HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji 1. Słowo wstępne - Krystyna Łybacka 2. Przedmowa - Máire Geoghegan-Quinn 3. Unia Innowacji 4. Horyzont 2020 cele i działania Filar 1 Doskonała baza naukowa Filar 2 Wiodąca pozycja w przemyśle Filar 3 Wyzwania społeczne Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Europejski Instytut Innowacji i Technologii EURATOM 5. Horyzont zasady działania Kto może uczestniczyć w programie Horyzont 2020? Typy projektów Finansowanie i jego formy Jak aplikować do programu? Ocena wniosków Czas oczekiwania na umowę o grant Kontrola i audyt Prawa dostępu Etyka i badania Aspekty płci Eksperci Fundusz gwarancyjny dla uczestników Wskazówki dla przygotowujących projekty w ramach Horyzontu 2020 Materiały pomocnicze i bibliografia 2 3 5 6 8 13 16 19 19 20 21 21 22 23 23 47 51 58 61 61 62 62 63 63 64 64 69 HORYZONT 2020 1

Słowo wstępne - Krystyna Łybacka Szanowni Państwo, Horyzont 2020 to największy do tej pory program badawczy Unii Europejskiej w dziedzinie rozwoju badań i innowacji, dysponujący kwotą ok. 80 miliardów euro na lata 2014-2020. Główną ideą programu jest połączenie sił sektora prywatnego i publicznego w celu realizacji nowoczesnych, innowacyjnych projektów, jakich poszczególne osoby, przedsiębiorstwa lub państwa nie byłyby w stanie wykonać samodzielnie. Horyzont 2020 jest dostępny dla wszystkich. Jego celem jest dostarczenie pomocy finansowej w zastosowaniu badań naukowych i wprowadzaniu w życie innowacji, które sprzyjają m.in. tworzeniu nowych miejsc pracy, podniesieniu konkurencyjności, a także podejmowaniu wyzwań społecznych w całej Unii. Jako członkini Komisji ds. Edukacji i Kultury oraz Komisji ds. Badań, Przemysłu i Energii Parlamentu Europejskiego zajmuję się m.in. promocją tego programu w Wielkopolsce oraz pomocą chętnym do wzięcia w nim udziału. W niniejszej publikacji znajdą Państwo informacje o celach, strukturze programu Horyzont 2020 oraz dowiedzą się, jak funkcjonuje ten program. Zachęcam do zapoznania się i uczestnictwa w programie Horyzont 2020. Z wyrazami szacunku, Krystyna Łybacka Posłanka do Parlamentu Europejskiego Przedmowa Máire Geoghegan-Quinn Powszechnie wiadomo, iż badania i innowacje wywierają duży wpływ na nasze życie, sposób myślenia i pracę. Przyczyniają się także do szybkiego rozwoju wiedzy, a to jest celem samym w sobie. Ponadto są one kluczowe dla podejmowania wielkich wyzwań, z jakimi musimy zmierzać się, jako społeczeństwo i stanowią, podstawę dla europejskiej konkurencyjności, wzrostu i tworzenia miejsc pracy. To właśnie z tych powodów program Horyzont 2020 wspiera nie tylko badania podstawowe, ale również te stosowane oraz innowacje. Program ten promuje również podejście wielodyscyplinarne i współpracę. To jest bardzo ważne, bo Europa potrzebuje zrównoważonego wzrostu i konkurencyjności przemysłu poprzez doskonałość naukową i dynamiczne innowacje. Polska poradziła sobie z kryzysem ekonomicznym lepiej niż większość krajów członkowskich, ale dla utrzymania wzrostu, powinna stać się gospodarką, której siłą napędową są innowacje. Polska powinna usprawnić swoje systemy badań naukowych oraz więcej inwestować zarówno w badania naukowe, jak i innowacje. Pewne istotne reformy zostały już przeprowadzone, w tym ambitny plan, którego celem jest osiągnięcie wskaźnika 1,7 % PKB przeznaczanego na badania i innowacje do 2020 roku. To dobry początek! Polscy uczestnicy 7. Programu Ramowego (2007-2013) otrzymali do tej pory prawie 440 milionów euro. Bazując na takim doświadczeniu, Polska może osiągnąć jeszcze więcej korzyści z programu Horyzont 2020. Program ten jest otwarty dla wszystkich, a jego uproszczona struktura, ograniczająca biurokratyczne formalności, ułatwia szybszy i łatwiejszy dostęp do składania aplikacji i otrzymywania funduszy. To oznacza również, że potencjalni uczestnicy programu będą mogli poświęcić więcej czasu na merytoryczną pracę, a nie na wypełnianie formularzy. Takie podejście zapewnia 2 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 3

