PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH NA LATA 2014 2018 WARSZAWA, LIPIEC 2012

SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3 Najważniejsze informacje o modelu FUS11...4 Zakres prognozy...6 Założenia i parametry modelu...6 Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2014 2018...8 Zastrzeżenie...8 Parametry...8 Prognoza demograficzna...11 Uwagi do wyników prognozy...15 Wyniki...16 Wykresy...29 Dodatek A Prognoza demograficzna GUS...34 Dodatek B Analiza wrażliwości...35 2

Wstęp Zakład Ubezpieczeń Społecznych oprócz szerokiego spektrum zadań realizowanych z zakresu pozarolniczych ubezpieczeń społecznych jest także instytucją opracowującą prognozy z tego obszaru. Na mocy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do sporządzania co trzy lata długoterminowej prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego oraz corocznie średnioterminowej prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prognozy, o których mowa powyżej, uzyskiwane są w efekcie przeliczeń aktuarialnych modeli wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dotychczas w Departamencie Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stworzono jedenaście takich modeli. Pierwszy z nich, zbudowany w latach 2000-2001, obejmował horyzont czasowy do 2006 r., kolejnych sześć modeli obejmowało okres do 2050 r., a ostatnie cztery obejmują okres do 2060 r. Najnowszym modelem zbudowanym w 2012 roku jest model FUS11. W kolejnych edycjach modeli FUS uwzględniano najnowsze dane oraz zmiany przepisów, udoskonalano również stosowane metody matematyczne oraz implementacyjne. Zgodnie z wymogami ustawowymi w bieżącym roku przygotowano wyłącznie pięcioletnią prognozę wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Publikacja prezentuje wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem jego podziału na poszczególne fundusze: emerytalny, rentowy, wypadkowy i chorobowy. Prognoza jest adekwatna do stanu prawnego na dzień publikacji. W porównaniu do poprzedniej prognozy (obejmującej lata 2013-2017) w obecnej edycji zmieniona została prognoza demograficzna zasilająca model. W ubiegłorocznej Prognozie wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2013-2017 3

(Warszawa, wrzesień 2011 r.) wykorzystana została prognoza demograficzna na lata 2008-2035 sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 r. W obecnej edycji wykorzystano prognozę demograficzną Eurostatu z wariantu bazowego obliczeń wykonywanych dla Grupy Roboczej do Spraw Starzenia się Społeczeństwa przy Komisji Europejskiej. Na decyzję o zmianie prognozy demograficznej zasadniczy wpływ miał fakt, że prognoza Eurostatu jest bardziej aktualna (gdyż przygotowana była później) niż prognoza demograficzna sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 r. W efekcie tej zmiany zachowana została spójność z założeniami makroekonomicznymi przygotowanymi przez Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów. Z uwagi na zmianę prognozy demograficznej w analizie wrażliwości (dodatek B) przedstawiono wpływ zastosowania prognozy demograficznej GUS na prognozowane wydatki i wpływy Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W dodatku A zawarto natomiast krótki opis prognozy demograficznej sporządzonej przez GUS oraz jej porównanie z prognozą demograficzną Eurostatu. Prezentowane w publikacji wyniki obejmują okres od roku 2014 do roku 2018 i są efektem przeliczeń modelu FUS11. Prognoza sporządzona została w trzech wariantach: wariant nr 1 pośredni, wariant nr 2 pesymistyczny i wariant nr 3 optymistyczny. Najważniejsze informacje o modelu FUS11 Model FUS11 sporządzony został zgodnie z zasadami nauk aktuarialnych. Jest to model prognostyczny o charakterze długoterminowym w oparciu o dane historyczne i parametry wejściowe prognozuje do 2060 roku wpływy i wydatki czterech funduszy wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. W modelu wykorzystana może być prognoza demograficzna sporządzona przez Eurostat lub prognoza demograficzna na lata 2008-2035 sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 r. przedłużona w ZUS do 2060 r. Zastosowane w modelu FUS11 metody obliczeniowe szacują osobno wydatki na poszczególne świadczenia wypłacane z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wpływy prognozowane są również w podziale na poszczególne fundusze uwzględniając przy tym różne liczby osób objętych ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wypadkowym oraz chorobowym. Metoda prognozowania wpływów uwzględnia między innymi: odpływ części składek do Funduszu Rezerwy Demograficznej, odpływ części 4

składek do otwartych funduszy emerytalnych, ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, różnicowanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od zagrożeń zawodowych, a także obniżenie stopy składki odprowadzanej do otwartych funduszy emerytalnych oraz podwyższenie składki na ubezpieczenia rentowe do 8,00% podstawy wymiaru składki. Model wykonuje większość obliczeń w podziale na kohorty wiekowo-płciowe stosując klasyczne metody aktuarialne. Przy szacowaniu liczby emerytów i rencistów zastosowano model szkodowości wielorakiej (ang. multiple decrement model) uwzględniający różne możliwości utraty statusu pobierającego dane świadczenie. W modelu FUS11 w porównaniu do poprzedniej edycji modelu (FUS10) uwzględniono zmiany przepisów wprowadzone: ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 291 poz. 1706), ustawą z dnia 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 118), rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. z 2012 r., poz. 285), ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 637). Podkreślić należy istotny wpływ zmian wprowadzonych powyższymi ustawami na prognozowaną sytuację finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zmiany te to przede wszystkim podwyższenie stopy składki na ubezpieczenia rentowe z 6,00% do 8,00% oraz podwyższenie wieku emerytalnego. W modelu FUS11 uwzględniono pełne dane statystyczne z 2011 r. 5

