ZASADY KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW OBJĘTYCH DOFINANSOWANIEM W RAMACH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2007-2013

ZASADY KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW OBJĘTYCH DOFINANSOWANIEM W RAMACH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2007-2013 Łódź, 29 kwietnia 2009

SPIS TREŚCI PODSTAWA PRAWNA... 4 ZAKRES ZASAD... 4 AKTY PRAWNE I DOKUMENTY REGULUJĄCE ZASADY KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW W RAMACH RPO WŁ 4 WYKAZ SKRÓTÓW... 5 CZĘŚĆ PIERWSZA - ZASADY OGÓLNE... 6 1. POJĘCIE KWALIFIKOWALNOŚCI PROJEKTÓW... 6 2. ZASIĘG GEOGRAFICZNY KWALIFIKOWALNOŚCI... 6 3. TRWAŁOŚĆ PROJEKTU... 6 4. POJĘCIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW... 7 5. PODMIOT PONOSZĄCY WYDATKI... 7 6. UZNANIE WYDATKU ZA PONIESIONY... 7 7. TERMIN PONIESIENIA WYDATKU... 8 8. OGÓLNE WARUNKI UZNANIA WYDATKU ZA KWALIFIKOWALNY... 9 9. PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHÓD... 9 10. KARY UMOWNE... 10 11. ZAKAZ PODWÓJNEGO FINANSOWANIA... 10 12. WYDATKI NIEKWALIFIKOWALNE... 10 CZĘŚĆ DRUGA - WARUNKI UZNANIA ZA KWALIFIKOWALNE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW WYDATKÓW... 12 A. WYDATKI ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM PROJEKTU... 12 13. WYDATKI NA PRZYGOTOWANIE PROJEKTU... 12 B. WYDATKI ZWIĄZANE BEZPOŚREDNIO Z REALIZACJĄ PROJEKTU... 12 14. NABYCIE NIERUCHOMOŚCI... 12 15. ZAKUP ŚRODKÓW TRWAŁYCH... 13 16. ZAKUP WARTOŚCI NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH... 13 17. AMORTYZACJA... 14 18. ROBOTY BUDOWLANE... 14 19. REZERWA NA NIEPRZEWIDZIANE WYDATKI... 14 20. NAJEM NIERUCHOMOŚCI LUB ICH CZĘŚCI... 14 21. WYDATKI NA INSTRUMENTY INśYNIERII FINANSOWEJ... 15 22. WKŁAD NIEPIENIĘśNY... 15 23. PODATEK VAT I INNE OBCIĄśENIA PUBLICZNOPRAWNE... 15 C. WYDATKI ZWIĄZANE Z ZARZĄDZANIEM PROJEKTEM I JEGO OBSŁUGĄ... 16 24. WYNAGRODZENIA KOSZTY OSOBOWE... 16 25. KOSZTY OGÓLNE... 16 26. WYDATKI ZWIĄZANE Z WDRAśANIEM PROJEKTU... 16 27. WYDATKI ZWIĄZANE Z NADZOREM NAD ROBOTAMI BUDOWLANYMI... 17 28. WYDATKI NA USŁUGI FINANSOWE I ZABEZPIECZENIA... 17 29. WYDATKI NA PROMOCJĘ PROJEKTU... 17 CZĘŚĆ TRZECIA - RODZAJE WYDATKÓW KWALIFIKOWALNYCH W POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁANIACH RPO WŁ 18 OŚ PRIORYTETOWA I INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA... 18 DZIAŁANIE I.1. DROGI... 18 DZIAŁANIE I.2. KOLEJ... 19 DZIAŁANIE I.3. PORTY LOTNICZE... 19 DZIAŁANIE I.4. MIEJSKI TRANSPORT PUBLICZNY... 20 DZIAŁANIE I.5. INTELIGENTNE SYSTEMY TRANSPORTU... 20 OŚ PRIORYTETOWA II OCHRONA ŚRODOWISKA, ZAPOBIEGANIE ZAGROśENIOM I ENERGETYKA... 21 DZIAŁANIE II.1. GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA... 21 DZIAŁANIE II.2. GOSPODARKA ODPADAMI... 21 DZIAŁANIE II.3. OCHRONA PRZYRODY... 22 DZIAŁANIE II.4. GOSPODARKA WODNA... 23 DZIAŁANIE II.5. ZAGROśENIA ŚRODOWISKA... 23 Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 2

DZIAŁANIE II.6. OCHRONA POWIETRZA... 23 DZIAŁANIE II.7. ELEKTROENERGETYKA... 23 DZIAŁANIE II.8. GAZOWNICTWO... 24 DZIAŁANIE II.9. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII... 25 DZIAŁANIE II.10. SIECI CIEPŁOWNICZE... 25 OŚ PRIORYTETOWA III GOSPODARKA, INNOWACYJNOŚĆ, PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ... 26 DZIAŁANIE III.1. WSPARCIE JEDNOSTEK B+R... 26 DZIAŁANIE III.2. PODNOSZENIE INNOWACYJNOŚCI I KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW... 26 DZIAŁANIE III.3. ROZWÓJ B+R W PRZEDSIĘBIORSTWACH... 27 DZIAŁANIE III.4. ROZWÓJ OTOCZENIA BIZNESU... 28 DZIAŁANIE III.5. INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNO - REKREACYJNA... 29 OŚ PRIORYTETOWA IV SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE... 30 DZIAŁANIE IV.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO... 30 DZIAŁANIE IV.2. E USŁUGI PUBLICZNE... 30 DZIAŁANIE IV.3. E TECHNOLOGIE DLA PRZEDSIĘBIORSTW... 31 OŚ PRIORYTETOWA V INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA... 31 DZIAŁANIE V.1. INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA... 31 DZIAŁANIE V.2. INFRASTRUKTURA POMOCY SPOŁECZNEJ... 32 DZIAŁANIE V.3. INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA... 33 DZIAŁANIE V.4. INFRASTRUKTURA KULTURY... 34 OŚ PRIORYTETOWA VI ODNOWA OBSZARÓW MIEJSKICH... 35 DZIAŁANIE VI.1. REWITALIZACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH... 35 DZIAŁANIE VI.2. RENOWACJA SUBSTANCJI MIESZKANIOWEJ... 35 OŚ PRIORYTETOWA VII - POMOC TECHNICZNA... 36 Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 3

PODSTAWA PRAWNA Niniejsze Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 zostały przygotowane na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227 z 2006 r.,poz.1658 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz pkt 3 rozdziału 2 Krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013. ZAKRES ZASAD Zasady określaja warunki kwalifikowania wydatków w projektach współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013. Zasady obowiązują we wszystkich osiach priorytetowych RPO WŁ. W sprawach nieuregulowanych w Zasadach mają zastosowanie unormowania Krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007 2013. AKTY PRAWNE I DOKUMENTY REGULUJĄCE ZASADY KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW W RAMACH RPO WŁ Zasady kwalifikowalności wydatków w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 regulują m.in. następujące akty prawne i dokumenty: - Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 2006 r., str. 25-78 w brzmieniu nadanym późn. zmian./sprost.), zwane dalej Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006, - Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z 2006 r., str. 1-169 w brzmieniu nadanym późn. zmian/sprost.), zwane dalej Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1828/2006, - Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 2006 r., str. 1-11 w brzmieniu nadanym późn. zmian/sprost.), zwane dalej Rozporządzeniem (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, - Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, - Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj.: Dz. U. z 2007 r., Nr 223, poz. 1655.), zwana dalej ustawą prawo zamówień publicznych, - Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tj.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.), zwana dalej ustawą o rachunkowości, - Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), zwana dalej ustawą o VAT, - Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.), zwana dalej ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych, - Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.), zwana dalej ustawą o gospodarce nieruchomościami, - Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 przyjęty przez Komisję Europejską w dniu 2 października 2007 r. decyzją nr K(2007) 4580 oraz uchwałą Zarządu Województwa Łódzkiego nr 1393/07 z dnia 14 listopada 2007, zwany dalej RPO WŁ (opublikowany na stronie internetowej: www.rpo.lodzkie.pl), - Szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013, zwany dalej U RPO WŁ (opublikowany na stronie internetowej: www.rpo.lodzkie.pl), Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 4

- Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013, zwane dalej Krajowymi wytycznymi (opublikowane na stronie internetowej: www.mrr.gov.pl), - Niniejsze Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ (opublikowane na stronie internetowej: www.rpo.lodzkie.pl), - Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie udzielania pomocy publicznej w ramach regionalnych programów operacyjnych. WYKAZ SKRÓTÓW EFRR IZ RPO WŁ IP II KK Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 Instytucja Pośrednicząca II stopnia Komisja Konkursowa KM RPO WŁ Komitet Monitorujący Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 RPO WŁ Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 TWE U RPO WŁ Umowa o dofinansowanie projektu Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 Ilekroć w niniejszych Zasadach jest mowa o umowie o dofinansowanie projektu, rozumie się przez to równieŝ uchwałę w sprawie: przyznania dofinansowania na realizację projektu własnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 5

CZĘŚĆ PIERWSZA - ZASADY OGÓLNE 1. Pojęcie kwalifikowalności projektów 1.1. Projekt jest kwalifikowalny, jeŝeli spełnia następujące warunki ogólne: - jest zgodny z horyzontalnymi politykami Wspólnoty, w tym w szczególności z politykami w zakresie równego traktowania kobiet i męŝczyzn oraz niedyskryminacji, konkurencji, zamówień publicznych, środowiska oraz społeczeństwa informacyjnego, - jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa krajowego, - jest zgodny z RPO WŁ i U RPO WŁ, - jest zgodny z wymogami EFRR, określonymi w Rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, - przyczynia się do realizacji celów RPO WŁ, - spełnia kryteria wyboru określone dla danego działania, zatwierdzone przez KM RPO WŁ. 1.2. Ocena kwalifikowalności projektu następuje na etapie wyboru projektów do dofinansowania i polega na sprawdzeniu, czy moŝe stanowić on przedmiot wsparcia w ramach RPO WŁ. 1.3. Uznanie danego projektu za kwalifikowalny do wsparcia w ramach RPO WŁ nie oznacza, Ŝe wszystkie wydatki poniesione w trakcie realizacji projektu będą uznane za kwalifikowalne. 2. Zasięg geograficzny kwalifikowalności 2.1. Zgodnie z art. 5, ust 1. Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 jako generalną zasadę przyjmuje się, iŝ projekt współfinansowany z funduszy strukturalnych musi być realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem, w ramach którego jest realizowany tj.: w przypadku Regionalnych Programów Operacyjnych - w regionie, którego dotyczy dany program (NUTS II). Oznacza to, iŝ projekt współfinansowany w ramach RPO WŁ musi być realizowany w granicach administracyjnych województwa łódzkiego. 2.2. Odstępstwa od zasady przedstawionej w pkt 2.1. są moŝliwe tylko za zgodą IZ RPO WŁ i tylko w sytuacji, kiedy projekt przynosi znaczące korzyści dla regionu objętego wsparciem. Za zgodę uznaje się w tej sytuacji umieszczenie odpowiedniego postanowienia w Programie Operacyjnym lub akceptację projektu w takim kształcie w umowie o dofinansowaniu. 3. Trwałość projektu 3.1. Zgodnie z art. 57 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 trwałość projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych musi być zachowana przez okres pięciu lat od daty zakończenia projektu. Poprzez datę zakończenia projektu naleŝy rozumieć termin realizacji projektu określony w umowie o dofinansowanie projektu, z uwzględnieniem przepisów art. 88 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. 3.2. W przypadku projektów realizowanych przez MŚP, okres o którym mowa w pkt 3.1. wynosi trzy lata od daty zakończenia projektu określonej w umowie o dofinansowanie. 3.3. Pojęcie trwałości projektu rozumiane jest jako niepoddanie projektu tzw. znaczącej modyfikacji tj.: a) modyfikacji mającej wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub powodującej uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny; oraz b) wynikającej ze zmiany własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej. 3.4. Znacząca modyfikacja oznacza jednoczesne spełnienie co najmniej jednego z warunków wymienionych w pkt 3.3 w lit. a i co najmniej jednego z warunków wymienionych w lit. b., a ponadto pomiędzy tymi warunkami musi zachodzić związek przyczynowo - skutkowy (tzn. lit. b to przyczyna, a lit. a skutek). 3.5. PowyŜsze uregulowania dotyczą projektów infrastrukturalnych oraz projektów, w których dokonywany jest zakup sprzętu lub wyposaŝenia. 3.6. Wydatki poniesione na rzecz projektu, który zostanie poddany znaczącym modyfikacjom zostaną objęte procedurą odzyskiwania zgodnie z art. 98 102 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 6

4. Pojęcie kwalifikowalności wydatków 4.1. Wydatek kwalifikowalny to wydatek spełniający warunki umoŝliwiające jego całkowite lub częściowe pokrycie środkami przeznaczonymi na realizację RPO WŁ, pochodzącymi z budŝetu Unii Europejskiej i z publicznych źródeł krajowych. 4.2. Wydatkiem kwalifikowalnym jest wydatek spełniający łącznie następujące warunki: - został poniesiony w okresie kwalifikowalności, - jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa wspólnotowego oraz prawa krajowego, - jest zgodny z postanowieniami RPO WŁ oraz U RPO WŁ, - jest zgodny z kategoriami wydatków wynikającymi z wniosku o dofinansowanie projektu, - jest niezbędny do realizacji projektu i został poniesiony w związku z realizacją projektu, - został dokonany w sposób oszczędny, tzn. w oparciu o zasadę dąŝenia do uzyskania załoŝonych efektów przy jak najniŝszej kwocie wydatku, - został naleŝycie udokumentowany, - nie podlega wyłączeniom określonym w niniejszych Zasadach. 4.3. Wydatek będzie uznany za kwalifikowalny, jeśli spełnia wszystkie dotyczące go warunki określone w niniejszych Zasadach. 4.4. W przypadku, gdy pokrycie wydatku środkami przeznaczonymi na realizację RPO WŁ stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) lub pomoc de minimis, wydatek będzie uznany za kwalifikowalny, jeśli spełnia równocześnie: - wszystkie dotyczące go warunki określone w niniejszych Zasadach, oraz - wszystkie dotyczące go warunki określone w programie pomocowym, tj. w akcie prawa polskiego stanowiącym podstawę prawną udzielenia pomocy. 4.5. Przy realizacji projektów, w których występuje pomoc publiczna naleŝy wziąć pod uwagę w szczególności następujące kwestie: a) w przypadku działań objętych wyłączeniem blokowym bądź programem pomocowym zatwierdzonym przez Komisję Europejską, obowiązują ramy czasowe kwalifikowalności wydatków w nim określone, b) niespełnienie kryteriów narzuconych regułami programu pomocy publicznej skutkować będzie odmową przyjęcia projektu do dofinansowania lub odmową uznania wydatków za kwalifikowane z zastrzeŝeniem sytuacji gdy IZ RPO WŁ/ IP II w zw. z art. 21 ust. 4 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, podejmie decyzję o indywidualnej notyfikacji środka pomocowego. 5. Podmiot ponoszący wydatki 5.1. Co do zasady, wydatkiem kwalifikowalnym jest wydatek poniesiony przez Beneficjenta, tj. podmiot z którym Instytucja Zarządzająca RPO WŁ / Instytucja Pośrednicząca II stopnia zawarła umowę o dofinansowanie projektu w ramach RPO WŁ. Wyjątki od tej zasady określa pkt 5.2. Przez wydatek poniesiony przez Beneficjenta uwaŝa się takŝe wydatek poniesiony przez jego jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które zaangaŝowane są w realizację projektu. 5.2. W przypadku projektów realizowanych w ramach partnerstwa wydatkiem kwalifikowalnym jest wydatek poniesiony przez dowolnego uczestnika partnerstwa. Przez partnerstwo rozumie się grupę podmiotów utworzoną w celu wspólnej realizacji projektu w drodze umowy między tymi podmiotami. Umowa pomiędzy partnerami musi zawierać opis wzajemnych relacji między partnerami, w tym w szczególności opis zasad w zakresie dokonywania płatności i rozliczeń oraz wskazywać partnera wiodącego. Szczegółowe informacje dotyczące realizacji projektów partnerskich określa art. 28a ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. 6. Uznanie wydatku za poniesiony 6.1. Co do zasady wydatek uznaje się za poniesiony, jeŝeli nastąpił faktyczny przepływ środków pienięŝnych od beneficjenta lub innego podmiotu upowaŝnionego do ponoszenia wydatków kwalifikowalnych do innego podmiotu, tj. doszło do wydatku w znaczeniu kasowym (miał miejsce rozchód środków pienięŝnych z kasy lub rachunku bankowego Beneficjenta lub innego podmiotu upowaŝnionego do ponoszenia wydatków kwalifikowalnych). Wyjątki od tej zasady określają pkt 6.2. 6.6. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 7

