Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Transkrypt

1 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania Wersja po konsultacjach Warszawa, 16 listopada 2006r. 1

2 1 SPIS TREŚCI 1 Spis treści ZASADY OGÓLNE ZASADY KWALIFIKOWANIA PROJEKTÓW Zasięg geograficzny kwalifikowalności Projekty realizowane w ramach celu Konwergencja Projekty realizowane w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna Ocena kwalifikowalności projektu Trwałość projektu ZASADY KWALIFIKOWANIA WYDATKÓW Ramy czasowe kwalifikowalności Ocena kwalifikowalności wydatku Dokumentowanie wydatków Zakaz podwójnego finansowania Zasada elastyczności (ang. cross-financing) Projekty generujące przychód i dochód Wkład niepieniężny Opłaty finansowe i koszty finansowych instrumentów zabezpieczenia Amortyzacja Zakup środków trwałych stanowiący część wydatków inwestycyjnych Wydatki na zakup sprzętu będącego środkiem trwałym do użytku na czas realizacji projektu Zakup gruntu nieruchomości niezabudowanej Zakup nieruchomości zabudowanej Koszty zastosowania technik (ew. form) finansowania nie powodujących natychmiastowego przeniesienia prawa własności Leasing Inne techniki finansowania Podatek od towarów i usług i inne podatki Koszty ogólne Pomoc techniczna Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital), fundusze gwarancyjne, fundusze pożyczkowe, w tym holding funduszy

3 4.17 Mieszkalnictwo WYDATKI NIEKWALIFIKOWANE

4 2 ZASADY OGÓLNE 1. Niniejszy dokument zawiera wytyczne dotyczące kwalifikowania dla funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w myśl art. 56 ust. 4 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego ogólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/ Niniejsze zasady odnoszą się do wydatków ponoszonych przez beneficjenta zarówno w ramach współfinansowania krajowego jak i ze środków wspólnotowych w ramach realizacji projektu współfinansowanego z funduszy strukturalnych lub z Funduszu Spójności. 3. Na potrzeby niniejszych wytycznych pod pojęciem beneficjenta rozumie się podmiot określony we wniosku o dofinansowanie (ten zapis obowiązuje do czasu podpisania umowy o dofinansowanie) i wskazany w umowie o dofinansowanie. Tylko beneficjent lub inny podmiot upoważniony w umowie o dofinansowanie projektu może dokonać wydatków kwalifikowanych. Wyjątek stanowią projekty realizowane przez partnerstwa, w przypadku których wydatki mogą być ponoszone przez wszystkich partnerów. Zmiana beneficjenta powinna być zatwierdzona przez odpowiednią instytucję, która jest stroną umowy o dofinansowanie zawartej z beneficjentem. 4. Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym może dodatkowo wydać wytyczne ustanawiające szczegółowe zasady dotyczące kwalifikowania wydatków dla projektów współfinansowanych w ramach danego Programu Operacyjnego. Wytyczne wydane przez Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym mogą ustanawiać bardziej restrykcyjne zasady dotyczące kwalifikowania wydatków niż określone w niniejszym dokumencie. 5. Kwalifikowalność podmiotów, które mogą starać się o wsparcie z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności określa bezpośrednio Program Operacyjny. Interpretację związaną z definicją poszczególnych kategorii określonych w Programie Operacyjnym wydaje Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym z poszanowaniem odpowiednich przepisów krajowych i wspólnotowych. 6. Zakres przedmiotowy kwalifikowalności wydatków określa Instytucja Zarządzająca. Zakres ten musi być zgodny z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi, w tym w szczególności z: 4

5 Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999; Rozporządzeniem Komisji (WE) nr... z dnia... ustanawiającym zasady wdrażania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999; Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r ustanawiającym Fundusz Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1164/94; Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1081/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1784/1999; Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1783/ W przypadku projektu lub grupy projektów objętych wyłączeniem blokowym bądź programem pomocowym zatwierdzonym przez Komisję Europejską, wyłączenie blokowe bądź program pomocowy, może ustalać bardziej restrykcyjne zasady dotyczące kwalifikowania wydatków niż niniejsze wytyczne. 5

6 3 ZASADY KWALIFIKOWANIA PROJEKTÓW 3.1 Zasięg geograficzny kwalifikowalności Projekty realizowane w ramach celu Konwergencja 8. Jako generalną zasadę przyjmuje się, iż projekt współfinansowany z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności musi być realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem, w ramach którego jest realizowany tj.: w przypadku Programów Regionalnych - w regionie, którego dotyczy dany program (NUTS II), w przypadku Programu Operacyjnego Polska Wschodnia w regionach wskazanych w programie (NUTS II), tj. w województwach: a. warmińsko-mazurskim, b. podlaskim, c. lubelskim, d. podkarpackim, e. świętokrzyskim. w przypadku pozostałych Programów Operacyjnych - na terenie całego kraju. 9. Odstępstwa od tej zasady możliwe są tylko za zgodą Instytucji Zarządzającej i tylko w sytuacji, kiedy projekt przynosi znaczące korzyści dla obszaru objętego wsparciem przez dany program. Jako zgodę rozumie się w tej sytuacji umieszczenie odpowiedniego postanowienia w Programie Operacyjnym lub akceptację realizacji projektu w takim kształcie w umowie/decyzji o dofinansowaniu Projekty realizowane w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna Współpraca przygraniczna 10. Jako generalną zasadę przyjmuje się, że w przypadku programów realizowanych w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna (EWT) w zakresie współpracy przygranicznej, projekt współfinansowany z funduszy strukturalnych musi być realizowany w granicach administracyjnych obszaru objętego programem (NUTS III). Obszar ten jest każdorazowo określony w programie operacyjnym z uwzględnieniem wykazu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju 6