Zakres prognozy W tegorocznej edycji prognozy (podobnie jak w poprzedniej) wyłączono, zarówno z wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak i z dotacji celowej do tego funduszu, świadczenia zlecone do wypłaty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (z powodu przeniesienia ich od 2007 r. do odrębnego rozdziału wydatków budżetu państwa). Pozostawiono natomiast w FUS świadczenia finansowane z budżetu państwa wypłacane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Należy pamiętać, że w rzeczywistości przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pochodzą nie tylko ze składek i dotacji z budżetu państwa, ale także między innymi z refundacji z tytułu przekazania składek do otwartych funduszy emerytalnych. Tymczasem w wynikach prognozy po stronie wpływów uwzględniono wyłącznie wpływy składkowe oraz celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń finansowanych z budżetu państwa, które nadal zaliczane są do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dzięki takiemu ujęciu prognoza daje niezakłócony obraz wyniku rocznej działalności FUS dla każdego kolejnego prognozowanego roku. Dlatego też prezentowane w prognozie kwoty deficytów rocznych FUS (ujemnych sald rocznych FUS) nie będą w całości pokrywane z dotacji z budżetu państwa. Po stronie wydatków uwzględnione zostały wszystkie świadczenia wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym również świadczenia finansowane z budżetu państwa dotacją celową. W wydatkach, obok świadczeń, uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także koszty prewencji rentowej i wypadkowej. Założenia i parametry modelu Poniżej wypunktowano najważniejsze założenia modelowe. 1. Dla każdego rodzaju świadczenia emerytalno-rentowego: jednostajne rozkłady prawdopodobieństwa utraty w ciągu roku statusu uprawnionego do tego świadczenia z powodu: dokonania zamiany, utraty uprawnień i śmierci, pod warunkiem, że dane zdarzenie nastąpi. 2. Rozłączność zdarzeń, o których mowa w punkcie 1. 3. Prawdopodobieństwo, że osoba w wieku 110 lat przeżyje jeszcze rok wynosi zero; zatem 111 lat jest w modelu nieprzekraczalnym wiekiem. 4. Dla każdego rodzaju świadczenia rentowego: jednostajny rozkład przejścia na to świadczenie w ciągu roku pod warunkiem, że przejście w danym roku nastąpi. 6

5. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych zasilany jest wyłącznie wpływami składkowymi i dotacją celową na świadczenia podlegające finansowaniu z budżetu państwa. 6. Jednostajny rozkład urodzeń w ciągu roku. 7. Osoba, której świadczenie przyznano w danym roku (niezależnie od tego czy jest ona nowym świadczeniobiorcą czy też dokonała zamiany świadczenia) może w roku przyznania utracić status uprawnionego do tego świadczenia wyłącznie z powodu zgonu. 8. Założenia przyjęte przy uwzględnianiu zmian wprowadzonych ustawą z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 75 poz. 398): a) Przyjęto, że w przypadku śmierci ubezpieczonego będącego członkiem OFE 50% kwoty zewidencjonowanej na subkoncie osoby zmarłej ewidencjonowane jest na subkoncie osoby płci przeciwnej w tym samym wieku co osoba zmarła, a 50% wypłacane jest jednorazowo. b) W przypadku jednorazowych wypłat po zmarłym ubezpieczonym (będącym członkiem OFE) przyjęto uproszczenie, że kwota jednorazowych wypłat w roku t+1 stanowi iloczyn liczby członków OFE na koniec roku t, prawdopodobieństwa śmierci w roku t+1, przeciętnej kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie na koniec roku t i 50%. c) Uwzględniono również dziedziczenie w przypadku śmierci emeryta w ciągu 36 miesięcy od przyznania emerytury z FUS. Dziedziczenie to uwzględniono w postaci jednorazowej wypłaty na zasadach analogicznych jak wypłata gwarantowana, o której mowa w ustawie o emeryturach kapitałowych (malejące kwoty w zależności od liczby miesięcy, które upłynęły od momentu przyznania emerytury z FUS do chwili śmierci). d) Przyjęto, że emerytura ze środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS wyliczana i waloryzowana będzie na takich samych zasadach jak emerytura z I filara (kwoty zewidencjonowane na koncie w I filarze i na subkoncie w ZUS są w modelu sumowane). Wyniki uzyskane w efekcie przeliczenia modelu FUS11 zależą w sposób zasadniczy od prognozy demograficznej zasilającej model oraz od parametrów scenariusza takich jak: stopa bezrobocia, wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, realny wzrost produktu krajowego brutto, ściągalność składek i inne. Oprócz wymienionych powyżej, model zasilany jest przez szereg parametrów 7

o charakterze technicznym, których przybliżenie Czytelnikowi nie jest możliwe bez uprzedniego poznania modelu od strony matematycznej. Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2014 2018 Zastrzeżenie Model prognostyczny opracowany został zgodnie z metodami matematyki aktuarialnej. Generowane przez niego wyniki bardzo silnie zależą od przyjętych założeń oraz od jakości dostępnych danych. Odchylenia przyszłych realizacji od prognozy będą konsekwencją przyjętych założeń oraz będą wynikały z istoty zjawisk losowych. Parametry We wszystkich wariantach posłużono się założeniami makroekonomicznymi przygotowanymi przez Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów. Szczegółowe informacje zawierają Tabele od 1.1 do 1.3. We wszystkich wariantach przyjęto, że od 2012 r. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów będzie większy od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem o 0,3 punktu procentowego. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych na średnim poziomie zaobserwowanym w latach 2009-2011. W wariantach nr 2 i 3 założono odpowiednio zwiększenie lub zmniejszenie w porównaniu z wariantem nr 1 częstości przyznawania emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych. Ponadto w wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zmniejszono lub zwiększono estymator prawdopodobieństwa utraty uprawnień do rent. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania emerytur górniczych na średnim poziomie zaobserwowanym w latach 2009-2011. W wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zwiększono lub zmniejszono częstości przyznawania emerytur górniczych. We wszystkich wariantach wskaźniki waloryzacji świadczeń przyjęto na najniższym poziomie, tzn. na poziomie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększonych o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Przy czym przy obliczaniu wskaźników waloryzacji świadczeń przyjęto, że sformułowanie zwiększenie o co najmniej 8

