Grzegorz Cygan Podstawy Linuksa TUX logo Linuksa stworzone przez Larry'ego Ewing'a
Spis treści vim Wybrane polecenia Ochrona plików Konfiguracja interfejsów sieciowych Instalacja oprogramowania Udostępnianie plików - SAMBA
Co to jest Linux? Wystarczy spojrzeć na komunikat zwracany po zalogowaniu Last login: Sun Oct 7 18:27:25 2012 from 192.168.2.3 Linux 2.6.33.4. root@gora:~# Aby zauważyć, że Linux to właściwie jądro (ang. kernel) w tym przypadku w wersji 2.6.33.4 W powszechnym rozumieniu Linux to cała dystrybucja, czyli np. Slackware, Ubuntu, itp.
Jak zainstalować nowego Linuksa? Pobierz ze strony www.kernel.org Rozpakuj Skompiluj Zainstaluj
Pobieranie obrazu systemu Linux dla VirtualBox Pobierz z serwera pracowni plik linux2.rar z zainstalowanym systemem Linux oraz program rar.exe. Rozpakuj pobrany plik do katalogu C:\SOISK, na przykład za pomocą polecenia: rar e linux2.rar
Instalacja systemu Linux na VirtualBox 1. Uruchom menedżer maszyn wirtualnych. 2. Kliknij przycisk Nowa. 3. Wpisz nazwę maszyny i wybierz system operacyjny.
Instalacja systemu Linux na VirtualBox 4. Na kolejnej karcie ustalamy rozmiar pamięci. Kreator proponuje 256MiB, ale w zupełności wystarczy 128MiB. Komputer wirtualny nie może mieć więcej pamięci RAM niż komputer, na którym pracuje maszyna wirtualna. 5. W następnej karcie zaznacz Użyj istniejącego dysku twardego. Plik z obrazem dysku linux2.vdi znajduje się w katalogu c:\soisk. 6. Po uruchomieniu maszyny wirtualnej możesz się zalogować w systemie Linux jako administrator login: root, hasło: toor123
Korzystanie z edytora vi oraz vim System operacyjny :q! -wyjście bez zapisu :wq wyjście z zapisem Tryb poleceń Esc i Tryb edycji
Korzystanie z edytora vi oraz vim Tryb poleceń :e <ścieżka do pliku> otwarcie pliku :wq zapis do pliku i wyjście z programu :w! wyjście z programu bez zapisu yy skopiowanie całego wiersza p wklejenie i przełączenie w tryb edycji Tryb edycji Esc przełączenie w tryb poleceń
Korzystanie z edytora vim na przykładzie pliku /etc/profile.d/lang.sh vim /etc/profile.d/lang.sh otwarcie pliku i przełączenie w tryb edycji (przepisz zawartość pliku z następnego slajdu) Esc przełączenie w tryb poleceń :wq zapis do pliku i wyjście
Polonizacja systemu Plik: /etc/profile.d/lang.sh #!/bin/sh export LANG=pl_PL export LC_ALL=pl_PL export LESSCHARSET=latin1
X Window Polecenie uruchamiające serwer XWindow: X Skrypt uruchamiający serwer X Window i wybrany menedżer okien: startx Zamykanie sesji Xwindow: Ctrl+Alt+Backspace Skrypt konfigurujący serwer XWindows xwmconfig Uruchomić skrypt: xwmconfig - wybrać menedżer fluxbox Skrypt: fluxbox-generate_menu Skrypt: fbsetbg -f <ścieżka do tapety>
Wybrane polecenia systemu Linux Większość poleceń ma dodatkowe parametry, np.: polecenie lsusb wyświetli urządzenia USB. lecz z parametrem -v lsusb -v wyświetli dodatkowe informacje.
