Nowe obowiązki informacyjne i szkoleniowe agentów ubezpieczeniowych. Sejm na posiedzeniu w dniu 18 lutego 2005 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym weszła w życie, z pewnymi wyjątkami, po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Zmieniona treść ustawy dotyczy, między innymi, obowiązków informacyjnych i szkoleniowych agentów ubezpieczeniowych oraz brokerów Najważniejsze z dokonanych zmian w powyższym zakresie są następujące: 1. Zmianie uległa treść art. 4 ustawy poprzez dodanie dodatkowych przepisów 4a. 4c. Przepis art. 4a ustawy wprowadza dla pośredników ubezpieczeniowych oraz osób przy pomocy których wykonują oni czynności agencyjne lub brokerskie, obowiązek określonego co do formy, sposobu przekazywania informacji dotyczących pośrednika ubezpieczeniowego, osobom poszukującym ochrony ubezpieczeniowej lub klientom agenta albo brokera. Otóż informacje te, których zakres przewidziany jest w dalszych przepisach ustawy, powinny być przekazywane pisemnie lub za pomocą innego trwałego nośnika informacji dostępnego dla poszukującego ochrony ubezpieczeniowej lub klienta. Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym nie zawiera własnej definicji. trwałego nośnika informacji.. Definicji tego pojęcia nie zawiera też żadna z czterech ustaw ubezpieczeniowych. Dlatego też dokonując wykładni tego pojęcia należy zastosować reguły wykładni systemowej, traktując ubezpieczeniowe prawo wspólnotowe UE, jako część jednolitego systemu prawa ubezpieczeniowego obowiązującego wszystkie podmioty prowadzące działalność ubezpieczeniową na terenie Jednolitego Rynku UE. W tym zakresie odwołać się trzeba do najbliższej możliwej definicji tego pojęcia, jaka zamieszczona jest w art. 2 pkt. 12 Dyrektywy 2002/92/WE. Odwołanie to jest tym bardziej zasadne, że treść art. 4a ustawy jest wiernym przeniesieniem do ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym normy prawnej art. 13 Dyrektywy. W rozumieniu definicji.trwałego nośnika informacji. zawartej w Dyrektywie, pojęcie to oznacza, każde urządzenie służące klientowi do przechowywania informacji adresowanych osobiście do niego, z możliwością łatwej ich identyfikacji w okresie czasu stosownym do ich przeznaczenia, pozwalające na niezmienione ich odtworzenie w przyszłości. Dyrektywa przez trwały nośnik informacji nakazuje uważać w szczególności dyskietki: CD ROM, DVD i twarde dyski komputerów osobistych, w których przechowywana jest poczta e-mailowa, ale wykluczona jest witryna internetowa, jeśli nie spełnia ona kryteriów.trwałego nośnika.. Należy zwrócić uwagę, że zarówno w ustawie, jak też w Dyrektywie, nie chodzi o trwały nośnik informacji, służący do jej przekazania, będący w posiadaniu pośrednika ubezpieczeniowego lecz o nośnik dostępny dla klienta.
Oznacza to, iż obowiązek ustawowy sposobu przekazywania informacji przez pośrednika nie będzie spełniony, jeżeli pośrednik informacje przekażę na nośniku CD ROM a nośnik ten nie będzie dostępny dla klienta, gdyż nie posiada on odpowiedniego sprzętu ( komputera ) do odtworzenia informacji zawartej na użytym przez pośrednika nośniku. Informacje mają być przekazywane w sposób jasny, dokładny i zrozumiały. Użyte określenia jakości informacji są określeniami ocennymi i mogą stwarzać problemy dla praktyki. Należy dodać, iż przekazywane informacje mają być jasne i zrozumiałe dla poszukującego ochrony ubezpieczeniowej lub klienta a nie dla agenta czy brokera. Powyższe stwierdzenie z pozoru jest oczywiste lecz należy zwrócić uwagę, iż podany sposób przekazania informacji przez agenta lub brokera jest obowiązkiem ustawowy. Zarzut niejasnego lub niezrozumiałego przekazania informacji zgłoszony przez osobę poszukującą ochrony ubezpieczeniowej lub ubezpieczonego jest zarzutem naruszenia ustawy. Czynność prawna sprzeczna z ustawa jest nieważna, zgodnie z art. 58 K.c. Jeżeli post factum miałoby się okazać, iż czynności informacyjne agenta lub brokera były nieważne, a brak tych czynności mógł mieć istotny wpływ na fakt zawarcia umowy ubezpieczenia, to wówczas umowa ubezpieczenia mogła by zostać uznana jako nieważna. Tak więc sposób przekazania informacji nie jest sprawą dodatku do czynności