Adam Lisowski Pozostałe publikacje z serii Pomoc społeczna: Pomoc społeczna w praktyce Jedyny na rynku kompleksowy poradnik dla pracowników socjal nych i kierowników placówek pomocy społecznej. Publikacja pełna porad z zakresu prawa, praktyki zawodowej oraz zarzą dzania placówką i zespołem personelu. Niezastąpiona pomoc w każdym OPS-ie, DPS-ie i PCPR-ze! Decyzje administracyjne w pomocy społecznej Praktyczny program zawierający bogatą bazę wzorów i formu larzy decyzji administracyjnych łatwych do edytowania i goto wych do wydrukowania. W publikacji znajdują się decyzje sta nowiące, zmieniające i uchylające, a także decyzje dotyczące zasiłków, schronienia i świadczeń niepieniężnych. Szczegółowa oferta na stronie internetowej: ISBN 978-83-7537-220-5 Akty prawne regulujące prawo wykonywania zawodu Pomoc społeczna Miesięczny serwis informacyjny pracowników placówek i insty tucji pomocy społecznej. Najnowsze informacje o wprowadzo nych i planowanych zmianach w przepisach prawnych, rzeczowe po rady specjalistów oraz opisy najnowszych i najpraktyczniejszych rozwiązań w pomocy społecznej. A do tego możliwość zadawa nia własnych pytań do naszych ekspertów. Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych Pracownik socjalny Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych
Adam Lisowski Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych Akty prawne regulujàce prawo wykonywania zawodu
Adam Lisowski magister prawa. Ukoƒczy studia prawnicze na Uniwersytecie Miko aja Kopernika w Toruniu w 1999 r. Obecnie konsultant prawny Miejskiego OÊrodka Pomocy Spo ecznej w Gdaƒsku, wyk adowca w Kolegium Pracowników S u b Spo ecznych w Gdaƒsku oraz cz onek Regionalnego Centrum Wolontariatu w Gdaƒsku. Specjalizuje si w zakresie procedury administracyjnej oraz prawa pomocy spo ecznej wspó twórca lokalnych programów dotyczàcych pomocy spo ecznej. Copyright 2013 Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. ul. Bie anowska 7, 02-655 Warszawa tel.: (22) 559 36 00 do 05, faks: (22) 829 27 00, 829 27 27 Redaktor odpowiedzialny: Agnieszka Zakrzewska-Skrzyd o e-mail: zakrzewska@dashofer.pl Opracowanie edytorskie i korekta: Irena Gnioska Sk ad: Dariusz Ziach ISBN 978-83-7537-268-7 Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu u i licencji jest w asnoêcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca oêci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noênikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl du na sta e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoêci za zamieszczone informacje.
Spis treêci Wst p... 5 1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spo ecznej (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.)... 7 2. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 25 stycznia 2008 r. w sprawie specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego realizowanej w szko ach wy szych (Dz. U. z 2008 r. Nr 27, poz.158)... 19 3. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo ecznej z dnia 7 kwietnia 2005 r. w sprawie standardów kszta cenia w kolegiach pracowników s u b spo ecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 62, poz. 555)... 23 4. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie sta u adaptacyjnego i testu umiej tnoêci w toku post powania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu pracownika socjalnego (Dz. U. z 2008 r. Nr 230, poz.1542)... 52 5. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny (Dz. U. z 2012 r., poz. 486)... 62 6. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 26 wrzeênia 2012 r. w sprawie specjalizacji z zakresu organizacji pomocy spo ecznej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1081)... 79 7. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo ecznej z dnia 7 kwietnia 2005 r. w sprawie przyznawania nagród specjalnych w zakresie pomocy spo ecznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 74, poz. 658)... 85 8. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorzàdowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz.1458 z póên. zm.)... 89 9. Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorzàdowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 50, poz. 398 z póên. zm.)... 101 3
Wykaz piktogramów uwaga zapami taj podstawa prawna 4
Wst p Niniejsze opracowanie ma na celu przybli enie tematyki kwalifikacji zawodowych pracowników socjalnych. Na wst pie omówione zostanà ogólne zasady i wymogi wynikajàce z przepisów o randze ustawowej, na czele z ustawà o pomocy spo- ecznej oraz zmianami do niej. Nast pnie omówione zostanà przepisy wykonawcze, okreêlajàce zasady nabywania kwalifikacji zawodowych na uczelniach wy szych i w kolegiach pracowników s u b spo ecznych, ich podnoszenia poprzez uzyskiwanie kolejnych specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, a tak e uznawania zagranicznych dyplomów zawodowych oraz nagradzania pracowników socjalnych. Na zakoƒczenie omówione zostanà przepisy o charakterze ustrojowym tj. ustawa o pracownikach samorzàdowych, ze szczególnym uwzgl dnieniem takich zagadnieƒ jak: nawiàzanie stosunku pracy pracownika samorzàdowego, jego prawa i obowiàzki oraz rozporzàdzanie wykonawcze do ustawy, okreêlajàce zasady wynagradzania pracowników samorzàdowych. 5
