Highland Life / Information Pack / Information Pack - English / Work & Money Życie w regionie Highland / Pakiet Informacyjny / Pakiet Informacyjny język polski / Praca i pieniądze Work & Money Praca i pieniądze Work Praca Finding work (Szukanie pracy) Work permits and registration (Pozwolenia na pracę i rejestracja) Your rights at work (Twoje prawa w pracy) National Minimum Wage (Krajowa płaca minimalna) Finding work Szukanie pracy Oferty pracy w regionie można znaleźć poprzez: prywatne agencje pośrednictwa pracy ogłoszenia w lokalnej prasie Jobcentre Plus (Urząd pracy Jobcentre Plus) your local office (lokalny urząd pracy), search for jobs online (szukanie pracy przez Internet) lub dzwoniąc bezpośrednio na numer Jobseeker Direct 0845 60 60 234. Jest to agencja rządowa oferująca bezpłatne usługi. Skills Development Scotland (Szkocka Agencja Rozwoju Umiejętności Zawodowych) może udzielić Ci informacji i porad dotyczących umiejętności, kwalifikacji i szkoleń, które mogą być Ci potrzebne. Usługa ta jest bezpłatna. Work permits and registration Pozwolenia na pracę i rejestracja Jeśli pochodzisz z: Austrii, Belgii, Cypru, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Niemiec, Grecji, Węgier, Islandii, Włoch, Łotwy, Liechtensteinu, Litwy, Luksemburga, Malty, Holandii, Norwegii, Polski, Portugalii, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji lub Szwajcarii, nie potrzebujesz
pozwolenia na pracę w Zjednoczonym Królestwie. Jeśli pochodzisz z Bułgarii lub Rumunii prawo do pracy w Zjednoczonym Królestwie nie przysługuje Ci automatycznie (do końca 2013). Więcej informacji na stronie: http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/eucitizens/bulgaria-romania/ Numer na infolinię dla obywateli Nowych Państw Członkowskich to 0114 207 6022 Jeśli nie pochodzisz z kraju Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EEA), informacje znajdziesz na stronach www.ukba.homeoffice.gov.uk i www.talentscotland.com. Specjalne zasady obejmują osoby ubiegające się o azyl (Asylum Seekers), Scottish Refugee Council (Szkocka Rada ds. Uchodźców) może udzielić porad, informacji i wsparcia. Więcej informacji na temat przeprowadzki, życia i pracy w Szkocji można znaleźć na stronie www.talentscotland.com Your rights at work Twoje prawa w pracy Pracowników w Zjednoczonym Królestwie chroni system prawny określający godziny pracy, bezpieczeństwo i higienę pracy, ochronę przed dyskryminacją i prawo do National Minimum Wage (minimalnej płacy krajowej). Trades Union Congress (TUC) (Kongres Związków Zawodowych), organizacja reprezentująca brytyjskie związki zawodowe, wydała broszurę przeznaczoną dla osób przyjeżdżających do pracy w Zjednoczonym Królestwie. Broszura zawiera informacje o przysługujących Ci prawach oraz o tym, gdzie można zwrócić się o pomoc i poradę. Broszura jest dostępna w następujących językach: Czech (czeskim) English (angielskim) Estonian (estońskim) Hungarian (węgierskim) Latvian (łotewskim) Lithuanian (litwińskim) Polish (polskim) Russian (rosyjskim) Slovak (słowackim) French (francuskim) Spanish (hiszpańskim) Na stronie Biura Porad Obywatelskich (Citizen s Advice Bureau) znajdziesz także leaflet specifically on migrant workers (broszurę dotyczącą pracujących migrantów) i przysługujących im praw. Inne użyteczne informacje dotyczące praw w miejscu pracy można znaleźć na stronie rządowej Directgov. Można tam znaleźć wyjaśnienia co robić w wielu sytuacjach, takich jak
ciąża, problem w pracy, czy rozpoczęcie nowego zatrudnienia. Porady można również otrzymać w Citizen s Advice Bureau (Biuro Porad Obywatelskich). Osoby zatrudnione przez agencje pośrednictwa pracy to specyficzna grupa pracowników, którzy posiadają nieco inne prawa i uprawnienia, niż osoby zatrudnione na stałe. TUC leaflet (Broszura Kongresu Związków Zawodowych TUC) Pracownicy agencji też mają prawa! dostarczy Ci podstawowych informacji na temat praw przysługujących osobom zatrudnionym przez agencję pośrednictwa pracy. Money Matters Sprawy finansowe National Minimum Wage Krajowa płaca minimalna To prawnie ustalona minimalna kwota wynagrodzenia przysługująca Ci za wykonaną pracę. Stawki zmieniają się co