Załącznik do Uchwały nr XLI/226/13 Rady Gminy Turek z dnia 29 października 2013 r. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata 2013 2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020 Turek 2013 r.
Zleceniodawca Gmina Turek Wykonawca: Zespół pod kierunkiem mgr chemii Zbigniewa Henke Członkowie zespołu: Zbigniew Henke Łukasz Mielcarski Sylwia Furmańska 2
Spis treści ZESPÓŁ POD KIERUNKIEM... 2 1. WSTĘP... 6 1.1. PODSTAWA PRAWNA WYKONANIA PROGRAMU... 6 1.2. KONCEPCJA I CEL OPRACOWANIA... 6 1.3. METODYKA OPRACOWANIA... 7 2. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU... 8 2.1. UWARUNKOWANIA PRAWNE WYNIKAJĄCE Z DYREKTYW UE ORAZ Z POLITYKI KRAJOWEJ... 8 2.1.1. Zasady polityki ekologicznej... 8 2.1.2. Podstawowe założenia Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 9 2.1.3. Strategia rozwoju kraju 2007-2015...11 2.1.4. Uwarunkowania wynikające z Narodowego Planu Rozwoju 2007 2013...12 2.1.5. Uwarunkowania wynikające z Krajowego Programu Zwiększania Lesistości...12 2.1.6. Uwarunkowania wynikające z Narodowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych....13 2.1.7. Uwarunkowania wynikającej z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry...13 2.2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WOJEWÓDZKICH PROGRAMÓW STRATEGICZNYCH...14 2.2.1. Uwarunkowania wynikające ze Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego...14 2.2.2. Uwarunkowania wynikające z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013...15 2.2.3. Uwarunkowania wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego...15 2.2.4. Uwarunkowania wynikające z wojewódzkiego programu ochrony środowiska...16 2.3. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POWIATOWYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH...17 2.3.1. Uwarunkowania wynikające z Programu ochrony środowiska Powiatu Tureckiego 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019...18 2.3.2. Uwarunkowania wynikające ze Strategii Powiatu Tureckiego 2001-2015...19 2.3.3. Uwarunkowania wynikające z Planu rozwoju lokalnego Powiatu Tureckiego na lata 2005-2013 20 2.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH GMINY...21 2.4.1. Uwarunkowania wynikające ze strategii rozwoju gminy Turek...21 3. CHARAKTERYSTYKA GMINY TUREK...22 3.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY TUREK...22 3.1.1. Położenie geograficzne...22 3.1.2. Powiązania komunikacyjne...23 3.1.3. Sytuacja demograficzna...23 3.1.4. Przemysł...24 3.1.5. Rolnictwo...26 Powierzchnia... 26 4. CHARAKTERYSTYKA I STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY TUREK...28 4.1. GEOMORFOLOGIA RZEŹBA TERENU, KRAJOBRAZ...28 4.2. ŚRODOWISKO NATURALNE. PRZYRODA...28 4.2.1. Środowisko naturalne roślinność...28 Powierzchnie leśne... 29 A/ pod ochroną ścisłą... 32 4.2.2. Korytarze ekologiczne. Obszary szczególnej ochrony ekologicznej...33 4.2.3. Użytki ekologiczne...34 4.2.4. Przyroda nieożywiona...35 4.2.5. Świat zwierząt - Fauna...36 4.2.6. Ochrona lasów...41 4.2.7. Zalesienia gruntów porolnych...43 4.2.8. Tereny zieleni...45 4.3. OBSZARY CHRONIONE...45 4.3.1. Obszary chronionego krajobrazu...45 4.3.2. Obiekty prawnie chronione na terenie gminy...46 4.4. BUDOWA GEOLOGICZNA REJONU GMINY TUREK...47 4.5. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE...48 4.6. GLEBY...49 3
4.6.1. Jakość i właściwości gleb...49 4.6.1.1. Powiat... 50 4.6.2. Zanieczyszczenie i degradacja gleb...50 4.7. BOGACTWA KOPALNE...54 4.8. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE...55 4.8.1. Klimat...55 4.8.2. Chemizm opadów atmosferycznych...57 4.8.3. Zanieczyszczenie powietrza...58 4.9. KLIMAT AKUSTYCZNY I PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE NIEJONIZUJĄCE...73 4.9.1. Klimat akustyczny...73 4.9.3. Hałas przemysłowy i instalacyjny...79 4.9.4. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące...80 4.10. ZASOBY WODNE...81 4.10.1. Wody powierzchniowe...81 4.10.2. Wody podziemne...85 4.10.3. Wody geotermalne...89 4.11. ZAOPATRZENIE MIESZKAŃCÓW W WODĘ DO PICIA...89 4.12. GOSPODARKA ŚCIEKOWA...96 4.13. GOSPODARKA ODPADAMI... 103 5. GŁÓWNE CELE KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE TUREK, RODZAJ I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH... 106 5.1. CEL NADRZĘDNY... 106 5.2. PRIORYTETY OCHRONY PRZYRODY... 107 5.2.1. Ochrona przyrody... 107 5.3. OCHRONA WÓD I GOSPODARKA ŚCIEKOWA. ZAOPATRZENIE GMINY W WODĘ DO PICIA... 113 5.3.1. Budowa systemu kanalizacji sanitarnej z włączeniem do istniejącej oczyszczalni ścieków w Turku, na terenie gminy należącym do aglomeracji... 113 5.3.2. Kontynuacja realizacji programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach poza wyznaczoną aglomeracją... 116 5.3.3. Kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych oraz wywiązywania się z obowiązku ich opróżniania... 117 5.3.4. Likwidacja nielegalnych form odprowadzania ścieków... 117 5.3.5. Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę... 117 5.3.6. Ochrona ujęć wody i ochrona wód podziemnych w obszarach GZWP oraz wód powierzchniowych 119 5.3.7. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych... 119 5.3.8. Budowa zbiorników małej retencji... 120 5.3.9. Monitorowanie jakości wód... 120 5.3.10. Edukacja w zakresie ochrony wód i prawidłowej eksploatacji przydomowych oczyszczalni ścieków 120 5.4. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO I OCHRONA KRAJOBRAZU... 120 5.4.1. Główne kierunki działań w zakresie ograniczenia emisji niskich... 121 5.4.2. Zalesianie nieużytków oraz gleb o niskiej bonitacji... 