 0,5 m, a w lokalnych obniżeniach dolin rzecznych torfy i mady. III.1.2.2. Hydrogeologia Podstawowe piętra wodonośne na terytorium powiatu jarocińskiego to zasoby w utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Odcinek Pradoliny Warszawsko- Berlińskiej z przepływającą przez nią Wartą zalicza się do głównych czwartorzędowych zbiorników wód podziemnych i podobnie jak zbiornik rzeki Prosna, którego część zlokalizowana jest w dolnym biegu tego cieku, zaliczane są do obszaru wysokiej ochrony (OWO). W sąsiedztwie Jarocina znajduje się ważny czwartorzędowy zbiornik wód podziemnych o długości ponad 5 km i szerokości od 0,3 do 1 km, forma pochodząca z interglacjału wielkiego. W strukturach trzeciorzędowych wyróżnia się mioceński zbiornik wód podziemnych południowo-wschodniej części niecki wielkopolskiej. W konsekwencji nadmiernej eksploatacji poziomu mioceńskiego zaobserwowano rozwój leja depresyjnego w okolicach Jarocina. Poziom jurajski zaznacza się na całym obszarze powiatu. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi tutaj kilkadziesiąt metrów i jest ona zasilana przez przesączanie wód mioceńskich. III.1.2.3. Geomorfologia. Litologia Czwartorzędowy plejstocen pozostawił na obszarze powiatu dwa rodzaje krajobrazu, tj. staroglacjalny i młodoglacjalny. Granicę między nimi stanowi linia maksymalnego zasięgu zlodowacenia bałtyckiego fazy leszczyńskiej przebiegająca wzdłuż linii Leszno Żerków Konin. Terytorium objęte oddziaływaniem ostatniego zlodowacenia charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem, w formie niespotykanej na Niżu Środkowopolskim rzeźbie terenu, a wybijający się tutaj masyw to Łysa Góra o kulminacji 161 m n.p.m. Na południe od wyniesień moreny czołowej znajduje się pradolina Żerkowska., a dalej ukształtował się krajobraz staroglacjalny, typowo równinny rozcięty gdzieniegdzie dolinami rzecznymi. Budowa podłoża uzależniona jest od wykształconych tutaj form terenowych. Pradoliny wypełniają torfy, namuły i holoceńskie piaski rzeczne oraz plejstoceńskie piaski różnoziarniste zalegające na iłach plioceńskich. Miąższość utworów czwartorzędowych nie przekracza 30 m. Wysoczyzna Żerkowska zbudowana jest głównie z glin zwałowych ułożonych na piaskach fluwioglacjalnych pokrywających iły plioceńskie. Sam Pagór Żerkowski stanowi glacitektonicznie spiętrzoną formę o budowie łuskowej z przewarstwionymi utworami trzecio- i czwartorzędowymi. - 12 -
III.1.2.4. Hydrografia Terytorium powiatu cechuje niewielka zasobność w wody powierzchniowe. Znaczące zbiorniki wodne omawianego terytorium to zespół rybackich stawów hodowlanych na terenie wsi Podlesie i Raszewy, gm. Żerków o łącznej powierzchni 48,93 ha, zbiornik retencyjny Roszków, gm. Jarocin o pow. 34,2 ha oraz zbiornik w m. Parzęczew o pow. 6,7 ha. Pozostałe akweny to niewielkie oczka wodne powstałe na terenie powyrobiskowym kopalin, zastoiska wodne utworzone w wyniku zmiany biegu koryta cieków wodnych, a także sztuczne obiekty np. stawy na terenach zespołów parkowo-pałacowych czy też osad wiejskich. Największa rzeka powiatu to przepływająca na odcinku 10,6 km przy północnej granicy omawianego terytorium Warta główna rzeka regionu. Drugą co do wielkości jest przepływająca na odcinku 15 km przy północnej części wschodniej granicy powiatu Prosna. Pozostałe cieki podstawowe obszaru to rzeka Lutynia osiowy ciek obszaru, której całkowita długość w granicach powiatu wynosi 44,3 km oraz Obra