POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ PROTOKÓŁ KONTROLI PROBLEMOWEJ NR PS-II.431.2.27.2013 Przeprowadzonej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach Gdańsk 28 czerwca 2013 r. 1
I. Warunki organizacji kontroli Jednostka kontrolowana; Kontrolę przeprowadzono w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach z siedzibą przy ul. Mściwoja II 20 (określanym poniżej skrótem PCPR). Jednostka kontrolująca: Kontrolę prowadził Zespół Inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku w składzie: 1. Ewa Szczypior starszy inspektor wojewódzki - kierująca pracami Zespołu, - upoważnienie PS-II.0030.206.2013 z dnia 27 czerwca 2013 r. 2. Jolanta Ostrowska inspektor wojewódzki upoważnienie PS-II.0030.207.2013 z dnia 27 czerwca 2013 r. Termin kontroli: Kontrolę przeprowadzono w dniu 28 czerwca 2013 r. Okres podlegający kontroli: realizacja zadań własnych i zleconych powiatowi w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w 2012 r. Podstawy prawne przeprowadzonej kontroli: Ustawa z dnia 23 stycznia 2009r o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206, Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz.230, Dz. U. z 2011 r. Nr 22, poz. 114, Nr 92, poz. 529, Nr 163, poz. 981, Nr 185 poz.1092), Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, poz. 509), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, Dz. U. z 2009 r. Nr 206, poz. 1589, Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 125, poz.842, Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 126, poz. 718), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543, Nr 210, poz. 1750), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacje osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno edukacyjne ( Dz. U. Nr 50, poz. 259) Zakres kontroli problemowej: Zadania własne powiatu objęte przedmiotem kontroli Przedmiot kontroli ocenie podlegać będą: a) dokumenty formalne, stanowiące podstawę prawną do realizacji zadań powiatu w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, b) opracowane i przyjęte programy służące działaniom profilaktycznym, mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, c) poziom istniejącej infrastruktury pomocowej i jej dostępność, d) przygotowanie merytoryczne pracowników zatrudnionych w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach, pracujących w obszarze p/działania przemocy w rodzinie, e) zakres współpracy z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, f) baza lokalowa i wyposażenie budynku Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie pod kątem zagwarantowania odpowiedniego poziom usług, 2
Zadania zlecone powiatowi z zakresu administracji rządowej objęte przedmiotem kontroli Przedmiot kontroli ocenie podlegać będą: a) opracowane i realizowane programy oddziaływań korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie zgodne z obowiązującymi standardami, b) metody i efektywność podejmowanych działań, c) przygotowanie merytoryczne pracowników prowadzących oddziaływania korekcyjno edukacyjne dla osób stosujących przemoc w rodzinie zgodne z obowiązującymi standardami, d) efekty prowadzonych oddziaływań terapeutycznych wobec osób stosujących przemoc, jak również przyjęty sposób monitorowania zachowania tych osób po zakończonym uczestnictwie w programie korekcyjno edukacyjnym e) sposób zapewnienia ochrony danych osobowych klientów. Osoby udzielające wyjaśnień; 1. Dyrektor PCPR w Kartuzach pani Gabriela Gołata 2. Kierownik Centrum Interwencji Kryzysowej PCPR w Kartuzach pani Anna Kuczkowska Przed przystąpieniem do działań kontrolnych dokonano wpisu do zeszytu kontroli PCPR w Kartuzach. Poinformowano dyrektora jednostki kontrolowanej o: prawie odmowy podpisania protokołu i obowiązku złożenia na piśmie do dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu, wyjaśnień przyczyn tej odmowy. prawie