122 5.4.3. Edukacja w zakresie ochrony wód i prawidłowej eksploatacji przydomowych oczyszczalni ścieków 122 5.5. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI... 122 5.5.1. Gospodarka odpadami... 123 5.5.2. Edukacja w zakresie gospodarki odpadami... 123 5.6. OCHRONA KRAJOBRAZU... 123 5.7. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM NIEJONIZUJĄCYM... 123 5.7.1. Główne cele priorytetowe gminy w zakresie ochrony przed hałasem i promieniowaniem niejonizującym... 123 5.7.2. Główne kierunki działań... 124 5.8. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE... 124 5.9. OCHRONA PRZED POWAŻNYMI AWARIAMI... 124 5.10. EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW... 125 5.11. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY TUREK... 125 6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA... 125
6.1. ŚRODKI WŁASNE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO... 126 6.2. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ... 126 7. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA... 132 7.1. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA... 132 8. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU... 134 9. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 135 10. LITERATURA... 138
1. Wstęp 1.1. Podstawa prawna wykonania Programu W celu realizacji polityki ekologicznej państwa na poziomie lokalnym, organ wykonawczy gminy w art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) zobligowany jest do sporządzenia Gminnego Programu Ochrony Środowiska, który jest uchwalany przez Radę Gminy. Sporządza się go, podobnie jak politykę ekologiczną państwa, na 4 lata. Określa on cele ekologiczne, priorytety, harmonogram działań proekologicznych, oraz źródła finansowania niezbędne do osiągnięcia postawionych celów. Program został opracowany w oparciu o obowiązujące przepisy prawne a także Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym wydane przez Ministerstwo Środowiska w grudniu 2002 roku. - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235) - Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U z 2013 r., poz. 627) - Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 391 ze zm.) - Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.) - Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.) - Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 12, poz. 59 ze zm.) - Ustawa z 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z sekcji gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. z 2003 r., Nr 229, poz. 2273 ze zm.) - Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2011 r., Nr 163, poz. 981 ze zm.) - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r., poz. 21) - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców z zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (t.j.dz. U. z 2007 r., Nr 90, poz. 607 ze zm.) - Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1205) - Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane(t.j.dz.u. z 2010 r.nr 243, poz. 1623 ze zm.) - Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 147, poz. 1033 ze zm.) - Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j.dz.u. z 2013 r. poz.686) - Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.647 ze zm.) - Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 856) - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r., poz.1031). 1.2. Koncepcja i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Turek położonej w powiecie tureckim w województwie wielkopolskim. Na podstawie aktualnego stanu środowiska, źródeł jego zagrożeń oraz tendencji przeobrażeń Program Ochrony
Środowiska określa cele polityki ekologicznej na terenie Gminy Turek, instrumenty realizacji programu, potrzebne środki finansowe oraz formy kontroli jego realizacji. Problematyka ochrony środowiska obejmuje wszystkie jego elementy, a więc budowę geologiczną i bogactwa naturalne, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze atmosferyczne, rzeźbę terenu i pokrywę glebową, szatę roślinną i lasy, świat zwierząt, a także podstawowe walory kulturowe. Dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju niezbędne jest: - ochrona środowiska przyrodniczego, - rozwój gospodarczy, - ład przestrzenny, - warunki społeczne. Z punktu widzenia środowiska przyrodniczego zrównoważony rozwój polega przede wszystkim na dążeniu do: - zachowania możliwości odtwarzania się zasobów naturalnych, - racjonalnego użytkowania zasobów nieodnawialnych i zastępowania ich substytutami, - ograniczania uciążliwości dla środowiska i nie przekraczania granic wyznaczonych jego odpornością, - zachowania różnorodności biologicznej, - zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa ekologicznego, - tworzenia podmiotom gospodarczym warunków do uczciwej konkurencji w dostępie do ograniczonych zasobów i możliwości odprowadzania zanieczyszczeń. Program Ochrony Środowiska powinien wytyczać cele polityki ekologicznej Gminy Turek, takie jak: - racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych przez zmniejszenie zużycia energii, surowców i materiałów, a równocześnie wzrost udziału w wykorzystywaniu zasobów odnawialnych, - ochronę powietrza i ochronę przed hałasem przez redukcję emisji gazów i pyłów oraz emitorów hałasu i wibracji, - ochronę wód przez właściwą gospodarkę wodno-ściekową oraz racjonalizację zużycia wody, - ochronę gleb i powierzchni ziemi przez racjonalną gospodarkę rolną i minimalizowanie destrukcyjnych oddziaływań przemysłu oraz komunikacji, - ochronę zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności przez zmniejszanie presji wynikającej z rozwoju gospodarczego. 1.3. Metodyka opracowania Program Ochrony Środowiska powinien być powiązany z dokumentami wyższej rangi i wynikać z zapisów Polityki Ekologicznej Państwa. Równocześnie Program Ochrony Środowiska powinien być skorelowany z dokumentami szczebla wojewódzkiego i powiatowego. Spośród dokumentów szczebla wojewódzkiego i powiatowego przy sporządzaniu niniejszego opracowania zostały uwzględnione następujące dokumenty identyfikujące cele ekologiczne: - Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Wielkopolskiego do roku 2020, Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019, Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Tureckiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019. 7
