UCHWAŁA NR XLVI/353/14 RADY MIEJSKIEJ W NISKU z dnia 27 lutego 2014r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy i Miasta Nisko na lata 2014-2015. Na podstawie art. 18 ust 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2013.594 z późn. zm.) i art. 1, art. 2 ust. 1-5 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 nr 231, poz. 1375 z późn. zm) w związku z 4 ust. 1 pkt. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 24, poz. 128) Rada Miejska w Nisku uchwala, co następuje: 1.Przyjmuje się Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy i Miasta Nisko na lata 2014-2015, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2.Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Gminy i Miasta Nisko. 3.Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Miejskiej Waldemar Ślusarczyk.
Załącznik do Uchwały Nr XLVI/353/14 Rady Miejskiej w Nisku z dnia 27 lutego 2014r. PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA GMINY I MIASTA NISKO NA LATA 2014-2015 I. WPROWADZENIE Zdrowie psychiczne jako nieodłączny składnik zdrowia, to stan dobrego samopoczucia psychicznego i emocjonalnego. Człowiek zdrowy psychicznie jest w stanie używać swoich zdolności poznawczych i emocji, funkcjonować w społeczeństwie, utrzymywać poprawne stosunki międzyludzkie, być niezależny, odzyskiwać siły po trudnych sytuacjach stresowych, traumatycznych oraz sprostać innym wymogom życia codziennego. Obecne warunki życia w Polsce są szkodliwe dla zdrowia psychicznego, a kondycja psychiczna polskiego społeczeństwa ujawnia wiele problemów. Do najczęstszych z nich należą: zaburzenia psychiczne (zaburzenia nastroju, zaburzenia afektywne np. depresja, zaburzenia nerwicowe związane ze stresem, zaburzenia psychiczne organiczne (ich przyczyną są zmiany organiczne np. urazy, udary), zaburzenie psychiczne i zachowania spowodowane używaniem środków psychoaktywnych, zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi (anoreksja, bulimia), zaburzenia osobowości i zachowania; choroby psychiczne (schizofrenia, zaburzenia schizofreniczne często o przewlekłym przebiegu) oraz upośledzenie umysłowe. Wszystkie one definiowane są jako zespół objawów i zachowań połączonych zwykle z cierpieniem i prowadzących do zaburzeń indywidualnego funkcjonowania. Osoby cierpiące na te problemy doświadczają trudności z myśleniem, emocjami, postrzeganiem, pamięcią czy motywacją. Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z problemami psychicznymi należy do obowiązków państwa, organów administracji rządowej i samorządowej oraz instytucji do tego powołanych. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 grudnia 2010 roku w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne zostały zobowiązane do opracowania, realizacji, koordynowania oraz monitorowania Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, realizowanego na danym terenie. Ochrona oraz promocja zdrowia psychicznego powinna obejmować edukację zdrowotną ze wsparciem prawnym i środowiskowym dla mieszkańców danej wspólnoty samorządowej. Taki rodzaj wsparcia dla mieszkańców Gminy i Miasta Nisko oferuje Środowiskowy Dom Samopomocy, który jest placówką dziennego pobytu dla osób przewlekle chorych psychiczne i upośledzonych umysłowo. Celem nadrzędnym Środowiskowego Domu Samopomocy jest zapobieganie izolacji, wykluczeniu poza nawias społeczności osób z problemami psychicznymi; zapewnienie osobom z problemami psychicznymi możliwości pozostawania w środowisku lokalnym i udziału w życiu społecznym; wzmocnienie więzi rodzinnych przez zaangażowanie w prowadzoną terapię, udzielanie wsparcia rodzinom w przezwyciężaniu ich trudnych sytuacji życiowych; poprawa sprawności psychofizycznej, zwiększenie samodzielności i adaptacja do życia społecznego; zmiana w postrzeganiu wizerunku osób niepełnosprawnych. Cele te realizowane są poprzez treningi i inne formy zajęć wspierająco- aktywizujących. Biorąc pod uwagę powyższe opracowano Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy i Miasta Nisko na lata 2014-2015. Przedstawiony program określa najistotniejsze elementy polityki zdrowotnej i wyznacza kierunki w zakresie poprawy stanu zdrowia psychicznego