zgłoszenia na piśmie do dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku umotywowanych zastrzeżeń, dotyczących ustaleń zwartych w protokole w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu. W przypadku zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu, o których mowa powyżej, termin odmowy podpisania protokołu wraz z podaniem jej przyczyn biegnie od dnia doręczenia stanowiska dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku wobec zastrzeżeń. odmowa podpisania protokołu kontroli nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez zespół inspektorów i sporządzenia zaleceń pokontrolnych oraz skierowania wystąpienia pokontrolnego.( 16 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005r w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 61 poz. 543). II. Podstawa do ustaleń kontroli: Ustaleń do protokołu dokonano na podstawie: wglądu w dokumenty merytoryczne i formalne dotyczące realizowanych zadań, wyjaśnień udzielanych przez osoby reprezentujące podmiot prowadzący i realizujący zadania zlecone, oględzin placówki, miejsca realizacji zadania. III. Ustalenia kontrolne: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach jest jednostkę organizacyjną powiatu kartuskiego, realizującą zdania z zakresu pomocy społecznej. Centrum powołane zostało uchwałą nr VI/24/99 Rady Powiatu w Kartuzach z dnia 25 marca 1999 r. (załącznik nr 1). Mocą tej uchwały jednostce nadany został Statut, który w związku z koniecznością dostosowania do obowiązujących przepisów prawnych, zmieniono Uchwałą nr XII/103/2011 Rady Powiatu Kartuskiego z dnia 24 listopada 2011 r. (załącznik nr 2). Dyrektorem PCPR od 4 maja 1999 r. jest pani Gabriela Gołata, powołana na stanowisko przez starostę powiatu kartuskiego (załącznik nr 3). Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie funkcjonuje także w oparciu o Regulamin Organizacyjny, przyjęty Uchwałą nr 179/369/09 Zarządu Powiatu Kartuskiego z dnia 16 czerwca 2009 r. wraz z późniejszymi, zmieniającymi uchwałami (załącznik nr 4). W skutek zmian obowiązujących przepisów prawa i wynikającą z tego tytułu koniecznością dostosowania zapisów regulaminu PCPR, został on zaktualizowany i zmieniony mocą Uchwały nr 68/165/2012 Zarządu Powiatu Kartuskiego z dnia 18 stycznia 2012 r.(załącznik nr 5). PCPR w Kartuzach realizuje także zadania własne i zlecone powiatom w zakresie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i obowiązujących w tym obszarze aktów wykonawczych. 3
W strukturze organizacyjnej PCPR od 2009 r. znajduje się Centrum Interwencji Kryzysowej (CIK), którego szczegółowe zasady i tryb funkcjonowania określa załącznik nr 2 do Regulaminu Organizacyjnego PCPR w Kartuzach z dnia 16 czerwca 2009 r. Aktualną strukturę organizacyjną PCPR (w tym CIK) obrazuje załącznik do Uchwały nr 68/165/2012 r. Zarządu Powiatu Kartuskiego z dnia 18 stycznia 2012 r. Komórka powołana została do udzielania pomocy rodzinom dotkniętym problemem przemocy w rodzinie oraz osobom znajdującym się w różnych sytuacjach kryzysowych. Uchwałą nr VII/68/2011 Rady Powiatu Kartuskiego z dnia 26 czerwca 2011 r. przyjęty został Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie w powiecie kartuskim na lata 2011 2013 (załącznik nr 6). Założeniem podstawowym programu jest objęcie kompleksowymi działaniami osób dotkniętych i zagrożonych występowaniem problemu przemocy w rodzinie. Centrum Interwencji Kryzysowej, kierowane obecnie przez panią Annę Kuczkowską umiejscowione jest w budynku dzierżawionym od Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, na terenie Zespołu Placówek Opiekuńczo Wychowawczych w Kartuzach przy ul. Gdańskiej 12. Teren ośrodka jest monitorowany, a wstęp do budynku kontrolowany przy pomocy domofonu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku udzielania całodobowej pomocy ofiarom przemocy. CIK udziela pomocy