Sprecyzowane w Programie Ochrony Środowiska Gminy Turek cele dotyczące ochrony środowiska, działań w kierunku zahamowania tendencji niekorzystnych oraz działań na rzecz zmniejszenia zagrożeń i poprawy stanu środowiska są skorelowane z celami zdefiniowanymi w dokumentach szczebla krajowego, wojewódzkiego i powiatowego. Ponadto przy dokumentacji wykonawcy Programu... korzystali z: danych pochodzących z Urzędu Gminy w Turku, danych zawartych w Raporcie o stanie środowiska Województwa Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu danych zawartych w Raporcie o stanie środowiska Powiatu Tureckiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu, danych statystycznych z Głównego Urzędu Statystycznego, Państwowej Straży Pożarnej, Państwowego Instytutu Geologicznego, informacji będących w posiadaniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Informacje o istniejącym stanie, potrzebach i planach związanych z ochroną środowiska zostały dostarczone przez samorząd gminny w formie ankiety. 2. Podstawowe założenia programu 2.1. Uwarunkowania prawne wynikające z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej Najważniejsze dyrektywy unijne dotyczące ochrony środowiska zostały już transponowane do prawa polskiego głównie w Ustawie Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Pozostałe przepisy zawarte są w wielu innych ustawach i rozporządzeniach. Program ochrony środowiska odzwierciedla pewne ogólne zasady, które leżą u podstaw polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej oraz odwołują się do polityki ekologicznej Polski. Podstawę opracowania niniejszego Programu stanowią następujące dokumenty "II Polityka Ekologiczna Państwa", "Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010" oraz dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska "Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010" oraz Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 będąca aktualizacją wcześniej przyjętych polityk. 2.1.1. Zasady polityki ekologicznej Polityka ekologiczna państwa opiera się na konstytucyjnej (art. 5 Konstytucji RP) zasadzie zrównoważonego rozwoju. Artykuł 74 Konstytucji zobowiązuje władze publiczne do zapewnieniabezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom oraz do wspierania działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Zasady polityki ekologicznej państwa: Zasada prewencji, która zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć. Zasada ta oznacza w szczególności: - zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT), - recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania, 8
- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), - wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcjii Responsible Care itp. Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczająca uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi; Zasada zanieczyszczający płaci odnosząca się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny wszystkie jednostki użytkujące środowiska a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych; Zasada regionalizacji, oznaczająca m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. Morze Bałtyckie i strefy przybrzeżne, doliny rzeczne i obszary wodno-błotne, szczególnie w strefach przygranicznych); przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany; Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego, która traktowana jest w następujących kategoriach: - sprawiedliwości międzypokoleniowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń; - sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych społeczeństw, grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dostępu do zasobów i walorów środowiska z równoprawnym traktowaniem potrzeb ogólnospołecznych z potrzebami społeczności lokalnych i jednostek; - równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą poprzez zapewnienie zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania jednostek ludzkich przy zachowaniu trwałości podstawowych procesów przyrodniczych wraz ze stałą ochroną różnorodności biologicznej; Zasada uspołeczniania polityki ekologicznej, która realizowana jest poprzez utworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do społeczeństwa w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, z równoczesnym rozwojem edukacji ekologicznej; Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnosząca się do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a następnie do oceny osiągniętych wyników. Oznacza to potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu. 2.1.2. Podstawowe założenia Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Kierunki działań systemowych Polityki są następujące: - Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych cel strategiczny: doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodne z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów; - Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska cel: uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej 9
produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego; - Zarządzanie środowiskowe cel: jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie; - Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska cel: podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą myśl globalnie, działaj lokalnie ; - Rozwój i postęp techniczny cel: zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska; - Odpowiedzialność za szkody w środowisku cel: utworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni podnieść jej sprawcy; - Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym cel: przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji; - Ochrona przyrody cel: zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną; - Ochrona i zrównoważony rozwój lasów cel: dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej; - Racjonalne gospodarowanie zasobami wody cel: racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem; - Ochrona powierzchni ziemi cel: rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą; - Gospodarowanie zasobami geologicznymi cel: racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją; - Środowisko a zdrowie cel: dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska; - Jakość powietrza cel: dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych; 10
- Ochrona wód cel: przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu Działań dotyczącego walki z eutrofizacją wód Bałtyku; - Gospodarka odpadami cel: utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.), znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko (obowiązek wynikający z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865), eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji, takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych; - Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych cel: dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych; - Substancje chemiczne w środowisku cel: utworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH. 2.1.3. Strategia rozwoju kraju 2007-2015 Priorytet 2: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej W zakresie ochrony środowiska wspierane będą przedsięwzięcia związane z oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem wody pitnej wysokiej jakości, zagospodarowaniem odpadów i rekultywacją terenów zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drganiami i wibracjami. Wspierana będzie, zatem budowa oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych, a także podjęte zostaną działania ograniczające odprowadzanie do wód szkodliwych substancji, w tym z rolnictwa. Wdrażane będą też działania zmniejszające emisje CO 2, SO 2, NO X i pyłów pochodzących z sektora komunalno-bytowego oraz przemysłu, zwłaszcza energetyki, jak również przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Pożądane jest przygotowanie i wdrożenie wieloletnich programów rozwoju branż, przy zapewnieniu utrzymania lub redukcji emisji CO 2 na poziomie uwzględniającym potrzeby rozwojowe kraju i zobowiązania międzynarodowe. Przewiduje się także wsparcie tworzenia nowoczesnych systemów utylizacji odpadów. Ze wsparciem publicznym realizowane też będą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu, a ponadto rozwój parków narodowych i krajobrazowych, jako wyraz dbałości o zachowanie dziedzictwa przyrody. Promowane będą również działania z zakresu ochrony przed katastrofami naturalnymi (zwłaszcza powodziami i ich skutkami), w tym o charakterze prawnym i organizacyjnym, oraz zagrożeniami technologicznymi, jak też dotyczące zwiększania zasobów leśnych. Techniczne działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej będą obejmować przede wszystkim inwestycje 11
modernizacyjne i odtworzeniowe, a także rozwój małej, sztucznej retencji oraz budowy polderów. Będą one stanowić niezbędne uzupełnienie działań dotyczących retencji naturalnej. 2.1.4. Uwarunkowania wynikające z Narodowego Planu Rozwoju 2007 2013 Misją Narodowego Planu Rozwoju jest podniesienie jakości życia obywateli Polski mierzonej wskaźnikiem rozwoju społecznego (HDI Human Development Index). Wskaźnik ten obejmuje w sposób syntetyczny takie parametry jak: przeciętne dalsze trwanie życia, jakość edukacji i średni dochód na głowę mieszkańca. Narodowy Plan Rozwoju określił następujące cele strategiczne w rozwoju kraju: - Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego; - Wzmocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrost zatrudnienia; - Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Określono również szereg priorytetów strategicznych: - Wiedza i kompetencje rozumiane jako poprawa jakości kształcenia, jego upowszechnienie na poziomie średnim i wyższym oraz promocja idei uczenia się przez całe życie; - Zatrudnienie, aktywizacja i mobilność rozumiane jako dążenie do tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększanie zatrudnienia oraz uzyskanie mobilności zasobów siły roboczej w celu lepszego dostosowania popytu i podaży na rynku pracy, a tym samym ograniczenia bezrobocia i wykluczenia społecznego; - Przedsiębiorczość i innowacyjność rozumiane jako tworzenie nowych obszarów aktywności gospodarczej, zwiększanie efektywności i produktywności istniejących form