7 Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/ W należycie uzasadnionych przypadkach wsparciem funduszy strukturalnych objęte mogą zostać podmioty mające swoją siedzibę poza obszarami wsparcia danego programu, a mianowicie na terenie tych obszarów (poziom NUTS III), które sąsiadują z obszarami objętymi wsparciem w ramach danego programu operacyjnego, a także na terenie obszarów otoczonych przez obszary sąsiadujące. Wartość środków przeznaczonych na projekty realizowane przez tego typu podmioty nie może przekroczyć granicy 20% alokacji EFRR przyznanej na dany program. 12. Dodatkowo za kwalifikowane uznane mogą być wydatki poniesione przez tych partnerów biorących udział w projekcie, których stała siedziba mieści się poza obszarami wsparcia przewidzianymi w ramach danego programu, o ile bez udziału tego partnera cele projektu nie mogłyby zostać osiągnięte Pozostałe projekty 13. W odniesieniu do projektów współpracy transnarodowej co do zasady zasięg geograficzny i kwalifikowalność projektów z tym związana jest określona w programie operacyjnym zgodnie z wykazem, o którym mowa w art. 5 ust. 2 Rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/ W należycie uzasadnionych przypadkach, ze środków EFRR współfinansowane mogą być wydatki ponoszone przez partnerów projektu mających siedzibę poza obszarem wsparcia, na którym realizowany jest projekt, o ile wydatki te przynoszą korzyści regionom objętym wsparciem programu w ramach którego realizowany jest projekt. 15. W zakresie projektów współpracy międzyregionalnej, sieci współpracy i wymiany doświadczeń kwalifikowane są projekty na terenie całej Wspólnoty Europejskiej Współpraca z regionami spoza Wspólnoty Europejskiej 16. W należycie uzasadnionych przypadkach, ze środków EFRR współfinansowane mogą być, wydatki które w związku z realizacją danego projektu ponoszone są poza granicami Wspólnoty Europejskiej. Wydatki te muszą jednak przynosić korzyści obszarom objętym wsparciem w ramach danego programu operacyjnego. Suma tego rodzaju wydatków nie może przekroczyć granicy 10% alokacji EFRR przyznanej na dany program. 7

8 3.2 Ocena kwalifikowalności projektu 17. Ocena kwalifikowalności projektu następuje na etapie wyboru wniosków o dofinansowanie i polega na sprawdzeniu czy przedstawiony projekt może stanowić przedmiot współfinansowania w ramach danego programu. 18. W zakresie kwalifikowalności projektu sprawdzane są m. in. następujące elementy: czy projekt jest zgodny z horyzontalnymi politykami Wspólnoty, w tym w szczególności z politykami w zakresie: konkurencji, zamówień publicznych, środowiska, równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz społeczeństwa informacyjnego? czy projekt jest zgodny z dokumentem programowym? czy projekt przyczynia się do realizacji celów danego działania? czy beneficjent jest uprawniony do złożenia wniosku w ramach danego działania? 3.3 Trwałość projektu 19. W związku z postanowieniami artykułu 57 Rozporządzenia Rady nr 1083/2006 każdy projekt współfinansowany ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności musi zachować trwałość przez okres pięciu lat od daty przekazania beneficjentowi płatności końcowej. 20. Pojęcie trwałości projektu rozumiane jest jako niepoddanie projektu tzw. znaczącej modyfikacji tj.: 1) modyfikacji mającej wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub powodującej uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny; oraz 2) wynikającej z rozporządzenia prawem własności elementu infrastruktury przyznającego określonemu podmiotowi nieuzasadnione korzyści lub z zaprzestania działalności produkcyjnej 21. Znacząca modyfikacja oznacza jednoczesne spełnienie jednego z warunków wymienionych w punkcie 1 i jednego z warunków wymienionych w punkcie drugim, a ponadto pomiędzy tymi warunkami musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy (tzn. pkt 2 to przyczyna, a pkt. 1 skutek). 22. Wydatki poniesione na rzecz projektu, który zostanie poddany znaczącym modyfikacjom będą objęte procedurą odzyskiwania zgodnie z art Rozporządzenia Rady nr 1083/

