Rezerwy Demograficznej. Ani ustawa wymieniona powyżej, ani rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lutego 2002 roku w sprawie

Transkrypt

1

2 Deloitte & Touche Sp. z o.o. w 2004 roku (dokument z 15 marca 2004 roku). Na przykład cała część 8.2 Opinii (ocena poprawności teoretycznej zastosowanej metodologii) jest dosłownie przepisana z oceny z 2004 roku. Uwagi szczegółowe 1) Na stronie 5 Opinii napisano: W tegorocznej prognozie nie zostały przedstawione informacje dotyczące sytuacji finansowej za poprzedni rok w odniesieniu do Funduszu Emerytalnego i Funduszu Rezerwy Demograficznej. Informacje powyższe dostępne są w sprawozdaniu z wykonania planu finansowego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w sprawozdaniu z wykonania planu finansowego Funduszu Rezerwy Demograficznej. Zdaniem Zakładu nie jest uzasadnione powielanie tych informacji w prognozie. 2) Na stronie 5 Opinii napisano: Zgodnie z art. 61 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, prognoza krocząca dochodów i wydatków Funduszu Emerytalnego jest podstawą dla gospodarki finansowej Funduszu Rezerwy Demograficznej (FRD). Tytuł obecnego dokumentu wskazuje na wpływy do Funduszu Emerytalnego, zamiast dochodów o których jest mowa w ustawie, nie mniej jednak nie rzutuje to na wartość merytoryczną dokumentu. Bardzo istotną informacją dla tego celu byłaby prognoza poziomu FRD w poszczególnych latach oraz jej relacja do poziomu deficytu Funduszu Emerytalnego.. W prognozie rzeczywiście prezentowane są wyłącznie wpływy składkowe do funduszu emerytalnego. Dzięki takiemu ujęciu prognoza daje niezakłócony obraz wyniku rocznej działalności funduszu emerytalnego dla każdego kolejnego prognozowanego roku. Trudno bowiem prognozować na blisko 50 lat wszystkie przychody funduszu emerytalnego, zwłaszcza środki przekazywane z FRD, pożyczki, czy też poziom dotacji z budżetu państwa. Można byłoby oczywiście przyjmować dotację z budżetu państwa na poziomie prognozowanego deficytu rocznego funduszu emerytalnego, ale po pierwsze byłoby to uproszczenie, a po drugie traciłoby wówczas sens przedstawianie prognozowanego salda rocznego funduszu emerytalnego (gdyż saldo roczne byłoby wówczas równe zero). Prognoza, o której mowa w art. 61 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych jest prognozą dotyczącą funduszu emerytalnego, a nie Funduszu 2

3 Rezerwy Demograficznej. Ani ustawa wymieniona powyżej, ani rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lutego 2002 roku w sprawie zakresu publikacji wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu emerytalnego nie nakładają na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązku dodatkowego wykonania wieloletniej prognozy dochodów i wydatków Funduszu Rezerwy Demograficznej. Zakres wyników prognozy prezentowanych w opracowaniu Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku spełnia wszystkie wymagania rozporządzenia, a nawet wykracza poza ten zakres, gdyż zawiera dodatkowo wyniki prezentowane w procencie PKB oraz wydolność. Dla tak odległej perspektywy czasowej nie jest możliwe prognozowanie poziomu środków FRD biorąc pod uwagę następujące fakty: FRD zasilany jest (poza składkami) środkami z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa, o wykorzystaniu środków FRD decyduje Rada Ministrów (art. 59 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Dodatkowo Autor Opinii w cytowanym powyżej fragmencie przytacza niewłaściwy przepis (art. 61 pkt. 1 zamiast art. 61 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Podobnie niewłaściwy przepis przytaczany jest w pierwszym zdaniu wstępu (strona 3). 3) Na stronie 6 Opinii napisano w odniesieniu do założeń makroekonomicznych Departamentu Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów: Stopa bezrobocia oparta została o definicję zgodną z Badaniem Aktywności Ekonomicznej Ludności Głównego Urzędu Statystycznego. Jest to zdanie nieprawdziwe. W modelu zbudowanym w ZUS wykorzystywana jest stopa bezrobocia rejestrowanego i taka też prezentowana jest w tabelach publikacji Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku. 4) Nie jest zgodne z prawdą, że w prognozie funduszu emerytalnego wykorzystana została prognoza demograficzna GUS na lata przedłużona w ZUS do 2060 roku (strona 6 Opinii). W Prognozie wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku (we wszystkich trzech wariantach) wykorzystano prognozę demograficzną Eurostatu z wariantu bazowego obliczeń wykonywanych dla Grupy Roboczej do Spraw Starzenia się Społeczeństwa przy Komisji Europejskiej i jest to wyraźnie napisane na stronie 5 prognozy. Prognoza demograficzna GUS na lata , przedłużona w ZUS do 2060 roku wykorzystana została w analizie wrażliwości. 3