z Kanałem Obry, Lubieszka, Lubianka, Patoka, Kotlinka i inne o mniejszych przepływach wód. Wszystkie pozostałe cieki to głównie rowy melioracji szczegółowej, których łączna długość wynosi 672,2 km. Z powierzchni 25.205 ha gruntów zmeliorowanych, 22.370 ha to tereny zdrenowane. III.1.2.5. Klimat Na obszarze powiatu klimat charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych. Miejscowo, można zaobserwować lokalne zróżnicowania wynikające z danego układu morfologicznego. Doliny rzek charakteryzują: pojawiające się okresowo i zalegające tam dłużej chłodniejsze masy powietrza o zwiększonej wilgotności, a także częściej występujące przygruntowe przymrozki. Swoisty mikroklimat wprowadzają kompleksy leśne cechujące się podwyższoną wilgotnością powietrza, hamowaniem jego przepływu i zacisznością przy wyczuwalnej obecności olejków eterycznych. Lokalne warunki mikroklimatyczne tworzą się także w otoczeniu wód stojących (stawy, oczka wodne).podstawowe cechy klimatyczne obszaru to: średni opad w przedziale od 500 do 550 mm/rok, średnia roczna temperatura powietrza +7,5 C. - 13 -
III.1.2.6. Gleby Skały macierzyste gleb powiatu jarocińskiego to utwory powstałe w wyniku zlodowacenia środkowopolskiego (tereny południowe i środkowe) oraz bałtyckiego (część północna) o stosunkowo dużym zróżnicowaniu związanym z miejscową budową geomorfologiczną. Doliny rzek zalegają mady piaszczyste. Większą część powierzchni zajmują gleby piaskowe, bielice, szczerki oraz szczerki naglinowe i naiłowe. Całe południe terytorium powiatu to gliny i iły z niewielkimi przewarstwieniami serii piasków. Na terenie gminy Żerków spotykamy najczęściej gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane wytworzone z piasków gliniastych z dużym udziałem, na terenach zalewowych, mad średniozwięzłych. Północno-wschodnią część gminy zalegają bielice i gleby brunatne pyłowe o dobrej przydatności rolniczej. W gminie Jaraczewo dominują bielice właściwe i gleby brunatne właściwe bądź wyługowane oraz lokalnie w obrębie dolin rzecznych mady. Północno-zachodnia część gminy to niskiej jakości wyługowane gleby brunatne powstałe z piasków słabogliniastych podścielonych przeważnie piaskami luźnymi. Północną część gminy Jarocin, poza terenami dolin rzek, gdzie zalegają mady i mursze, pokrywają gleby bielicowe i brunatne w dużej części wyługowane, natomiast południe gminy to gleby brunatne i bielice średnie wytworzone z glin zwałowych oraz piasków gliniastych mocnych i lekkich na glinach. W gminie Kotlin tereny północne oraz północno-wschodnie to kontynuacja pokrycia glebami jak w południowej części gminy Jarocin ze spotykanymi niekiedy czarnymi ziemiami. Część środkowa i południowo-zachodnia gminy to koncentracja słabszych gleb brunatnych i bielic. Doliny rzek wypełniają gleby bagienne oraz niekiedy czarne ziemie właściwe i zdegradowane. III.1.3. Flora i fauna III.1.3.1. Szata roślinna 64,72 % powierzchni omawianego obszaru to grunty orne - użytkowane rolniczo. Paranaturalne warunki rozwoju roślinności stwarzają trwałe użytki zielone, tj. łąki i pastwiska zajmujące 7,25 %, a grunty zadrzewione 0,36 % powierzchni powiatu. Nieużytki i tereny inne stanowią na omawianym terytorium niespełna 1% powierzchni. Lasy i tereny leśne powiatu zajmują łącznie 10.688,3 ha powierzchni, co stanowi nieco powyżej 18 % pokrycia całego terytorium. Najwyższym wskaźnikiem lesistości odznacza się teren gminy Jarocin (25,34%), a