9 4 ZASADY KWALIFIKOWANIA WYDATKÓW 4.1 Ramy czasowe kwalifikowalności 23. Pod pojęciem okresu kwalifikowania wydatków należy rozumieć okres, w którym mogą być ponoszone wydatki kwalifikowane. 24. Początek okresu kwalifikowalności wydatków stanowi data otrzymania przez Komisję Europejską Programu Operacyjnego lub data 1 stycznia 2007 r., w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza. W przypadku projektów rozpoczętych przed datą 1 stycznia 2007 r. lub datą otrzymania przez Komisję Europejską Programu Operacyjnego, do kosztów kwalifikowanych zaliczamy wydatki faktycznie poniesione po tej dacie. Wydatki poniesione wcześniej nie stanowią wydatku kwalifikowanego. 25. Koniec okresu kwalifikowalności wydatków na potrzeby rozliczenia z Komisją Europejską stanowi data 31 grudnia 2015 r. Datę końcową kwalifikowalności wydatków dla beneficjentów określa Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym uwzględniając czas potrzebny na dokonanie zamknięcia pomocy w ramach programu i końcowe rozliczenie z Komisją. 26. W przypadku działań objętych wyłączeniem blokowym bądź programem pomocowym zatwierdzonym przez Komisję Europejską, obowiązują ramy czasowe w nim określone. 4.2 Ocena kwalifikowalności wydatku 27. Ocena kwalifikowalności wydatku polega na analizie zgodności jego poniesienia z obowiązującymi przepisami. Oceny takiej dokonuje się zarówno na etapie wyboru wniosku, jak i podczas jego realizacji. 28. Na etapie wyboru wniosków sprawdzeniu podlega potencjalna kwalifikowalność wydatków ujętych we wniosku, w tym zwłaszcza następujące elementy: czy wydatek jest zgodny z postanowieniami Programu Operacyjnego? czy wydatek jest niezbędny do realizacji przedłożonego projektu? czy wydatek jest efektywny? 29. Przyjęcie danego projektu do realizacji i podpisanie z beneficjentem umowy o dofinansowanie nie oznacza, że wszystkie wydatki, które beneficjent przedstawi do refundacji w trakcie realizacji projektu, będą kwalifikować się do współfinansowania. 9

10 30. Kwalifikowalność poniesionych wydatków oceniana jest w trakcie realizacji projektu, kiedy beneficjent przedkłada kolejne wnioski o płatność. Wówczas sprawdzeniu podlegają przede wszystkim: poniesienie przedłożonego wydatku w ramach współfinansowanego projektu, poniesienie wydatku zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Komitet Monitorujący danego Programu Operacyjnego, zgodność przedkładanych do refundacji wydatków z kategoriami wydatków wynikającymi z postanowień umowy o dofinansowanie projektu. Kategorie te mogą być ujęte we wniosku o dofinansowanie projektu, stanowiącym załącznik do umowy, zgodność z obowiązującymi przepisami prawa wspólnotowego oraz prawa krajowego, zasadność poniesienia danego wydatku dla realizacji projektu efektywność poniesionego wydatku, sposób udokumentowania wydatków. 4.3 Dokumentowanie wydatków 31. Do współfinansowania kwalifikuje się wydatek, który został faktycznie poniesiony przez beneficjenta. 32. Pod pojęciem wydatku faktycznie poniesionego należy rozumieć wydatek poniesiony w znaczeniu kasowym tj. jako rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego Beneficjenta. 33. O ile Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym nie określi tego inaczej, jako dowód poniesienia wydatku rozumie się opłaconą fakturę lub inny dokument księgowy o równoważnej wartości dowodowej wraz z dołączonym wyciągiem z operacji na wyodrębnionym rachunku bankowym, o którym mowa w pkt. 49, stanowiącym element oceny zasadności refundacji poniesionych wydatków kwalifikowanych Zasady dokumentowania kosztów związanych z wkładem niepieniężnym, amortyzacją oraz innych kosztów określa Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym. 4.4 Zakaz podwójnego finansowania 10

11 35. Podwójne finansowanie oznacza niedozwolone zrefundowanie całkowite lub częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych - wspólnotowych lub krajowych. 36. Podwójnym finansowaniem jest w szczególności: zrefundowanie tego samego wydatku w ramach dwóch różnych projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności. zrefundowanie kosztów podatku VAT ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budżetu państwa w oparciu o Ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. z późn. zm. zakupienie środka trwałego z udziałem środków dotacji krajowej, a następnie zrefundowanie kosztów amortyzacji tego środka trwałego w ramach funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności. 4.5 Zasada elastyczności (ang. cross-financing) 37. Co do zasady, program operacyjny finansowany jest tylko z jednego funduszu. Oznacza to, że wydatki kwalifikowane w ramach danego programu muszą być zgodne z przepisami wspólnotowymi odnoszącymi się do danego funduszu. Wyjątkiem są programy współfinansowane łącznie ze środków Funduszu Spójności oraz EFRR. 38. O ile Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym dopuści taką możliwość oraz w przypadku, gdy wymaga tego realizacja danego projektu, katalog poniesionych wydatków współfinansowanych przez określony fundusz może zostać poszerzony o wydatki kwalifikowane w ramach innego funduszu. Wartość tego rodzaju poniesionych wydatków nie może stanowić jednak więcej niż 10% kosztów kwalifikowanych, zrefundowanych na poziomie priorytetu danego programu operacyjnego (taka możliwość dotyczy jedynie EFRR i EFS). 39. W przypadku EFS Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym może podnieść procentową wartość kosztów kwalifikowanych, o których mowa w punkcie 37 do 15%, z poszanowaniem artykułu 3 ustęp 7 Rozporządzenia 1081/ Projekty generujące przychód i dochód 1 1 Ze względu na liczne uwagi oraz nieprecyzyjną terminologię jaka posługuje się rozporządzenie ogólne zapisy niniejszego rozdziału mogą ulec zmianie po opracowaniu wytycznych w zakresie sporządzania analizy finansowej dla projektów inwestycyjnych 11