4 5) Opis wewnętrznych źródeł danych (część 3.2 Opinii strona 6, część 5 Opinii strona 9 oraz część 7 strona 14) ogranicza się wyłącznie do ściągalności składek, która jest parametrem modelu prognostycznego. Model prognostyczny korzysta natomiast z dużej liczby innych danych wewnętrznych ZUS, których nie wymieniono w Opinii (np. liczby ubezpieczonych, podstawy wymiaru składek na poszczególne ubezpieczenia społeczne w podziale na płeć i wiek, liczby świadczeniobiorców i wysokości świadczeń w podziale na poszczególne świadczenia oraz w podziale na wiek i płeć oraz wiele innych). 6) Podana na stronie 7 Opinii wielkość współczynnika dzietności w 2008 r. (1,24) jest niezgodna ani z danymi GUS (1,39 - strona 55 Rocznika Demograficznego 2012, Główny Urząd Statystyczny), ani z prognozą demograficzną GUS na lata (zgodnie z tą prognozą współczynnik dzietności w 2008 r. wynosi 1,33). Przytoczone przez Autora Opinii wielkości współczynników dzietności w 2008 r. (1,24) i w 2035 r. (1,44) pochodzą z opracowania Prognoza ludności na lata (Główny Urząd Statystyczny) strona 76, ale dotyczą wyłącznie miast. Współczynnik dzietności w 2035 r. zgodnie z powyższą prognozą demograficzną wynosi 1,45 (strona 75 Prognozy ludności na lata , Główny Urząd Statystyczny). 7) Początek części 4.2 (strony 7-8 Opinii) jest niezrozumiały i wewnętrznie sprzeczny: Źródło prognoz ekonomicznych stanowi Departamentu Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów. W prognozie przedstawiono prognozy dotyczące rozwoju sytuacji ekonomicznej w Polsce w okresie corocznie oraz w okresie co 5 lat. Nie zostało podane źródło prognoz długoterminowych do roku 2060, stąd nie wiemy czy tendencje długoterminowe zostały uzyskane na podstawie przygotowanego modelu odpowiedniego dla gospodarki Polski. Sugerujemy, aby w wyborze źródła prognoz makro-ekonomicznych istotną rolę miały prognozy uzyskane za pomocą modelu gospodarki Polski i została zamieszczona informacja o jego budowie.. W Prognozie wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku we wszystkich wariantach wykorzystane zostały założenia makroekonomiczne przygotowane przez Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów co jest wyraźnie napisane w publikacji (strona 6). Źródłem prognoz makroekonomicznych w Polsce jest Ministerstwo Finansów. Ministerstwo Finansów przygotowuje założenia makroekonomiczne do projektów budżetu państwa, a także wydaje Wytyczne dotyczące stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych 4