6.2. Wydatek kwalifikowalny polegający na amortyzacji środka trwałego lub wartości niematerialnej uwaŝa się za poniesiony, jeśli został dokonany odpis amortyzacyjny. 6.3. Wydatek kwalifikowalny polegający na udzieleniu poręczenia uwaŝa się za poniesiony, jeśli została zawarta skuteczna umowa o udzielenie poręczenia (niezaleŝnie od tego, czy w wyniku wykonywania tej umowy nastąpiła wypłata kwoty poręczanej). 6.4. Wydatek kwalifikowalny polegający na wniesieniu wkładu niepienięŝnego uwaŝa się za poniesiony, jeśli wkład został faktycznie wniesiony. 6.5. W przypadku jeśli umowa między podmiotem ponoszącym wydatek a podmiotem wykonującym na jego rzecz roboty budowlane przewiduje ustanowienie zabezpieczenia w formie tzw. kwoty zatrzymanej, naliczenie kwoty zatrzymanej uwaŝa się za poniesienie wydatku kwalifikowalnego. 6.6. Wydatek dokonany w drodze kompensaty naleŝności od określonego podmiotu i zobowiązań wobec tego podmiotu uwaŝa się za poniesiony, jeśli podmiot ten uznał kompensatę. 7. Termin poniesienia wydatku 7.1. W ramach RPO WŁ kwalifikowalne są wydatki poniesione nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r. oraz nie później niŝ 31 grudnia 2015 r. Data końca okresu kwalifikowalności została ustalona na potrzeby dokonania zamknięcia pomocy w ramach RPO WŁ i końcowego rozliczenia z Komisją Europejską. 7.2. Terminy poniesienia wydatków kwalifikowalnych w ramach danego projektu określa umowa o dofinansowanie, przy czym początkową datą kwalifikowania wydatków moŝe być 1 stycznia 2007 r., równieŝ w przypadku, gdy umowa o dofinansowanie została zawarta w późniejszym terminie. 7.3. Końcowa data kwalifikowalności zapisana w umowie o dofinansowanie projektu moŝe zostać zmieniona tylko w uzasadnionym przypadku, na pisemny wniosek Beneficjenta, za zgodą instytucji stanowiącej stronę umowy o dofinansowanie, w formie aneksu do umowy o dofinansowanie podpisanego z Beneficjentem. Końcowa data kwalifikowalności wydatków dla projektu nie powinna wykraczać poza datę 30 czerwca 2015 r. 7.4. W zakresie projektów, których wsparcie nosi znamiona pomocy publicznej, rozpoczęcie okresu kwalifikowalności wydatków zostaje określone zgodnie z unormowaniem odpowiedniego rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego odnośnie udzielenia pomocy publicznej, wydanego na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. W przypadku braku określenia w rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego terminu rozpoczęcia kwalifikowalności moment ten określa się na dzień złoŝenia przez Beneficjenta wniosku o dofinansowanie projektu pod warunkiem pozytywnej decyzji IZ RPO WŁ o zakwalifikowaniu projektu do dofinansowania. W przypadku projektów objętych pomocą de minimis, do rozpoczęcia okresu kwalifikowalności wydatków mają zastosowanie przepisy ogólne. 7.5. Za datę poniesienia wydatku przyjmuje się: a) w przypadku wydatków pienięŝnych: - dokonanych przelewem lub obciąŝeniową kartą płatniczą - datę obciąŝenia rachunku bankowego podmiotu ponoszącego wydatek, - dokonanych kartą kredytową lub podobnym instrumentem płatniczym o odroczonej płatności - datę transakcji skutkującej obciąŝeniem rachunku karty kredytowej lub podobnego instrumentu, - dokonanych gotówką datę faktycznego dokonania płatności, b) w przypadku amortyzacji datę dokonania odpisu amortyzacyjnego, jednak nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r., c) w przypadku poręczenia datę wejścia w Ŝycie umowy o udzieleniu poręczenia, jednak nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r., d) w przypadku wkładu rzeczowego datę faktycznego wniesienia wkładu, jednak nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r., e) w przypadku kwoty zatrzymanej datę dokonania pozostałej (tzn. niezatrzymanej) części płatności, ustaloną zgodnie z lit. a., jednak nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r., f) w przypadku kompensaty datę uznania kompensaty przez drugą stronę, jednak nie wcześniej niŝ 1 stycznia 2007 r. 7.6. W ramach RPO WŁ istnieje moŝliwość finansowania projektów częściowo lub całkowicie zrealizowanych (z zastrzeŝeniem zasad dotyczących projektów, których wsparcie stanowi pomoc publiczną), jednak w takim przypadku Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 8