następnie : Jaraczewo (16,69%), Żerków (14,52%) i Kotlin (11,45%). Z poszczególnych sołectw największym udziałem lasów oznaczają się na terenie gminy Jaraczewo: Bielejewo (29,7%), Brzostów (37,9%), Góra (41,0%), Panienka (30,2%) i Parzęczew (41,5%); gminy Jarocin: Cielcza (47,7%), Hilarów (47,0%), Osiek (52,7%), Roszków (38,6%), Tarce (74,1%) i Witaszyczki (40,4%); na terenie gminy Kotlin: Racendów (25,3%) i Wola Książęca (20,0%), a na terenie gminy Żerków: Brzóstków (35,2%), Lubinia Mała (36,7%) i Żerniki (23,2%). - 14 -
III.1.3.2. Świat zwierzęcy Na terenie powiatu w warunkach naturalnych egzystuje zwierzostan typowy dla nizinnych obszarów Polski. Spośród dużych, dziko żyjących ssaków na omawianym obszarze występują: jelenie, dziki, sarny polne i leśne, sporadycznie daniele. Na polach bytuje, nieliczne ostatnio, pogłowie zajęcy. Z drapieżników występują lisy, kuny, rzadziej borsuki i wędrujące jenoty. Mniejsze ssaki reprezentowane są także przez gatunki chronione, jak: ryjówka, kret, jeż, nietoperz, wydra oraz bóbr. Bardzo bogata jest awiofauna. Stwierdzono tutaj występowanie ok. 140 gatunków ptaków. Również wśród gadów, płazów oraz owadów znajdujemy szereg osobników podlegających prawnej ochronie gatunkowej. Ryby, poza stawami hodowlanymi ukierunkowanymi głównie na hodowlę karpia, tołpygi czy amura, reprezentowane są przez gatunki charakterystyczne dla środkowopolskich nizinnych wód słodkowodnych. III.2. Stan środowiska naturalnego i elementy jego ochrony III.2.1. Wody podziemne i powierzchniowe III.2.1.1. Eksploatacja wód podziemnych Ujęcia wód podziemnych stanowią na terenie powiatu dominującą formę zaopatrzenia w wodę ludności miast i wsi oraz na potrzeby przemysłu i gospodarstw rolnych. Na koniec 1997 roku łączna długość sieci wodociągowej miasta i gminy Żerków wynosiła 153,6 km i zaopatrywała 95% mieszkańców tego obszaru. Wszystkie miejscowości gminy Kotlin objęte są systemem zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Łączna długość sieci wodociągowej wynosi tutaj ponad 100 km. Długość sieci rozdzielczej w okolicach miasta Jarocin wynosiła na koniec 1996 roku 75,6 km. Wiejskie i komunalne sieci wodociągowe połączone są w większości z wodociągami zakładowymi dla wyrównania występujących okresowo niedoborów wody. III.2.1.2. Jakość wód podziemnych W wyniku prowadzonego, w ramach badań regionalnych, monitoringu jakości wód podziemnych uzyskano następujące wyniki: wody z utworów czwartorzędowych w międzyrzeczu Warta Prosna Lutynia i ciągu dolin kopalnych w rejonie Góry i Goliny oznaczały się w większości II klasą czystości; do klasy III kwalifikowały się wody z ujęć w Wilkowyji i Gąsiorowie; poza klasami pozostały wody z ujęć w Komorzu (Cd, mętność), Cielczy (NH 4, fosforany, Cd, siarczki, Fe, Mn, sucha pozostałość), Jaraczewie i Potarzycy (Fe, Mn, Cd); wody z utworów trzeciorzędowych oznaczały się klasą Ib w rejonie na zachód od Jarocina, II klasą w rejonie Jaraczewo Jarocin Witaszyce Kotlin, a klasą III (Fe, NH 4, mętność, utlenialność) w ujęciach Witaszyce i Stęgosz; wody z utworów jurajskich oznaczały się Ib i II klasą czystości. III.2.1.3. Stojące wody powierzchniowe Do znaczących zbiorników wodnych powiatu należy zaliczyć: zbiornik retencyjny Roszków o pojemności całkowitej 981 tys. m 3, usytuowany na powierzchni 34,2 ha i zasilany wodami rzeki Lubieszka, zbiornik wodny Parzęczew o powierzchni 6,7 ha i pojemności całkowitej 85,5 tys. m 3, zasilany wodami cieku Czarny Rów, zespół hodowlanych stawów rybackich w gm. Żerków składający się z kompleksu 5 stawów Raszewy zasilanego wodami rzeki Lutynia oraz kompleksu 9 stawów Podlesie zasilanego wodami rzeki Lubieszka. - 15 -
