Informacja z realizacji programu działalności KPODR w Minikowie za 2014 rok

Informacja z realizacji programu działalności KPODR w Minikowie za 2014 rok 1

Informacja z realizacji programu działalności KPODR w Minikowie za 2014 rok Działania doradcze przewidziane w Programie działalności Kujawsko Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie na rok 2014 zostały zrealizowane. Dla rolników i innych klientów Ośrodka przyniósł on jednak wiele nieprzewidzianych sytuacji i zmian. W ostatnich latach międzynarodowa sytuacja polityczna bezpośrednio dotknęła producentów rolnych z regionu kujawsko-pomorskiego. Embargo na polskie produkty, afrykański pomór świń (ASF), to tylko niektóre czynniki wpływające na znaczne załamanie opłacalności na poszczególnych rynkach. Profesjonalni producenci rolni z województwa kujawsko pomorskiego, którzy w ostatnich latach wiele zainwestowali w rozwój swojej produkcji są szczególnie narażeni na tego typu zmiany. Wyzwaniem dla doradztwa rolniczego jest zapewnienie odpowiedniego poziomu merytorycznego wszelkich realizowanych usług. Rolnicy przed podjęciem decyzji o zakupie najnowszych maszyn oglądają je nie tylko na targach Agro Tech czy innych, ale także podczas pracy w polu, jak i w czasie organizowanych pokazów w ramach Centrum Techniki Rolniczej. Chociaż systematycznie maleje liczba rolników, ich zainteresowanie udziałem w szkoleniach, konferencjach wzrasta. W 2014 roku pojawiło się dodatkowo szereg projektów edukacyjnych dla rolników finansowanych jeszcze z PROW 2007-2013. Dla sprawnego rozliczania tego okresu programowania na mocy porozumienia o współpracy pomiędzy Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Ośrodkiem powołano zespół doradczy. Chociaż technologia produkcji rolniczej stała się kluczową kwestią doradztwa w 2014 roku, kontynuowano z sukcesem zadania z zakresu promocji zasobów przyrodniczych regionu, dziedzictwa kulinarnego czy agroturystyki. Doradztwo z zakresu reorientacji zawodowej rolników i członków ich rodzin było kontynuowane, a projekt NOWY ZAWÓD-NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców Kujaw i Pomorza został przedłużony jeszcze na rok 2014, aż do początku roku 2015. Zrealizowano również eksperymentalny komponent międzynarodowy do tego projektu polegający na świadczeniu przez gospodarstwa rolne i agroturystyczne usług opiekuńczych. Niewątpliwym sukcesem 2014 roku było też dla KPODR jako dla instytucji otoczenia biznesu wsparcie grupy przedsiębiorców z sektora rolno spożywczego w utworzeniu klastra Spiżarnia Kujawsko Pomorska. Transfer innowacji oraz budowanie powiązań pomiędzy rolnictwem, nauką oraz sektorem przetwórstwa rolno spożywczego stanowi niejako zapowiedź działań, jakie Ośrodek ma wypełniać w kolejnych latach. Priorytety KPODR w 2014 r. Zgodnie z Programem działalności KPODR w Minikowie na 2014 rok głównym zadaniem Ośrodka było udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom w celu zwiększania dochodów z gospodarstwa rolnego oraz działania mające na celu poprawę warunków życia rodzin wiejskich. Po kilku latach działalności Ośrodka, w których praca koncentrowała się głównie na wspieraniu rolników w pozyskiwaniu środków 2

z Unii Europejskiej, w 2014 roku dużą wagę przykładano do przekazywania informacji o osiągnięciach nauk rolniczych w dziedzinie nowych technologii stosowanych w rolnictwie. Nadal ważnym obszarem aktywności było informowanie oraz doradzanie rolnikom i mieszkańcom wsi o możliwościach pozyskania funduszy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania oraz zapisy zawarte w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, priorytetami Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w 2014 roku były: Priorytet I Program 1.: Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych w województwie kujawsko-pomorskim Transfer innowacji technologicznych Zadania: 1. Wprowadzanie innowacji technologicznych w produkcji roślinnej i zwierzęcej 2. Upowszechnianie innowacji technicznych w ramach Centrum Techniki Rolniczej 3. Prowadzenie kursów i szkoleń kwalifikacyjnych Program 2.: Propagowanie odnawialnych źródeł energii Zadania: 1. Wykorzystanie surowców rolniczych oraz źródeł naturalnych w pozyskiwaniu energii odnawialnej Program 3.: Produkcja rolnicza w zgodzie ze środowiskiem Zadania: 1. Pomoc rolnikom w realizacji lub wdrażaniu działania Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych w gospodarstwach rolnych 2. Doradztwo dla rolników gospodarujących na obszarach objętych Dyrektywą Azotanową (OSN) Program 4.: Przygotowanie rolników do korzystania z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Zadania: 1. Edukacja rolników w zakresie działań PROW oraz wspieranie w pozyskiwaniu środków finansowych 2. Przekazywanie rolnikom informacji w zakresie wprowadzania zasady wzajemnej zgodności (cross compliance) 3. Doradztwo dla rolników składających wnioski o płatności do gruntów rolnych 4. Wspieranie rolników w organizowaniu grup producentów rolnych Program 5.: Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Zadania: 1. Propagowanie ekologicznych metod produkcji żywności Priorytet II Program 1.: Podnoszenie poziomu zarządzania gospodarstwem rolnym Ocena możliwości rozwoju gospodarstw Zadania: 1. Analiza dochodów i kosztów działalności rolniczej 2. Sporządzanie opracowań i analiz ekonomicznych 3. Gromadzenie rolniczej informacji rynkowej Program 2.: Zbieranie i wykorzystanie danych rachunkowych Zadania: 1. Prowadzenie rachunkowości w ramach systemu Polski FADN 2. Rozliczanie podatku dochodowego i VAT Priorytet III Wielofunkcyjny, zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 3