psychologicznej, socjalnej, prawnej, osobom i rodzinom doznającym przemocy a także wszystkim poszkodowanym w wyniku innych zdarzeń traumatycznych oraz będących w kryzysach psychospołecznych. Pomoc ta polega na szybkim udzielaniu wsparcia w radzeniu sobie z aktualnym kryzysem i budowaniem motywacji do pozytywnych zmian. Poziom świadczonych usług w obszarach interwencyjnym, socjalno bytowym i terapeutyczno wspomagającym realizowany jest zgodnie z obowiązującym standardem, określonym w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. Na terenie CIK znajdują się pomieszczenia dla indywidualnego kontaktu z psychologiem, pokój kierownika, służący również do spotkań pierwszego kontaktu, pomieszczenie sanitarne, aneks kuchenny. Zespół pomocowy CIK to psycholodzy, prawnicy, kierownik ośrodka, pracujący także bezpośrednio w obszarze interwencyjnym i pomocowym oraz koordynujący przebieg podejmowanych interdyscyplinarnych działań. Wszyscy pracownicy posiadają niezbędne kwalifikacje w zakresie pracy w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Centrum Interwencji Kryzysowej zapewnia też miejsce całodobowego, interwencyjnego pobytu dla osób doznających przemocy w rodzinie. Pomieszczenie do spania przeznaczone jest dla dwóch osób z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji rodzinnej W trakcie czynności kontrolnych ustalono, że w okresie kontrolowanym ze wsparcia i pomocy CIK skorzystało 934 osób, w tym 81 dotyczyło problemu przemocy w rodzinie. Z całodobowego, interwencyjnego pobytu nie korzystała ani jedna osoba. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach realizuje zadania zlecone powiatowi z zakresu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w formie programów korekcyjno edukacyjnych, skierowanych do osób stosujących przemoc w rodzinie. Program pod nazwą Można Inaczej, przyjęty został mocą Uchwały nr XV/121/2012 rady Powiatu Kartuskiego z dnia 26 stycznia 2012 r. (załącznik nr 7). Celem wyłonienia realizatorów programu, zgodnie z obowiązującą literą prawa, PCPR dokonał rozpoznania rynku zamówienia (załącznik nr 8), w wyniku którego program korekcyjno - edukacyjny dla osób stosujących przemoc prowadzi dwóch certyfikowanych specjalistów, spełniających określone proceduralnie wymogi kwalifikacji zawodowych (załącznik nr 9). Środki finansowe na realizację programu zapewnia budżet państwa. PCPR składa corocznie do Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, sprawozdanie merytoryczno finansowe z realizacji zadań (załącznik nr 10). Program prowadzony jest w oparciu o założenia metody Duluth. W roku 2012 uczestniczyło w nim 17 osób stosujących przemoc w rodzinie. Program prowadzony był formie grup otwartych i sesji indywidualnych oddziaływań, zgodnie ze zdiagnozowanymi potrzebami. Spotkania odbywały się w budynku PCPR w Kartuzach przy ul. Mściwoja II 20 w formie warsztatów, wykładów, ćwiczeń, treningów edukacyjno korekcyjnych. W roku 2012 odbyły się 24 sesje w przedziale od czerwca do grudnia. Udział w programie poprzedzony był diagnozą psychologiczną uczestnika oraz uznaniem przez niego faktu stosowania przemocy wobec bliskich osób. Każdy uczestnik 4
podpisywał indywidualny kontrakt, ustalający zasady udziału w programie. W toku działań rekrutacyjnych 1 osoba została skierowana na terapię powodu uzależnienia a część uczestników rozpoczęło udział w programie jako kontynuacja zakończonej terapii uzależnienia. Cały cykl planowanych oddziaływań korekcyjno edukacyjnych w roku 2012 ukończyło 11 osób. Realizatorzy programu, wespół ze specjalistami Centrum Interwencji Kryzysowej prowadzili w trakcie realizacji programu bieżący monitoring zachowań osób stosujących przemoc (załącznik nr 11). Opracowano także system monitorowania zachowań przemocowych przez kolejne 3 lata po zakończeniu uczestnictwa w programie. Monitorowanie odbywa się przez bezpośrednie rozmowy z uczestnikami