5 będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw. Wobec powyższego oczywiste jest wykorzystywanie prognoz makroekonomicznych sporządzanych przez Ministerstwo Finansów również w prognozach sporządzanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 8) Opisy prognoz makroekonomicznych na stronie 8 Opinii nie są ścisłe. Stopa bezrobocia we wszystkich wariantach od 2028 r. jest już stała, a nie maleje, co sugeruje opis. Ponadto w opisie wskaźnika inflacji w wariancie nr 3 powinno być odwołanie do wariantów nr 1 i 2, a nie jak napisano do wariantów nr 1 i 3. 9) Cała część 6 Opinii (strony 10-13) odnosi się do prognozy demograficznej sporządzonej przez Eurostat oraz prognozy założeń makroekonomicznych sporządzonej przez Ministerstwo Finansów. Część ta nie dotyczy bezpośrednio samej prognozy funduszu emerytalnego. 10) Na stronie 10 Opinii napisano: Tablice trwania życia zostały przedłużone o ludność w wieku , co nie powinno wpływać istotnie na wyniki modelu z powodu niewielkiej liczebności tej grupy wiekowej. W Ocenie wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków Funduszu Emerytalnego przygotowanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na lata sporządzonej przez Deloitte & Touche Sp. z o.o. w 2004 roku (dokument z 15 marca 2004 roku), Autor oceny sugerował rozszerzenie prognoz o kohorty w wieku powyżej 100 lat, gdyż jak stwierdził założenie dotyczące przyjęcia wieku ostatniego na 100 lat jest założeniem zbyt uproszczonym. 11) Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ma wpływ zarówno na wartość wpływów składkowych, jak i na wydatki funduszu emerytalnego, a nie jak napisano w Opinii (strona 12 Opinii) tylko na wpływy składkowe. 12) Niezrozumiała jest treść w części 6.6 (strona 12 Opinii): Do waloryzacji emerytur wykorzystano również stopę wzrostu cen obliczaną dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów. Uwzględniany jest wyższy z dwóch wartości: wskaźnik cen konsumpcyjnych ogółem lub wskaźnik cen w gospodarstwach domowych emerytów i rencistów. W związku z tym do modelu powinno zostać użyte założenie o wskaźniku waloryzacji wyższym bądź równym wskaźnikowi inflacji. Autorzy prognozy przyjęli wartości wyższe o 0,3 punktu procentowego we wszystkich wariantach modelu.. We wszystkich wariantach Prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku przyjęto, że od 2013 r. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług 5

6 konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów będzie większy od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem o 0,3 punktu procentowego (co jest zgodne z założeniami przekazanymi przez Ministerstwo Finansów). Natomiast wskaźniki waloryzacji świadczeń przyjęto zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na poziomie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększonych o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. 13) Fragment Opinii na stronie 13 dotyczący porównania wskaźników realnego wzrostu PKB ze wskaźnikami realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia: Wskaźnik ten przyjmuje początkowo wyższe, a począwszy od 2021 roku niższe wartości niż stopa wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. odnosi się wyłącznie do wariantu nr 1 prognozy i powinno to być wyraźnie napisane (w przeciwnym przypadku powyższe sformułowanie jest nieścisłe). Podobna nieścisłość w opisie założeń pojawia się w części 7 na stronie 14 Opinii (wymieniona tam wartość ściągalności składek 98% odnosi się do wariantu nr 1 prognozy z 2010 r.). 14) Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem na stronie 13 Opinii porównującym stopy bezrobocia w obecnej i w poprzedniej prognozie funduszu emerytalnego (tzn. z 2010 roku): Długoterminowe prognozy są bardziej optymistyczne od tych przyjmowanych w poprzedniej prognozie. W wariancie nr 1 od 2049 r., a w wariancie nr 3 w całym prognozowanym okresie, stopa bezrobocia w obecnej prognozie jest bowiem większa niż w prognozie z 2010 roku. Trudno uznać większą stopę bezrobocia za bardziej optymistyczne założenie. 15) Niezrozumiałe jest pierwsze zdanie w części 8.1 (strona 15 Opinii): Zastosowana metodologia opiera się na prognozie przyszłych wpływów i wypływów finansowych Funduszu Emerytalnego (zasilanego wyłącznie rocznymi wpływami składkowymi) na podstawie prognozowanej liczebności populacji według płci i wieku.. Prognoza jest wynikiem dostępnych danych, założeń demograficznych i makroekonomicznych, a także zastosowanych w modelu metod. Prognoza jest wynikiem między innymi zastosowanych w modelu metod, a nie na odwrót. 16) Nie można zgodzić się z sugestią, że w modelu uwzględniany jest jednostajny rozkład przyznawania emerytur w ciągu roku (treść na stronie 15 Opinii). W założeniach modelowych w Prognozie wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku powyższe założenie dotyczy wyłącznie świadczeń rentowych (strona 5 prognozy) i tak też jest w modelu prognostycznym. 6