Program 1.: Reorientacja zawodowa mieszkańców wsi oraz wspieranie rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Program 2.: Program 3.: Priorytet IV Program 1.: Program 2.: Zadania: 1. Wspieranie rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej oraz promowanie wsi jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku 2. Rozwój rękodzielnictwa szansą różnicowania dochodów na obszarach wiejskich 3. Doradztwo i edukacja mieszkańców wsi w zakresie reorientacji zawodowej oraz pozyskiwania pozarolniczych źródeł dochodu Promowanie i wspieranie inicjatyw lokalnych Zadania: 1. Aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich jako liderów rozwoju lokalnego 2. Działania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz tradycji kulinarnych regionu Edukacja z zakresu ekologii i ochrony środowiska Zadania: 1. Gospodarka wodno-ściekowa oraz postępowanie z odpadami, w tym niebezpiecznymi 2. Promocja tradycyjnych sadów 3. Kształtowanie postaw i zachowań społeczeństwa wiejskiego sprzyjających ochronie środowiska Promowanie postępu biologicznego, technologicznego w produkcji rolniczej Upowszechniane najnowszych rozwiązań technicznych i osiągnięć hodowlanych Zadania: 1. Organizacja imprez wystawienniczo-targowych 2. Organizacja konkursów i olimpiad wiedzy rolniczej 3. Wydawnictwa i publicystyka Współpraca z organizacjami samorządowymi, związkami producentów, instytucjami, szkołami i firmami rolniczymi Zadania: 1. Współpraca z organizacjami samorządowymi, związkami producentów, instytucjami, szkołami i firmami rolniczymi W Programie działalności Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego na 2014 rok wyznaczono następujące cele: Utrzymanie ogólnej liczby klientów (rolników i innych mieszkańców wsi) korzystających z indywidualnych usług doradczych (porady, lustracje, opracowania) Kujawsko- Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego na poziomie roku 2013. Zorganizowanie przynajmniej 1363 szkoleń, w których udział weźmie 30 729 osób. Objęcie co najmniej 415 rolników i domowników rodzin rolniczych doradztwem z zakresu reorientacji zawodowej. Utrzymanie zainteresowania ofertą wystawienniczo-targową KPODR mierzone liczbą wystawców na poziomie 1674 i liczbą zwiedzających nie mniejszą niż 107,8 tys. 4

Zestawienie działań zrealizowanych przez KPODR Minikowo w 2014 roku Działanie Plan 2014 Wykonanie 2014 Porady 14 506 21 732 Szkolenia 1 049 1 363 Konferencje 30 30 Opracowania 16 167 27 092 Pokazy 36 42 Konkursy 21 30 Imprezy wystawienniczo-targowe 22 17 Olimpiady 16 20 Lustracje 2 604 3 518 Wydawnictwa i publicystyka 657 700 Działalność doradcza Na zaplanowane na 2014 rok około 16 tysięcy opracowań wykonano ponad 27 tysięcy. Są to jednak usługi związane z indywidualnym zapotrzebowaniem klientów podążających zwykle za dostępnością środków na działania PROW. Opracowania opracowania pozostałe 9557 płatności obszarowe 9213 plany przedsięwzięć 246 modernizacja gospodarstw 179 młody rolnik 1676 płatności rolnosrodowiskowe 6221 5

Największe zainteresowanie związane jest z poradami w zakresie funduszy unijnych (około 27%) oraz porady z zakresu techniki i technologii produkcji, na które składają się porady z produkcji roślinnej, zwierzęcej oraz ekologii i środowiska (około 34%). W 2014 roku rolnicy nadal częściej zwracali się do KPODR po porady z zakresu produkcji roślinnej niż zwierzęcej. Było to m.in. związane z szkoleniami w zakresie integrowanej produkcji roślin. Wzrosło zainteresowanie poradami z zakresu przedsiębiorczości oraz prowadzenia rachunkowości i rozliczaniu podatku VAT w gospodarstwach. Tematyka porad organizacja w ystaw i konkursów 0,1% estetyka zagrody w iejskiej 0,2% agroturystyka 0,8% inne 11% opracow anie innych dokumentów 2,1% produkcja zw ierzęca 3,8% produkcja roślinna 17% informacyjno-szkoleniow e 0,6% produkcja ogrodnicza 2,2% fundusze strukturalne 26,8% ekologia i środow isko 10,8% ekonomika rolnictw a 6,1% rachunkow ość i Vat 9% przedsiębiorczość 9,4% 6