20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia oznacza działanie dodania składnika wynoszącego co najmniej 20% stopy realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Liczba dni absencji chorobowej przypadających na jednego ubezpieczonego została w wariantach nr 2 i 3 skorygowana odpowiednio in plus lub in minus w stosunku do wartości w wariancie nr 1. Analogiczną korektę przyjęto dla świadczeń rehabilitacyjnych, jednorazowych odszkodowań wypadkowych oraz zasiłków wyrównawczych i opiekuńczych, a także dla udziału osób korzystających z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu ojcowskiego. W poniższych tabelach zestawiono najważniejsze parametry poszczególnych wariantów: założenia makroekonomiczne i ściągalność składek. 9

Tabela 1.1 Wybrane parametry - wariant nr 1 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2012 2013 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 12,48% 12,13% 11,60% 10,95% 10,15% 9,32% 8,62% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 104,00% 102,70% 102,30% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 100,89% 102,79% 102,86% 103,23% 102,86% 102,98% 103,02% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 102,51% 102,92% 103,23% 103,80% 103,75% 103,82% 103,66% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% Tabela 1.2 Wybrane parametry - wariant nr 2 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2012 2013 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 13,01% 13,22% 12,90% 12,65% 12,20% 11,50% 10,79% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 104,00% 102,70% 102,30% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 100,49% 101,47% 101,68% 101,80% 102,22% 102,40% 102,37% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 102,22% 102,03% 102,64% 102,82% 103,13% 103,23% 103,20% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 97,50% 97,50% 97,50% 97,50% 97,50% 97,50% 97,50% Tabela 1.3 Wybrane parametry - wariant nr 3 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2012 2013 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 12,24% 11,47% 10,51% 9,49% 8,46% 7,56% 6,92% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 104,00% 102,70% 102,30% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 100,99% 103,22% 103,27% 103,39% 103,17% 103,25% 103,33% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 102,76% 103,44% 103,77% 104,23% 104,12% 104,09% 103,90% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 10

Prognoza demograficzna W prognozie wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wykorzystana została prognoza demograficzna Eurostatu z wariantu bazowego obliczeń wykonywanych dla Grupy Roboczej do Spraw Starzenia się Społeczeństwa przy Komisji Europejskiej. W poprzedniej prognozie wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wykorzystana była prognoza demograficzna na lata 2008-2035 sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 r. Poniższy opis dotyczy prognozy demograficznej Eurostatu w horyzoncie do 2018 r. W okresie do 2017 r. obserwujemy coroczny wzrost populacji z 38 317 tys. w 2012 r. do 38 416 tys. w 2017 r. W 2018 r. liczebność populacji spada o 11,7 tys. osób w porównaniu do 2017 r. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym początkowo maleje (do 2014 r.) po czym nieznacznie wzrasta osiągając w 2018 r. poziom zbliżony do 2012 r. Przy zachowaniu definicji ekonomicznych grup wieku sprzed podwyższenia wieku emerytalnego populacja w wieku produkcyjnym cały czas maleje osiągając w 2018 r. poziom o przeszło 1,2 mln osób mniejszy niż w 2012 r., a populacja osób w wieku poprodukcyjnym cały czas rośnie i w 2018 r. osiąga poziom o około 1,3 mln osób większy niż w 2012 r. Przy zmienionych definicjach wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego populacja w wieku produkcyjnym również maleje przez większość prognozowanego okresu, ale w wolniejszym tempie niż w przypadku definicji ekonomicznych grup wieku sprzed podwyższenia wieku emerytalnego i w 2018 r. osiąga poziom o przeszło 0,4 mln osób mniejszy niż w 2012 r. Podwyższenie wieku emerytalnego nie zapobiega także wzrostowi populacji w wieku poprodukcyjnym (w 2018 r. populacja w wieku poprodukcyjnym osiąga poziom o przeszło 0,5 mln osób większy niż w 2012 r.), ale tempo tego wzrostu jest mniejsze niż w przypadku dotychczasowego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Podwyższenie wieku emerytalnego powoduje wzrost w porównaniu do warunków bez podwyższenia wieku emerytalnego liczby osób w wieku produkcyjnym i jednocześnie taki sam spadek liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym w wyniku podwyższenia wieku emerytalnego wynosi 74 tys. osób w 2013 r. i rośnie do 780 tys. w 2018 r. Zmieniają się także udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji. Udział populacji w wieku przedprodukcyjnym początkowo maleje z 18,3% w 2012 r. do 18,2% w 2015 r., po czym wzrasta osiągając w 2018 r. poziom z 2012 r. Niezależnie od tego jakich definicji wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego użyjemy (sprzed czy po podwyższeniu wieku emerytalnego), w prognozowanym okresie udział populacji w wieku 11