Pozostałe zbiorniki wodne, o niewielkiej powierzchni, nie mają istotnego znaczenia gospodarczego. Jakość wód w zbiornikach powierzchniowych stanowi pochodną zasilających je wód. W zbiorniku Roszków istnieje stałe zagrożenie zanieczyszczania, niezorganizowanym spływem powierzchniowym rozpuszczonych nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin z pól przyległych do rzeki Lubieszka oraz z dopływem wód opadowych (w tym również skanalizowanych) zanieczyszczonych ściekami komunalno - bytowymi z terenów miejscowości Borzęcice, Wałków - gm. Koźmin oraz Golina, Siedlemin - gm. Jarocin, a okresowo spływem bezpośrednio do rzeki odcieków z pryzm kiszonkowych. III.2.1.4. Płynące wody powierzchniowe Północna i częściowo wschodnia granica powiatu opiera się o rzeki Warta i Prosna. Warta na odcinku od ujścia Prosny do Poznania winna spełniać wymogi I klasy czystości rzek. Wyniki badań z 1988 roku wykazały, że wody ww. rzeki nie spełniały wymogów żadnej z klas czystości. Przeprowadzone w 1975 roku badania jakości wód rzeki Prosna wykazały, że do 11 km biegu cieku spełniał on wymogi III klasy czystości, a dalej płynęły wody pozaklasowe. W 1978 roku stan czystości wód na punkcie poboru w Rudzie Komorskiej spełniał wymogi II klasy. W tym samym punkcie poboru w 1988 roku płynęły wody pozaklasowe. Wg badań z 1978 roku wody rzeki Lutynia spełniały wymogi III klasy czystości. Ostatnio odnotowuje się poprawę jakości wód tego cieku, spowodowaną regulacją gospodarki wodno-ściekowej w cukrowni Witaszyce, ograniczeniem działalności ZPL Lenwit, uruchomieniem części biologicznej oczyszczalni ścieków Cielcza oraz zmianami zachodzącymi w obiektach przemysłu rolnego. Rzeką Lubieszką obecnie płyną wody nie spełniające wymagań jakiejkolwiek klasy. Szczególnie zagrożony jest górny bieg rzeki. Stały odpływ z obiektów przetwórstwa rolnego i rolno-spożywczego gminy Jaraczewo i terenów sąsiednich powoduje, że Obrą płyną wody pozaklasowe. III.2.1.5. Stan melioracji szczegółowych Sieć cieków zaliczanych do szczegółówki jest stosukowo gęsta. Stałe mokradła zajmują niewielkie obszary (w dolinie Warty - okolice Szczonowa) i wzdłuż Kanału Obry. W dolinach rzecznych występują miejscami podtopienia okresowe. Źródła związane są głównie z krawędzią doliny Warty i występują jako stałe w okolicy Bieździadowa (wydajność ca 10 dm 3 /s) oraz okresowe pomiędzy Żerkowem, Brzóstkowem i Raszewami. Dla utrzymywania, w tym konserwacji obiektów melioracji szczegółowej powołane są spółki wodne zrzeszone w Związku Spółek Wodnych w Jarocinie. Niektóre gospodarstwa są członkami gminnych spółek jako osoby prawne. Przedsiębiorstwo Rolne Rusko i RSP Kotlin zajmują się utrzymywaniem urządzeń melioracji szczegółowej we własnym zakresie poza strukturami ww. Związku podobnie jak rolnicy wsi Potarzyca, którzy utworzyli samodzielną organizację w oparciu o prawo dot. spółek wodnych. Łącznie powierzchnia gruntów zmeliorowanych w powiecie wynosi 25.205 ha, a długość rowów przekracza 670 km. - 16 -