12 40. Na potrzeby niniejszych wytycznych pod pojęciem dochodu należy rozumieć dochód, o którym mowa w art. 55 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/ Zdyskontowana suma przychodów osiągniętych w projekcie w okresie jego współfinansowania oraz w okresie późniejszym (właściwym dla danej kategorii inwestycji) pomniejsza proporcjonalnie wszystkie wydatki kwalifikowane. Suma ta zostaje odjęta od wydatków kwalifikowanych w całości lub proporcjonalnie do tego, w jakim stopniu do ich osiągnięcia przyczyniły się wydatki kwalifikujące się do wsparcia z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności. 42. W przypadku, gdy nie wszystkie koszty inwestycji są kwalifikowane do współfinansowania, dochód zostaje przyporządkowany proporcjonalnie do kwalifikowanych i niekwalifikowanych części kosztu inwestycji. 43. Szczegółowe określenie metodologii obliczania i przedstawiania w projekcie generowanego dochodu, a także sposobu jego monitorowania będzie przedmiotem odrębnych wytycznych. 44. Powyższych zasad nie stosuje się do projektów podlegających zasadom dotyczącym pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 Traktatu. 4.7 Wkład niepieniężny 45. Wkład niepieniężny wniesiony na rzecz projektu przez beneficjenta publicznego lub prywatnego w postaci dóbr lub usług, za które nie dokonano płatności, stanowi koszt kwalifikowany przy założeniu, że: polega na wniesieniu nieruchomości w rozumieniu art kodeksu cywilnego, urządzeń lub materiałów (surowców), badań, pracy wysokokwalifikowanej lub nieodpłatnej pracy wykonywanej przez wolontariuszy; jego wartość może zostać w niezależny sposób wyceniona oraz jeśli zaistnieje taka konieczność- zweryfikowana; 46. W przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci terenu niezabudowanego lub terenu zabudowanego, dodatkowo zastosowanie mają zasady określone w pkt oraz W przypadku nieodpłatnej pracy wykonywanej przez wolontariuszy, jej wartość określa się z uwzględnieniem ilości poświęconego czasu na jej wykonanie oraz średniej stawki godzinowej lub dziennej za dany rodzaj pracy. 48. W przypadku wniesienia przez beneficjenta wkładu niepieniężnego do projektu, współfinansowanie z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności nie może 12

13 przekroczyć wartości całkowitych wydatków kwalifikowanych, pomniejszonych o wartość wkładu niepieniężnego. 4.8 Opłaty finansowe i koszty finansowych instrumentów zabezpieczenia 49. Koszty otwarcia oraz prowadzenia wyodrębnionego rachunku bankowego są kosztami kwalifikowanymi, o ile wymóg prowadzenia takiego rachunku jest określony przez IZ lub wynika z przepisów krajowych aktów prawnych. 50. Niżej wymienione rodzaje wydatków kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, o ile nie są zakazane na mocy obowiązujących przepisów praw wspólnotowego bądź krajowego oraz ich poniesienie jest bezpośrednio związane z projektem oraz niezbędne do jego przygotowania lub realizacji: koszt przygotowania biznes planu, studium wykonalności projektu, opracowania map lub szkiców lokalnych sytuujących projekt, oceny oddziaływania na środowisko, oceny wykonalności finansowej i trwałości projektu oraz innej dokumentacji technicznej której przygotowania wymagają odpowiednie przepisy prawa wspólnotowego bądź krajowego lub wytyczne IZ programem operacyjnym koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku bankowego dla celów realizacji projektu oraz opłaty pobierane od dokonywanych transakcji finansowych, których dokonanie jest niezbędne dla realizacji projektu, koszty porad prawnych, opłaty notarialne, koszty doradztwa udzielonego przez ekspertów finansowych lub technicznych, koszty audytu i koszty księgowości, koszty obsługi finansowych instrumentów zabezpieczających realizację umowy o dofinansowanie, w szczególności takich jak poręczenie lub gwarancja. 13