produkcyjnym cały czas maleje, a udział populacji w wieku poprodukcyjnym cały czas rośnie. Po podwyższeniu wieku emerytalnego tempo spadku udziału populacji w wieku produkcyjnym oraz tempo wzrostu udziału populacji w wieku poprodukcyjnym są mniejsze niż przed podwyższeniem wieku emerytalnego. Udział populacji w wieku produkcyjnym maleje z 63,6% w 2012 r. do 60,3% w 2018 r. w przypadku, gdyby wiek emerytalny nie został podwyższony i do 62,3% po podwyższeniu wieku emerytalnego. Udział populacji w wieku poprodukcyjnym rośnie z 18,1% w 2012 r. do 21,4% w 2018 r. w przypadku, gdyby wiek emerytalny nie został podwyższony i do 19,4% po podwyższeniu wieku emerytalnego. W tabelach 2a i 2b oraz na wykresach 1.1a i 1.1b przedstawiono prognozę ludności Polski w podziale na ekonomiczne grupy wieku: przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny odpowiednio w warunkach po podwyższeniu i przed podwyższeniem wieku emerytalnego. Tabele 3a i 3b ukazują udziały grup ekonomicznych w całej populacji. Tabela 2a. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) 2012 2013 Populacja ogółem 38 317 38 353 38 382 38 403 38 415 38 416 38 405 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 7 018 6 998 6 989 6 992 7 001 7 009 7 018 -w wieku produkcyjnym 24 371 24 291 24 293 24 223 24 137 24 039 23 933 -w wieku poprodukcyjnym 6 927 7 064 7 100 7 188 7 277 7 368 7 454 Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. Tabela 2b. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) 2012 2013 Populacja ogółem 38 317 38 353 38 382 38 403 38 415 38 416 38 405 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 7 018 6 998 6 989 6 992 7 001 7 009 7 018 -w wieku produkcyjnym 24 371 24 217 24 037 23 831 23 610 23 382 23 152 -w wieku poprodukcyjnym 6 927 7 138 7 356 7 580 7 804 8 025 8 235 Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. 12

Wykres 1.1a. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) 25 24,4 24,3 24,3 24,2 24,1 24,0 23,9 20 [mln] 15 10 7,0 6,9 7,0 7,1 7,0 7,1 7,0 7,2 7,0 7,3 7,0 7,4 7,0 7,5 5 0 2012 2013 rok Populacja w wieku przedprodukcyjnym Populacja w wieku produkcyjnym Populacja w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. Wykres 1.1b. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) 25 24,4 24,2 24,0 23,8 23,6 23,4 23,2 20 [mln] 15 10 7,0 6,9 7,0 7,1 7,0 7,4 7,6 7,8 8,0 8,2 7,0 7,0 7,0 7,0 5 0 2012 2013 rok Populacja w wieku przedprodukcyjnym Populacja w wieku produkcyjnym Populacja w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. 13

Tabela 3a. Udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji; stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) Populacja: 2012 2013 -w wieku przedprodukcyjnym 18,3% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,3% -w wieku produkcyjnym 63,6% 63,3% 63,3% 63,1% 62,8% 62,6% 62,3% -w wieku poprodukcyjnym 18,1% 18,4% 18,5% 18,7% 18,9% 19,2% 19,4% Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Tabela 3b. Udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji; stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) Populacja: 2012 2013 -w wieku przedprodukcyjnym 18,3% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,3% -w wieku produkcyjnym 63,6% 63,1% 62,6% 62,1% 61,5% 60,9% 60,3% -w wieku poprodukcyjnym 18,1% 18,6% 19,2% 19,7% 20,3% 20,9% 21,4% Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Zmiany w strukturze populacji dobrze obrazuje stosunek liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. Zgodnie z prognozą demograficzną Eurostatu iloraz ten rośnie zarówno w warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego jak i w warunkach po podwyższeniu wieku emerytalnego. W 2012 r. na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypadają 284 osoby w wieku poprodukcyjnym, natomiast w 2018 r. liczba ta wynosi: 356 osób w warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego i 311 osób w warunkach uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego. Rośnie także iloraz liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. Zgodnie z prognozą demograficzną Eurostatu w 2012 r. na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypadają 572 osoby w wieku nieprodukcyjnym, natomiast w 2018 r. liczba ta wynosi: 659 osób w warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego i 605 osób w warunkach uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego. Podwyższenie wieku emerytalnego powoduje zmniejszenie w porównaniu do warunków, w których wiek emerytalny nie byłby zmieniany obciążenia osób w wieku produkcyjnym osobami w wieku poprodukcyjnym oraz osobami w wieku nieprodukcyjnym. 14

Wykres 1.2. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym i nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym 700 600 572 579 580 585 592 598 605 572 584 597 611 627 643 659 500 400 300 318 331 343 356 284 291 295 292 306 284 297 302 306 311 200 100 0 2012 2013 rok Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - po podwyższeniu wieku emerytalnego Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - przed podwyższeniem wieku emerytalnego Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - po podwyższeniu wieku emerytalnego Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - przed podwyższeniem wieku emerytalnego Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Uwagi do wyników prognozy 1. Saldo roczne jest różnicą wpływów i wydatków w danym roku, jest to zatem wynik finansowy wyłącznie z rocznej działalności funduszu. 2. W wynikach prognozy po stronie wpływów uwzględniono wpływy składkowe oraz celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń finansowanych z budżetu państwa, a wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 3. We wpływach do funduszy emerytalnego i rentowego uwzględniono przekazywanie z budżetu państwa składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i pobierające zasiłki macierzyńskie. 4. W wydatkach funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego obok wydatków na świadczenia uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 5. W wydatkach funduszu rentowego obok wydatków na świadczenia i odpisu uwzględniono koszty prewencji rentowej. 6. Do wydatków funduszu wypadkowego, obok wydatków na świadczenia i odpisu, włączono koszty prewencji wypadkowej. Uwzględniono przy tym podwyższenie procentu należnych składek na ubezpieczenie wypadkowe jaki stanowić ma prewencja wypadkowa 15