Pozytywnym trendem jest zwiększona liczba przeprowadzonych lustracji w gospodarstwach i na polach rolników. Doradcy ponad 3 tysiące razy byli na polach i w budynkach inwentarskich rolników wskazując im jak poprawić technologię lub dostosować swoje gospodarstwo do coraz bardziej wymagających przepisów. Tematyka lustracji rolnośrodow iskow e 10% pozostałe 6% cross compliance 9% przedsiębiorczość 1% technologia produkcji (roślinna, zw ierzęca, ogrodnicza) 52% ekonomika rolnictw a 1% ekologia i środow isko 21% Działalność edukacyjna Liczba zaplanowanych szkoleń w 2014 roku została przekroczona. Jak co roku, najwięcej konferencji i szkoleń dotyczyło innowacji technologicznych w produkcji roślinnej i zwierzęcej. Dużym zainteresowaniem cieszyły się również szkolenia w zakresie środków ochrony roślin (integrowana produkcja roślin, doradztwo dotyczące środków ochrony roślin, stosowanie środków ochrony roślin). Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego wraz z Kujawsko-Pomorską Izbą Rolniczą rozpoczął w 2014 roku realizację projektu pn. Szkolenia z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym ze szczególnym uwzględnieniem korzyści z prowadzenia rachunkowości w gospodarstwie rolnym. 7

Tematyka szkoleń Promowanie i wspieranie inicjatyw lokalnych 125 Reorientacja zawodowa mieszkańców wsi oraz wspieranie rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich 172 Edukacja z zakresu ekologii i ochrony środowiska 60 Transfer innowacji technologicznych 564 Ocena możliwości rozwoju gospodarstw 330 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności 24 Przygotowanie rolników do korzystania z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej 330 Propagowanie odnawialnych źródeł energii 23 Produkcja rolnicza w zgodzie ze środowiskiem 68 Działalność szkoleniowa Formy szkoleń Liczba PZDR Liczba uczestników Działy merytoryczne Liczba Liczba uczestników Liczba KPODR Razem Liczba uczestników Konferencje - - 30 3 022 30 3 022 Szkolenia 1 230 27 606 133 3 123 1 363 30 729 Kursy 1 14 24 270 25 284 Pokazy 28 253 14 155 42 408 Ważniejsze konferencje zorganizowane w 2014 roku Lp. Tytuł Termin Liczba (kwartał) uczestników Miejsce realizacji 1. Biologizacja - jako element integrowanej ochrony roślin i dobrostanu zwierząt I 74 Strzelno 2. Integrowana ochrona roślin sadowniczych I 34 Minikowo 3. Onion Leader konferencja cebulowa I 178 Lipie 4. Integrowana ochrona roślin sadowniczych I 21 Zarzeczewo 5. Uprawa roślin strączkowych źródłem dochodów dla gospodarstwa i źródłem białka I 72 Strzelno paszowego w chowie zwierząt 6. Forum nasienne I 87 Przysiek 7. Optymalizacja nawożenia upraw sadowniczych I 59 Pieczyska 8. Uprawa rzepaku integrowana ochrona I 128 Przysiek 8

9. Integrowana ochrona ziemniaka problemy i korzyści I 104 Przysiek 10. Owsiana gęś Biała Kołudzka warunki chowu, wartość odżywcza oraz przydatność I 48 Kołuda Wielka kulinarna mięsa i tłuszczu 11. XXII Forum Pszczelarzy I 703 Przysiek 12. Produkcja drobiu w Polsce II 57 Minikowo 13. Żywienie krów a produkcja mleka w Polsce: walory możliwości II 108 Przysiek problemy 14. Transparentność hodowli zwierząt futerkowych II 67 Minikowo 15. Nowe tendencje w hodowli zbóż i rzepaku II 35 Grubno 16. Poprawa produkcyjności i zdrowotności świń IV 45 Bądkowo 17. Zdrowa krowa zdrowe mleko IV 47 Piotrków Kujawski 18. Ekonomiczne uwarunkowania produkcji świń IV 98 Przysiek 19. V Zjazd Sadowników Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Aspekty uprawy IV 68 Przysiek roślin sadowniczych 20. Rozpoznawanie i zwalczanie chorób pszczół, pokaz sprzętu pasiecznego IV 46 Zarzeczewo i wytapiania wosku 21. Poprawa konkurencyjności gospodarstw mlecznych - żywienie, dobrostan IV 112 Minikowo i profilaktyka chorób bydła 22. X Forum Energetyki Odnawialnej IV 176 Przysiek KPODR 23. Sad w gospodarstwie ekologicznym- w Minikowie/ II 58 zakładanie i pielęgnacja Oddział Zarzeczewo 24. X Dni Przedsiębiorcy Rolnego Wsparcie rozwoju rolnictwa w ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej I 208 25. IV Kujawsko-Pomorskie Forum Turystyki Wiejskiej 26. Możliwości rozwoju turystyki wiejskiej i agroturystyki na terenach metropolitarnych Konferencja podsumowująca komponent 27. ponadnarodowy dot. idei gospodarstw opiekuńczych 28. Zarządzanie gospodarką odpadami - zadania gmin II 120 29. Ekologiczne zagospodarowanie zagrody wiejskiej IV 34 30. Mała retencja duża sprawa III 45 KPODR Oddział w Przysieku III 118 Elgiszewo IV 27 Minikowo IV 67 Bladowo KPODR w Minikowie/ Oddział Przysiek Działalność wystawiennicza Imprezy targowe organizowane przez KPODR Minikowo odwiedziło w 2014 roku ponad 100 tysięcy osób, głównie producentów rolnych. Na imprezach targowych organizowanych przez KPODR nie występuje obserwowany od kilku lat w Polsce spadek zainteresowania. Uczestnicy wystawy rolniczej podkreślają fachową organizację, szczególnie targów AGRO-TECH. Każda wizyta na 9