mieszkańców, zaspakajania ich potrzeb zdrowotnych i organizacji opieki zdrowotnej. Program zawiera propozycję planowanych działań w obszarze zdrowia psychicznego w oparciu o diagnozę aktualnych problemów zdrowotnych mieszkańców miasta, nakreśla cele polityki zdrowotnej w zakresie ochrony zdrowia psychicznego, które mogą przyczynić się do wypracowania docelowego modelu opieki psychiatrycznej na terenie Gminy i Miasta Niska. Cele i zadania przedstawione w gminnym programie są zgodne z celami i zadaniami określonymi w Narodowym Programie Zdrowia Psychicznego przewidzianymi do realizacji przez gminy. II. LOKALNA DIAGNOZA ZJAWISKA ZABURZENIA PSYCHICZNEGO Zgodnie z zapisem art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego osobami z zaburzeniami psychicznymi są: 1. chorzy psychicznie, wykazujący zaburzenia psychotyczne; 2. upośledzeni umysłowo; 3. wykazujący inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczone są do zaburzeń psychicznych a osoby te wymagają świadczeń zdrowotnych, lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Opis występujących zaburzeń psychicznych na terenie Gminy i Miasta Nisko oparto na informacjach pisemnych z następujących instytucji: Środowiskowego Domu Samopomocy w Nisku, Ośrodka Pomocy Społecznej, Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Poradni Zdrowia Psychicznego w Nisku, Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli, Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu, Poradni Leczenia Uzależnień w Nisku, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nisku. Z informacji uzyskanych ze Środowiskowego Domu Samopomocy w Nisku w latach 2010-2013 z poradnictwa specjalistycznego skorzystało blisko 45 osób, a programem zajęć terapeutycznych zostało objętych 32 osoby, w tym 15 osób chorych psychiczne, 11 osób upośledzonych umysłowo, 4 osoby z podwójną diagnozą (choroba psychiczna i upośledzenie umysłowe) oraz 2 osoby z zaburzeniami psychicznymi. Wśród inicjatyw związanych z ochroną zdrowia psychicznego, podejmowanych przez Środowiskowy Dom Samopomocy w latach 2010-2013 na szczególną uwagę zasługuje m.in. włączanie się do obchodów Dnia Solidarności z Osobami Chorującymi Psychicznie w ramach światowej kampanii edukacyjnej "Schizofrenia-Otwórzcie Drzwi" (2010r., 2011 r.), której celem jest zwiększanie akceptacji i tolerancji dla osób chorych na schizofrenię poprzez informowanie o chorobie, sposobach jej leczenia, udzielaniu informacji dotyczących form wsparcia dostępnych na terenie miasta i gminy. W tym dniu prezentowana jest twórczość uczestników ŚDS w formie wystawy prac, pokazu multimedialnego, nt. działalności ŚDS oraz występy artystyczne. Poprzez różnorodne działania Środowiskowy Dom Samopomocy stara się zmieniać dotychczasowe postrzeganie tej grupy osób w lokalnym społeczeństwie. Integracji ze środowiskiem lokalnym oraz promocji zdrowia psychicznego służą też kiermasze i wystawy okolicznościowe promujące twórczość uczestników ŚDS oraz rajdy sprawnościowointegracyjne, których celem jest propagowanie aktywnego trybu życia, podniesienie sprawności fizycznej, pokonywanie lęków i przełamywanie własnych barier, wzmocnienie wiary w siebie, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i ekstremalnych, doskonalenie technik udzielania pierwszej pomocy, rozwijanie zainteresowań aktywnymi formami spędzania wolnego czasu, integracja w grupie. W rajdach uczestniczą podopieczni ŚDS, członkowie ich rodzin oraz uczestnicy zaproszonych zaprzyjaźnionych Domów.