7 17) Nie jest zrozumiałe umieszczenie w tytule części 9 (strona 17 Opinii) Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Opiniowana prognoza dotyczy wyłącznie funduszu emerytalnego, a więc jednego z czterech funduszy wyodrębnionych w ramach FUS. 18) Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem na stronie 17 Opinii dotyczącym porównania stopy bezrobocia w obecnej prognozie ze stopą bezrobocia w poprzedniej prognozie funduszu emerytalnego (tzn. z 2010 roku) w wariancie pośrednim że w perspektywie długoterminowej stopa bezrobocia w obecnej prognozie osiąga poziom niższy niż zakładano w 2010 roku. W wariancie nr 1 od 2049 r. stopa bezrobocia w obecnej prognozie jest bowiem większa niż w prognozie z 2010 roku. 19) Błędne jest drugie z cytowanych poniżej zdań z części 9.4 (strona 18 Opinii): Parametrem wpływającym najbardziej na wyniki modelu jest stopa wzrostu wynagrodzeń. Wzrost o co najmniej 1 punkt procentowy powoduje wzrosty wpływów składkowych o 1% co roku. W analizie wrażliwości Prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku (dodatek B), analizowany jest scenariusz, w którym realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia jest większy o dokładnie 1 punkt procentowy. Wzrost wpływów składkowych z powodu większego realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia nie rośnie co roku o 1%. Wzrost ten jest z roku na roku coraz większy. 20) W części 9.5 (strona 19 Opinii) napisano: Warto zauważyć, że nowe definicje wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego nie zapobiega wzrostowi liczby emerytów (w 2060 roku jest ich o 3,4 mln więcej niż w 2013 roku), ale znacznie obniża dynamikę tego wzrostu w porównaniu do poprzednich definicji. Podana powyżej liczba nie dotyczy liczby emerytów, a liczby osób w wieku poprodukcyjnym (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego). Nie należy mylić liczby osób w wieku poprodukcyjnym z liczbą emerytów pojęcia te nie są tożsame. 21) W ostatnim zdaniu w części 9.6 (strona 19 Opinii) powinno być napisane, o którym wyżu demograficznym jest mowa. 22) Prognoza jest adekwatna do stanu prawnego obowiązującego na moment zakończenia budowy modelu prognostycznego (połowa maja 2013 roku). Przepisy nie wymagają, aby prognoza zawierała również wyniki dla stanu prawnego obowiązującego w latach wcześniejszych (np. dla stanu prawnego przed podwyższeniem wieku emerytalnego), czy też rozważanych zmian przepisów. Uwaga dotyczy części strona 20. 7

8 23) Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych całkowicie nieuzasadnione jest, aby prognoza dotycząca funduszu emerytalnego sporządzona w ZUS zawierała opis metod wyliczeniowych także dla parametrów zewnętrznych wykorzystywanych w modelu (strona 21 Opinii). 24) Model prognostyczny zbudowany w ZUS, w wyniku przeliczenia którego powstała Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku, uwzględnia różne prawdopodobieństwa zgonów dla różnych grup świadczeniobiorców (uwaga dotyczy części na stronie 21 Opinii). Również współczynniki dzietności wykorzystywane dla celów prognozowania liczby osób korzystających z zasiłków macierzyńskich są w modelu odpowiednio korygowane przy wykorzystaniu obserwowanej liczby dni zasiłków macierzyńskich wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 25) W Prognozie wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku wyniki prezentowane są od 2015 roku. Wynika to z dwóch faktów: Pierwszy rok publikowanych wyników jest spójny z Prognozą wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata Ta ostatnia prognoza w zakresie funduszu emerytalnego jest zgodna z długoterminową prognozą funduszu emerytalnego. Okres prognozy FUS jest corocznie przesuwany o jeden rok i ponieważ w ubiegłym roku prognoza obejmowała lata , to obecna obejmuje lata Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych ZUS opracowuje również projekt rocznego planu finansowego FUS. W bieżącym roku przygotowywany będzie plan na 2014 rok. Prognoza FUS zgodnie z art. 70 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych sporządzana jest dla kolejnych pięciu lat obrotowych, zatem prognoza obejmuje okres po roku, na który sporządzony zostanie plan finansowy. Powyższa uwaga dotyczy części , strona 21 Opinii. 26) Niezrozumiałe jest umieszczenie części 10.3 Opinii obszary racjonalizacji systemu w części dotyczącej ostatecznej oceny prognozy. Zdaniem ZUS-u część ta nie dotyczy Opinii do prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego, w związku z tym nie powinna znaleźć się w Opinii. 27) Należy zaznaczyć, że obecnie obowiązująca ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje zasilanie Funduszu Rezerwy Demograficznej środkami z prywatyzacji mienia 8

9