targach wzbogaca wiedzę rolnika, rozwija jego umiejętności, a co z a tym idzie udoskonala procesy produkcyjne i modernizacyjne w gospodarstwach rolnych. Wobec rosnącego zainteresowania i popularności imprez o charakterze festynowym, targi rolnicze muszą mieć coraz bardziej profesjonalny i wysoce specjalistyczny charakter, aby zachęcić wystawców i zwiedzających do udziału, co osiągnięto w 2014 roku. Liczba Imprezy wystawienniczo-targowe zwiedzających wystawców w tys. Forum Pszczelarzy 70 0,7 Jarmark Wielkanocny 112 2 Targi Turystyczno-Ogrodnicze Lato na Wsi / I Regionalna Wystawa Zwierząt Futerkowych, Drobiu 217 18 Ozdobnego i Gołębi Rasowych Dni Otwartych Drzwi 220 20 Kujawsko Pomorskie Dni Pola 180 15 AGRO-TECH Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych 460 34 Kujawsko-Pomorskie Miodowe Lato 57 5 Barwy Lata Dary Jesieni 130 3 Kujawsko-Pomorski Dzień Kukurydzy 12 0,1 Jesienny Kiermasz Ogrodniczy 60 5 Święto Gęsiny na Krajnie 56 3 Jarmark Adwentowy 100 2 ogółem 1674 107,8 Działalność wydawnicza W 2014 roku z powodzeniem kontynuowano działalność wydawniczą. Jako uzupełnienie publikacji papierowych kontynuowano redagowanie biuletynu internetowego w formie dwutygodnika Aktualności. Sporym zainteresowaniem cieszyła się również strona internetowa www.kpodr.pl. Publikacje periodyczne i nieperiodyczne są jedną z form komunikacji i informacji rolniczej adresowanej do beneficjentów programów doradczych oraz uczestników konferencji, seminariów i szkoleń. Wspierają one proces samokształcenia i pogłębiania wiedzy przez rolników, mieszkańców wsi i doradców rolnych oraz upowszechniania postępu rolniczego. Na wielu seminariach, szkoleniach, a także podczas wystaw rolniczych, rolnicy wykazują duże zainteresowanie wydawnictwami, które są dla nich źródłem informacji i wiedzy. Wydawnictwa wydane zgodnie z Programem działalności KPODR na 2014 r. Tytuł Nakład Uwagi A. Wydawnictwa periodyczne 1. Wieś Kujawsko-Pomorska 39000 miesięcznik 2. Biuletyn Internetowy Aktualności 600 dwutygodnik Wydawnictwa nieperiodyczne 34145 10

1. Informator Forum Nasienne 500 broszura 2. Kalibracja opryskiwacza polowego (wznowienie uaktualnione) 3500 broszura 3. Forum Ochrony Środowiska Zarządzanie gospodarką broszura/ materiały 300 odpadami zadania gmin. konferencyjne 4. Kalkulacje rolnicze 2014 500 broszura 5. Budynki dla trzody chlewnej 1000 broszura 6. Uprawa zbóż w warunkach województwa kujawskopomorskiego (wznowienie uaktualnione) 2500 broszura 7. Jęczmień ozimy w województwie kujawsko-pomorskim (wznowienie uaktualnione) 1000 broszura 8. ABC integrowanej ochrony roślin 5000 folder 9. Owsiana gęś Biała Kołudzka - warunki chowu, wartość odżywcza i przydatność kulinarna mięsa i tłuszczu 300 broszura 10. Wyspy środowiskowe: zadrzewienia śródpolne i mała retencja- korzyści dla rolnika i przyrody 1500 broszura 11. Zioła w ogrodzie przydomowym 1500 broszura 12. Krok po kroku jak zostać rolnikiem ekologicznym 1500 broszura 13. Ekologia i zdrowie w chowie królików 500 broszura 14. Transparentność hodowli zwierząt futerkowych 200 broszura 15. Ekologia i zdrowie w chowie królików 500 broszura 16. Pszenica w województwie kujawsko-pomorskim 2500 broszura 17. Integrowana ochrona ziemniaka problemy i korzyści. 300 broszura Wydawnictwa wydane poza Programem działalności KPODR na 2014 r. Tytuł Nakład Uwagi 1. Podatki w rolnictwie 1000 broszura 2. 3. Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie Kuchnia z naszego podwórka czyli kulinarna edukacja dzieci i rodziców 1000 1000 Wydano w ramach komponentu ponadnarodowego w projekcie NOWY ZAWÓD dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza Wydano w ramach projektu Kuchnia z naszego podwórka Wyróżnienia i nagrody w ogólnopolskim konkursie na Najlepsze wydawnictwo ośrodków doradztwa rolniczego 1. Wieś Kujawsko-Pomorska Na trzynaście edycji tego konkursu Wieś Kujawsko-Pomorska była wyróżniona najczęściej, bo aż jedenastokrotnie, w tym pierwsze nagrody uzyskała w latach 2007, 2008, 2009, 2013. Kilkakrotnie zajmowała również drugie miejsce w kraju. 2. Wydawnictwo nieperiodyczne Na krawędzi Doliny Noteci - pierwsza nagroda za rok 2013. 11