programu i ich najbliższym otoczeniem oraz przez kontakt z instytucjami pomocowymi. Dokumentacja W trakcie realizacji programu prowadzona jest dokumentacja zbiorcza (obowiązkowo podpisywana lista obecności uczestników na zajęciach oraz anonimowe ankiety po każdym spotkaniu) i indywidualna. Dokumentacja indywidualna uczestnika programu korekcyjno edukacyjnego gromadzona jest w odrębnej teczce aktowej. Dokumenty przechowywane są w zamkniętych szafach w pokoju kierownika w CIK. Indywidualna teczka aktowa uczestnika programu zawiera: formularz zgłoszeniowy do programu (załącznik nr 12), indywidualny kontrakt, oświadczenie o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych, dodatkową dokumentacje zgromadzoną w trakcie realizacji programu (notatki służbowe, opinie, obserwacje), kartę bieżącego monitoringu, załączniki o treściach edukacyjnych, otrzymywane przez każdego uczestnika programu. Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie zgłosił również do Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) bazę danych osobowych, gromadzonych w trakcie realizacji zadań ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Współpraca z podmiotami zewnętrznymi: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kartuzach poprzez swoją specjalistyczna komórkę jaką jest Centrum Interwencji Kryzysowej, nawiązało i utrzymuje ścisłą współpracę z gminnymi zespołami interdyscyplinarnymi oraz grupami roboczymi, działającymi w ramach procedury Niebieskiej Karty. Ponadto prężnie rozwija się współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej, Policją, placówkami oświatowymi, sądami i prokuraturą, Gminnymi Komisjami Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, kuratorami. Istotnymi partnerami w realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w kontekście profilaktyki i kształtowania postaw społecznych wobec przemocy są parafie katolickie i Koła Gospodyń Wiejskich, oddziaływujące bezpośrednio w najbliższym środowisku lokalnym mieszkańców. Wpływy edukacyjne realizowane są w formie nauk przedmałżeńskich, kazań, warsztatów komunikacji interpersonalnej. PCPR w ramach programu profilaktycznego Siew, realizuje szkolenia, pogadanki o tematyce dotyczącej uzależnień, przemocy, depresji w szkołach podstawowych i gimnazjach na terenie powiatu kartuskiego. We współpracy z placówkami oświatowymi (szkoły, poradnie psychologiczno pedagogiczne) prowadzone są Szkoły dla rodziców, Szkoła młodych mam, podwyższające kompetencje wychowawcze rodziców, uczące poprawnej komunikacji bez przemocy, przygotowujące do roli rodzicielskich przyszłe małoletnie i młode kobiety. W roku 2013 opracowany został projekt Powiatowego Programu profilaktyczno edukacyjnego STOP PRZEMOCY na lata 2013-2015. Program formalnie przyjęty zostanie uchwałą Rady Powiatu Kartuskiego. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadzi szkolenia dla kadr poradni psychologiczno pedagogicznych i służb powołanych do realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w zakresie procedury Niebieskie Karty. Organizuje również grupy wsparcia dla osób doznających przemocy w rodzinie. Pracownicy PCPR uczestniczą także w szkoleniach 5
organizowanych przez Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego. Wnioski z kontroli W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych, nie stwierdzono nieprawidłowości ani uchybień w trakcie realizacji zadań własnych i zleconych powiatowi z zakresu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadziło swoją działalność na oczekiwanym poziomie, uzyskując ocenę pozytywną. Ewa Szczypior Jolanta Ostrowska (podpisy członków Zespołu Kontrolującego) Gabriela Gołata (podpis Dyrektora jednostki kontrolowanej) Kartuzy, dnia 9 lipca 2013 r. (miejsce i data podpisania protokołu) Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi dołączony zostanie do akt kontroli WPS PUW. 6