14 51. Niżej wymienione rodzaje wydatków kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, o ile ich poniesienie jest niezbędne dla przygotowania bądź realizacji projektu oraz nie są zakazane na mocy obowiązujących przepisów prawa wspólnotowego bądź krajowego: koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku bankowego dla celów realizacji projektu oraz opłaty pobierane od dokonywanych transakcji finansowych, których dokonanie jest niezbędne dla realizacji projektu, koszty porad prawnych, opłaty notarialne, koszty doradztwa udzielonego przez ekspertów finansowych lub technicznych, koszty audytu i koszty księgowości, koszty obsługi instrumentów zabezpieczających realizację umowy o dofinansowanie. 4.9 Amortyzacja 52. Odpisy amortyzacyjne z tytułu spadku wartości środków trwałych stanowią koszt kwalifikowany, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki: odpisy amortyzacyjne dotyczą środka trwałego, który jest niezbędny do prawidłowej realizacji projektu i bezpośrednio wykorzystywany do jego wdrażania; zakup środka trwałego nie był wcześniej finansowany ze środków dotacji krajowej ani wspólnotowej; kwalifikowana wartość odpisów amortyzacyjnych odnosi się wyłącznie do okresu realizacji danego projektu; wartość odpisów amortyzacyjnych została obliczona zgodnie z Ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U , z późn. zm.) 53. W przypadku, gdy zakupiony środek trwały wykorzystywany jest także w innych celach niż realizacja projektu, kwalifikowana jest tylko ta część odpisu amortyzacyjnego, która odpowiada proporcji wykorzystania środka trwałego w celu realizacji projektu Zakup środków trwałych stanowiący część wydatków inwestycyjnych 54. Wydatek na zakup środków trwałych, które będą na stałe zainstalowane w ramach projektu będzie wydatkiem kwalifikowanym pod warunkiem, że środki te będą 14

15 włączone w rejestr środków trwałych podmiotu odpowiedzialnego za realizację oraz wydatek ten będzie traktowany jako wydatek inwestycyjny zgodnie z zasadami rachunkowości Wydatki na zakup sprzętu będącego środkiem trwałym do użytku na czas realizacji projektu 55. Wydatki na przenośne środki trwałe nie zainstalowane na stałe w projekcie, zakupione lub wytworzone w celu realizacji projektu (np. samochody, komputery meble, drukarki, itp.) mogą być kwalifikowane w wysokości odpowiadającej odpisom amortyzacyjnym w okresie, w którym były wykorzystywane dla realizacji projektu. Oznacza to, iż wartość rezydualna (księgowa wartość likwidacyjna) środków trwałych po zakończeniu realizacji projektu nie jest wydatkiem kwalifikowanym. 56. Wydatki na zakup środków trwałych zakupionych na czas realizacji projektu powinny być przewidziane we wniosku o dofinansowanie, stanowiącym załącznik do umowy o dofinansowanie projektu Zakup gruntu nieruchomości niezabudowanej 57. Przez pojęcie gruntu na potrzeby niniejszych wytycznych rozumie się teren niezabudowany stanowiący odrębny przedmiot własności w myśl odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego. 58. Zakup takiego terenu kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i Funduszu Spójności przy spełnieniu następujących warunków: wydatek poniesiony na zakup terenu niezabudowanego jest kwalifikowany tylko do wysokości 10 % całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu (z zastrzeżeniem postanowień pkt. 96); koszt zakupu nie przekracza wartości rynkowej terenu niezabudowanego, a jego wartość potwierdzona jest operatem szacunkowym sporządzonym przez uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami; nieruchomość wykorzystywana jest tylko do celów realizacji projektu, zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie dofinansowanie projektu; 59. Ponadto, za kwalifikowane można uznać jedynie wydatki poniesione na zakup terenu, który jest niezbędny do realizacji projektu. 15

16 60. Wydatki bezpośrednio związane z zakupem terenu, takie jak wydatki poniesione w związku ze sporządzeniem odpowiednich map, wynagrodzenie rzeczoznawcy oraz opłaty notarialne mogą być uznane za kwalifikowane za zgodą Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Zakup nieruchomości zabudowanej 61. Przez pojecie nieruchomości zabudowanej należy rozumieć nieruchomość gruntową zgodnie z przepisami art. 4 ust 1 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - ( ) grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności ; 62. Zakup takiej nieruchomości kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i Funduszu Spójności przy spełnieniu następujących warunków: koszt zakupu nieruchomości zabudowanej nie przekracza jej wartości rynkowej, a wartość nieruchomości jest potwierdzona operatem szacunkowym sporządzonym przez uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami; nieruchomość wykorzystywana jest tylko do celów realizacji projektu, zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie dofinansowania projektu; 63. W przypadku zakupu nieruchomości zabudowanej z zamiarem wyburzenia stojącego(ych) na niej budynku(ów), koszty kwalifikowane zakupu nieruchomości należy obliczyć zgodnie z zasadą określoną w rozdziale 4.11 niniejszych wytycznych. W omawianej sytuacji koszt samego budynku nie jest kosztem kwalifikowanym, natomiast koszt jego wyburzenia stanowi koszt kwalifikowany. 64. Ponadto, za kwalifikowane można uznać jedynie wydatki poniesione na zakup nieruchomości zabudowanej, która jest niezbędna do realizacji projektu. 65. Zakup nieruchomości zabudowanej powinien być przewidziany we wniosku o dofinansowanie i uwzględniony w umowie o dofinansowanie projektu. 66. Wydatki bezpośrednio związane z zakupem nieruchomości zabudowanej, takie jak wydatki poniesione w związku ze sporządzeniem odpowiednich map, wynagrodzenie rzeczoznawcy oraz opłaty notarialne mogą być uznane za kwalifikowane za zgodą Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Koszty zastosowania technik (ew. form) finansowania nie powodujących natychmiastowego przeniesienia prawa własności 16