Od 2012 r. działa również strona internetowa (www.sdsnisko.pl) Środowiskowego Domu Samopomocy, która dostarcza informacji na temat działalności placówki, proponowanych formach wsparcia dla osób z problemami psychicznymi oraz aktualności z życia Domu. Na stronie można również zapoznać się z gazetką Nasz Świat, do której teksty piszą uczestnicy Środowiskowego Domu Samopomocy. W ramach ochrony zdrowia psychicznego realizowane są też projekty edukacyjno-informacyjne, które mają za zadanie budowanie pomostów między osobami niepełnosprawnymi, instytucjami, samorządem lokalnym i środowiskiem społecznym. Nastawione są na promocję tolerancji i poszanowanie praw osób niepełnosprawnych. Wdrażanie tego zadania opiera się na realizacji programów profilaktyki zdrowotnej i ocenianiu ich efektywności, a także inicjowaniu i wspomaganiu działań na rzecz promocji oraz pobudzania odpowiedzialności zbiorowej i indywidualnej za zdrowie własne i innych. Promocja i ochrona zdrowia związana jest również z profilaktyką chorób oraz promowaniem zdrowego stylu życia. Stanowi proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, utrzymanie dobrego poziomu lub jego poprawę. Z analizy danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Nisku wynika, że osobom chorym psychicznie i upośledzonym umysłowo pomoc społeczna świadczona była w postaci: -usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, -umieszczenia w Domu Pomocy Społecznej, -kierowania do Środowiskowego Domu Samopomocy w Nisku i w Stalowej Woli, -kierowania na Warsztaty Terapii Zajęciowej w Stalowej Woli i Rudniku nad Sanem, -umieszczenia w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym, -poradnictwa specjalistycznego, pracy socjalnej oraz pomocy finansowej i rzeczowej, -pomocy dzieciom upośledzonym umysłowo podczas zajęć prowadzonych przez Świetlice Środowiskowo Profilaktyczne. Poniższa tabela przedstawia liczbowy udział osób, korzystających z w/w pomocy. Usługi specjalistyczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi Liczba osób 102 100 100 100 Umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Liczba osób 0 0 2 2 Skierowanie do Środowiskowego Domu Samopomocy w Nisku i w Stalowej Woli Liczba osób 30 29 33 29 Skierowanie na Warsztaty Terapii Zajęciowej w Stalowej Woli i Rudniku Liczba osób 0 0 2 0
Umieszczenie w Zakładzie Opieki Leczniczej Liczba osób 1 1 0 1 Osoby z problemem psychicznym korzystały z leczenia w ośrodkach zdrowotnych: 1. Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej - Poradnia Zdrowia Psychicznego w Nisku; 2. Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli; 3. Specjalistycznym Psychiatrycznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu; 4. Poradni Leczenia Uzależnień w Nisku; 5. Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nisku. Tabele przedstawiają liczbę osób z terenu Gminy i Miasta Nisko leczonych w w/w placówkach zgodnie z rozpoznaniem. 1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Poradnia Zdrowia Psychicznego w Nisku: Lp Rozpoznanie Liczba osób leczonych 2010 2011 2012 2013 1 Zaburzenia psychiczne 120 125 146 150 2 Chorzy psychicznie 69 69 75 78 3 Upośledzeni umysłowo 3 4 4 5 4 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 5 Zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych - - - - - - - - ogółem 192 198 225 233
2. Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli Lp Rozpoznanie Liczba osób leczonych 2010 2011 2012 2013 1 Zaburzenia psychiczne 81 87 93 95 2 Chorzy psychicznie 60 74 73 83 3 Upośledzeni umysłowo 6 8 2 6 4 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 5 Zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych 118 112 137 111 1 2 1 0 ogółem 266 283 306 295 3. Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu: Lp Rozpoznanie Liczba osób leczonych 2010 2011 2012 2013 1 Zaburzenia psychiczne 3 1 5 1 2 Chorzy psychicznie 9 8 7 6 3 Upośledzeni umysłowo 2 3 - - 4 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 5 Zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych 16 27 26 16 - - - - ogółem 30 39 38 23