III.2.1.6. Budowle hydrotechniczne, obiekty ochrony wód Największą budowlą hydrotechniczną jest tama na Lubieszce, w m. Roszków o wysokości piętrzenia 7,2 m. Na Lutyni jest 8 jazów regulujących przepływ rzeki, na Lubieszce 2, a na Obrze 3 jazy. Na większości cieków występują liczne zastawki. Obecnie szereg urządzeń regulujących stosunki wodne, zarówno cieków podstawowych, a w szczególności obiektów melioracji szczegółowej wymaga podjęcia działań renowacyjnych, a w wielu wypadkach przebudowy. W powiecie największe zagrożenie zalania wodami powodziowymi ma miejsce na znacznym obszarze gminy Żerków w rejonie tzw. żerkowskiego węzła hydrograficznego u zbiegu rzek Prosna, Lutynia i Warta oraz w mniejszym stopniu na terenach zachodniej części gminy Jaraczewo. Podstawowe obiekty ochrony przeciwpowodziowej w powiecie to: przepompownia w m. Komorze służąca do przejęcia wód z pól o powierzchni 230 ha (bezpośrednio) o zasięgu oddziaływania 1480 ha, lewostronny wał rzeki Warta (km 338+000 348+000), lewostronny wał rzeki Prosna (km 0+000 15+000), obustronny wał rzeki Lutynia (km 3+500 12+000), Na terenie powiatu funkcjonują następujące, większe oczyszczalnie ścieków: komunalne: Lp. Lokalizacja Gmina Przepustowość m 3 /d Typ Odbiornik 1. CIELCZA Jarocin 12.500 mech-biologiczna Lubieszka 2. WITASZYCE Jarocin 500 mech-biologiczna Lutynia 3. JARACZEWO (osiedle) Jaraczewo 50 mech-biologiczna Obra 4. ŻERKÓW Żerków 750 mech-biologiczna Lutynia 5. RASZEWY Żerków 400 mech-biologiczna Lutynia zakładowe: Lp. Lokalizacja Gmina Przepustowość m 3 /d Typ Odbiornik 1. KPCB Brzostów Jarocin 50 mech-biologiczna Lubieszka 2. ZPL Lenwit Jarocin Witaszyce b.d. mechaniczna Lutynia 3. DPS Zakrzew Jarocin 50 mech-biologiczna Lutynia 4. ZPOW Kotlin Kotlin 1.500 mechaniczna Kotlinka 5. Gorzelnia Twardów Kotlin 40 mech-biologiczna Lutynia 6. Masarnia Jaraczewo Jaraczewo 50 mech-biologiczna Obra 7. Gorzelnia Radlin Jarocin 100 mech-biologiczna Lubieszka 8. Gorzelnia Żółków Żerków 180 mech-biologiczna Lutynia 9. Cukrownia Witaszyce Jarocin 1.400 mech-biologiczna Lutynia III.2.2. Powietrze atmosferyczne Na przestrzeni ostatnich lat odnotowuje się spadek wartości wskaźników zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, i tak np. w latach 1994-99 średnioroczne stężenie zanieczyszczeń w µg/m 3 dla terenu Jarocina przedstawiało się następująco: Rodzaj zanieczyszczeń SO 2 NO 2 Pył zawieszony 22,7 24,8 40,7 1994 1995 1996 1997 1998 1999 24,9 30,7 14,2 31,2 32,6 26,4 28,5 28,6 29,2 11,0 26,3 18,5 9,0 21,0 20,5 Dopuszczalna norma 40,0 40,0 50,0-17 -
III.2.3. Promieniowanie, hałas Przez wschodnią i północno-wschodnią część powiatu przebiegają pasy teletransmisyjne, krzyżujące się w m. Żerków (wieża przekaźnikowa). W środkowej części gminy Jaraczewo realizowana jest w układzie południkowym budowa przesyłowej linii energetycznej 400 kv. Cały teren powiatu pokryty jest napowietrzną siecią linii energetycznych średniego i niskiego napięcia. Wszystkie wyżej wymienione obiekty są źródłem promieniowania elektromagnetycznego, ale jego natężenie nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Na tło akustyczne terenu, poza lokalnymi źródłami pochodzenia przemysłowego, w sposób najistotniejszy wpływa hałas wywoływany przez środki transportowe, a jego natężenie wzrasta wraz ze wzrostem ruchu komunikacyjnego. Na terytorium powiatu ośrodkiem najbardziej narażonym na przekroczenie dopuszczalnych norm jest miasto Jarocin. III.2.4. Zasoby kopalin, eksploatacja Z najstarszą epoką geologiczną, tj. z permskim cyklem sedymentacyjnym wiążą się udokumentowane na terenie powiatu i okolic złoża gazu