za kwalifikowalne będą mogły być uznane jedynie wydatki poniesione w okresie kwalifikowalności wydatków w ramach RPO WŁ. Projekty takie będą musiały spełniać wszystkie zasady dotyczące m.in. pomocy publicznej, ochrony środowiska, zamówień publicznych, zgodności z RPO WŁ oraz kryteria wyboru projektów zatwierdzone przez Komitet Monitorujący RPO WŁ. 8. Ogólne warunki uznania wydatku za kwalifikowalny 8.1. Warunkiem uznania wydatków za kwalifikowalne jest wskazanie tych wydatków we wniosku o dofinansowanie projektu będącym załącznikiem do umowy o dofinansowanie projektu. 8.2. Wydatek musi być niezbędny dla realizacji projektu. 8.3. Wydatek musi być dokonany zgodnie z obowiązującym prawem, w szczególności: - wydatek poniesiony przez podmiot zobowiązany do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych musi być dokonany zgodnie z tą ustawą, - wydatek poniesiony przez przedsiębiorcę musi być dokonany zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. 8.4. Wydatek musi być dokonany zgodnie z umową o dofinansowanie projektu. 8.5. Wydatek powinien być dokonany w sposób oszczędny, tzn. w oparciu o zasadę dąŝenia do uzyskania załoŝonych efektów przy jak najniŝszej kwocie wydatku. Zasadę tę uznaje się za spełnioną w szczególności wówczas, gdy wydatek był dokonany w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych. Jeśli wydatek był dokonany w innym trybie, to cięŝar udowodnienia zachowania tej zasady spoczywa na podmiocie ponoszącym wydatek. 8.6. Wydatek musi być naleŝycie udokumentowany. Dowodem poniesienia wydatku jest faktura lub inny dokument księgowy o równowaŝnej wartości dowodowej wraz z dowodami zapłaty. W przypadku płatności gotówkowej, jeśli IZ RPO WŁ nie określi inaczej, wystarczającym dowodem jest faktura lub inny dokument księgowy o równowaŝnej wartości dowodowej z adnotacją zapłacono gotówką opatrzona podpisem upowaŝnionej osoby (wystawcy/sprzedawcy). W przypadkach, gdy potwierdzenie poniesienia wydatków ww. dokumentami nie jest moŝliwe, dowodem poniesienia wydatku jest inny dokument (dokumenty) określony przez IZ RPO WŁ. 9. Projekty generujące dochód 9.1. Sposób określenia, czy projekt spełnia kryteria projektu generującego dochód oraz stosowny kurs wymiany euro na złote wskazany został w Wytycznych w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód 9.2. Wydatki kwalifikowalne poniesione w związku z realizacją projektu generującego dochód nie mogą przekroczyć bieŝącej wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieŝącą wartość dochodu netto z inwestycji w okresie referencyjnym. 9.3. W przypadku, gdy nie wszystkie koszty inwestycji kwalifikują się do współfinansowania, dochód zostaje przyporządkowany proporcjonalnie do kwalifikowanych i niekwalifikowanych części kosztu inwestycji. 9.4. Kalkulacja oczekiwanego dochodu netto z inwestycji dokonywana jest w studium wykonalności lub biznes planie przed złoŝeniem wniosku o dofinansowanie projektu. 9.5. Projektami, w odniesieniu do których stosuje się unormowania związane z generowaniem dochodu (tj. w szczególności art. 55 ust. 1-4 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006) są projekty: niepodlegające zasadom pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE oraz pomocy de minimis; dla których wsparcie nie jest związane z instrumentami inŝynierii finansowej w rozumieniu art. 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz Sekcji 8 Rozporządzenia Komisji ( WE) nr 1828/2006; których całkowity koszt przekracza 1 mln euro (zgodnie z Wytycznymi w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód w celu ustalenia, czy całkowity koszt 1 danego projektu przekracza powyŝszy próg, naleŝy zastosować kurs wymiany EUR/PLN, stanowiący średnią miesięcznych obrachunkowych kursów stosowanych przez Komisję Europejską z ostatnich sześciu miesięcy poprzedzających miesiąc złoŝenia wniosku o dofinansowanie). 9.6. W przypadku projektów polegających na przygotowaniu terenów pod inwestycję, których beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego, podatek od nieruchomości i inne podatki lokalne płacone przez inwestorów (po nabyciu 1 Pojęcie całkowitego kosztu projektu : zgodnie z Wytycznymi w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 9

terenów inwestycyjnych) nie stanowią przychodów w rozumieniu art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 i nie będą uwzględniane przy obliczaniu wskaźnika luki finansowej. 10. Kary umowne 10.1. Kara umowna zapłacona na podstawie postanowień umownych beneficjentowi (Zamawiającemu) przez Wykonawcę w związku z realizacją projektu, powinna być traktowana jako incydentalny dochód, zmniejszający kwotę poniesionych wydatków kwalifikowanych, które mogą być zadeklarowane do refundacji we wniosku o płatność. 10.2. Od wydatków kwalifikowanych zostaje odjęta róŝnica pomiędzy karą umowną zapłaconą beneficjentowi przez Wykonawcę a dodatkowymi, odpowiednio udokumentowanymi wydatkami poniesionymi przez beneficjenta w związku z niewywiązaniem się przez Wykonawcę z postanowień umownych. 11. Zakaz podwójnego finansowania 11.1. Podwójne finansowanie oznacza niedozwolone zrefundowanie całkowite lub częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych wspólnotowych lub krajowych. 11.2. Podwójnym finansowaniem jest w szczególności: - zrefundowanie tego samego wydatku w ramach dwóch róŝnych projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych, - zrefundowanie kosztów podatku VAT ze środków funduszy strukturalnych, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budŝetu państwa w oparciu o ustawę o VAT, - zakupienie środka trwałego z udziałem środków dotacji krajowej, a następnie zrefundowanie kosztów amortyzacji tego środka trwałego w ramach funduszy strukturalnych, - zrefundowanie ze środków funduszy strukturalnych wydatku poniesionego na środek trwały, który był współfinansowany ze środków krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 7 lat poprzedzających złoŝenie przez beneficjenta wniosku o dofinansowanie projektu. 12. Wydatki niekwalifikowalne 12.1. Za niekwalifikowalne uznaje się, w szczególności następujące kategorie wydatków: - odsetki od zadłuŝenia, koszty kredytu, - koszty prowizji pobieranych w ramach operacji wymiany walut oraz ujemne róŝnice kursowe ponoszone w ramach wdraŝania projektu wyliczone zgodnie z ustawa o rachunkowości, - koszty prowizji w ramach zobowiązań finansowych, - wydatek poniesiony na zakup środka trwałego, który był współfinansowany ze środków krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 7 lat poprzedzających złoŝenie wniosku o dofinansowanie projektu, - zakup gruntów za kwotę przekraczającą 10 % całkowitych wydatków kwalifikowalnych w ramach danego projektu, - podatek VAT, który moŝe zostać odzyskany w oparciu o ustawę o VAT, - pokrycie kosztów kar i grzywien, a takŝe kosztów postępowań sądowych oraz kosztów realizacji ewentualnych orzeczeń wydanych przez sąd, - pokrycie kosztów związanych z umową leasingu, a w szczególności: podatku, marŝy finansującego, odsetek od refinansowania kosztów, kosztów ogólnych, opłat ubezpieczeniowych, - wypełnienie formularza wniosku o dofinansowanie projektu, - koszty przeprowadzenia audytu projektu, - koszty nieodpłatnej pracy wykonywanej przez wolontariuszy. 12.2. Do współfinansowania nie kwalifikują się takŝe wydatki wyłączone przez IZ RPO WŁ poprzez odpowiednie zapisy niniejszych Zasad. 12.3. Za niekwalifikowalne będą uznane wydatki poniesione z naruszeniem prawa lub poniesione na podstawie umowy, która została zawarta z naruszeniem prawa. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 10

12.4. Wydatki związane z odzyskiwaniem kwot nienaleŝnie wypłaconych mogą zostać uznane za wydatki kwalifikowalne, o ile zostały poniesione po uprzedniej akceptacji IZ RPO WŁ. 12.5. Wydatki niekwalifikowalne związane z realizacją projektu ponosi beneficjent. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 11