Projekty realizowane przez KPODR w 2014 roku 1.Trop Natury - Twórczy Rozwój na rzecz Ochrony i Promocji Natury w województwie kujawsko-pomorskim Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego) 2. Kujawsko-Pomorska Spiżarnia klaster żywności regionalnej, tradycyjnej, ekologicznej Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 3. Kuchnia z naszego podwórka, czyli kulinarna edukacja dzieci i rodziców Stowarzyszenie Partnerstwo dla Krajny i Pałuk 4.Przetestowanie i wdrożenie usługi pilotażowej w zakresie sprzedaży produktów dla mikro- i małych przedsiębiorstw z branży przetwórstwa rolno-spożywczego Program operacyjny Kapitał Ludzki 5. NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza finansowany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 6. Karp nie tylko na Święta Program Operacyjny RYBY 7. IV Święto Gęsi na Krajnie Stowarzyszenie Partnerstwo dla Krajny i Pałuk 8. Szkolenia z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym ze szczególnym uwzględnieniem korzyści z prowadzenia rachunkowości w gospodarstwie rolnym - Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) 9. Powołanie Zespołu doradczego, w celu realizacji zadania wynikającego z Porozumienia o współpracy zawartego pomiędzy ARiMR z siedzibą w Warszawie i KPODR w Minikowie, który będzie udzielać nieodpłatnego doradztwa wnioskodawcom i beneficjentom PROW 2007-2013 - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 10. Szkolenia z zakresu stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem zasad integrowanej ochrony - Fundacja Programów dla Rolnictwa (FAPA) 11. Integrowana Produkcja Roślin - Fundacja Programów dla Rolnictwa (FAPA) 12. Działania edukacyjne na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu 13. Q-BICON Kompetencje dla energii jutra: plan kwalifikacyjny dla projektu BIomassCONsultancy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu 14. Promocja żywności proekologicznej na rynku konsumenckim Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu 15. Ekologizacja wsi woj. kujawsko - pomorskiego, kształtowanie postaw i zachowań społeczeństwa wiejskiego poprzez wdrażanie w życie tzw. Dobrej Kultury Rolnej - Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu 16. Ogólnopolskie spotkania ekologiczne oraz Krajowe Dożynki Ekologiczne Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu 12

17. Szkolenia dla mieszkańców obszarów wiejskich woj. Kujawsko-pomorskiego z zakresu ekologii i aktualnych problemów dot. ochrony środowiska Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu Wybrane przedsięwzięcia realizowane przez KPODR w 2014 roku X Dni Przedsiębiorcy Rolnego Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego wraz z Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Poznaniu zorganizował w dniach 5-6 marca 2014 roku konferencję pt. Gospodarowanie w warunkach narastającego ryzyka w ramach X Dni Przedsiębiorcy Rolnego. Wiodącym tematem spotkania było Wsparcie rozwoju rolnictwa w ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej. W konferencji uczestniczyło 208 osób, w szczególności rolnicy, naukowcy, przedstawiciele firm współpracujących z rolnikami i doradcy. Byli również przedstawiciele agencji oraz administracji rządowej i pozarządowej, którzy aktywnie brali udział w dyskusji i chętnie dzielili się swoimi doświadczeniami, wiedzą i interesującymi rozwiązaniami, a także chwilowymi niepowodzeniami z zakresu zarządzania gospodarstwami rolnymi. W trakcie obrad plenarnych przedstawiono proponowane kierunki wspierania gospodarstw w ramach PROW 2014-2020 oraz spodziewane skutki zniesienia kwot produkcyjnych mleka i cukru. W drugiej części konferencji uczestnicy spotkali się na panelach dyskusyjnych: 1) grupa z dominującą produkcją roślinną, 2) grupa z dominującą produkcją bydła mlecznego, 3) grupa z dominującą produkcją trzody chlewnej. W każdym z paneli występowało 4 rolników (3 z Polski i 1 z Niemiec), którzy na przykładzie własnych gospodarstw przedstawiali ich organizację, kierunki produkcji, osiągane wyniki, a także planowane zmiany, wynikające m.in. z nowej WPR. Rolnicy specjalizujący się w produkcji roślinnej dyskutowali na temat wprowadzenia obowiązkowego zazielenienia ( greening ). Debata producentów mleka skupiona była wokół likwidacji kwoty mlecznej. Natomiast hodowcy trzody chlewnej podjęli polemikę w sprawie poprawy produkcji trzody chlewnej. Klaster Spiżarnia Kujawsko-Pomorska W sierpniu 2014 r. przy wsparciu Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie utworzono klaster żywności tradycyjnej, regionalnej i ekologicznej Spiżarnia Kujawsko-Pomorska. Klaster przybrał formę spółdzielni, w skład której weszło 15 przedsiębiorstw z branży przetwórstwa rolno-spożywczego, z branży HoReCa oraz jedna Instytucja Otoczenia Biznesu KPODR. Rozmowy na temat stworzenia klastra rozpoczęły się na przełomie 2013/14 roku. Podjęcie prac nad Strategią rozwoju Klastra zostało formalnie zapoczątkowane na spotkaniu inicjatorów założenia Klastra 02.03.2014 roku w Przysieku. W tym celu KPODR, jako koordynator, w ramach Funduszu Powiązań Kooperacyjnych prowadzonego przez Toruńską Agencję Rozwoju Regionalnego pozyskał wsparcie finansowe. Koncepcja powiązania zakłada stworzenie sieci sprzedaży produktów 13