gospodarowania, kreowanie postaw innowacyjnych w społeczeństwie oraz włączanie nauki w rozwój gospodarczy; - Integracja społeczna rozumiana jako stan sprawiedliwej, wolnej od nierówności struktury społecznej, którego osiągnięcie jest możliwe poprzez działania wspólnotowe oparte na zasadach dialogu wzajemności i równorzędności, a w rezultacie prowadzące do celu, jakim jest funkcjonowanie społeczeństwa w warunkach demokratycznego ładu społecznego, wyznaczonego współuczestnictwem, rządami prawa i poszanowaniem różnorodności kulturowej, w którym obowiązują i są realizowane podstawowe prawa człowieka i obywatela oraz skutecznie wspomagane są jednostki i grupy w realizacji ich życiowych celów; - Inwestycje i gospodarowanie przestrzenią rozumiane, jako wzrost inwestycji odpowiadających wyzwaniom postępu technologicznego i społeczeństwa informacyjnego, rozbudowujących i modernizujących infrastrukturę techniczną kraju oraz zapewniających realizację zasady zrównoważonego rozwoju; - Dobre rządzenie rozumiane jako usprawnienie administracji państwa i uczynienie jej służebną wobec obywateli i potrzeb społecznych oraz zdolną do partnerskiego współdziałania z podmiotami sektora obywatelskiego. 2.1.5. Uwarunkowania wynikające z Krajowego Programu Zwiększania Lesistości Głównym celem, przyjętego w 1995 r., Krajowego Programu Zwiększania Lesistości (KPZL), jest zwiększanie powierzchni zalesionych, co zgodne jest z przyjętą długofalową polityką rządu. Celem rządowego programu zwiększania lesistości jest zapewnienie warunków do zwiększenia lesistości do 30% w 2020 r., ustalenie priorytetów ekologicznych i gospodarczych oraz wykorzystanie ich do optymalnego rozmieszczenia zalesień, a także opracowanie odpowiednich instrumentów realizacyjnych. Integralną częścią programu jest: 12
- Przestrzenny model zwiększania lesistości (obejmujący ustalenie preferencji zalesieniowych gmin) oraz rozmiar zalesień w układzie kraju, województw i powiatów; - Założenia programów regionalnych i lokalnych; - Zadania dla administracji rządowej, władz samorządowych na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym oraz dla gospodarki leśnej; - Harmonogram realizacji i aspekty ekonomiczne. Planuje się, że w dalszej perspektywie, do roku 2050, lesistość kraju powinna zwiększyć się do 33%. Zgodnie z harmonogramem zalesień przewidzianym w tym programie, średnioroczny rozmiar zalesień w latach 2011-2020 powinien wynosić 26 tys. ha. W odniesieniu do Gminy Tureck KPZL przewiduje zalesienie w latach 2001-2020 łącznie 2249 ha gruntów rolnych, w tym 1679 ha gruntów nienależących do Skarbu Państwa. 2.1.6. Uwarunkowania wynikające z Narodowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Celem wypełnienia zobowiązań Polski, przyjętych w Traktacie Akcesyjnym, w części dotyczącej dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych, został sporządzony przez Ministra Środowiska, a następnie zatwierdzony przez Rząd RP w dniu 16 grudnia 2003 r., Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK), który określa plan inwestycyjny w dziedzinie gospodarki wodnościekowej, jaki musi zostać zrealizowany przez Polskę, aby osiągnąć wymagane efekty ekologiczne. Program określa przedsięwzięcia w aglomeracjach w zakresie systemów kanalizacji zbiorczej w gminach, niezbędnych dla zapewnienia, że co najmniej 75-85% ludności w aglomeracjach do końca 2015 r. będzie obsługiwana przez te systemy. Zgodnie z art. 43 ust. 4c ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. Nr 145 j.t.) Rada Ministrów dokonuje aktualizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, nie później niż w terminie 2 lat od dnia jego zatwierdzenia. Kolejne aktualizacje będą dokonywane co najmniej raz na 4 lata. Obecnie istnieje trzecia aktualizacja KPOŚK, która została zatwierdzona przez Radę Ministrów w dniu 1 lutego 2011 r. (AKPOŚK 2010). Celem trzeciej Aktualizacji Programu było ustalenie realnych terminów zakończenia inwestycji w aglomeracjach, które ze względu na opóźnienia inwestycyjne nie zrealizują zaplanowanych zadań do końca 2010 r. Dlatego też, AKPOŚK 2010 swoim zakresem objęło wyłącznie zmiany dotyczące terminów realizacji inwestycji. Wartości inne niż terminy osiągnięcia efektów ekologicznych pozostały zgodne z dokumentem drugiej aktualizacji z 2009 r. - AKPOŚK2009. W AKPOŚK 2010 siedem gmin Powiatu Tureckiego zostało zaliczonych do aglomeracji priorytetowych dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego: - Aglomeracja Turek (PLWI010) - przyrost mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego w latach 2007-2015 na poziomie 1 000, tzn. że liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji do końca 2015 r. wyniesie 31 000 (tj. ok. 100 % wszystkich mieszkańców); 2.1.7. Uwarunkowania wynikającej z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, wprowadza system planowania gospodarowania wodami w podziale na obszary dorzeczy. Dla potrzeb osiągnięcia dobrego stanu wód obliguje państwa członkowskie do opracowywania planów 13