1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spo ecznej (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.) Zgodnie art. 116 ust. 1 obowiàzujàcej ustawy o pomocy spo- ecznej pracownikiem socjalnym mo e byç osoba, która spe nia co najmniej jeden z ni ej wymienionych warunków: 1) posiada dyplom ukoƒczenia kolegium pracowników s u b spo ecznych; 2) ukoƒczy a studia wy sze na kierunku praca socjalna; 3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukoƒczy a studia wy sze o specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków: a) pedagogika, b) pedagogika specjalna, c) politologia, d) polityka spo eczna, e) psychologia, f) socjologia, g) nauki o rodzinie. Minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego, w porozumieniu z ministrem w aêciwym do spraw szkolnictwa wy szego, okreêli dodatkowo w drodze rozporzàdzenia, wymagane umiej tnoêci, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar zaj ç dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szko ach wy szych na kierunkach wy ej wymienionych, sugerujàc si koniecznoêcià odpowiedniego przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego o czym b dzie mowa w rozdziale 2. 7
Ustawa o pomocy spo ecznej ustala nast pujàce stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego: 1) I stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu uzupe nienie wiedzy i doskonalenie umiej tnoêci zawodowych pracowników socjalnych; 2) II stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu pog bienie wiedzy i doskonalenie umiej tnoêci pracy z wybranymi grupami osób korzystajàcych z pomocy spo ecznej. specjalizacja zawodowa Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogà realizowaç jednostki prowadzàce kszta cenie lub doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Przy ministrze w aêciwym do spraw zabezpieczenia spo ecznego utworzona zosta a Centralna Komisja Egzaminacyjna do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, której cz onków powo uje i odwo uje ww. minister. W zwiàzku z wykonywaniem czynnoêci cz onkom Komisji przys ugujà diety oraz inne nale noêci za czas podró y, na zasadach okreêlonych w przepisach dotyczàcych podró y s u bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia alnoêci Komisji, w tym wynagrodzenia cz onków Komisji, sà pokrywane z bud etu paƒstwa, z cz Êci, której dysponentem jest minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Do zadaƒ Komisji nale y w szczególnoêci: 1) przeprowadzanie post powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegajàcych si o II stopieƒ specjalizacji zawodowej, w terminie wyznaczonym przez Komisj, oraz informowanie osób ubiegajàcych si o dopuszczenie do egzaminu na II stopieƒ specjalizacji zawodowej o terminie egzaminu; 2) nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej; 3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów; 8
4) powo ywanie i odwo ywanie przewodniczàcego i cz onków regionalnych komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego; 5) kontrolowanie pracy regionalnych komisji egzaminacyjnych i podmiotów prowadzàcych szkolenia; 6) opiniowanie dla ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego programów szkoleƒ z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny i przedstawianie informacji na temat zasobów jednostek, o których mowa w art. 116 ust. 3 ustawy o pomocy spo ecznej; opiniowanie kandydatów na konsultantów prac dyplomowych na II stopieƒ specjalizacji, o których mowa w art. 118a pkt 8 ustawy o pomocy spo ecznej; 7) przedstawianie ministrowi w aêciwemu do spraw zabezpieczenia spo ecznego informacji dotyczàcych zasi gu, przebiegu i poziomu szkoleƒ w zakresie specjalizacji; 8) opiniowanie spraw spornych dotyczàcych pracy komisji regionalnych; 9) nadawanie certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzenie rejestru wydanych certyfikatów. Za egzamin II stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst pujàce do egzaminu wnoszà op at w wysokoêci 10% przeci tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów na II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, wspó pracuje z jednostkà organizacyjnà, nad którà nadzór sprawuje minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego i której zakres dzia ania obejmuje prowadzenie dzia- alnoêci szkoleniowej adresowanej do s u b spo ecznych oraz instytucji dzia ajàcych w obszarze polityki spo ecznej. Przy urz dach marsza kowskich dzia ajà regionalne komisje egzaminacyjne do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, przy czym decyzjà marsza ka województwa regionalne komisje egzaminacyjne 9
regionalna komisja egzaminacyjna mo e dzia aç przy regionalnym oêrodku polityki spo ecznej lub przy innym podmiocie, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. W zwiàzku z wykonywaniem zadaƒ, cz onkom regionalnych komisji egzaminacyjnych przys ugujà diety oraz inne nale noêci za czas podró y, na zasadach okreêlonych w przepisach dotyczàcych podró y s u bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia alnoêci regionalnych komisji egzaminacyjnych, w tym wynagrodzenia cz onków komisji, pokrywa urzàd marsza kowski lub regionalny oêrodek polityki spo ecznej albo podmiot, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. Obs ug administracyjno-technicznà regionalnej komisji egzaminacyjnej zapewnia marsza ek danego województwa, lub dyrektor regionalnego oêrodka polityki spo ecznej, albo osoba kierujàca innym podmiotem, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. Do zadaƒ regionalnych komisji egzaminacyjnych nale y: 1) przeprowadzanie post powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych, ubiegajàcych si o I stopieƒ specjalizacji zawodowej; 2) nadawanie I stopnia specjalizacji zawodowej; 3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów; 4) opracowywanie informacji, opinii i wniosków dotyczàcych I stopnia specjalizacji zawodowej dla Komisji oraz dla ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Za egzamin I stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst pujàce wnoszà op at w wysokoêci 10% przeci tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego okreêli, w drodze rozporzàdzenia: 10