CZĘŚĆ DRUGA - WARUNKI UZNANIA ZA KWALIFIKOWALNE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW WYDATKÓW A. Wydatki związane z przygotowaniem projektu 13. Wydatki na przygotowanie projektu 13.1. Wydatki na zakup usług dotyczących opracowania dokumentacji związanej z przygotowaniem projektu mogą zostać uznane za kwalifikowalne, jeśli dokumentacja taka jest wymagana przez prawo krajowe bądź wspólnotowe albo przez Instytucję Zarządzającą RPO WŁ. Dotyczy to w szczególności wydatków na: - przeprowadzenie prac studialnych, ekspertyz, prac geodezyjnych; badania geologiczne i archeologiczne, - przygotowanie dokumentacji projektowej m.in.: koncepcji budowlanej, projektu budowlanego wraz z kosztami / wydatkami poniesionymi w związku z uzyskaniem pozwolenia na budowę, projektu architektonicznego i wykonawczego, studium wykonalności / biznes planu, dokumentacji dotyczącej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz na obszar Natura 2000, programu funkcjonalno - uŝytkowego, kosztorysu ofertowego, inwestorskiego, map lub szkiców lokalnych sytuujących projekt, innej niezbędnej dokumentacji technicznej lub finansowej, - plan rozwoju lokalnego. 13.2. Za wydatki kwalifikowalne mogą być takŝe uznane wydatki na uzyskanie wymaganych prawem opinii, uzgodnień, pozwoleń (innych niŝ pozwolenia na budowę) oraz innych dokumentów, niezbędnych do realizacji inwestycji. 13.3. W przypadku zastosowania w projekcie trybów określonych w ustawie Prawo zamówień publicznych, za wydatek kwalifikowalny uznaje się wydatki poniesione na przygotowanie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym na publikację ogłoszeń o zamówieniu publicznym. 13.4. Wydatki poniesione na przygotowanie Projektu będą kwalifikowalne do wysokości 3,5% wydatków kwalifikowalnych. 13.5. Limit określony w pkt 13.4. nie ma zastosowania do wydatków na przygotowanie Projektów dotyczących zabytków. B. Wydatki związane bezpośrednio z realizacją projektu 14. Nabycie nieruchomości 14.1. Wydatek na nabycie nieruchomości moŝe być uznany za kwalifikowalny jeśli pomiędzy zakupem tej nieruchomości a celami projektu istnieje bezpośredni związek i nieruchomość jest niezbędna do realizacji projektu i wykorzystywana jest tylko do celów realizacji projektu zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie o dofinansowanie. 14.2. Wydatek na nabycie nieruchomości obejmuje: - cenę nabycia nieruchomości lub kwotę odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, - wydatek na tymczasową dzierŝawę nieruchomości w przypadku jej wywłaszczenia, - kwotę odszkodowania z tytułu ustanowienia obszaru ograniczonego uŝytkowania obejmującego nieruchomość, - wydatek na sporządzenie niezbędnych map, - wydatek na wycenę rzeczoznawcy, - wydatek na opłatę notarialną. 14.3. Podstawą uznania wydatków, związanych z nabyciem nieruchomości, za kwalifikowalne jest przedstawienie operatu szacunkowego. JeŜeli cena nabycia nieruchomości jest wyŝsza niŝ jej wartość rynkowa, potwierdzona operatem szacunkowym sporządzonym przez uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, to róŝnicy między ceną nabycia a wartością rynkową nie uwzględnia się w wydatkach kwalifikowalnych. 14.4. JeŜeli tylko część nabywanej nieruchomości jest niezbędna na cele realizacji projektu, to za wydatek kwalifikowalny moŝe być uznana odpowiednia część ceny nabycia nieruchomości. 14.5. Wydatki na nabycie nieruchomości niezabudowanej (gruntu) lub na nabycie nieruchomości zabudowanej z zamiarem wyburzenia stojących na niej budynków mogą być uznane za kwalifikowalne do wysokości 10 % wydatków kwalifikowalnych projektu. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 12

14.6. W przypadku zakupu nieruchomości z zamiarem wyburzenia stojących na niej budynków operat, o którym mowa w pkt 14.3. powinien wyszczególniać wartość gruntu i wartość budynków. W tym przypadku wartości budynków nie uwzględnia się w wydatkach kwalifikowalnych, natomiast mogą zostać uznane za kwalifikowalne wydatki na wyburzenie budynków, o ile spełniają pozostałe warunki określone w niniejszych Zasadach. 14.7. Wydatek na nabycie nieruchomości zabudowanej moŝe być uznany za kwalifikowalny, pod warunkiem, Ŝe w okresie 7 lat poprzedzających złoŝenie wniosku o dofinansowanie nieruchomość ta nie została zakupiona z wykorzystaniem środków publicznych krajowych lub pochodzących z funduszy Unii Europejskiej. 14.8. Opłata za wyłączenie gruntu z produkcji rolnej lub leśnej moŝe być uznana za wydatek kwalifikowalny w takim zakresie, w jakim wyłączenie jest niezbędne dla realizacji projektu. 15. Zakup środków trwałych 15.1. Na potrzeby nieniejszych Zasad przez środek trwały rozumie się rzeczowe aktywa trwałe, o których mowa w ustawie o rachunkowości. 15.2. Wydatek na zakup środków trwałych, które będą na stałe zainstalowane w ramach projektu moŝe być uznany za kwalifikowalny, jeśli środki te w całym okresie od jego zakupu do zakończenia okresu trwałości projektu: - będą słuŝyły do realizacji projektu, oraz - będą włączone do rejestru środków trwałych Beneficjenta, a wydatek będzie traktowany jako wydatek inwestycyjny zgodnie z zasadami rachunkowości. 15.3. Wydatki na zakup ruchomych środków trwałych, stanowiących część wydatków inwestycyjnych mogą być uznane za kwalifikowalne po spełnieniu następujących warunków: - są niezbędne dla realizacji projektu bądź dla poprawnego funkcjonowania infrastruktury wytworzonej w wyniku realizacji projektu, - będą wykorzystywane tylko dla celów związanych z danym projektem, w ramach którego zostaną zakupione, - zostaną włączone w rejestr środków trwałych Beneficjenta oraz wydatek ten będzie traktowany jako wydatek inwestycyjny zgodnie z zasadami rachunkowości. 15.4. Wydatek na zakup uŝywanego środka trwałego moŝe być uznany za kwalifikowalny, pod warunkiem, Ŝe: - w okresie 7 lat poprzedzających złoŝenie wniosku o dofinansowanie środek trwały nie został zakupiony z wykorzystaniem środków publicznych krajowych lub pochodzących z funduszy Unii Europejskiej, - cena środka trwałego nie przekracza wartości rynkowej, określonej na dzień zakupu i jest niŝsza od ceny podobnego, ale nowego środka trwałego, - środek trwały posiada właściwości techniczne niezbędne do realizacji przedsięwzięcia objętego dofinansowaniem oraz spełnia obowiązujące normy i standardy. 15.5. Podstawą uznania wydatku na zakup uŝywanego środka trwałego za kwalifikowalny jest wycena niezaleŝnego rzeczoznawcy. JeŜeli cena nabycia uŝywanego środka trwałego będzie wyŝsza, niŝ jego wartość rynkowa ustalona przez niezaleŝnego rzeczoznawcę, róŝnicy między ceną nabycia a wartością rynkową nie uwaŝa się za wydatek kwalifikowalny. 15.6. Wydatki na zakup środków trwałych, które nie będą na stałe zainstalowane w projekcie, a które będą zakupione w celu realizacji projektu (na czas jego realizacji) kwalifikują się do współfinansowania w wysokości odpowiadającej odpisom amortyzacyjnym w okresie, w którym środek trwały będzie wykorzystywany do realizacji projektu. 15.7. Wydatek na instalację i uruchomienie środka trwałego moŝe być uznany za wydatek kwalifikowalny, o ile w ramach tego samego projektu kwalifikowalny jest wydatek na nabycie (zakup lub leasing) tego środka trwałego. 16. Zakup wartości niematerialnych i prawnych 16.1. Wydatek na zakup wartości niematerialnej i prawnej moŝe zostać uznany za wydatek kwalifikowalny, jeśli wartość ta spełnia następujące warunki: - zostanie nabyta od strony trzeciej na warunkach rynkowych, - zostanie ujęta w aktywach nabywcy, - podlega amortyzacji zgodnie z przepisami o rachunkowości. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 13