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz programów wodno-środowiskowych kraju. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry został zatwierdzony przez Radę Ministrów 22 lutego 2011 r. i opublikowany w Monitorze Polskim nr 40 poz. 451 z 2011 r. Plan jest podsumowaniem każdego z 6 letnich cyklów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2000/60/WE tzw. Ramową Dyrektywą Wodną (2003-2009; 2009-2015; 2015-2021; 2021-2027) i stanowić powinien podstawę podejmowania wszelkich decyzji mających wpływ na stan zasobów wodnych i zasady gospodarowania nimi w przyszłości. Zawiera elementy wymienione w art. 114 Prawa wodnego tj.: - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza, obejmujący wykaz jednolitych części wód powierzchniowych, wraz z podaniem ich typów i ustalonych warunków referencyjnych oraz wykaz jednolitych części wód podziemnych, - podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, - rejestr wykazów obszarów chronionych wraz z ich graficznym przedstawieniem, - mapę sieci monitoringu, wraz z prezentacją programów monitoringowych, - ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych, - podsumowanie wyników analizy ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód, - podsumowanie działań zawartych w programie wodno-środowiskowym kraju, z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych, - wykaz innych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla obszaru dorzecza dotyczących zlewni, sektorów gospodarki, problemów lub typów wód, wraz z omówieniem zawartości tych programów i planów, - podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji publicznych, opis wyników i dokonanych na tej podstawie zmian w planie, - wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza, - informację o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej wykorzystanej do sporządzenia planu oraz informacji o spodziewanych wynikach realizacji planu. 2.2. Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych 2.2.1. Uwarunkowania wynikające ze Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego Intencją Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego jest przekształcenie województwa w region, który będzie się cechował: - Dużą konkurencyjnością w stosunku do innych regionów europejskich; - Zachowaną spójnością społeczną, gospodarczą oraz przestrzenną; - Wysoką jakością zasobów ludzkich oraz polepszeniem warunków życia mieszkańców. W Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego szczególny priorytet nadano działaniom na rzecz poprawy stanu środowiska i racjonalizacji gospodarowania zasobami przyrodniczymi, klasyfikując je jako cel operacyjny, którego realizacja warunkuje osiągnięcie celu strategicznego, jakim jest dostosowanie przestrzeni regionu do wyzwań XXI wieku. W strategii stwierdzono, że utrzymanie obecnego stanu środowiska na poziomie gwarantującym następnym pokoleniom korzystanie z niego w stopniu równym, w jakim korzysta pokolenie obecne, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, nie jest wystarczające. Odnośnie celu operacyjnego 1.1. Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi Strategia przewiduje realizację następujących zadań, w celu poprawy stanu środowiska województwa: 14
- Wspieranie działań zwiększających odporność środowiska; - Likwidację miejsc szczególnego zagrożenia - "Gorących punktów"; - Działania na rzecz zwiększania dyspozycyjnych zasobów wodnych wraz z ochroną przeciwpowodziową; - Poprawa stanu, zwiększanie zasobów leśnych i ich produktywności; - Porządkowanie gospodarki odpadami; - Ograniczanie akustycznego zagrożenia środowiska; - Promocję racjonalnego użytkowania surowców, w tym wody; - Poprawa bilansu wodnego regionu, w tym wzrost retencji sztucznej; - Upowszechnianie edukacji ekologicznej; - Ograniczanie emisji substancji do atmosfery; - Przeciwdziałanie erozji gleb oraz zanieczyszczaniu gruntu; - Zwiększanie zakresu i form ochrony oraz poprawa stanu przyrody; - Upowszechnianie stosowania norm ochrony środowiska w gospodarce; - Usuwanie negatywnych skutków eksploatacji surowców; - Zwiększanie udziału energii czystej w bilansie energetycznym, szczególnie poprzez eksploatację źródeł termalnych, - Dostosowanie zagospodarowania środowiska do bezpiecznego rozwoju usług turystycznych oraz rekreacji; - Wykorzystanie dróg wodnych Wielkopolski dla gospodarki i turystyki. 2.2.2. Uwarunkowania wynikające z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 wskazuje działania prowadzące do wzmocnienia potencjału rozwojowego regionu na rzecz wzrostu konkurencyjności i zatrudnienia. Programem objęto wszystkie sfery życia społecznogospodarczego, w tym również związane z poprawą stanu środowiska przyrodniczego, nadając im wysoki, trzeci priorytet pn. Środowisko przyrodnicze. Cel główny priorytetu III Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi regionu osiągany będzie poprzez następujące cele szczegółowe: - Zmniejszenie rozmiarów emisji zanieczyszczeń do środowiska; - Poprawa zaopatrzenia w wodę; - Poprawa gospodarki odpadami; - Ochrona przyrody; - Ochrona powietrza; - Rozbudowa systemów bezpieczeństwa środowiskowego i technologicznego; - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii; - Racjonalne gospodarowanie energią. 2.2.3. Uwarunkowania wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego jest jednym dokumentów, który wpływa na przyszłość całego regionu. Misją Planu jest: Stwarzanie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa wielkopolskiego, poprawy warunków życia jego 15