agencyjnych lub brokerskich, lecz może decydować o skutku finalnym tych czynności, jakim jest zawarcie lub wykonanie umowy ubezpieczenia. W związku z powyższym wskazanym jest aby poszukujący ochrony ubezpieczeniowej lub klient, także pisemnie potwierdzał agentowi lub brokerowi, iż otrzymał przekazaną informację i że informacja ta jest dla niego jasna i zrozumiała. Regułą jest, iż informacje o jakich mowa muszą być przekazane w formie pisemnej lub innego trwałego nośnika informacji. Wyjątkowo informacje te mogą być przekazane w formie ustnej, gdy takiego sposobu przekazania informacji żąda osoba, poszukująca ochronny ubezpieczeniowej lub klient albo jeżeli okoliczności zawierania umowy ubezpieczenia nie pozwalają na przekazanie informacji w formie pisemnej lub na innym trwałym nośniku informacji. Ten wyjątkowy sposób przekazania informacji ( np. ustny ) nie zwalnia agenta lub brokera ubezpieczeniowego od niezwłocznego, po zawarciu umowy ubezpieczenia, przekazania informacji, o jakich mowa, w formie pisemnej lub na innym trwałym nośniku informacji. Obowiązki ustawowe dostarczenia osobie poszukującej ochrony ubezpieczeniowej lub klientowi, informacji o pośredniku ubezpieczeniowym, nie mają zastosowania w odniesieniu do umów ubezpieczenia dotyczących. dużych ryzyk.,w rozumieniu art. 2 pkt. 2 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej oraz w odniesieniu do umów reasekuracji. Informacjami, które mają być dostarczone klientowi, są informacje wymienione w art. 12 ust. 2., art. 13 ust. 1 pkt. 4 i 4a, art. 13 ust. 2, art. 26 ust. 1 pkt. 1, 2 i 4, art. 26 ust. 2 ustawy. Są to następujące informację:
Art. 12 ust. 2. dotyczy informacji, jakie zasadniczo powinny znajdować się w pełnomocnictwie agenta. 1. zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń, 2. wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia, 3. obszar działalności agenta ubezpieczeniowego. Art. 13 ust. 1 pkt. 4 i 4a. zgodnie z tymi przepisami agent ubezpieczeniowy ma obowiązek powiadomić osobę poszukująca ochrony i klienta pisemnie lub na innym nośniku trwałej informacji o: 1. czy działa na rzecz jednego, czy wielu zakładów ubezpieczeń i na żądanie wymienionych osób poinformować je o nazwach zakładów ubezpieczeń na rzecz których wykonuje działalność agencyjną, 2. firmie, pod którą wykonuje działalność agencyjną, oraz adresie siedziby, 3. wpisie do rejestru pośredników ubezpieczeniowych i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru, 4. posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających do, co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników oraz w przypadku agenta ubezpieczeniowego będącego osobą prawną, o akcjach lub udziałach agenta ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających do, co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników. Art. 26 ust. 1, 2 i 4 - informacje brokerskie. 1. informacje o firmie pod którą broker wykonuje działalność brokerską, 2. adresie i siedzibie firmy brokerskiej, 3. rejestrze pośredników ubezpieczeniowych, do którego broker jest wpisany i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru, 4. pisemna porada w oparciu o rzetelną analizę ofert w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy ubezpieczenia wraz z pisemnym uzasadnieniem podstawy rekomendacji, 5. informacja o posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających do co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników oraz, w przypadku brokera będącego osobą prawną, o akcjach albo udziałach brokera ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających do co najmniej 10 % głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników. 2. Nowelizacja ustawy likwiduje obowiązki doskonalenia umiejętności zawodowych przez agentów i brokerów ubezpieczeniowych nałożone na nich przepisami art. 13 ust.1 pkt. 5 i art. 26 ust. 1 pkt. 5 ustawy. Zamiast tych obowiązków dokształcających, ustawa wprowadza dla niektórych osób obowiązek odbycia szkolenia, prowadzonego przez zakład ubezpieczeń i zakończonego zdanym egzaminem, przewidziany dotychczas przez art. 9 ust. 5 wyłącznie dla osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne.