17. Amortyzacja 17.1. Koszt amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych moŝe być uznany za wydatek kwalifikowalny, jeśli: - odpisy amortyzacyjne dotyczą aktywów, które są niezbędne do prawidłowej realizacji projektu i bezpośrednio wykorzystywane do jego wdraŝania, - odpisy amortyzacyjne odnoszą się wyłącznie do okresu realizacji projektu i są dokonywane w oparciu o obowiązujące zasady wynikające z ustawy o rachunkowości, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, - w przypadku środków trwałych, wydatki na ich nabycie nie zostały zgłoszone jako wydatki kwalifikowalne, a środek trwały w ciągu 7 lat poprzedzających datę złoŝenia wniosku o udzielenie dofinansowania nie był współfinansowany ze środków krajowych lub wspólnotowych. 17.2. W przypadku, gdy zakupiony środek trwały wykorzystywany jest takŝe w innych celach niŝ realizacja projektu, kwalifikowalna jest tylko ta część odpisu amortyzacyjnego, która odpowiada proporcji wykorzystania środka trwałego w celu realizacji projektu. 18. Roboty budowlane 18.1. Wydatki na przebudowę urządzeń obcych mogą być uznane za kwalifikowalne jeśli konieczność ich przebudowy wynika z projektu budowlanego. 18.2. Wydatki związane z uzyskaniem prawa dostępu do terenu budowy mogą być uznane za kwalifikowalne jeśli nie jest moŝliwy swobodny dostęp do terenu budowy z drogi publicznej. 18.3. Wydatki na prace budowlane (w tym takŝe na zakup materiałów budowlanych) związane z budynkami, budowlami lub innymi obiektami budowlanymi, w szczególności na: - przygotowanie terenu pod budowę, - prace rozbiórkowe, - prace geodezyjne, - prace ziemne, - prace instalacyjne, - prace budowlano-montaŝowe, - prace budowlane, - prace remontowe, - prace modernizacyjne, - prace konserwacyjne, - prace wykończeniowe, mogą być uznane za kwalifikowalne, jeŝeli są niezbędne do realizacji projektu. 19. Rezerwa na nieprzewidziane wydatki 19.1. Przez rezerwę na nieprzewidziane wydatki rozumie się środki przeznaczone na pokrycie kosztów działań niemoŝliwych do przewidzenia na etapie przygotowania projektu, zleconych i wykonanych zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych i postanowieniami umowy zawartej pomiędzy Zamawiającym a Wykonawcą, które mogą okazać się niezbędne do prawidłowej realizacji projektu, w trakcie jego trwania. 19.2. Rezerwa na nieprzewidziane wydatki jest kwalifikowana do wysokości 5% łącznych kosztów inwestycji, pod warunkiem ujęcia jej we wniosku o dofinansowanie projektu jako odrębnej kategorii kosztów. 20. Najem nieruchomości lub ich części 20.1. Wydatek na najem nieruchomości lub jej części moŝe być uznany za wydatek kwalifikowalny pod warunkiem, Ŝe wynajmowana nieruchomość (część nieruchomości) jest wykorzystywana wyłącznie na cele projektu i Beneficjent zagwarantuje, iŝ umowa najmu będzie zawarta na okres niezbędny dla realizacji projektu. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 14

21. Wydatki na instrumenty inŝynierii finansowej 21.1. Do współfinansowania kwalifikują się wydatki dotyczące wsparcia następujących instrumentów inŝynierii finansowej: a) funduszy kapitału podwyŝszonego ryzyka, b) funduszy gwarancyjnych/poręczeniowych, c) funduszy poŝyczkowych 21.2. Projekty dotyczące wsparcia instrumentów inŝynierii finansowej mogą dotyczyć ustanowienia funduszy powierniczych w celu inwestowania w kilka funduszy kapitału podwyŝszonego ryzyka, funduszy gwarancyjnych i funduszy poŝyczkowych. 22. Wkład niepienięŝny 22.1. Wkład niepienięŝny polega na wniesieniu przez beneficjenta publicznego lub prywatnego na rzecz projektu nieruchomości (gruntowej niezabudowanej lub zabudowanej do wysokości 10% wydatków kwalifikowalnych), urządzeń, materiałów (surowców), ekspertyz (badań lub pracy wysoko kwalifikowalnej). 22.2. Wkład niepienięŝny moŝe zostać uznany za wydatek kwalifikowalny pod następującymi warunkami: - wartość wkładu niepienięŝnego moŝe zostać w niezaleŝny sposób wyceniona oraz - jeśli zaistnieje taka konieczność zweryfikowana, - w przypadku wniesienia wkładu niepienięŝnego w postaci gruntu lub nieruchomości zabudowanej, dodatkowo zastosowanie mają zasady określone w pkt 14. 22.3. W przypadku wniesienia przez Beneficjenta wkładu niepienięŝnego do projektu, współfinansowanie ze środków RPO WŁ nie moŝe przekroczyć wartości całkowitych wydatków kwalifikowalnych pomniejszonych o wartość wkładu niepienięŝnego. 23. Podatek VAT i inne obciąŝenia publicznoprawne 23.1. Podatek VAT zapłacony w związku z dokonaniem wydatku kwalifikowalnego jest kwalifikowalny tylko wówczas, gdy został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez beneficjenta i w myśl przepisów ustawy o VAT nie moŝe zostać odzyskany, tzn. beneficjentowi nie przysługuje prawo (beneficjent nie ma prawnych moŝliwości) do obniŝenia kwoty podatku naleŝnego o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się o zwrot VAT. 23.2. Posiadanie wyŝej wymienionego prawa (potencjalnej prawnej moŝliwości) wyklucza uznanie wydatku za kwalifikowalny, nawet jeśli faktycznie zwrot nie nastąpił np. ze względu na nie podjęcie przez Beneficjenta czynności zmierzających do realizacji tego prawa. 23.3. Jeśli podatek VAT zapłacony w związku z dokonaniem wydatku kwalifikowalnego moŝe być częściowo odzyskany, to kwalifikowalna jest ta część podatku VAT, która nie moŝe zostać odzyskana. Z sytuacją taką mamy do czynienia w przypadku, gdy Beneficjent dokonuje zarówno czynności zwolnionych, jak i czynności opodatkowanych VAT. Powinien on wówczas przyporządkować naliczony VAT odnośnie dokonywanych przez siebie czynności do trzech grup: - naliczonego VAT wynikającego z wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego - podatek ten w całości podlega odliczeniu (a więc nie moŝe być wydatkiem kwalifikowalnym), - naliczonego VAT wynikającego z wykonywania czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego - podatek ten w całości nie podlega odliczeniu (a więc moŝe być uznany za wydatek kwalifikowalny), - naliczonego VAT związanego zarówno z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jak równieŝ z czynnościami, w związku z którymi prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje w tym przypadku Beneficjent powinien: albo wyodrębnić część kwoty podatku naliczonego, która moŝe podlegać odliczeniu, jeŝeli jest to moŝliwe albo, jeŝeli takie wyodrębnienie nie jest moŝliwe, określić kwotę podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu stosując zasady, o których mowa w art. 90 ustawy o VAT. 23.4. Inne obciąŝenia publicznoprawne mogą zostać uznane za wydatki kwalifikowalne, jeśli: zostały ostatecznie poniesione, oraz zostały spełnione pozostałe warunki określone w niniejszych Zasadach. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 15