mieszkańców, stałego zwiększania efektywności procesów gospodarczych i konkurencyjności regionu. Jednym z priorytetowych kierunków wojewódzkiej polityki przestrzennej jest poprawa warunków funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Odnosi się ona do dwóch sfer: - Ochrony walorów przyrodniczych; - Poprawy standardów środowiska. Ochrona walorów przyrodniczych będzie realizowana poprzez utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych obejmującego: - Wzmocnienie ochrony unikatowych dolin rzecznych i ich otoczenia; - Zapewnienie ciągłości powiązań przyrodniczych (korytarze ekologiczne regionalne i ponadregionalne); - Objęcie ochroną obszarów wodno-błotnych, stanowiących siedliska szczególnie ważne dla zachowania różnorodności biologicznej; - Zwiększenie lesistości i ochrona lasów. Poprawa standardów środowiska realizowana będzie poprzez: - Zachowanie korzystnych warunków aerosanitarnych (ograniczenie emisji pyłowych i gazowych); - Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, proekologiczne inwestycje w miejskich systemach transportowych, ograniczenie niskiej emisji ; - Racjonalizację gospodarki wodnej (poprawa jakości zasobów, porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej przez budowę sprawnych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków); - Budowę systemów kanalizacyjnych dla ochrony zbiorników retencyjnych, budowa systemów odprowadzania wód deszczowych z terenów zurbanizowanych, eliminacja zrzutów substancji niebezpiecznych do wód powierzchniowych i przesączania do wódpodziemnych, zwiększenie retencji wodnej; - Ochronę gleb przez poprawę ich jakości; - Uporządkowanie i utworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa; - Ochronę przed skutkami powodzi (poprawa stanu technicznego istniejących urządzeń i budowa niezbędnych zabezpieczeń, prowadzenie robót utrzymaniowych, zakaz zabudowy terenów zalewowych). 2.2.4. Uwarunkowania wynikające z wojewódzkiego programu ochrony środowiska Celem strategicznym w Programie Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015 jest: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. Strategicznemu celowi przyporządkowano cele szczegółowe, które będą realizowane poprzez przypisane im kierunki działań. Cele szczegółowe ujęto w trzech blokach tematycznych, tj.: - Ochrona zasobów naturalnych; - Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego; - Działania systemowe. W zakresie ochrony zasobów naturalnych wyznaczono następujące cele: - Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych; - Zwiększanie lesistości województwa oraz prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej; - Zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą; 16
- Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych; - Zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji. W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego wyznaczono następujące cele: - Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego, usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę; - Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa; - Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB; - Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; - Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów; - Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych; - Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów; - Zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie; - Zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich składowisk odpadów niespełniających przepisów prawa; - Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu drogowego; - Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko; - Minimalizacja skutków poważnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska. W zakresie działań systemowych wyznaczono następujące cele: - Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównoważona polityka konsumpcyjna; - Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem; - Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości życia i trwałym zachowaniem wartości środowiska; - Wdrożenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska; - Promowanie i wsparcie wdrażania systemu EMAS w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego; - Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdrażaniu innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska; - Wdrożenie systemu prewencyjnego mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. 2.3. Uwarunkowania wynikające z powiatowych dokumentów strategicznych 17
2.3.1. Uwarunkowania wynikające z Programu ochrony środowiska Powiatu Tureckiego 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zostały określone priorytety ochrony środowiska: W zakresie ochrony przyrody: - Prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej; - Minimalizacja presji mieszkańców na tereny cenne przyrodniczo; - Ochrona dolin rzecznych; - Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych. W zakresie ochrony wód: - Modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej; - Dociążenie istniejących oczyszczalni ścieków; - Kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych oraz wywiązywania się z obowiązku ich opróżniania; - Likwidacja nielegalnych form odprowadzania ścieków; - Racjonalne wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowych; - Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę; - Zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych; - Ochrona wód podziemnych w obszarach GZWP oraz wód powierzchniowych; - Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych. - Modernizacja wałów przeciwpowodziowych oraz budowa zbiorników małej retencji; W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: - Zmniejszenie emisji niskiej poprzez zmianę systemów grzewczych; - Rozbudowa sieci gazowej; - Stosowanie energooszczędnych oraz niskoemisyjnych technologii i termomodernizacja budynków; - Zmniejszenie zagrożenia ze strony systemu komunikacyjnego; - Zalesianie nieużytków oraz gleb o niskiej bonitacji. W zakresie ochrony powierzchni ziemi: - Zapewnienie dotrzymania standardów