Zgodnie ze zmienionym art. 9 ustawy powyższy obowiązek szkoleniowy dotyczy: 1. osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne. tak jak dotychczas, 2. agentów ubezpieczeniowych będących osobami fizycznymi, 3. agentów ubezpieczeniowych. osób fizycznych, którzy są wspólnikami spółek nie posiadających osobowości prawnej ( np. spółek cywilnych ), 4. agentów ubezpieczeniowych. osób prawnych, jeżeli są oni wspólnikami spółek nie posiadających osobowości prawnej ( w takim przypadku co najmniej połowa członków zarządu osoby prawnej będącej agentem ubezpieczeniowym musi spełniać obowiązek szkoleniowy, o jakim mowa ), 5. agentów ubezpieczeniowych. osób prawnych co najmniej połowa członków zarządu musi spełniać powyższy obowiązek szkoleniowy. Ponadto wymienieni agenci ubezpieczeniowi musza spełniać wszystkie inne warunki wymienione w art. 9 ust. 1 ustawy, przewidziane dotychczas dla osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne, to znaczy wymienieni agenci muszą: 1. posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, 2. nie być prawomocnie skazanym za umyślne przestępstwo wymienione w art. 9 ust. pkt. 2 lit. a. h, 3. dawać rękojmie należytego wykonywania czynności agencyjnych, 4. posiadać co najmniej średnie wykształcenie. W przypadku agentów ubezpieczeniowych, będących osobami fizycznymi, działającymi samodzielnie lub jako wspólnicy spółek nie posiadających osobowości prawnej. wszyscy muszą spełniać podane wyżej warunki. W przypadku gdy wspólnikiem spółki nie posiadającej osobowości prawnej ( agenta ) jest osoba prawna, to połowa członków zarządu tej osoby prawnej musi spełniać wymienione warunki. W przypadku gdy agentem jest osoba prawna ( np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ) to co najmniej połowa członków zarządu tej spółki, musi spełniać warunki art. 9 ust. 1 ustawy. Zgodnie z art. 8 ustawy ( przepisy przejściowe ) agenci ubezpieczeniowi zarejestrowani przed dniem wejścia w życie ustawy, którzy nie spełnią warunku posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, nie dają rękojmi wykonywania czynności agencyjnych lub nie odbyli szkolenia prowadzonego przez zakład ubezpieczeń zakończonego zdanym egzaminem, maja obowiązek dostosować się do tych warunków w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy pod rygorem wygaśnięcia umowy agencyjnej. Agenci ubezpieczeniowi zarejestrowani przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, mogą nie spełniać warunki niekaralności za przestępstwa wymienione w art. 9 ust. 1 pkt. 2 ustawy, jeżeli
prawomocny wyrok skazujący zapadł przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej. Agenci ubezpieczeniowi zarejestrowani przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej mogą też nie spełniać warunku posiadania średniego wykształcenia. 3. Ustawa nowelizacyjna wprowadza także, w dodanym art. 4c., obowiązki szkoleniowe dla wszystkich osób wykonujących czynności agencyjne albo czynności brokerskie. Obowiązki te są niezależne od obowiązku spełniania przez osoby fizyczne, wykonujące czynności agencyjne, warunku odbycia szkolenia prowadzonego przez zakład ubezpieczeń zakończonego zdanym egzaminem ( art. 9 ust. 1 pkt. 5 ustawy ). Przepis art. 4c. wprowadza obowiązek odbycia przez osoby fizyczne raz na trzy lata szkolenia zawodowego. Szkolenie zawodowe polega na odbyciu odpowiedniej liczby godzin zajęć i jest zakończone wydaniem przez podmiot przeprowadzający szkolenie dokumentu, poświadczającego odbycie szkolenia. Szczegóły szkoleń określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2005 r. w sprawie przeprowadzania szkoleń zawodowych osób wykonujących czynności agencyjne lub czynności brokerskie ( Dz. U. Nr 125, poz. 1051 ). Należy mieć na uwadze, że w przypadku agentów wykonujących czynności agencyjne, jako osoba fizyczna, powyższy obowiązek szkoleniowy też ich dotyczy, niezależnie od obowiązku odbycia szkolenia przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń i zakończonego zdanym egzaminem. Niezależnie od obowiązków szkoleniowych w zakresie doskonalenia wiedzy trzeba pamiętać, iż zmiany został także zakres szkoleń dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych. Zmiany powyższe wprowadziło rozporządzenie Ministra Finansów Finansów dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie minimalnego zakresu szkolenia osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminu i trybu jego przeprowadzania ( Dz. U. Nr 125, poz. 1053 ).