C. Wydatki związane z zarządzaniem projektem i jego obsługą Wydatki bezpośrednie związane z zarządzaniem projektem i jego obsługą, nie mogą przekroczyć łącznie 5% wydatków kwalifikowalnych, łącznie miesięcznie nie więcej niŝ 20 tys. PLN. 2 Kwota ta jest traktowana jako średnia miesięczna z całego okresu realizacji projektu, który liczony jest od dnia złoŝenia wniosku o dofinansowanie projektu do dnia rzeczowego zakończenia projektu. 24. Wynagrodzenia koszty osobowe 3 24.1. Wydatek na wynagrodzenie moŝe zostać uznany za wydatek kwalifikowalny w przypadku pracownika bezpośrednio zatrudnionego przy realizacji projektu (zarówno w przypadku nowych pracowników zatrudnionych przez Beneficjenta na potrzeby realizacji projektu, jak i w przypadku pisemnego oddelegowania wcześniej zatrudnionych pracowników do realizacji nowych zadań związanych z realizacją projektu), kiedy moŝna wykazać, Ŝe jego udział w realizacji projektu jest niezbędny i w sposób zasadniczy przyczynia się do osiągnięcia zaplanowanych w nim rezultatów. 24.2. Wydatki osobowe mogą stanowić wydatek kwalifikowalny w proporcji w jakiej dany pracownik poświęca swój czas na działania związane z realizacją projektu. 24.3. Wydatki na obciąŝenia publicznoprawne, nakładane na pracodawcę w związku z wypłatą wynagrodzenia uznanego za wydatek kwalifikowalny, stanowią równieŝ wydatki kwalifikowalne. 24.4. Podstawą uznania kosztów osobowych za kwalifikowalne są: a) przedłoŝenie umowy o pracę lub opisu stanowiska określającego obowiązki i wymiar etatu pracownika, b) do wniosku o płatność naleŝy załączyć listę obecności (wystarczające w przypadku zatrudnienia w pełnym wymiarze) oraz dodatkowo karty czasu pracy (w przypadku personelu zatrudnionego w niepełnym wymiarze godzin), listę płac, potwierdzenie dokonania przelewu z konta lub potwierdzenie wypływu gotówki z kasy. 25. Koszty ogólne 4 25.1. Przez koszty ogólne naleŝy rozumieć koszty, które nie mogą zostać bezpośrednio przyporządkowane do konkretnego produktu lub usługi. Do kategorii kosztów ogólnych naleŝą m.in. opłaty czynszowe, koszty administracyjne, opłaty za energię, ogrzewanie. 25.2. Koszty ogólne mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli łącznie zostaną spełnione następujące warunki: a) kalkulacja tych kosztów jest oparta na rzeczywistych kosztach związanych z realizacją danego projektu lub rzeczywistych kosztach projektu tego samego typu, b) koszty te zostały wyodrębnione jako odpowiednia proporcja kosztów związanych bezpośrednio z realizacją projektu, zgodnie z naleŝycie uzasadnioną, rzetelną i bezstronną metodologią, c) kalkulacja opłat, o których mowa w pkt 25.1 powinna być naleŝycie udokumentowana i okresowo weryfikowana. 26. Wydatki związane z wdraŝaniem projektu 26.1. W przypadku, gdy beneficjent powierza zarządzanie projektem podmiotowi zewnętrznemu (menadŝer projektu) wydatek z tym związany moŝe zostać uznany za kwalifikowalny. 26.2. Wydatki związane z zatrudnieniem (zleceniem usługi) menadŝera projektu mogą zostać uznane za kwalifikowalne pod następującymi warunkami: - zakres obowiązków jest nierozerwalnie związany z koordynacją prac niezbędnych do realizacji projektu, - wraz z wnioskiem o płatność zostanie przedłoŝona umowa lub opis stanowiska określającego obowiązki i wymiar czasu pracy na w/w stanowisku. 26.3. Umowa dotycząca zarządzania projektem powinna zostać zawarta zgodnie z zasadami dotyczącymi udzielania zamówień publicznych. 26.4. W przypadku, gdy beneficjent dokonał podziału obowiązków związanych z zarządzaniem projektem pomiędzy własnych pracowników, a menadŝera projektu, obowiązki te nie mogą się pokrywać. 2 w przypadku realizacji projektów dotyczących zabytków wydatki bezpośrednie związane z zarządzaniem projektem i jego obsługą, nie mogą przekroczyć łącznie 5% wydatków kwalifikowalnych, łącznie miesięcznie nie więcej niŝ 50 tys. PLN. 3 dla typów projektów o charakterze nieinwestycyjnym, szkoleniowym, doradczym, etc. 4 dla typów projektów o charakterze nieinwestycyjnym, szkoleniowym, doradczym, etc. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 16

26.5. Wydatki na zakup środków trwałych słuŝących do zarządzania projektem nie są kwalifikowalne, z zastrzeŝeniem zasad wynikających z pkt 17. 26.6. Za kwalifikowalne mogą być uznane wydatki na analizy, opinie, ekspertyzy, usługi księgowe, porady prawne, doradztwo ekspertów finansowych i technicznych niezbędne do realizacji projektu, związane z merytoryczną obsługą projektu. 27. Wydatki związane z nadzorem nad robotami budowlanymi 27.1. Wydatki związane z zapewnieniem odpowiedniego, zgodnego z prawem, nadzoru nad prowadzonymi robotami budowlanymi (w tym m.in. nadzoru konserwatorskiego i nadzoru autorskiego) mogą być uznane za kwalifikowalne w przypadku, gdy zawierany jest odrębny kontrakt na nadzór nad robotami budowlanymi. 27.2. Inspektor nadzoru powinien samodzielnie zapewniać sprzęt i wyposaŝenie, niezbędne do wykonywania zadań inspektora nadzoru. Wydatki związane z zapewnieniem lub utrzymaniem sprzętu i wyposaŝenia powinny zostać ujęte w wynagrodzeniu inspektora nadzoru. 28. Wydatki na usługi finansowe i zabezpieczenia 28.1. Wydatki na pokrycie opłat związanych z otwarciem i prowadzeniem wyodrębnionego subkonta na rachunku bankowym lub rachunku bankowego na potrzeby projektu kwalifikują się do współfinansowania, jeśli taki obowiązek wynika z umowy o dofinansowanie. 28.2. Wydatki poniesione na instrumenty zabezpieczające realizację umowy o dofinansowanie mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli obowiązek ustanowienia zabezpieczenia wynika z postanowień umowy o dofinansowanie. 29. Wydatki na promocję projektu 29.1. Za kwalifikowalne mogą zostać uznane wydatki na działania słuŝące informacji o projekcie, wymagane przepisami art. 8 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 17

CZĘŚĆ TRZECIA - RODZAJE WYDATKÓW KWALIFIKOWALNYCH W POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁANIACH RPO WŁ OŚ PRIORYTETOWA I INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA DZIAŁANIE I.1. DROGI 1. Wydatki związane z przygotowaniem projektu: - projekt organizacji ruchu na czas budowy. 2. Wydatki związane z realizacją projektu: - przebudowa infrastruktury technicznej kolidującej z inwestycją w tym linii elektroenergetycznej, teletechnicznej, kanalizacji sanitarnej, sieci gazowej, ciepłowniczej, wodociągowej, urządzeń wodnych melioracji, urządzeń podziemnych specjalnego przeznaczenia (maksymalnie do 10% wydatków kwalifikowalnych), - przebudowa torów kolejowych, tramwajowych i przejazdów kolejowych, - zakup środków trwałych, w tym: - zakup sprzętu dla usprawnienia ratownictwa drogowego, - ruchome środki trwałe stanowiące część wydatków inwestycyjnych (np. specjalistyczny sprzęt komputerowy, fotoradary i monitory, wideokamery zamontowane w pojazdach właściwych słuŝb, pojazdy słuŝb specjalnych wykorzystywane wyłącznie w celach związanych z realizacją projektu). - wydatki związane z przystosowaniem infrastruktury drogowej do wymogów ochrony środowiska (np. urządzenia odwadniające w tym osłony i ekrany akustyczne, kanalizacja deszczowa, zbiorniki retencyjne, przepusty, sączki, zbiorniki odparowujące, separatory dla wód opadowych i inne), - prace wykończeniowe, w tym wykonanie umocnienia i zieleni drogowej, - wydatki na budowę kanalizacji teletechnicznej, związanej z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, na odcinku objętym projektem, - wydatki na działania prewencyjne, tylko w celu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, - wydatki na opłaty za usunięcie drzew lub krzewów związane z realizacją projektów mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione przez beneficjenta na rzecz innego podmiotu. W przypadku, gdy organem pobierającym opłatę administracyjną za wycinkę drzew i krzewów jest beneficjent (np. gmina) opłata taka nie stanowi wydatku kwalifikowalnego, - wydatki związane z odszkodowaniami za utracone zbiory i naprawą szkód oraz niezbędne wydatki związane z opłatami/odszkodowaniami za czasowe zajęcie części nieruchomości w trakcie realizacji projektu mogą być uznane za kwalifikowalne, jeŝeli będą niezbędne do realizacji projektu. 3. Wydatki związane z cross-financingiem (do wysokości 10% wydatków kwalifikowalnych projektu): - kampanie medialne z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, - działania szkoleniowe i instruktaŝowe z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego; w tym zakresie przewiduje się refundację następujących wydatków: - dojazdy i zakwaterowanie trenerów, - delegacje osób korzystających ze szkoleń. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 18