jakości gleb na terenie powiatu; - Ochrona terenów rolniczych o dużych spadkach terenu przed degradacją; - Zmniejszenie zakwaszenia gleb; - Właściwe składowanie nawozów naturalnych; - Wzbogacanie gleb środkami glebotwórczymi (kompost); - Rekultywacja terenów zdegradowanych; - Likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów; - Kontrola podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów; - Likwidacja nielegalnego wydobycia surowców. W zakresie ochrony przed hałasem i promieniowaniem jonizującym: - Monitorowanie poziomu hałasu komunikacyjnego wzdłuż dróg oraz hałasu emitowanego przez zlokalizowane na terenie powiatu zakłady; - Dbałość o zachowanie odpowiedniej odległości od ciągów komunikacyjnych w stosunku do projektowanej zabudowy; - Tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej. W zakresie edukacji ekologicznej: - Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży; - Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców; 18
- Propagowanie zdrowego stylu życia; - Kształtowanie polityki informacyjnej mającej na celu rezygnację z kotłowni węglowych na rzecz alternatywnych źródeł energii; - Konkursy ekologiczne i działania akcyjne. Strategia ochrony środowiska do 2019 r. określiła cel nadrzędny jakim jest: Zrównoważony rozwój powiatu gwarantujący wysoką jakość życia mieszkańców przy jednoczesnym zachowaniu lub przywracaniu równowagi przyrodniczej Realizacja celu głównego została określona przez cele systemowe: Cel i Utrzymanie i rozwój walorów przyrodniczych powiatu, Cel II Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody pitnej. Cel III Poprawa i utrzymanie wymaganej jakości powietrza atmosferycznego. Ograniczanie zużycia energii i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Cel IV Ochrona przed hałasem Cel V Ochrona przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym Cel VI Ochrona powierzchni ziemi i surowców mineralnych Cel VII Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa Osiągnięcie celów systemowych będzie możliwe poprzez realizację wyznaczonych kierunków działań i zadań w obrębie siedmiu celów systemowych: 1) Utrzymanie i rozwój walorów przyrodniczych powiatu,: Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona i zrównoważone użytkowanie lasów, zadrzewień i terenów zieleni urządzonej, 2) Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody pitnej.: Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Ochrona przeciwpowodziowa i ochrona przed podtopieniami: 3) Poprawa i utrzymanie wymaganej jakości powietrza atmosferycznego. Ograniczanie zużycia energii i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Ograniczenie niskiej emisji Ograniczenie emisji przemysłowej Ograniczenie negatywnego oddziaływania systemu komunikacyjnego. 4) Ochrona przed hałasem Ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego i przemysłowego 5) Ochrona przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym Ograniczenie negatywnego oddziaływania pól elektromagnetycznych 6) Ochrona powierzchni ziemi i surowców mineralnych Zapobieganie degradacji gleb i powierzchni terenu Ochrona i racjonalne gospodarowanie zasobami surowców mineralnych 7) Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa 2.3.2. Uwarunkowania wynikające ze Strategii Powiatu Tureckiego 2001-2015 19
Zgodnie ze strategią głównym celem samorządu powiatowego jest wszechstronny i zrównoważony rozwój powiatu prowadzący do zapewnienia mieszkańcom jak najlepszego rozwoju własnego i rozwoju środowiska w którym żyją. Ponadto pracownicy starostwa starają się, aby mieszkańcy Ziemi Tureckiej żyli zgodnie i w harmonii, aby nie zostały roztrwonione posiadane przez lokalną społeczność kapitał, potencjał i możliwości. MISJA POWIATU POWIAT TURECKI TO REGION ZINTEGROWANEGO DZIAŁANIA WSZYSTKICH GMIN, ZNANY, BEZPIECZNY Z ROZWINIĘTYM ROLNICTWEM i PRZEDSIĘBIORCZOŚCIĄ, OFERUJĄCY ATRAKCYJNE WARUNKI ŻYCIA W PRZYJAZNYM ŚRODOWISKU. Określono cztery strategiczne kierunki rozwoju Powiatu Tureckiego: 1. Ochrona zasobów środowiska i rozwój infrastruktury komunalnej, 2. Pobudzenie i wspieranie aktywności gospodarczej, 3. Zwiększenie potencjału rozwojowego w zakresie zarządzania, 4. Rozwój infrastruktury społecznej podnoszenie jakości życia. Strategia przewiduje realizację trzech poniższych programów. Program 1.1 Pełne zagospodarowanie odpadów stałych Projekty 1.1.1. Wypracowanie systemu odbioru i segregacji odpadów stałych. 1.1.2. Budowa nowoczesnego składowiska śmieci i utylizacji odpadów stałych 1.1.3. Budowa zakładu utylizacji zwierząt 1.1.4. Likwidacja nielegalnych wysypisk. Program 1.2 Pełne wyposażenie w infrastrukturę techniczną Projekty 1.2.1 Pełne zaopatrzenie w źródła energii cieplnej 1.2.2 Poprawa sieci i stanu dróg Program 1.3 Zapobieganie degradacji środowiska i odtwarzanie zasobów środowiska Projekty 1.3.1. Rekultywacja terenów pokopalnianych 1.3.2. Zalesianie 1.3.3. Edukacja proekologiczna 1.3.4. Budowa zbiorników wodnych (mała retencja) 2.3.3. Uwarunkowania wynikające z Planu rozwoju lokalnego Powiatu Tureckiego na lata 2005-2013 Plan Rozwoju Lokalnego wyznacza zadania inwestycyjne powiatu planowane do realizacji przy wsparciu z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w pierwszym okresie programowania w latach 2004-2006 i fakultatywnie w okresie następnym - w latach 2007-2013. Lista zadań, Powiatu Tureckiego w zakresie ochrony środowiska: 1. Edukacja ekologiczna 2. Ochrona przyrody i poprawa ładu przestrzennego 3. Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa 4. Ochrona powierzchni ziemi 20