oraz promocję markowej żywności tradycyjnej, regionalnej oraz ekologicznej, będącej wizytówką województwa kujawsko-pomorskiego. Głównym powodem podjęcia inicjatywy klastrowej jest dążenie do poszerzenia rynków zbytu, wzrost sprzedaży produktów firm wchodzących w skład klastra, jak również poprawa ich konkurencyjności. Istotą działalności rynkowej Spiżarnia Kujawsko-Pomorska jest nadanie dodatkowej wartości produktom członków Klastra poprzez ulokowanie ich w szerokiej ofercie nowej marki. Tworzenie wartości dodatkowej będzie efektem wypromowania wśród konsumentów marki Spiżarnia Kujawsko-Pomorska, jako gwaranta wysokiej jakości produktu, zweryfikowanej przez wewnętrzne procedury klastra oraz stworzenia szerokiej palety asortymentowej produktów o unikalnych cechach. Ważnym obszarem aktywności będzie tworzenie powiązań gospodarczych o różnym charakterze pomiędzy członkami klastra i na linii klaster członek klastra - np. powiązań handlowych, kooperacyjnych, edukacyjnych, informacyjnych, wdrażania innowacji itd. - służących rozszerzaniu skali współpracy i zwiększaniu wolumenu oferty. Unikalność marki klastra opiera się na oferowaniu wyjątkowych produktów, która powinna zapewniać im w sposób znaczący rozpoznawalność w regionie i w kraju. Produkt powinien być regionalny, tradycyjny lub ekologiczny poprzez pokazanie historii produktu, sposobu wytwarzania, powiązania z tradycjami wiejskimi, krajobrazem, historią miejsca, historią osób tworzących dany produkt. Obecnie trwają działania mające na celu wdrożenie założeń strategii rozwoju Klastra, polegające głównie na przeprowadzeniu kampanii promocyjnej marki Spiżarnia Kujawsko- Pomorska. W tym celu, po raz kolejny w ramach Funduszu Powiązań Kooperacyjnych pozyskano wsparcie finansowe. Koniec kampanii przewiduje się w maju 2015 r. NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego od 2010 roku wspiera mieszkańców obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego w ramach projektu NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza. W projekcie założono niestandardowy sposób podejścia do problemu reorientacji zawodowej. Innowacyjność poległa na tym, że tematyka kursów, a po części też ich program oraz termin realizacji dostosowano do potrzeb osób zgłaszających się po pomoc oraz potrzeb lokalnego rynku pracy. W ten sposób starano się optymalizować wydatki i realizować tylko takie kursy, po których istniała realna szansa na zatrudnienie. Nie bez znaczenia była również motywacja osoby zgłaszającej się do doradcy. Spośród chętnych do odbycia kursu zawodowego wybierano osoby najbardziej zmotywowane. Takie, które podczas tworzenia Indywidualnego Planu Reorientacji Zawodowej miały najlepiej sprecyzowane cele zawodowe i były najbardziej zdeterminowane do realizacji działań zbliżających ich do jego osiągnięcia. Założeniem Ośrodka było wyposażenie rolników w kwalifikacje i zawody, które dają możliwość uzyskania na lokalnym rynku pracy dodatkowego pozarolniczego źródła dochodu, bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania czy rezygnacji z prowadzenia działalności rolniczej. Na terenie całego województwa kujawsko-pomorskiego uruchomiono 19 powiatowych Biur Reorientacji Zawodowej, w których pracowało 39 mobilnych doradców pomagających rolnikom 14

w podjęciu decyzji, czy i w jakim kierunku się przekwalifikować. Przedtem jednak sporządzano Indywidualne Plany Reorientacji Zawodowej, w których wspólnie z zainteresowanymi określane były mocne i słabe strony osoby oraz bariery i szanse na realizacje celu. Przede wszystkim jednak doradcy pomagali precyzyjnie określić cel zawodowy oraz działania, które krok po kroku zbliżały do jego osiągnięcia. Wsparciem podczas dyżurów w Biurach Reorientacji Zawodowej służyli również ekonomiści, prawnicy i marketingowcy. Działania i rezultaty w projekcie NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza Działania Rezultaty Przeszkolenie 39 doradców ds. reorientacji zawodowej Utworzenie 19 powiatowych Biur Reorientacji Zawodowej Kampania promocyjno-rekrutacyjna 4897 uczestników projektu 4614 Indywidualnych Planów Reorientacji Zawodowej 173 kursy specjalistyczne dla 2448 osób 26 warsztatów motywacyjnych dla 479 osób 16 warsztatów przedsiębiorczości dla 318 osób 38 szkoleń z przedsiębiorczości dla 645 osób 38 szkoleń z pozyskiwania funduszy na zakładanie i rozwój działalności gospodarczej dla 702 osób 4139 dyżurów w Biurach Reorientacji Zawodowej (w tym 184 dyżurów radów prawnych, 10 dyżurów marketingowych) 3810 uczestników spotkań informacyjnorekrutacyjnych 19 Forów Powiatowych Monitoring aktywności beneficjentów po ukończeniu udziału w projekcie (tzw. towarzyszenie) 48 % skuteczność (1184 z 2448 osób deklaruje wykorzystanie zdobytych kwalifikacji na rynku pracy) Utworzenie i promowanie idei gospodarstw opiekuńczych 10 Indywidualnych Planów Utworzenia Gospodarstw Opiekuńczych 1 wizyta studyjna w Holandii 1 publikacja nt. tworzenia gospodarstw opiekuńczych 4 dni warsztatów dot. tworzenia gospodarstw opiekuńczych dla 50 uczestników 15