17 67. Jako koszty zastosowania technik finansowania w projektach współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności rozumie się wydatki na te techniki finansowania, które nie powodują natychmiastowego przeniesienia na podmiot użytkujący prawa własności do danego dobra Leasing 68. Wydatki poniesione w związku z leasingiem kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności z zastrzeżeniem postanowień niniejszych wytycznych. 69. Dopuszcza się możliwość kwalifikowania następujących form leasingu przy spełnieniu szczegółowych warunków określonych poniżej: leasingu finansowego, leasingu operacyjnego, leasingu zwrotnego. 70. Refundacja kosztów faktycznie poniesionych może zostać skierowana zarówno na rzecz Leasingobiorcy (podmiot korzystający z danego dobra) jak i bezpośrednio Leasingodawcy (podmiot finansujący zakup danego dobra). 71. W przypadku refundacji na rzecz Leasingodawcy, wzajemne stosunki pomiędzy organem udzielającym pomocy wspólnotowej, Leasingodawcą (będącym w tym przypadku bezpośrednim odbiorcą pomocy wspólnotowej) i Leasingobiorcą (Beneficjentem), w zakresie przedmiotu leasingu, reguluje porozumienie stanowiące załącznik do umowy o dofinansowanie projektu, podpisane pomiędzy Beneficjentem a organem udzielającym pomocy wspólnotowej. 72. W przypadku, o którym mowa w pkt. 72, Beneficjent niezwłocznie po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu jest zobligowany powiadomić Leasingodawcę o tym fakcie. 73. W przypadku wypowiedzenia umowy leasingu przed upływem minimalnego okresu leasingu, bez uzyskania zgody właściwych organów, Leasingodawca jest obowiązany zwrócić odpowiednim organom krajowym część pomocy Wspólnotowej odpowiadającej pozostałemu okresowi leasingu Leasing finansowy 17

18 74. Pod pojęciem leasingu finansowego rozumie się taką umowę leasingu w ramach której ryzyko oraz pożytki z tytułu posiadania przedmiotu leasingu są przeniesione na Beneficjenta współfinansowanego projektu. 75. W przypadku leasingu finansowego kwota kwalifikowana do współfinansowania nie może być wyższa, niż kwota na którą opiewa dowód poniesienia wydatku wystawiony Leasingododawcy przez dostawcę współfinansowanego aktywa. 76. Za kwalifikowane nie można uznać kosztów związanych z umową leasingu, a w szczególności: podatku, marży finansującego, odsetek od refinansowania kosztów, kosztów ogólnych, opłat ubezpieczeniowych 77. W przypadku gdy okres obowiązywania umowy leasingu przekracza końcową datę rozliczenia płatności pomocy wspólnotowej, jedynie wydatki powiązane z ratami leasingowymi przypadającymi do zapłaty i rzeczywiście zapłaconymi do momentu końcowej daty płatności z tytułu pomocy mogą być uważane za kwalifikujące się Leasing operacyjny 78. Pod pojęciem leasingu operacyjnego rozumie się taką umowę leasingu w ramach której ryzyko oraz pożytki z tytułu posiadania przedmiotu leasingu nie są przeniesione na Beneficjenta współfinansowanego projektu. 79. W przypadku leasingu operacyjnego za okres kwalifikowalności wydatków na współfinansowanie rat leasingowych w tym przypadku można uznać jedynie okres realizacji projektu, do momentu ostatecznego jego rozliczenia (do wypłacenia płatności końcowej), 80. Za kwalifikowane nie można uznać kosztów związanych z umową leasingu, a w szczególności: podatku, marży finansującego, odsetek od refinansowania kosztów, kosztów ogólnych, opłat ubezpieczeniowych 18