ziemnego.. Wydobycie następuje tutaj poprzez jego samoczynny wypływ z poziomu 3.000 3.200 m p.p.t. a poszczególne otwory przyłączone są do zautomatyzowanej kopalni usytuowanej w Pawłowicach (gm. Żerków). Obecnie w fazie przygotowania do eksploatacji znajdują się dalsze odwierty m.in. w okolicach wsi Wilcza, Tarce oraz Cielcza. Podstawowym surowcem ilastym wydobywanym na terytorium powiatu są trzeciorzędowe iły plioceńskie. Ich złoża charakteryzują się dość dużą miąższością i jako wartościowy surowiec spełniają wymogi do produkcji, wysokiej jakości, wyrobów grubooraz cienkościennych. Największe złoża tych iłów znajdują się w okolicach. Brzostowa i Witaszyc, a mniejsze na terenie m. Kotlin i Góra. W formie rozpoznanych złóż, w szczególności w okolicach wsi Twardów, Orpiszewek i Kurcew gm. Kotlin, Panienka, Zalesie, Brzostów i Gola gm. Jaraczewo, Żółków, Sierszew i Lubinia Mała gm. Żerków oraz Bachorzew, Cząszczew i Roszków gm. Jarocin znajdują się pokłady żwirów i pospółki. III.2.5. Gospodarka odpadami III.2.5.1. Odpady komunalne Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie powiatu jest ich składowanie na tzw. wysypiskach śmieci. Każda z gmin wchodząca w skład omawianego obszaru posiada własne składowisko odpadów i tak: dla terenu miasta i gminy Jarocin jest ono zlokalizowane w m. Leszczyce - Jarocin. Składowisko to, o pojemności 87.736 m 3 zostało urządzone w 1980 roku na działce o powierzchni 4,5 ha i ma uregulowaną stronę formalnoprawną.. dla terenu miasta i gminy Żerków składowisko odpadów, ostatnio przebudowane, znajduje się w m. Rozmarynów - Brzóstków. Rozbudowa zwiększyła jego pojemność o 26.100 m 3. Równocześnie z procesem modernizacji, stopniowo wdrażany jest proces segregacji dostarczanych odpadów. Składowisko posiada uregulowaną stronę formalnoprawną. dla terenu gminy Jaraczewo składowisko odpadów mieści się na działce o powierzchni 0,70 ha, w m. Gola II. Pojemność obiektu wynosi 16.400 m 3. W 2000 roku podjęto się organizacji selektywnej zbiórki odpadów. Składowisko odpadów posiada uregulowaną stronę formalnoprawną. - 18 -
dla terenu gminy Kotlin składowisko odpadów zlokalizowane jest na terenie ZPOW Kotlin (obecnie Kotlin S.A.) i służy do składowania zarówno odpadów przemysłowych jak i odpadów komunalnych. Obiekt posiada uregulowaną stronę formalnoprawną i zajmuje powierzchnię 1,21 ha. W roku 2000 władze miejskie Jarocina podjęły się (na terenie Komunalnej Oczyszczalni Ścieków w Cielczy) urządzenia Kompostowni Osadów Ściekowych. Założenia projektowe tego obiektu przewidują również unieszkodliwianie innych, poza osadami, odpadów organicznych. Na terenie miasta Żerków zlokalizowany jest zakład likwidacji wraków samochodowych. III.2.5.2. Odpady inne niż komunalne Terytorium powiatu jarocińskiego charakteryzuje się dużym udziałem rolnictwa w ogólnej działalności produkcyjnej. Obszary wiejskie zamieszkuje tutaj około 60% mieszkańców. Rolnictwo powiatu cechuje stosunkowo intensywna produkcja zwierzęca, wynikiem której jest znaczna ilość powstałych odpadów organicznych. Jedynym, praktykowanym obecnie sposobem zagospodarowania ww. odpadów jest ich wykorzystywanie rolnicze, do nawożenia gruntów uprawnych. Dużym zagrożeniem dla środowiska i zdrowia ludzi jest nieprawidłowe zagospodarowanie odpadów powstałych w wyniku zastosowania chemicznych środków ochrony roślin. Na terenie powiatu znajduje się zlokalizowany w m. Niedźwiady, gm. Jaraczewo mogilnik