W celu ułatwienia kontaktu między oferującymi i szukającymi pracy sezonowej lub dorywczej na obszarach wiejskich, na stronie www.kpodr.pl uruchomiony został portal PRACA, gdzie odnaleźć się mogą osoby szukające pracowników i zatrudnienia. Doświadczenia z zakończonego projektu potwierdzają, że mieszkańcy wsi kujawsko-pomorskich są zainteresowani taką formą wsparcia. Do realizowanego ze środków unijnych projektu zgłosiło się blisko 5 tysięcy osób, a dla 4614 osób sporządzone zostały Indywidualne Plany Reorientacji Zawodowej. Kursy zawodowe ukończyło 2448 osób. Zakres tematyczny kursów i ich programy każdorazowo poddawane były szczegółowej analizie, uwzględniały potrzeby i możliwości osób, które objęto wsparciem. Szczegółowo analizowane były też potrzeby lokalnego rynku pracy. Dlatego wykorzystanie umiejętności zdobytych podczas kursów sięgnęła 48 %. Spośród blisko 2,5 tysiąca przeszkolonych w ramach projektu osób 1184 deklaruje wykorzystanie zdobytych w ramach projektu kwalifikacji. Z informacji uzyskanych w trakcie regularnych kontaktów telefonicznych wynika, że po udziale w projekcie 176 osób założyło działalność gospodarczą, 217 podjęło pracę na etacie, a 791 podjęło pracę dorywczą lub sezonową. Gdy rynek pracy tego wymagał kształcono w zawodach: operator koparko-ładowarki, kierowca kat. C i C+E, spawacz, pilarz-drwal, operator wózków jezdniowych. Wykształcono też sporą grupę florystek, fryzjerek, organizatorów przyjęć okolicznościowych, mobilnych opiekunek, opiekunów osób starszych i niepełnosprawnych, kucharzy, księgowych. 16

Skuteczność kursów w projekcie * Nowy Zawód-Nowa Szansa dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza Nazwa kursu Liczba absolwentów kursu Liczba osób które wyszły na rynek pracy po kursie Skuteczność kursu w % Fryzjer zwierzęcy 2 1 50 Operator żurawii 2 1 50 Organizator przyjęć/ catering 55 25 45,45 Operator koparko-ładowarki 421 180 42,76 Kucharz 179 58 32,40 Spawacz 103 33 32,04 Mobilna opiekunka 154 45 29,22 Opiekun osób starszych 35 10 28,57 Florystka 321 88 27,41 Kierowca kat. C i C+E 618 117 18,93 *Podjęcie pracy na etacie, dorywczej lub założenie działalności gospodarczej Biura Reorientacji Zawodowej w 19 powiatach będą funkcjonowały nadal mimo zakończenia projektu. Na ile możliwości pozwolą - doradcy, prawnicy i marketingowcy nadal będą pomagali mieszkańcom obszarów wiejskich przygotować się do zmiany zawodu, aplikować o pozarolnicze stanowiska, sporządzać biznesplany do działalności gospodarczej, sporządzać plany marketingowe i wdrażać założenia Indywidualnych Planów Reorientacji Zawodowej. Założeniem Kujawsko- Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego jest wspierać rolników i towarzyszyć im w drodze do osiągnięcia zamierzonego celu zawodowego. Dlatego jeszcze przed uruchomieniem nowych środków w Ośrodku trwają intensywne prace nad przygotowaniem założeń do kolejnych projektów z zakresu reorientacji zawodowej rolników. 17

Doświadczenia tworzenia i rozwoju gospodarstw opiekuńczych w województwie kujawsko pomorskim W 2013 roku KPODR w Minikowie rozpoczął rozmowy z grupą właścicieli gospodarstw agroturystycznych z terenu Borów Tucholskich zrzeszonych w Stowarzyszeniu Gospodarstw Agroturystycznych Bory Tucholskie, na temat możliwości rozwoju ich działalności o funkcje opiekuńcze. W trakcie kilku spotkań przekazano rolnikom prowadzącym gospodarstwa agroturystyczne koncepcję funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych w Holandii. Poza rolnikami prowadzącymi gospodarstwa agroturystyczne w spotkaniach brali również udział przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Tucholi, Lokalnej Grupy Działania Bory Tucholskie oraz inni liderzy lokalni. Po kilku spotkaniach specjaliści KPODR w Minikowie opracowali założenia przyszłych działań oraz rozpoczęli starania o dokonanie rozszerzenia projektu reorientacji zawodowej rolników ( NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza finansowanego z POKL 8.1.2) o tzw. komponent współpracy międzynarodowej. Z założenia komponent międzynarodowy projektu miał ułatwić zainteresowanym rolnikom oraz liderom lokalnym z terenu województwa zapoznanie się z systemem funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych w Holandii oraz opracowanie rekomendacji dla tworzenia tego typu rozwiązań w innych regionach. W 2013 roku grupa 17 właścicieli gospodarstw agroturystycznych lub członków ich rodzin uczestniczyła w intensywnym, dwustugodzinnym kursie opiekuna dziennego osób starszych i niepełnosprawnych. Kurs składał się nie tylko z części teoretycznej, ale również z praktyk (min. 100 godzin) w Domu Pomocy Społecznej (DPS) w Wysokiej w powiecie tucholskim. W ramach tych zajęć uczestnicy mieli możliwość poznania specyfiki pracy opiekuńczej oraz nawiązali bezpośredni kontakt z podopiecznymi DPS. Dzięki praktykom i doświadczeniu nabytemu w Domu Pomocy Społecznej mogli oni stwierdzić, czy są gotowi podjąć pracę polegającą na opiece nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. W 2014 roku rozpoczęto realizację komponentu międzynarodowego projektu oraz przystąpiono do przygotowywania koncepcji tworzenia gospodarstw opiekuńczych w Borach Tucholskich w oparciu o doświadczenia holenderskie. Początkowo odbyła się wizja lokalna, na podstawie której opracowano wstępne założenia działań oraz wytyczne do programu wizyty studyjnej w Holandii, która odbyła się w czerwcu 2014 roku. Podczas pobytu w Holandii, rolnicy mieli możliwość bezpośredniej rozmowy z właścicielami oraz podopiecznymi przebywającymi w gospodarstwach. Zapoznali się ze sposobami ich prowadzenia oraz funkcjonowania. Wizyta w holenderskich gospodarstwach pomogła im zaplanować funkcjonowanie takich gospodarstw w warunkach polskich. Po powrocie z Holandii podczas kilku dni warsztatowych oraz wizyt w każdym z zainteresowanych gospodarstw opracowano założenia koncepcji gospodarstw opiekuńczych w Borach Tucholskich (Indywidualne Plany Gospodarstw Opiekuńczych IPUGO) oraz dokonano indywidualnego przeglądu gospodarstw pod kątem spełniania wymogów technicznych poszczególnych pomieszczeń i całej przestrzeni oferowanej docelowo dla podopiecznych. Dokonano również wstępnej analizy finansowej przekształcania gospodarstwa agroturystycznego lub rolniczego na działalność opiekuńczą. W Polsce po analizie sytuacji formalno prawnej określono dla zainteresowanych gospodarstw z Borów Tucholskich następujące grupy docelowe i formy opieki: 18