19 Inne techniki finansowania 81. Koszty innych technik finansowania kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, jeśli zostaną spełnione następujące warunki: wydatki związane z zastosowaniem ww. technik finansowania zostaną wskazane we wniosku o dofinansowanie; beneficjent wykaże, iż zastosowanie ww. technik finansowania jest najbardziej efektywną metodą pozyskania danego wyposażenia; ww. wydatki zostaną wyszczególnione w umowie o dofinansowanie projektu Podatek od towarów i usług i inne podatki 82. Podatek od towarów i usług (VAT) może być uznany za wydatek kwalifikowany tylko wtedy, gdy został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez Beneficjenta oraz beneficjent nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku VAT. 83. Możliwość odzyskania podatku VAT należy rozpatrywać w świetle Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U.2004 nr 54 poz.535 z późn. zm.) 84. Inne podatki i opłaty (w szczególności podatki bezpośrednie oraz składki na ubezpieczenie społeczne związane z wynagrodzeniem), które wynikają ze współfinansowania przez fundusze strukturalne lub Fundusz Spójności, nie stanowią wydatków kwalifikowanych, chyba że zostały rzeczywiście i ostatecznie poniesione przez beneficjenta Koszty ogólne 85. Koszty ogólne to koszty, które nie mogą zostać bezpośrednio przyporządkowane do konkretnego produktu lub usługi. Do kategorii kosztów ogólnych należą m. in. opłaty czynszowe, koszty administracyjne, opłaty za energię, ogrzewanie. 86. Koszty ogólne są kosztami kwalifikowanymi pod następującymi warunkami: kalkulacja tych kosztów jest oparta na rzeczywistych kosztach związanych z realizacją danego projektu lub rzeczywistych kosztach projektu tego samego typu, koszty te zostały wyodrębnione jako odpowiednia proporcja kosztów ogólnych związanych bezpośrednio z realizacją projektu, zgodnie z należycie uzasadnioną, rzetelną i bezstronną metodologią, koszty opłat czynszowych, opartych na średnich kosztach, nie mogą przekroczyć 25% tych kosztów bezpośrednich projektu, które mogą mieć wpływ na poziom 19

20 kosztów ogólnych. Poprzez koszty bezpośrednie projektu należy na potrzeby tej zasady rozumieć wszystkie koszty kwalifikujące się do współfinansowania. kalkulacja opłat czynszowych powinna być należycie udokumentowana i okresowo weryfikowana, koszty osobowe mogą stanowić wydatek kwalifikowany w przypadku nowych pracowników zatrudnionych przez beneficjenta na potrzeby realizacji projektu lub w przypadku pisemnego oddelegowania wcześniej zatrudnionych pracowników do realizacji nowych zadań związanych z realizacją projektu Pomoc techniczna 87. Kwalifikowane w ramach pomocy technicznej są następujące kategorie kosztów ponoszone przez instytucje zaangażowane w zarządzanie i wdrażanie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności: koszty związane z zarządzaniem funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności, koszty związane z wdrażaniem programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych lub z Funduszu Spójności, koszty związane z nadzorem i kontrolą ww. programów, koszty związane z monitorowaniem i oceną wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, koszty związane z promocją i informacją poniesione zgodnie z planem komunikacji Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital), fundusze gwarancyjne, fundusze pożyczkowe, w tym holding funduszy. 88. Środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego mogą współfinansować: fundusze kapitału podwyższonego ryzyka i fundusze pożyczkowe, fundusze finansujące kapitał: funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, funduszy pożyczkowych, holding funduszy, o których mowa w pkt Wsparcie funduszy, o których mowa w pkt. 80 skierowane jest do następujących grup podmiotów: średnie i małe przedsiębiorstwa ( w tym również mikroprzedsiębiorstwa), 20

21 strony umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz podmioty utworzone w celu wykonania tej umowy, inne podmioty realizujące projekty wynikające z zintegrowanych planów zrównoważonego rozwoju miejskiego (np. lokalne programy rewitalizacji). 90. Faktyczne poniesienie wydatku w przypadku funduszy, o których mowa w pkt. 80 następuje w momencie dokonania transferu środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego instytucji udzielającej wsparcia na konto wspieranego funduszu.: 91. Beneficjent w celu uzyskania współfinansowania na utworzenie określonego funduszu dołącza do przedkładanego projektu biznesplan, zawierający: charakterystykę rynku docelowego, do którego będzie skierowany fundusz, kryteria i warunki finansowania, budżet operacyjny funduszu, opis partnerów współfinansujących, opis, w jaki sposób zostanie zapewniona niezależność zarządzania funduszem, wielkość wkładu wniesionego przez partnerów współfinansujących, przepisy wewnętrzne funduszu, uzasadnienie i przewidywane wykorzystanie udziału środków finansowych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, politykę wychodzenia z inwestycji i przepisy dotyczące likwidacji funduszu, włącznie z ponownym wykorzystaniem zwrotów przypisanych do wkładu z EFRR 92. Fundusze powinny być zarządzane przez niezależne, profesjonalne zespoły z wystarczającym doświadczeniem w zarządzaniu podmiotami gospodarczymi prezentującym niezbędne umiejętności i wiarygodność do zarządzania funduszem kapitału podwyższonego ryzyka. Zespół zarządzający powinien zostać wybrany na podstawie selekcji w drodze konkursu, przy uwzględnieniu poziomu przewidywanych opłat. Fundusz zostaje ustanowiony jako niezależny podmiot prawny zarządzany na podstawie umowy udziałowców lub też jako wydzielona jednostka finansowa w ramach istniejącej instytucji finansowej. W drugim przypadku, fundusz jest przedmiotem oddzielnej umowy wykonawczej, określającej w szczególności posiadanie oddzielnych rachunków, odróżniających nowe zasoby zainwestowane w fundusz (w tym wkład funduszy strukturalnych) oraz zasoby wstępnie dostępne w danej instytucji. 21