roku 1-ego października. Stawki są inne dla osób w wieku 16 i 17 lat, praktykantów i osób powyżej 21 roku życia. Obecne stawki możesz sprawdzić na stronie: https://www.gov.uk/browse/working/tax-minimum-wage Pracodawca może potrącać pewne kwoty z Twojego wynagrodzenia. Więcej informacji na temat potrąceń znajdziesz na stronie Rules for making deductions from your Pay (Zasady dokonywania potrąceń od wynagrodzenia). Tax and National Insurance (podatek i ubezpieczenie społeczne) Bank Accounts (konta bankowe) Highland Council Money Advice Team (Zespól doradców finansowych w Radzie Regionu Highland) Tax & National Insurance Podatek i Ubezpieczenie Społeczne Każdy pracownik w Zjednoczonym Królestwie musi posiadać numer ubezpieczenia społecznego (National Insurance Number), aby legalnie pracować. Dzięki niemu na bieżąco rejestrowane są Twoje składki na ubezpieczenie społeczne, będące pewnego rodzaju podatkiem. Aby złożyć wniosek o przyznanie numeru ubezpieczenia społecznego (National Insurance Number) należy zadzwonić na numer 0845 6000 643. Zostaniesz poproszony o podanie danych osobistych i otrzymasz dalsze instrukcje. Będziesz również musiał płacić podatek dochodowy. Wysokość podatku zależy od szeregu czynników. Każdy pracownik posiada kod podatkowy (Tax Code), który służy pracodawcy do obliczenia wysokości podatku, który musi płacić w Twoim imieniu. Jeśli rozpoczynasz swoją pierwszą pracę w Zjednoczonym Królestwie, będziesz prawdopodobnie musiał opłacać tzw. podatek nadzwyczajny ( emergency tax ). Stawka takiego podatku jest wyższa i jest
on potrącany do momentu otrzymania kodu podatkowego. Niektórzy pracodawcy mogą zaoferować Ci pracę bez opłacania podatku lub ubezpieczenia społecznego, znaną jako pieniądze do ręki ( cash in hand ). Jest to sprzeczne z prawem. Jeśli pracodawca łamie to prawo, może również dobrze złamać inne, np. związane z Twoim bezpieczeństwem w miejscu pracy. Jeśli pracujesz nielegalnie bardzo trudne będzie egzekwowanie przysługujących Ci praw. Bank accounts Konta bankowe Otwarcie konta w banku lub kasie mieszkaniowej jest bardzo ważne. Większość pracodawców będzie wpłacać Twoje wynagrodzenie bezpośrednio na Twoje konto bankowe. Dostępne są różne rodzaje kont. Możesz również skorzystać z oferty bankowej Post Offices (urzędów pocztowych). Aby otworzyć konto bankowe, musisz : dostarczyć dowód tożsamości (paszport, dowód osobisty lub prawo jazdy) dostarczyć potwierdzenie adresu w Zjednoczonym Królestwie (umowa najmu lub list od pracodawcy) Opening a bank account if you are new to the UK (otwarcie konta bankowego dla osób, które dopiero przyjechały do Zjednoczonego Królestwa) International students Opening a UK bank account (Studenci zagraniczni otwarcie konta bankowego w Zjednoczonym Królestwie) Highland Council Money Advice Team Zespól doradców finansowych w Radzie Regionu Highland Jeśli martwi cię twoja sytuacja finansowa skontaktuj się z Highland Council Money Advice Team (Zespól doradców finansowych w Radzie Regionu Highland) pod numerem 0800 090 1004, aby otrzymać bezpłatną i poufną poradę Możesz również skontaktować się z nimi mailowo: money.advice@highland.gov.uk Useful Links Użyteczne linki Jobcentre Plus (Urząd pracy) https://www.gov.uk/contact-jobcentre-plus My World of Work (Mój świat pracy) http://www.myworldofwork.co.uk/ Scottish Refugee Council (Szkocka Rada ds. Uchodźców)
http://www.scottishrefugeecouncil.org.uk/ Talent Scotland (organizacja, która dostarcza informacji dotyczących życia, pracy i nauki w Szkocji) http://www.talentscotland.com/ Trades Union Congress (Kongres Związków Zawodowych) http://www.tuc.org.uk/ The Advice Guide (Poradnik) http://www.adviceguide.org.uk Highlands and Islands Equality Forum (Forum dotyczące równouprawnienia regionu Highlands i Islands) http://www.hief.org.uk Centre for Economic and Social Inclusion (Centrum Inkluzji Ekonomicznej i Społecznej) http://www.cesi.org.uk Post Office (Urząd Pocztowy) http://www.postoffice.co.uk British Bankers Association (Stowarzyszenie Brytyjskich Bankierów) http://www.bba.org.uk/bba/jsp/polopoly.jsp?d=138&a=3970 Highland Council (Rada Regionu Highland) http://www.highland.gov.uk