Opieka skierowana do dzieci i młodzieży Gospodarstwo opiekuńcze może w przypadku tej grupy funkcjonować jako rodzina zastępcza lub uruchomić rodzinny dom dziecka. Dodatkową grupą docelową zasugerowaną w trakcie działań w Borach Tucholskich jest możliwość przyjmowania w niektórych gospodarstwach agroturystycznych małoletnich matek wychowujących dzieci, po spełnieniu specyficznych dla tej grupy warunków. Osoby niepełnosprawne intelektualnie lub ruchowo Wiele gospodarstw agroturystycznych jest gotowych do udzielania tego typu wsparcia. Uczestnicy projektu zdobyli formalne kwalifikacje do opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Osoby starsze wymagające wsparcia Osoby starsze wymagające całodobowego wsparcia to najczęściej osoby samotne lub chore, nad którymi opieki nie są już w stanie świadczyć członkowie rodziny. Tworzenie gospodarstw opiekuńczych w formie rodzinnego domu pomocy 1 w przeciwieństwie do dużych domów pomocy społecznej może wyjść naprzeciw oczekiwaniom ludzi starszych, którzy pragną ciepła, zainteresowania swoją osobą i bliskością z innymi. Osoby starsze nieaktywne zawodowo Gospodarstwo opiekuńcze dla osób starszych nieaktywnych zawodowo może być zorganizowane w różnych formach, w tym między innymi w postaci klubu samopomocy, który może stać się miejscem wspólnego spotykania się osób starszych z innymi, porozmawiania przy kawie czy herbacie, grania w gry towarzyskie, spacerów, organizowania różnych warsztatów, pogadanek, co pomoże zachować osobom tym dobrą kondycję psychiczną i fizyczną oraz poczucie własnej wartości. Kompleksowa oferta turystyczna dla osób starszych produkt turystyczny dla seniora Po wielu analizach i dyskusjach warsztatowych w ramach projektu uznano, że pierwszym krokiem w kierunku tworzenia rozbudowanej oferty dla osób starszych winno być stworzenie specyficznego produktu turystycznego Bory Tucholskie dla Seniorów, którego rdzeniem będzie przyjmowanie osób starszych oraz ich rodzin na krótkie lub dłuższe pobyty wypoczynkowo-rekreacyjne. Gospodarstwa agroturystyczne z Borów Tucholskich posiadają zróżnicowaną ofertę skierowaną do seniorów indywidualnych jak i grup zorganizowanych (warsztaty tematyczne). Najczęściej deklarują przyjmowanie osób samodzielnych, dla których opieka oznacza dyskretne wspieranie, proste zabiegi rehabilitacyjne i nade wszystko kontakt z naturą i świeżym powietrzem. Oferta gospodarstw opiekuńczych z Borów Tucholskich znajduje się pomiędzy tym, co oferują klasyczne gospodarstwa agroturystyczne, a ofertą domów pomocy społecznej. Wielość atrakcji Borów Tucholskich, specyfika naturalnego środowiska, zagospodarowanego przez społeczności lokalne choćby w postaci powstałych w ostatnich latach kilkunastu tzw. wiosek tematycznych grzybowej, miodowej, kwiatowej, górniczej lub ptasiej, a dodatkowo lasy, jeziora, słynny akwedukt w Fojutowie, szlaki turystyczne - raj dla rowerzystów, spacerowiczów i kajakarzy. W Borach Tucholskich w 2014 roku rozpoczęto już w praktyce realizację funkcji opiekuńczych na bazie gospodarstwa rolnego. Kilka gospodarstw pełni już funkcję pogotowia opiekuńczego dla dzieci i przygotowuje się do bycia profesjonalną rodziną zastępczą lub rodzinnym domem dziecka. Kilka innych jest praktycznie przygotowanych do pełnienia 1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31.05.2012 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz.U. 2012 poz. 719). 19

funkcji rodzinnych domów pomocy. Wydaje się również, że zapotrzebowanie na tego typu ofertę jest bardzo realne. Wszystkie uczestniczące w projekcie gospodarstwa są gotowe rozwijać swoją ofertę tworząc produkt turystyczny Bory Tucholskie dla Seniora oraz rozwijając ofertę usług opiekuńczych. 20