4. Poradni Leczenia Uzależnień w Nisku:: LP. Rozpoznanie 2010 2011 2012 2013 1. Zaburzenia psychiczne - - - - 2. Chorzy psychicznie - - - - 3. Upośledzenie umysłowo - - - - 4. Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu ( osoby uzależnione od alkoholu i członkowie ich rodzin ) 5. Zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych 129 126 128 125 - - - - 5. Z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej działającej w Nisku uzyskano informację na temat ilości przebadanych dzieci i wydanych orzeczeń. Zadania 2010 2011 2012 2013 Liczba wydanych orzeczeń do kształcenia specjalnego ze względu na upośledzenie umysłowe Liczba wydanych orzeczeń do kształcenia specjalnego ze względu na autyzm (Zespół Aspergera) Liczba wydanych orzeczeń do zajęć rewalidacyjnowychowawczych 49 31 51 43 5 4 10 4 5 1 9 4 Badanie psychologiczne 276 307 257 301 III. CELE GŁÓWNE I SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU
1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym 1.1. Cele szczegółowe: a) Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego; b) Kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego; c) Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu; d) Profilaktyka środowisk zagrożonych zaburzeniami psychicznymi. 1.2.Realizacja: a) prowadzenie kampanii informacyjnych o dostępnych formach pomocy dla osób w stanach kryzysu psychicznego, w tym działań edukacyjnych, b) podniesienie świadomości środowiska lokalnego na temat promocji zdrowia psychicznego poprzez umieszczanie plakatów oraz ulotek w miejscach ogólnie dostępnych, c) wspieranie działań mających na celu utrzymanie dobrego zdrowia, w tym psychicznego oraz jego promowanie wśród całej populacji, ze szczególnym uwzględnieniem osób dotkniętych problemem alkoholowym, narkotykowym i przemocą domową, d) zapraszanie osób niepełnosprawnych oraz osób starszych do udziału w imprezach integracyjnych przy współudziale Gminy i Miasta Nisko, e) działania informacyjno-edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży oraz dorosłych mieszkańców, sprzyjające postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałające dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi. 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym 2.1. Cele szczegółowe: a) Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej i oparcia społecznego; b) Aktywizacja, w tym zawodowa, osób z zaburzeniami psychicznymi; c) Koordynowanie różnych form opieki i pomocy świadczonej w ramach Środowiskowego Domu Samopomocy i innych placówek; d) Poprawa jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich; e) Ograniczenie zagrożeń występujących w środowisku lokalnym; f) Likwidacja barier w stosunku do osób niepełnosprawnych. 2.2. Realizacja: a) wsparcie w realizacji projektów dotyczących ochrony zdrowia psychicznego, b) kierowanie osób z zaburzeniami psychicznymi do odpowiednich placówek psychiatrycznej opieki zdrowotnej, c) pomoc niepełnosprawnym w funkcjonowaniu w społeczeństwie, d) działania na rzecz zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form psychiatrycznej opieki zdrowotnej, e) prowadzenie pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, informacji zawodowej oraz
aktywnego poszukiwania pracy dla osób niepełnosprawnych, w tym osób z zaburzeniami psychicznymi, f) Realizacja, koordynowanie i monitorowanie Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. 3. Rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego 3.1. Cele szczegółowe: a) Ocena skuteczności realizacji Programu. 3.2. Realizacja: a) Realizacja, koordynowanie i monitorowanie Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. IV. REALIZATORZY PROGRAMU 1. Koordynatorem programu jest Burmistrz Gminy i Miasta Nisko 2. Realizatorami zadań określonych w programie są: a) Urząd Gminy i Miasta Nisko, b) Ośrodek Pomocy Społecznej, c) Środowiskowy Dom Samopomocy w Nisku, d) zakład opieki zdrowotnej działający na terenie Gminy, e) placówki lecznicze, f) placówki oświatowe, g) organizacje pozarządowe. V. FINANSOWANIE PROGRAMU 1. Źródłem finansowania zadań zawartych w programie będą środki własne pochodzące z budżetu gminy. 2. Realizacja zadań programu może być wspierana dodatkowo funduszami celowymi, znajdującymi się w dyspozycji poszczególnych ministerstw oraz środkami z innych źródeł. VI. ZAKOŃCZENIE Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy i Miasta Niska na lata 2014-2015, wchodzi w życie z dniem podjęcia stosownej uchwały przez Radę Miejską w Nisku. Podmioty realizujące Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy i Miasta Niska na lata 2014-2015, przedstawiają informację z wykonania zadań wynikających z w/w programu w terminie do 31 marca roku następnego.