Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Tytuł XX III Umowa agencyjna

Transkrypt

1 Istota umowy agencyjnej Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Tytuł XX III Umowa agencyjna art. 758 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przepisy w brzmieniu nadanym im ustawą z dnia o zmianie ustawy kodeks cywilny (Dz.U. Nr 74, poz. 857), która weszła w życie 9 grudnia 2000r. Art Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. 2. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie. Umowa agencyjna jest umową konsensualną, wzajemną i odpłatną. Opiera się na szczególnym zaufaniu do agenta. Cechy umowy: 1. Stronami umowy agencyjnej mogą być tylko profesjonaliści: dającym zlecenie - przedsiębiorca, agent (przyjmującym zlecenie) zobowiązuje się w zakresie swego przedsiębiorstwa (kryterium to podkreśla również odmienność 1

2 umowy agencyjnej od innych umów, zwłaszcza umowy o pracę); może być osobą fizyczną lub prawną. Zgodnie z art kc przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art , prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Wystąpienie po jednej ze stron stosunku prawnego podmiotu nie będącego profesjonalistą, także zawarcie umowy poza zakresem prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej ( poza granicami jego przedsiębiorstwa ), czyni tę umowę nienazwaną. W takim przypadku zasadniczo powinna mieć zastosowanie umowa zlecenia (art kc). Stosunek prawny, którego źródłem jest umowa agencyjna, jest stosunkiem prawnym dwustronnym. Klient występuje wobec jego stron jako osoba trzecia. 2. Cechą wyróżniająca przedmiot umowy agencyjnej jest istnienie stałości stosunku prawnego łączącego strony; zleceniem agencyjnym nie jest zlecenie podjęcia się pośrednictwa lub przedstawicielstwa raz lub kilkakrotnie. 3. Obowiązek agenta może polegać na pośredniczeniu w zawieraniu umów na rzecz zleceniodawcy (agent jako pośrednik) lub na zawieraniu umów w jego imieniu (agent jako przedstawiciel). W drugim przypadku konieczne jest udzielenie agentowi pełnomocnictwa przez dającego zlecenie bądź w umowie, bądź w 2

3 odrębnym dokumencie. Udzielenie pełnomocnictwa następuje na podstawie ogólnych przepisów o pełnomocnictwie art. 95 i n. kc. Treść udzielonego pełnomocnictwa rozstrzyga, z uwzględnieniem również wymogów co do formy, jakie umowy (oznaczone co do przedmiotu, co do grupy klientów, geograficznie, czy innego kryterium) mogą być zawierane przez agenta w imieniu i na rzecz dającego zlecenie. Zawieranie umów w ramach stosunku agencyjnego wykracza zwykle poza zakres zwykłego zarządu i wiąże się z rozporządzeniem, dlatego w praktyce potrzebne będzie najczęściej pełnomocnictwo rodzajowe. W razie wątpliwości [dop: dotyczących treści pełnomocnictwa] poczytuje się, że agent jest upoważniony do przyjmowania dla dającego zlecenie zapłaty za świadczenie, które spełnia za dającego zlecenie, oraz do przyjmowania dla niego świadczeń, za które płaci, jak również do odbierania zawiadomień o wadach oraz oświadczeń dotyczących wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie Postanowienia umowy sprzeczne z treścią tej zasady są nieważne (art. 759 kc) W razie gdy agent zawierający umowę w imieniu dającego zlecenie nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, umowę uważa się za potwierdzoną, jeżeli dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o zawarciu umowy nie oświadczy klientowi, że umowy nie potwierdza (art. 760 kc) 3

4 4. Za czynności agencyjne należy się wykonawcy wynagrodzenie oznaczenie wynagrodzenia stanowi element konieczny umowy. Jeżeli sposób wynagrodzenia nie został w umowie określony, agentowi należy się prowizja (art kc) Prowizją jest wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów. Jeżeli wysokość prowizji nie została w umowie określona, należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności (art kc). Prowizja należy się agentowi nie tylko od umów zawartych z jego udziałem, ale także: a) umowy zawarte w czasie trwania umowy agencyjnej w wyniku działalności agenta (761 1kc); b) umowy zawarte w czasie trwania umowy agencyjnej bez udziału agenta, ale z osobami należącymi do określonej grupy klientów lub z osobami z obszaru geograficznego w odniesieniu do których przyznane miał prawo wyłączności (761 2 kc) c) umowy zawarte po rozwiązaniu umowy agencyjnej (761 kc) 5. Forma umowy jest dowolna, może być zwarta nawet 4