zgodnie z ustawą podwyższającą wiek emerytalny (przyjęto najniższe procenty dopuszczone przepisami). 7. Wydolność zdefiniowano jako iloraz wpływów i wydatków. 8. Przy obliczaniu wydolności dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz dla funduszu rentowego celowo nie uwzględniono wydatków na świadczenia finansowane z budżetu państwa oraz dotacji na te świadczenia, gdyż nie mają one charakteru ubezpieczeniowego. 9. Jako stopę dyskontową przyjęto stopę inflacji (patrz wyniki w kwotach zdyskontowanych na 2011 r.). 10. Wydatki i wpływy do funduszu rentowego prezentowane jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia rentowe nie zawierają (odpowiednio) świadczeń finansowanych z budżetu państwa i dotacji celowej na te świadczenia (z uwagi na nieskładkowy sposób finansowania). Wyniki Wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2014-2018 prezentowane są w trzech wariantach. Przedstawione wyniki obejmują: saldo roczne Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego (saldo roczne rozumiane jako różnica wpływów i wydatków, czyli wynik finansowy wyłącznie z rocznej działalności funduszu), wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz do każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, wydolność rozumianą jako iloraz wpływów i wydatków. Saldo roczne, wpływy i wydatki prezentowane są nominalnie w złotych, w kwotach zdyskontowanych 1 na 2011 r. oraz w procencie produktu krajowego brutto, a funduszy wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych także jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Wyniki w kwotach zdyskontowanych umożliwiają porównywanie kwot między poszczególnymi latami. 1 Jako stopę dyskontową przyjęto założoną uprzednio stopę inflacji. 16

Tabela 4.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -57 145-58 805-60 493-62 352-63 571 Wpływy [mln zł] 135 343 143 277 151 946 160 471 170 032 Wydatki [mln zł] 192 488 202 081 212 439 222 824 233 603 Wydolność 70% 71% 71% 72% 73% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -45 993-48 617-51 130-53 882-55 975 Wpływy [mln zł] 78 483 82 617 87 493 91 916 97 259 Wydatki [mln zł] 124 476 131 234 138 624 145 798 153 235 Wydolność 63% 63% 63% 63% 63% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -9 744-9 032-8 414-7 789-7 203 Wpływy [mln zł] 38 166 40 724 43 276 46 032 48 865 Wydatki [mln zł] 47 910 49 756 51 689 53 821 56 069 Wydolność 80% 82% 84% 85% 87% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 214 1 564 1 902 2 271 2 668 Wpływy [mln zł] 6 982 7 447 7 913 8 417 8 936 Wydatki [mln zł] 5 769 5 883 6 011 6 146 6 268 Wydolność 121% 127% 132% 137% 143% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -2 621-2 721-2 851-2 952-3 060 Wpływy [mln zł] 11 712 12 488 13 264 14 106 14 972 Wydatki [mln zł] 14 333 15 209 16 115 17 058 18 032 Wydolność 82% 82% 82% 83% 83% 17

Tabela 4.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -67 355-71 871-75 477-79 260-82 568 Wpływy [mln zł] 125 823 130 536 136 673 142 834 149 964 Wydatki [mln zł] 193 178 202 407 212 150 222 094 232 531 Wydolność 65% 64% 64% 64% 64% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -51 503-55 755-59 315-63 048-66 279 Wpływy [mln zł] 72 943 75 246 78 670 81 779 85 740 Wydatki [mln zł] 124 446 131 000 137 985 144 827 152 019 Wydolność 59% 57% 57% 56% 56% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -13 123-13 487-13 691-13 902-14 134 Wpływy [mln zł] 35 498 37 124 38 949 40 998 43 126 Wydatki [mln zł] 48 621 50 611 52 640 54 900 57 260 Wydolność 73% 73% 74% 75% 75% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 717 925 1 160 1 422 1 707 Wpływy [mln zł] 6 491 6 786 7 119 7 494 7 884 Wydatki [mln zł] 5 774 5 861 5 958 6 072 6 176 Wydolność 112% 116% 119% 123% 128% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 446-3 554-3 632-3 732-3 862 Wpływy [mln zł] 10 890 11 381 11 936 12 563 13 214 Wydatki [mln zł] 14 336 14 934 15 568 16 295 17 076 Wydolność 76% 76% 77% 77% 77% 18

Tabela 4.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -51 053-50 993-50 639-50 520-49 696 Wpływy [mln zł] 139 811 149 095 159 374 169 397 180 476 Wydatki [mln zł] 190 864 200 087 210 013 219 917 230 173 Wydolność 73% 74% 76% 77% 78% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -42 978-44 619-45 929-47 476-48 299 Wpływy [mln zł] 81 085 85 987 91 792 97 059 103 272 Wydatki [mln zł] 124 062 130 606 137 721 144 535 151 571 Wydolność 65% 66% 67% 67% 68% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -7 674-6 308-4 977-3 691-2 459 Wpływy [mln zł] 39 417 42 367 45 377 48 574 51 844 Wydatki [mln zł] 47 091 48 674 50 354 52 265 54 303 Wydolność 84% 87% 90% 93% 95% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 494 1 912 2 331 2 776 3 251 Wpływy [mln zł] 7 212 7 749 8 298 8 883 9 481 Wydatki [mln zł] 5 719 5 837 5 968 6 107 6 230 Wydolność 126% 133% 139% 145% 152% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -1 896-1 977-2 064-2 128-2 189 Wpływy [mln zł] 12 097 12 992 13 907 14 882 15 879 Wydatki [mln zł] 13 992 14 969 15 971 17 010 18 068 Wydolność 86% 87% 87% 87% 88% 19