22 93. Wszyscy uczestnicy funduszu wnoszą wkład pieniężny. Komisja nie może zostać partnerem ani udziałowcem funduszu. 94. Koszty zarządzania funduszem nie mogą przekraczać średniorocznie: w przypadku funduszy gwarancyjnych oraz holdingu funduszy - 2% kapitału początkowego funduszu, w przypadku pozostałych funduszy 5 (7)% kapitału początkowego funduszu 95. Wkłady do funduszy z funduszy strukturalnych i innych źródeł publicznych, jak również inwestycje prowadzone przez fundusze w poszczególnych małych i średnich przedsiębiorstwach, podlegają przepisom dotyczącym pomocy państwa. 96. W przypadku sektora MŚP fundusze mogą inwestować wyłącznie w przedsiębiorstwa będące na etapie powstawania, wczesnej działalności (włącznie z kapitałem założycielskim) lub rozwoju i wyłącznie w działania, które osoby zarządzające funduszem uznają za gospodarczo rentowne. Ocena rentowności powinna brać pod uwagę wszystkie źródła dochodów danego przedsiębiorstwa. Fundusz nie inwestuje w przedsiębiorstwa, które znajdują się w trudnej sytuacji w rozumieniu wytycznych Wspólnoty dotyczących zasad udzielania pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zgodnie z wytycznymi KE - Dz. U. C 288 z , str. 2) 97. Dodatkowo w przypadku utworzenia holdingu funduszy, umowa założycielska powinna zawierać postanowienia regulujące: przekazywanie środków w ramach danego programu operacyjnego do holdingu, sposób oceny, wyboru i udzielania akredytacji pośrednikom finansowym oraz przekazywanie funduszy do pośredników finansowych, kwestię monitorowania wdrażanych działań lub działań podejmowanych przez członków funduszu holdingowego kwestię sprawozdawczości prowadzonej przez holding na rzecz Instytucji Zarządzającej Mieszkalnictwo 98. Wydatki poniesione na mieszkalnictwo kwalifikują się do współfinansowania pod następującymi warunkami: wydatki te muszą zostać poniesione w ramach projektów wpisujących się w zintegrowane plany rozwoju miejskiego (lokalne programy rewitalizacji) lub osi 22

23 priorytetowej dla obszarów zdegradowanych lub zagrożonych fizyczną degradacją i wykluczeniem społecznym, alokacja z EFRR na cele mieszkaniowe ograniczona jest do poziomu 3% w ramach poszczególnych programów operacyjnych, wydatki ponoszone są wyłącznie na: renowację wspólnych części wielorodzinnych budynków mieszkalnych tj.: o odnowę następujących części głównej struktury budynku: dach, fasada, okna i drzwi fasady, klatka schodowa, korytarze wewnętrzne i zewnętrzne, wejście i jego struktury zewnętrzne, winda; o instalacje techniczne budynku; o działania w zakresie oszczędności energetycznej. udostępnienie nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrej jakości poprzez renowację i zmianę wykorzystania istniejących budynków stanowiących własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach niezarobkowych. 99. Wydatki poniesione na budownictwo mieszkaniowe nie kwalifikują się do wsparcia ze środków Funduszu Spójności oraz, z zastrzeżeniem postanowień rozdziału 4.6 niniejszych wytycznych, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. 5 WYDATKI NIEKWALIFIKOWANE 100. W oparciu o art. 56, ust. 4 Rozporządzenia Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 oraz przepisy rozporządzeń dotyczących poszczególnych funduszy, za niekwalifikowane uznaje się poniższe kategorie wydatków: koszty prowizji i odsetek ponoszonych w ramach zobowiązań finansowych (za wyjątkiem projektów, których głównym celem jest zmniejszenie wielkości tego typu obciążeń ponoszonych przez beneficjenta), koszty prowizji pobieranych w ramach operacji wymiany walut oraz ujemne różnice kursowe ponoszone w ramach wdrażania i realizowania projektu, wydatek poniesiony na środek trwały, który był współfinansowany ze środków krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 10 lat poprzedzających złożenie wniosku o dofinansowanie projektu, koszty kar i grzywien, a także koszty procesów sądowych (z wyjątkiem kosztów związanych z odzyskiwaniem kwot nienależnie wypłaconych po akceptacji 23

24 Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym) oraz koszty realizacji ewentualnych postanowień wydanych przez sąd, koszty kredytu, koszt podatku VAT, który może zostać odzyskany w oparciu o przepisy krajowe tj. Ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r z późn. zm., koszt zakupu nieruchomości niezabudowanej przekraczający 10 % wartości całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu w projektach współfinansowanych w ramach EFRR i Funduszu Spójności, W przypadku projektów współfinansowanych ze środków EFRR wyższy udział procentowy jest dopuszczalny tylko w projektach związanych z ochroną środowiska naturalnego, za zgodą Instytucji Zarządzającej danym Programem Operacyjnym, wydatki poniesione na mieszkalnictwo w ramach projektów współfinansowanych przez Fundusz Spójności Z poszanowaniem zasady elastyczności za koszty niekwalifikowane w przypadku EFS uznaje się: koszty zakupu nieruchomości zabudowanych i niezabudowanych, koszty zakupu wyposażenia, mebli, pojazdów, infrastruktury. 24