5 konkludentnie, co nie wyłącza obowiązku zachowania wymogów co do formy czynności prawnych, zastrzeżonych w przepisach pod rygorem tam przewidzianym. Na zasadzie art kc każda ze stron może żądać od drugiej pisemnego potwierdzenia treści umowy oraz postanowień ją zmieniających lub uzupełniających. Zrzeczenie się tego uprawnienia jest nieważne. 6. Umowa może być zawarta na czas oznaczony i nieoznaczony. Czas trwania umowy może być wskazany lub w sposób dorozumiany. Umowę zawartą na czas oznaczony, a wykonywaną przez strony po upływie terminu, na jaki została zawarta, poczytuje się za zawartą na czas nieoznaczony (art. 764 kc). Dla umowy zawartej na czas nieokreślony, a także przekształconej z mocy art. 764 w umowę zawartą na czas nieoznaczony ustawa reguluje terminy jej wypowiedzenia - nie można w umowie ustalić krótszych. Art Umowa zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana na miesiąc naprzód w pierwszym roku, na dwa miesiące naprzód w drugim roku oraz na trzy miesiące naprzód w trzecim i następnych latach trwania umowy. Ustawowe terminy wypowiedzenia nie mogą być skracane. 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia mogą zostać umownie przedłużone, z tym że termin ustalony dla dającego zlecenie nie może być krótszy niż termin ustalony dla agenta. Przedłużenie 5

6 terminu dla agenta powoduje takie samo przedłużenie dla dającego zlecenie. 3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia upływa z końcem miesiąca kalendarzowego. 4. Przepisy 1-3 mają zastosowanie do umowy zawartej na czas oznaczony, a. Okres, na jaki umowa na czas oznaczony była zawarta, uwzględnia się przy ustalaniu terminu wypowiedzenia. Art Umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. 2. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy. 7. Treść stosunku prawnego: zasadniczym obowiązkiem agenta pośrednika jest aktywne działanie na rzecz zleceniodawcy, w celu stwarzania mu możliwości zawierania umów z klientami (wyszukiwanie kontrahentów, zachęcanie do zawarcia umowy ze zleceniodawcą, pomoc w kształtowaniu treści umów i redagowaniu ich, wyszukiwaniu i zberaniu ofert, sprawdzanie zdolności kredytowej). Bezczynność agenta naruszać będzie obowiązek umowny, przez co stanowić o niewykonywaniu lub nienależytym wykonywaniu umowy. 6

7 Zasadniczym obowiązkiem agenta pełnomocnika jest wyręczanie zleceniodawcy w określonych czynnościach prawnych, w szczególności w zawieraniu umów na rachunek i w imieniu zleceniodawcy. Obowiązkiem agenta jest ujawnianie na zewnątrz faktu działania na rzecz zleceniodawcy. Z obowiązkiem tym koresponduje obowiązek zleceniodawcy wydania agentowi dokumentu legitymującego go wobec partnerów. Każda ze stron jest zobowiązana do zachowania lojalności wobec drugiej (art. 760 kc). Art Agent obowiązany jest w szczególności przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla dającego zlecenie oraz przestrzegać jego wskazówek uzasadnionych w danych okolicznościach, a także podejmować, w zakresie prowadzonych spraw, czynności potrzebne do ochrony praw dającego zlecenie. 2. Postanowienia umowy sprzeczne z treścią 1 są nieważne. Art Dający zlecenie obowiązany jest przekazywać agentowi dokumenty i informacje potrzebne do prawidłowego wykonania umowy. 2. Dający zlecenie obowiązany jest w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy której zawarciu agent pośredniczył lub którą zawarł w imieniu dającego zlecenie. 7

8 3. Dający zlecenie obowiązany jest zawiadomić w rozsądnym czasie agenta o tym, że liczba umów, których zawarcie przewiduje, lub wartość ich przedmiotu będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać. 4. Postanowienia umowy sprzeczne z treścią 1-3 są nieważne. 8. Strony mogą w formie pisemnej (ad eventum) przewidzieć rozszerzenie odpowiedzialność agenta za wykonanie zobowiązania przez klienta (clauzula del credere). Treścią klauzuli jest przyjęcie przez agenta dodatkowej odpowiedzialności za dodatkowym wynagrodzeniem (prowizją del credere). Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. 9. Strony mogą w formie pisemnej pod rygorem nieważności przewidzieć ograniczenie działalności konkurencyjnej agenta na czas i po wygaśnięciu stosunku pranego z umowy agencyjnej, na zasadach określonych w art kc. Art Strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. 2. Ograniczenie działalności konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy. 8

9 3. Dający zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność. 4. Jeżeli wysokość sumy, o której mowa w 3, nie została w umowie określona, należy się suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez dającego zlecenie na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych agenta. Art Dający zlecenie może do dnia rozwiązania umowy odwołać ograniczenie działalności konkurencyjnej z takim skutkiem, że po upływie sześciu miesięcy od chwili odwołania jest on zwolniony z obowiązku wypłacania sumy, o której mowa w art i 4. Odwołanie ograniczenia działalności konkurencyjnej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Art Jeżeli agent wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dający zlecenie, może on zwolnić się z obowiązku przestrzegania ograniczenia działalności konkurencyjnej przez złożenie dającemu zlecenie oświadczenia na piśmie przed upływem miesiąca od dnia wypowiedzenia. 9