Tabela 5.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2011. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -52 300-52 506-52 696-52 991-52 760 Wpływy [mln zł] 123 867 127 930 132 362 136 379 141 117 Wydatki [mln zł] 176 167 180 436 185 058 189 370 193 878 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -42 093-43 409-44 540-45 792-46 456 Wpływy [mln zł] 71 829 73 768 76 216 78 116 80 720 Wydatki [mln zł] 113 922 117 177 120 756 123 908 127 176 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -8 918-8 064-7 329-6 620-5 978 Wpływy [mln zł] 34 930 36 362 37 698 39 121 40 555 Wydatki [mln zł] 43 848 44 426 45 027 45 741 46 534 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 111 1 397 1 657 1 930 2 214 Wpływy [mln zł] 6 390 6 650 6 893 7 153 7 416 Wydatki [mln zł] 5 279 5 253 5 236 5 224 5 202 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -2 399-2 429-2 484-2 509-2 540 Wpływy [mln zł] 10 719 11 150 11 554 11 988 12 426 Wydatki [mln zł] 13 118 13 580 14 038 14 497 14 966 20

Tabela 5.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2011. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -61 644-64 172-65 749-67 360-68 527 Wpływy [mln zł] 115 154 116 554 119 057 121 389 124 461 Wydatki [mln zł] 176 798 180 726 184 806 188 749 192 988 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -47 136-49 783-51 670-53 582-55 008 Wpływy [mln zł] 66 758 67 186 68 530 69 501 71 159 Wydatki [mln zł] 113 895 116 968 120 200 123 083 126 167 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -12 010-12 043-11 926-11 815-11 730 Wpływy [mln zł] 32 488 33 147 33 929 34 843 35 792 Wydatki [mln zł] 44 499 45 190 45 855 46 658 47 523 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 656 826 1 011 1 208 1 417 Wpływy [mln zł] 5 941 6 059 6 201 6 369 6 543 Wydatki [mln zł] 5 285 5 233 5 190 5 160 5 126 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 154-3 173-3 164-3 172-3 205 Wpływy [mln zł] 9 967 10 162 10 397 10 676 10 967 Wydatki [mln zł] 13 120 13 335 13 561 13 848 14 172 21

Tabela 5.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2011. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -46 725-45 531-44 112-42 935-41 245 Wpływy [mln zł] 127 956 133 125 138 832 143 964 149 785 Wydatki [mln zł] 174 681 178 655 182 944 186 899 191 031 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -39 333-39 840-40 009-40 348-40 086 Wpływy [mln zł] 74 209 76 777 79 961 82 487 85 710 Wydatki [mln zł] 113 543 116 617 119 970 122 835 125 796 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -7 023-5 632-4 335-3 137-2 041 Wpływy [mln zł] 36 075 37 829 39 528 41 281 43 028 Wydatki [mln zł] 43 098 43 461 43 863 44 418 45 069 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 367 1 707 2 030 2 359 2 698 Wpływy [mln zł] 6 601 6 919 7 229 7 549 7 869 Wydatki [mln zł] 5 234 5 212 5 199 5 190 5 171 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -1 735-1 766-1 798-1 809-1 817 Wpływy [mln zł] 11 071 11 600 12 114 12 647 13 179 Wydatki [mln zł] 12 806 13 366 13 912 14 456 14 995 22

Tabela 6.1 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz emerytalny Saldo roczne -9,59% -9,50% -9,40% -9,31% -9,11% Wpływy 16,37% 16,14% 16,08% 15,88% 15,82% Wydatki 25,96% 25,64% 25,48% 25,19% 24,93% Fundusz rentowy Saldo roczne -2,03% -1,76% -1,55% -1,35% -1,17% Wpływy*) 7,92% 7,92% 7,92% 7,92% 7,92% Wydatki**) 9,95% 9,68% 9,47% 9,27% 9,09% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,24% 0,30% 0,34% 0,38% 0,42% Wpływy 1,41% 1,41% 1,41% 1,41% 1,41% Wydatki 1,16% 1,11% 1,07% 1,03% 0,99% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,54% -0,53% -0,52% -0,51% -0,50% Wpływy 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% Wydatki 2,97% 2,95% 2,95% 2,93% 2,92% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 23

Tabela 6.2 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz emerytalny Saldo roczne -11,38% -11,77% -11,94% -12,05% -12,04% Wpływy 16,11% 15,89% 15,83% 15,63% 15,57% Wydatki 27,49% 27,66% 27,76% 27,68% 27,61% Fundusz rentowy Saldo roczne -2,90% -2,85% -2,75% -2,66% -2,57% Wpływy*) 7,80% 7,80% 7,80% 7,80% 7,80% Wydatki**) 10,70% 10,65% 10,55% 10,46% 10,37% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,15% 0,19% 0,23% 0,26% 0,30% Wpływy 1,38% 1,38% 1,38% 1,38% 1,38% Wydatki 1,23% 1,20% 1,16% 1,12% 1,08% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,76% -0,75% -0,73% -0,71% -0,70% Wpływy 2,39% 2,39% 2,39% 2,39% 2,39% Wydatki 3,14% 3,13% 3,12% 3,10% 3,09% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 24

Tabela 6.3 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz emerytalny Saldo roczne -8,72% -8,42% -8,09% -7,81% -7,44% Wpływy 16,45% 16,23% 16,17% 15,97% 15,91% Wydatki 25,17% 24,65% 24,26% 23,78% 23,35% Fundusz rentowy Saldo roczne -1,56% -1,19% -0,88% -0,61% -0,38% Wpływy*) 7,96% 7,96% 7,96% 7,96% 7,96% Wydatki**) 9,52% 9,15% 8,84% 8,57% 8,34% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,29% 0,35% 0,40% 0,44% 0,48% Wpływy 1,41% 1,41% 1,41% 1,41% 1,41% Wydatki 1,12% 1,06% 1,02% 0,97% 0,93% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,38% -0,37% -0,36% -0,35% -0,34% Wpływy 2,44% 2,44% 2,44% 2,44% 2,44% Wydatki 2,82% 2,81% 2,80% 2,79% 2,77% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 25