przeznaczony do składowania przeterminowanych i niewykorzystanych środków chemicznych stosowanych w produkcji rolnej. Obecnie obiekt jest nieczynny i w roku 2003 planuje się jego całkowitą likwidacje. W oparciu o dane zebrane z 11 największych jednostek organizacyjnych powiatu oszacowano, że w 1999 roku wytworzono w nich ok. 152 tys. ton odpadów, z których 140 tys. ton zostało przeznaczonych do wykorzystania. W ogólnej masie ww. odpadów ok. 60 ton stanowiły substancje zaliczane do grupy odpadów niebezpiecznych. Na terytorium powiatu nie ma składowiska przeznaczonego wyłącznie do składowania odpadów przemysłowych. Unieszkodliwianie odpadów powstających w wyniku działalności służb medycznych dokonuje się na terenie szpitala powiatowego w funkcjonującej tam spalarni odpadów medycznych. W m. Witaszyce, gm. Jarocin działa Zakład Przerobu Olejów Przepracowanych na Olej Opałowy, a współpracująca z nim firma prowadzi odbiór od wytwarzających przepracowanych olejów. III.2.6. Obiekty ochrony przyrody Na terytorium powiatu jarocińskiego ustanowiono dotychczas dwie formy ochrony przyrody, tj. utworzono Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy oraz dokonano wpisu 94 obiektów do rejestru pomników przyrody. III.2.6.1. Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Dnia 17 października 1994 roku zarządzeniem Wojewodów Kaliskiego i Poznańskiego ustanowiono Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy Żerków park zajmuje powierzchnię 8.680 ha z czego 1.816 ha to tereny leśne, 755 ha - trwałe użytki zielone, 5,946 ha to grunty orne, a 36 ha znajduje się pod wodami. Łącznie z terenami znajdującymi się w granicach powiatów średzkiego i wrzesińskiego powierzchnia parku wynosi 15.640 ha. - 19 -
III.2.6.2. Pomniki przyrody Rejestr pomników przyrody powiatu jarocińskiego zawiera 94 pozycje i obejmuje na terenie: miasta i gminy Jarocin: 27 obiektów, które stanowią: 15 dębów, 2 lipy. 7 sosen, 12 świerków, 5 platanów, 2 klony, 3 jesiony i po jednym grabie oraz miłorzębie, a także aleję dębową i dwa głazy narzutowe, miasta i gminy Żerków: 21 obiektów, które stanowią: 10 jesionów, 4 topole, 15 dębów oraz po jednym grabie i klonie oraz park i lasek bukowy, gminy Jaraczewo: 12 obiektów, które stanowią 6 dębów, 2 lipy, 2 wiązy oraz po jednej sośnie i olszy a także stanowisko bluszczu pospolitego, gminy Kotlin: 34 obiekty, które stanowią: 31 dębów, 9 wiązów, 3 sosny, 7 klonów i po jednym platanie, jesionie, lipie oraz jabłoni a także park wiejski. III.2.6.3. Parki miejskie i wiejskie W oparciu o przepisy ustawy o ochronie dóbr kultury, na terytorium powiatu zostały uznane za zabytki i ujęte w rejestrze województwa wielkopolskiego, obszary parkowe zlokalizowane w miejscowościach: Jarocin, Tarce, Witaszyce, Komorze, Przybysław, Raszewy, Śmiełów, Jaraczewo, Rusko, Góra i Kotlin. W spisie parków historycznych zostały odnotowane: parki dworskie w Bielejewie, Goli, Łowęcicach, Panience i Parzęczewie oraz park pałacowy w Cerekwicy z terenu gminy Jaraczewo, parki dworskie w Golinie, Hilarowie, Mieszkowie, Potarzycy i Siedleminie oraz park pałacowy w Zakrzewie z terenu gminy Jarocin, parki dworskie w Kurcewie, Magnuszewicach, Orpiszewku, Sławoszewie, Woli Książęcej i Wyszkach oraz park pałacowy w Słupi z terenu gminy Kotlin, jak i parki dworskie w Brzóstkowie, Lgowie, Mniszewie, Pawłowicach, Prusinowie oraz parki pałacowe w Kretkowie i Żerkowie z terenu gminy Żerków. - 20 -