DZIAŁANIE I.2. KOLEJ 1. Wydatki związane z przygotowaniem projektu: - projekt organizacji ruchu na czas budowy. 2. Wydatki związane z realizacją projektu: - przebudowa infrastruktury technicznej kolidującej z inwestycją w tym linii elektroenergetycznej, teletechnicznej, kanalizacji sanitarnej, sieci gazowej, ciepłowniczej, wodociągowej, urządzeń wodnych, melioracji, urządzeń podziemnych specjalnego przeznaczenia, - zakup środków trwałych, w tym: - ruchome środki trwałe stanowiące część wydatków inwestycyjnych (np. zakup taboru kolejowego, w tym równieŝ inwestycje podnoszące jego standard), - zakup m.in. ogrodzenia, oświetlenia, pochylni i wind dla niepełnosprawnych, urządzeń zabezpieczających, sygnalizacyjnych i łącznościowych na otwartych torach, w stacjach i stacjach rozrządowych w tym urządzenia słuŝące do wytwarzania, przetwarzania i dystrybucji prądu elektrycznego do celów sygnalizacji i łączności, - wydatki związane z przystosowaniem infrastruktury kolejowej do wymogów ochrony środowiska (np. urządzenia odwadniające w tym kanalizacja deszczowa, zbiorniki retencyjne, przepusty, sączki, zbiorniki odparowujące, separatory dla wód opadowych i inne), - prace wykończeniowe, w tym wykonanie umocnienia, roślinność posadzona w celu ochrony zboczy, Ŝywopłoty, - wydatki na budowę kanalizacji teletechnicznej, związanej z potrzebami zarządzania infrastruktury kolejowej lub potrzebami ruchu kolejowego, na odcinku objętym projektem, - wydatki na opłaty za usunięcie drzew lub krzewów związane z realizacją projektów mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione przez beneficjenta na rzecz innego podmiotu. W przypadku, gdy organem pobierającym opłatę administracyjną za wycinkę drzew i krzewów jest beneficjent (np. gmina) opłata taka nie stanowi wydatku kwalifikowalnego, - wydatki związane z odszkodowaniami za utracone zbiory i naprawą szkód oraz niezbędne wydatki związane z opłatami/odszkodowaniami za czasowe zajęcie części nieruchomości w trakcie realizacji projektu mogą być uznane za kwalifikowalne, jeŝeli będą niezbędne do realizacji projektu. DZIAŁANIE I.3. PORTY LOTNICZE 1. Wydatki związane z przygotowaniem projektu: - projekt organizacji ruchu na czas budowy. 2. Wydatki związane z realizacją projektu: - przebudowa infrastruktury technicznej kolidującej z inwestycją w tym linii elektroenergetycznej, teletechnicznej, kanalizacji sanitarnej, sieci gazowej, ciepłowniczej, wodociągowej, urządzeń wodnych, melioracji, - zakup środków trwałych, w tym: - zakup sprzętu i wyposaŝenia nierozerwalnie związanego z funkcjonowaniem projektu (sygnalizacja świetlna, bariery ochronne, ogrodzenia, osłony i ekrany akustyczne, oświetlenia itd.), urządzeń wykorzystywanych w nawigacji oraz do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu lotniczego lub inne urządzenia nierozerwalnie związane z projektem, - wydatki związane z przystosowaniem portów lotniczych do wymogów ochrony środowiska (np. urządzenia odwadniające w tym kanalizacja deszczowa, zbiorniki retencyjne, przepusty, sączki, zbiorniki odparowujące, separatory dla wód opadowych i inne), - wydatki na budowę kanalizacji teletechnicznej, związanej z potrzebami zarządzania infrastruktury lotniskowej lub potrzebami ruchu lotniczego, na odcinku objętym projektem, Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 19

- wydatki na opłaty za usunięcie drzew lub krzewów związane z realizacją projektów mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione przez beneficjenta na rzecz innego podmiotu. W przypadku, gdy organem pobierającym opłatę administracyjną za wycinkę drzew i krzewów jest beneficjent (np. gmina) opłata taka nie stanowi wydatku kwalifikowalnego, - wydatki związane z odszkodowaniami za utracone zbiory i naprawą szkód oraz niezbędne wydatki związane z opłatami/odszkodowaniami za czasowe zajęcie części nieruchomości w trakcie realizacji projektu mogą być uznane za kwalifikowalne, jeŝeli będą niezbędne do realizacji projektu. DZIAŁANIE I.4. MIEJSKI TRANSPORT PUBLICZNY 1. Wydatki związane z przygotowaniem projektu: - projekt organizacji ruchu na czas budowy. 2. Wydatki związane z realizacją projektu: - przebudowa infrastruktury technicznej kolidującej z inwestycją w tym linii elektroenergetycznej, teletechnicznej, kanalizacji sanitarnej, sieci gazowej, ciepłowniczej, wodociągowej, urządzeń wodnych, melioracji, - zakup środków trwałych, w tym: - zakup sprzętu i wyposaŝenia nierozerwalnie związanego z realizacją czy funkcjonowaniem projektu (m.in. sygnalizacja świetlna, bariery ochronne, ogrodzenia, oświetlenia), - wydatki związane z przystosowaniem infrastruktury towarzyszącej do wymogów ochrony środowiska (np. urządzenia odwadniające, w tym kanalizacja deszczowa zbiorniki retencyjne, sączki, zbiorniki odparowujące, separatory dla wód opadowych i inne), - prace wykończeniowe w tym zieleń drogowa, - wydatki na budowę kanalizacji teletechnicznej, związanej z potrzebami zarządzania infrastruktury transportu publicznego lub potrzebami ruchu drogowego, na odcinku objętym projektem, - wydatki na opłaty za usunięcie drzew lub krzewów związane z realizacją projektów mogą być uznane za kwalifikowalne, jeśli zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione przez beneficjenta na rzecz innego podmiotu. W przypadku, gdy organem pobierającym opłatę administracyjną za wycinkę drzew i krzewów jest beneficjent (np. gmina) opłata taka nie stanowi wydatku kwalifikowalnego, - wydatki związane z odszkodowaniami za utracone zbiory i naprawą szkód oraz niezbędne wydatki związane z opłatami/odszkodowaniami za czasowe zajęcie części nieruchomości w trakcie realizacji projektu mogą być uznane za kwalifikowalne, jeŝeli będą niezbędne do realizacji projektu. DZIAŁANIE I.5. INTELIGENTNE SYSTEMY TRANSPORTU 1. Wydatki związane z przygotowaniem projektu: - projekt organizacji ruchu na czas budowy. 2. Wydatki związane z realizacją projektu: - zakup środków trwałych, w tym: - zakup urządzeń z zakresu telematyki słuŝących komunikacji publicznej (znaki drogowe o zmiennej treści, urządzenia do dystrybucji i identyfikacji biletów, systemy informacji dla podróŝnych, monitoring bezpieczeństwa, systemy koordynowania rozkładów jazdy transportu publicznego itp.), - wydatki na budowę kanalizacji teletechnicznej bezpośrednio związanej z inwestycją. 3. Wydatki związane z cross-financingiem (do wysokości 10% wydatków kwalifikowalnych projektu): - działania szkoleniowe i instruktaŝowe z zakresu nowoczesnych systemów informacyjnych, w tym zakresie przewiduje się refundację następujących wydatków: Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 20