Tabela 7.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -3,19% -3,09% -2,99% -2,89% -2,78% Wpływy 7,56% 7,52% 7,50% 7,45% 7,43% Wydatki 10,75% 10,61% 10,49% 10,34% 10,21% Fundusz emerytalny Saldo roczne -2,57% -2,55% -2,52% -2,50% -2,45% Wpływy 4,38% 4,34% 4,32% 4,27% 4,25% Wydatki 6,95% 6,89% 6,84% 6,77% 6,70% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,54% -0,47% -0,42% -0,36% -0,31% Wpływy 2,13% 2,14% 2,14% 2,14% 2,14% Wydatki 2,68% 2,61% 2,55% 2,50% 2,45% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,07% 0,08% 0,09% 0,11% 0,12% Wpływy 0,39% 0,39% 0,39% 0,39% 0,39% Wydatki 0,32% 0,31% 0,30% 0,29% 0,27% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,15% -0,14% -0,14% -0,14% -0,13% Wpływy 0,65% 0,66% 0,65% 0,65% 0,65% Wydatki 0,80% 0,80% 0,80% 0,79% 0,79% 26

Tabela 7.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -3,83% -3,88% -3,85% -3,82% -3,77% Wpływy 7,15% 7,04% 6,97% 6,89% 6,84% Wydatki 10,98% 10,92% 10,82% 10,71% 10,61% Fundusz emerytalny Saldo roczne -2,93% -3,01% -3,03% -3,04% -3,02% Wpływy 4,15% 4,06% 4,01% 3,94% 3,91% Wydatki 7,07% 7,07% 7,04% 6,98% 6,94% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,75% -0,73% -0,70% -0,67% -0,64% Wpływy 2,02% 2,00% 1,99% 1,98% 1,97% Wydatki 2,76% 2,73% 2,69% 2,65% 2,61% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,04% 0,05% 0,06% 0,07% 0,08% Wpływy 0,37% 0,37% 0,36% 0,36% 0,36% Wydatki 0,33% 0,32% 0,30% 0,29% 0,28% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,20% -0,19% -0,19% -0,18% -0,18% Wpływy 0,62% 0,61% 0,61% 0,61% 0,60% Wydatki 0,81% 0,81% 0,79% 0,79% 0,78% 27

Tabela 7.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -2,82% -2,63% -2,45% -2,29% -2,12% Wpływy 7,71% 7,70% 7,71% 7,68% 7,69% Wydatki 10,53% 10,33% 10,16% 9,97% 9,81% Fundusz emerytalny Saldo roczne -2,37% -2,30% -2,22% -2,15% -2,06% Wpływy 4,47% 4,44% 4,44% 4,40% 4,40% Wydatki 6,84% 6,74% 6,66% 6,55% 6,46% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,42% -0,33% -0,24% -0,17% -0,10% Wpływy 2,17% 2,19% 2,20% 2,20% 2,21% Wydatki 2,60% 2,51% 2,44% 2,37% 2,31% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,08% 0,10% 0,11% 0,13% 0,14% Wpływy 0,40% 0,40% 0,40% 0,40% 0,40% Wydatki 0,32% 0,30% 0,29% 0,28% 0,27% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,10% -0,10% -0,10% -0,10% -0,09% Wpływy 0,67% 0,67% 0,67% 0,67% 0,68% Wydatki 0,77% 0,77% 0,77% 0,77% 0,77% 28

Wykresy Wykres 2a. Saldo roczne FUS w kwotach zdyskontowanych na 2011 r. 0-10 -20-30 [mld zł] -40-50 -46,7-45,5-44,1-42,9-41,2-52,3-52,5-52,7-53,0-52,8-60 -70-61,6-64,2-65,7-67,4-68,5-80 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 2b. Saldo roczne funduszu emerytalnego w kwotach zdyskontowanych na 2011 r. 0-10 -20 [mld zł] -30-40 -50-60 -39,3-39,8-40,0-40,3-40,1-42,1-43,4-44,5-45,8-47,1-46,5-49,8-51,7-53,6-55,0 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 29

Wykres 2c. Saldo roczne funduszu rentowego w kwotach zdyskontowanych na 2011 r. 0-2 -2,0-4 -4,3-3,1 [mld zł] -6-8 -7,0-8,1-5,6-7,3-6,6-6,0-10 -8,9-12 -12,0-12,0-11,9-11,8-11,7-14 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 2d. Saldo roczne funduszu wypadkowego w kwotach zdyskontowanych na 2011 r. 3,0 2,7 2,5 2,4 2,2 2,0 2,0 1,9 1,7 1,7 [mld zł] 1,5 1,0 0,7 1,1 1,4 0,8 1,4 1,0 1,2 1,4 0,5 0,0 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 30

Wykres 2e. Saldo roczne funduszu chorobowego w kwotach zdyskontowanych na 2011 r. 0,0-0,5-1,0 [mld zł] -1,5-2,0-1,7-1,8-1,8-1,8-1,8-2,5-2,4-2,4-2,5-2,5-2,5-3,0-3,2-3,2-3,2-3,2-3,2-3,5 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3a. Saldo roczne FUS w procencie PKB 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% -3,5% -3,19% -2,82% -3,09% -2,63% -2,99% -2,45% -2,89% -2,29% -2,78% -2,12% -4,0% -3,83% -3,88% -3,85% -3,82% -3,77% -4,5% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 31