Wybrane polecenia systemu Linux Operacje na plikach i katalogach mkdir Tworzenie katalogu touch Tworzenie pliku cp Kopiowanie pliku lub katalogu Przykład: mkdir /srv/samba/netlogon Uworzenie katalogu /srv/samba/netlogon
Wybrane polecenia systemu Linux System uptime Czas pracy i obciążenie systemu 02:20:07 up 8 min, load average: 0.00, 0.02, 0.00 uname -a Szczegółowe informacje o sprzęcie i systemie operacyjnym Linux darkstar 2.6.33.4-smp #2 SMP Wed May 12 22:47;36 CDT 2010 i686 Intel(R) Atom(TM) CPU Z520 @ 1.33GHz GenuineIntel GMU/Linux hostname Nazwa hosta hostname -i Adres IP hosta
dmesg Komunikaty jądra Linuksa dmesg grep -i usb Komunikaty jądra Linuksa dotyczące urządzeń USB (-i oznacza ignoruj wielkość liter) ssb: Core 3 found: USB 2.0 Host (cc 0x819, rev 0x02, vendor 0x4243) Wybrane polecenia systemu Linux Sprzęt lsusb -t Wyświetla urządzenia USB Bus# 1 `-Dev# 1 Vendor 0x1d6b Product 0x0001 lspci Wyświetla urządzenia PCI
Wybrane polecenia systemu Linux Użytkownicy id Wyświetla id, login oraz grupę aktualnie zalogowanego użytkownika uid=1000(gcygan)gid=1000(gcygan), groups=1000(gcygan),11(floppy), 17(audio),18(video),19(cdrom),93(scanner) who Wyświetla listę obecnie zalogowanych użytkowników root tty1 2012-06-02 09:52 gcygan tty2 2012-06-02 09:58
Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie grupami groupadd uczniowie Tworzy grupę uczen groupdel uczniowie Usuwa grupę uczeniowie groups jas Wyświetla nazwy grup do których należy użytkownik jas
useradd -m jas Tworzy użytkownika jas i tworzy dla niego katalog domowy /home/jas userdel jas Usuwa użytkownika jas userdel -r jas Usuwa użytkownika jas i jego katalog domowy passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie użytkownikami usermod -g users jas Przypisuje użytkownika jas do grupy users
Utworzymy grupę uczniowie, a następnie użytkownika jas, którego przypiszemy do tej grupy. Utwórz użytkownika malgosia. Ją także przypisz do grupy uczniowie. groupadd uczeniowie Tworzy grupę uczen Zarządzanie użytkownikami i grupami Zadanie praktyczne useradd -m -g uczniowie jas Tworzy użytkownika jas i przypisuje go do grupy uczniowie passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas
Wybrane polecenia systemu Linux Ustawianie zegarka date Wyświetla datę i godzinę date -s 2012-09-01 07:00:00 Ustawia zegarek
Ochrona plików w wybranych systemach plików FAT (FAT 12, FAT 16, FAT 32) - Brak ochrony! File Alocation Table w systemach operacyjnych DOS, Windows Dyskietka FAT12, pendrive NTFS - Ochrona ACL New Technology File System W systemach operacyjnych Windows NT i późniejszych ext3, ext4 - Ochrona rwxrwxrwx W systemach operacyjnych Linux
Prawa w systemie Linux W Linuksie każdy plik ma właściciela Do zmiany właściciela służy polecenie chown Prawa odczyt, zapis, wykonanie (rwx) są określone kolejno dla: Właściciela pliku Grupy, do której należy właściciel Pozostałych użytkowników r odczyt w zapis x wykonanie r w x r w x r w x
Przykłady użycia polecenia chmod chmod +r <nazwa pliku> - nadanie prawa odczytu dla wszystkich chmod -x <nazwa pliku> - odebranie wszystkim prawa wykonywania chmod 744 <nazwa pliku> - nadanie właścicielowi wszystkich praw, a grupie i pozostałym tylko odczytu rwxrwxrwx 111100100 r odczyt w zapis x wykonanie 7 4 4
Konfiguracja sieci
1. Zainstalowanie karty sieciowej w komputerze. 2. Dołączenie przewodu łączącego kartę sieciową komputera z przełącznikiem. 3. Zainstalowanie sterowników karty sieciowej. 4. Skonfigurowanie interfejsu sieciowego (karty sieciowej): adres IP i maska sieci. 5. Dokonanie odpowiednich wpisów w tablicy rutingu. 6. Skonfigurowanie systemu rozwiązywania nazw domenowych DNS.
Polecenie ifconfig Służy do konfigurowania interfejsów sieciowych (kart sieciowych) przewodowych i bezprzewodowych Podobne do polecenia ipconfig z systemu Windows Dla kart bezprzewodowych korzystamy dodatkowo z polecenia iwconfig
Polecenie ifconfig Bez parametrów wyświetla wszystkie skonfigurowane interfejsy sieciowe (karty sieciowe). Z parametrem -h lub --help ifconfig -h wyświetla listę dostępnych parametrów Szczegółowe informacje znajdują się w podręczniku man. man ifconfig
Wybrane parametry polecenia ifconfig ifconfig eth0 wyświetla informacje o interfejsie eth0, czyli pierwszej karcie sieciowej. Kolejna karta ma oznaczenie eth1, itd. Karty bezprzewodowe mogą mieć przedrostek wlan ifconfig -a wyświetla wszystkie interfejsy sieciowe, nawet te nieskonfigurowane. Jeżeli dany interfejs pojawi się, to znak, że system ma do niego sterowniki
Jeżeli ifconfig -a nie wyświetli interfejsu Znajdź typ kontrolera sieciowego Za pomocą polecenia lspci (lub innego) Odczytaj z układu scalonego na karcie Zainstaluj sterowniki
Ręczne konfigurowanie interfejsu Adres IP Maska sieci Adres rozgłoszeniowy Wprowadzamy tylko adres i maskę, adres rozgłoszeniowy zostanie obliczony. Jeżeli nie wprowadzimy maski, polecenie obliczy ją na podstawie tzw. klasy adresu.
Skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 W dystrybucji Slackware jest skrypt służący do konfiguracji interfejsów. Znajduje się on w pliku /etc/rc.d/rc.inet1. Skrypt ten czyta plik konfiguracyjny /etc/rc.d/rc.inet1.conf, w którym należy umieścić parametry konfiguracyjne interfejsów, takie jak adresy IP maski itp. Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy ponownie uruchomić skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 restart
Ręczne konfigurowanie interfejsu przewodowego eth0 3 przykłady konfiguracji 1. ifconfig eth0 192.168.1.33 Zostanie przypisana maska 255.255.255.0 2. ifconfig eth0 192.168.1.33/17 Zostanie przypisana maska /17 czyli 255.255.128.0. 3. dhclient eth0 Pobranie konfiguracji z serwera DHCP
Ręczne konfigurowanie interfejsu bezprzewodowego wlan0 z zabezpieczeniem WEP ifconfig wlan0 down iwconfig wlan0 essid sisk-wan iwcfonfig wlan0 key s: 5praw ifconfig wlan0 up dhclient wlan0 W sieci bez zabezpieczeń pominąć parametr key.
Polecenie ping do testowania interfejsu Ping 172.16.0.14 sprawdzenie komputera w sieci lokalnej ping 212.77.100.101 sprawdzenie komputera w sieci rozległej ping www.wp.pl sprawdzenie komputera za pomocą adresu domenowego Ctrl+C (^C) Zakończenie pracy programu ping
Polecenia wyświetlające tablicę routingu route vs. ip route route Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface 192.168.2.0 * 255.255.255.0 U 202 0 0 eth0 ip route 192.168.2.0/24 dev eth0 proto kernel scope link src 192.168.2.2 metric 202
Instalacja programów
Instalacja programów ze źródeł 1. Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. 2. Dekompresujemy pliki 3. Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami i zapoznajemy się z plikiem README 4. Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny 5. Kompilujemy źródła 6. Instalujemy programy (wymaga konta root)
Przykład - instalacja ffmpeg 1) Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. wget http://ffmpeg.org/releases/ffmpeg-0.10.tar.gz 2) Dekompresujemy pliki tar -xzf ffmpeg-0.10.tar.gz 3) Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami 4) Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny cd ffmpeg-0.10./configure 5) Kompilujemy źródła make 6) Instalujemy make install
Instalacja programów z pakietów na przykładzie dystrybucji Slackware Do zarządzania pakietami służą następujące narzędzia: installpkg (instalacja pakietu), removepkg (usunięcie pakietu), upgradepkg (aktualizacja pakietu), makepkg (utworzenie pakietu tgx z zawartości bieżącego katalogu), explodepkg (rozpakowanie zawartości pakietu do bieżącego katalogu).
Instalacja programów z pakietów http://repository.slacky.eu/slackware-13.37/office /libreoffice/3.3.3/
Przykład użycia programu ffmpeg Konwersja filmu z aparatu cyfrowego na format MPEG-2 / AC3 (DVD) ffmpeg.exe -y -i 100_8754.MOV -f dvd -vcodec mpeg2video -r 25.00 -s 576x720 -aspect 4:3 -b 4000k -mbd rd -acodec mp2 -ab 128k -ar 48000 - ac 2 temp.mpg
Udostępnianie katalogów z wykorzystaniem protokołu SMB
Założenia 1. Mamy zainstalowanego linuksa Slackware z oprogramowaniem samba z dostępem do sieci (sieć jest skonfigurowana). 2. Chcemy udostępnić udział WYMIANA (katalog /usr/local/share) dla użytkowników korzystających z Windowsa. Oczywiście komputery z Windowsem także są dołączone do sieci. 3. Dostęp do udziału będzie chroniny hasłem, dlatego stworzymy użytkownika jurek. Można dokonać modyfikacji w przykładzie, np wpisać inną nazwę NetBios, inną nazwę użytkownika, itp.
1. Utworzenie pliku /etc/samba/smb.conf [global] workgroup = MSHOME netbios name = S60 server string = Komputer na gorze encrypt passwords = yes smb passwd file = /etc/smbpass security = user log file = /var/log/samba.%m max log size = 50 [wymiana] comment = Pliki path = /usr/local/share browseable = yes writable = yes guest ok = yes
2. Uruchomienie samby Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy zrestartować sambę przy pomocy skryptu /etc/rc.d/rc.samba restart Jeżeli skryptu nie można uruchomić prawdopodobnie należy nadać prawa wykonalności plikowi. chmod +x /etc/rc.d/rc.samba /etc/rc.d/rc.samba start
3. Utworzenie użytkownika systemu Linux i dodanie go do użytkowników samby useradd -g users jurek passwd jurek smbpasswd -a jurek Na komputerze z systemem Windows wpisać polecenie (Start->Uruchom) lub odnaleźć komputer w otoczeniu sieciowym. Zamiast nazwy NetBIOS można podać adres IP. \\S60
Samba jako PDC Uzupełnij plik /etc/samba/smb.conf: [global] domain master = yes domain logons = yes smb passwd file = /etc/smbpass preferred master = yes os level = 90 [netlogon] comment = Network Logon Service path = /home/samba/netlogon guest ok = yes read only = yes share modes = no