Wykres 3b. Saldo roczne funduszu emerytalnego w procencie PKB 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -2,15% -2,22% -2,30% -2,37% -2,57% -2,55% -2,52% -2,50% -2,45% -2,06% -3,0% -2,93% -3,01% -3,03% -3,04% -3,02% -3,5% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3c. Saldo roczne funduszu rentowego w procencie PKB 0,0% -0,1% -0,2% -0,17% -0,10% -0,3% -0,4% -0,42% -0,33% -0,42% -0,24% -0,36% -0,31% -0,5% -0,47% -0,6% -0,54% -0,7% -0,8% -0,75% -0,73% -0,70% -0,67% -0,64% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 32

Wykres 3d. Saldo roczne funduszu wypadkowego w procencie PKB 0,16% 0,14% 0,12% 0,10% 0,10% 0,09% 0,11% 0,11% 0,13% 0,12% 0,14% 0,08% 0,06% 0,04% 0,04% 0,07% 0,08% 0,05% 0,08% 0,06% 0,07% 0,08% 0,02% 0,00% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3e. Saldo roczne funduszu chorobowego w procencie PKB 0,00% -0,05% -0,10% -0,10% -0,10% -0,10% -0,10% -0,09% -0,15% -0,15% -0,14% -0,14% -0,14% -0,13% -0,20% -0,20% -0,19% -0,19% -0,18% -0,18% -0,25% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 33

Dodatek A Prognoza demograficzna GUS W celu porównania z poprzednią edycją prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w modelu FUS11 pozostawiono możliwość wykonania obliczeń przy wykorzystaniu prognozy demograficznej na lata 2008-2035 sporządzonej przez Główny Urząd Statystyczny i przedłużonej w ZUS do 2060 r., a więc prognozy zasilającej poprzednie dwa modele prognostyczne. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki dla lat 2012-2018 z prognozy demograficznej na lata 2008-2035 sporządzonej przez Główny Urząd Statystyczny (ekonomiczne grupy wieku przedstawiono w warunkach po podwyższeniu wieku emerytalnego). Tabela A. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) 2012 2013 Populacja ogółem 38 069 38 056 38 037 38 016 37 988 37 957 37 920 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 6 978 6 947 6 925 6 918 6 921 6 930 6 935 -w wieku produkcyjnym 24 317 24 212 24 195 24 108 24 000 23 885 23 768 -w wieku poprodukcyjnym 6 774 6 898 6 918 6 990 7 066 7 143 7 217 Źródło: prognoza demograficzna na lata 2008-2035, Główny Urząd Statystyczny. W prognozie demograficznej GUS w porównaniu do prognozy demograficznej Eurostatu poziom populacji jest mniejszy w każdym roku omawianego okresu. Różnica ta wynosi 247 tys. w 2012 r. i rośnie osiągając w 2018 r. poziom 484 tys. W prognozie demograficznej GUS mniejsza jest także w porównaniu do prognozy Eurostatu liczba osób w każdej ekonomicznej grupie wieku. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym jest mniejsza o 40 tys. w roku 2012 r. i różnica ta rośnie do poziomu 83 tys. w 2018 r. W latach 2012-2018 rosną też różnice dla osób w wieku produkcyjnym z 54 tys. do 165 tys. oraz dla osób w wieku poprodukcyjnym z 153 tys. do 237 tys. 34

Dodatek B Analiza wrażliwości Przeprowadzona analiza wrażliwości wykazała silne zróżnicowanie wpływu, jaki na wyniki modelu wywierają zmiany poszczególnych parametrów. Obok parametrów, których nawet bardzo małe odchylenia powodują istotne zmiany wyników (na przykład wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia), istnieją parametry o marginalnym wpływie na ostateczny wynik generowanej prognozy. Na podstawie zamieszczonych poniżej tabel B.1 i B.2 można prześledzić fluktuacje wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zależności od zmian wartości najważniejszych parametrów o charakterze ekonomicznym. Liczby umieszczone w tabelach należy rozumieć jako procentowe odchylenia zdyskontowanych na 2011 r. wpływów i wydatków od odpowiednich wartości uzyskanych dla wariantu nr 1. Zdecydowano się na wartości zdyskontowane a nie nominalne, aby zapewnić porównywalność z wariantami, gdzie analizie podlegał wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. W tabelach zamieszczono również porównanie z wariantem nr 1 scenariusza przeliczonego dla prognozy demograficznej na lata 2008-2035 sporządzonej przez Główny Urząd Statystyczny. Tabela B.1 Analiza wrażliwości - wpływy FUS zmiana względem wariantu nr 1 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% 7,0% -2,9% -3,8% -4,8% -5,7% -6,6% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% prognoza demograficzna GUS -0,6% -0,6% -0,7% -0,7% -0,7% 35

Tabela B.2 Analiza wrażliwości - wydatki FUS zmiana względem wariantu nr 1 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp -1,1% -1,1% -1,1% -1,1% -1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% -0,1% -0,1% -0,2% -0,2% -0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,2% 0,6% 0,9% 1,3% 1,7% 2,2% -0,6% -0,9% -1,3% -1,7% -2,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% prognoza demograficzna GUS -0,1% -0,2% -0,2% -0,1% -0,1% Akceptacja: Hanna Zalewska, Dyrektor Departamentu Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Anna Kwiecińska, Aktuariusz Zakładu Opracowanie modelu prognostycznego FUS11: Paweł Nasiński, Główny Specjalista w Wydziale Aktuarialnym Mirosław Szlasa, Główny Specjalista w Wydziale Aktuarialnym Mirosław Ćwiak, Inspektor w Wydziale Aktuarialnym 36