także szybsze rozpoczęcie realizacji wielu projektów oraz - co za tym idzie - szybsze osiągnięcie rezultatów! Wierzę, że Polska ma istotną rolę do odegrania w europejskiej nauce, badaniach oraz innowacjach. Potrzebujemy wielu świetnych polskich naukowców i inżynierów, którzy mogliby pójść śladami Marii Skłodowskiej-Curie czy Jana Czochralskiego. W tym właśnie kontekście chciałabym podziękować Krystynie Łybackiej za podjęcie inicjatywy opracowania tego przewodnika. Zachęcam Państwa również do odwiedzenia naszego Portalu Uczestnika, który stanowi punkt kontaktowy dla unijnego finansowania badań naukowych: http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/home.html Chciałabym, aby polscy naukowcy, przedsiębiorstwa i innowatorzy licznie uczestniczyli w programie Horyzont 2020. Dlatego dzisiaj rzucam Wam wyzwanie: dowiedźcie się, jak w nim uczestniczyć, znajdźcie partnerów, jeśli jest to niezbędne, i składajcie aplikacje! Máire Geoghegan-Quinn Europejska Komisarz ds. badań, innowacji i nauki Unia Innowacji Innowacje odgrywają coraz większą rolę w naszej gospodarce. Przynoszą korzyści wszystkim obywatelom. Dzięki innowacjom projektowanie, opracowywanie, produkcja i wykorzystanie nowych produktów, procesów przemysłowych i usług jest szybsze i wydajniejsze. Mają one kluczowe znaczenie dla tworzenia nowych miejsc pracy, rozwoju społeczeństwa ekologicznego i poprawy jakości życia, a także dla utrzymania konkurencyjności Unii Europejskiej (UE) na rynku światowym. Polityka innowacji stanowi łącznik pomiędzy polityką dotyczącą badań i rozwoju technologicznego a polityką przemysłową oraz umożliwia stworzenie warunków sprzyjających wprowadzaniu pomysłów na rynek. Europa wydaje co roku na badania i rozwój o 0,8% PKB mniej niż Stany Zjednoczone i o 1,5% mniej niż Japonia. Ponadto w Europie mamy w pewnym stopniu do czynienia z efektem drenażu mózgów, jako że nasi najlepsi naukowcy i innowatorzy przenoszą się do krajów oferujących im lepsze warunki pracy. Mimo że rynek UE jest największy na świecie, pozostaje on rozdrobniony i niedostatecznie sprzyja innowacjom. Aby odwrócić tę tendencję, UE, w ramach Strategii Europa 2020, przyjęła do realizacji inicjatywę przewodnią Unia Innowacji, której celami są: przekształcenie Europy w światowej klasy centrum badań naukowych, usunięcie przeszkód stojących na drodze do innowacji, takich jak kosztowne procedury patentowe, rozdrobnienie rynku, powolne opracowywanie norm, które obecnie uniemożliwiają szybkie wprowadzanie pomysłów na rynek, zrewolucjonizowanie metod współpracy sektora publicznego i prywatnego, zwłaszcza poprzez wdrożenie partnerstw innowacyjnych, stworzenie jednolitej Europejskiej Przestrzeni Badawczej, której celem jest swobodny przepływ pracowników naukowych, technologii, innowacji oraz innowacyjnych pomysłów. Unia Innowacji to kluczowa inwestycja w naszą przyszłość. Przykładowo, inwestując do 2020 r. w badania i rozwój zakładane 3% PKB UE, do 2025 r. można by stworzyć 3,7 mln miejsc pracy i zwiększyć roczne PKB o 795 mld euro. Źródło i więcej informacji: http://www.europarl.europa.eu 4 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 5

Horyzont 2020 cele i działania Program Ramowy Badań i Innowacji Horyzont 2020 umożliwia realizację wielu zobowiązań przyjętych w ramach Unii Innowacji, w szczególności poprzez: skupienie się na wyzwaniach stojących przed społeczeństwem, ułatwianie dostępu do finansowania przedsięwzięć innowacyjnych, zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), ulepszenie instrumentów finansowych, wspieranie sektora zamówień publicznych w zakresie innowacji oraz ułatwianie współpracy międzysektorowej i międzynarodowej. Horyzont 2020 jest kluczowym programem w dziedzinie badań i innowacji, trwającym od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2020 r. Jego budżet to 77,028 mld euro. Głównym jego celem jest przyczynianie się do zbudowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy poprzez wspieranie badań, rozwoju i innowacji. Dzięki temu Horyzont 2020 przyczynia się do osiągnięcia unijnych celów w zakresie badań i rozwoju, w tym m.in. do zwiększenia wydatkowania do 3% PKB na finansowanie badań naukowych i rozwoju w całej Unii do 2020 r. Program Horyzont 2020 oparty jest na trzech filarach: Wzmocnieniu doskonałej bazy naukowej, w celu podniesienia zdolności Unii do osiągania światowej klasy wybitnych osiągnięć naukowych, Promowaniu wiodącej pozycji w przemyśle w celu wspierania przedsiębiorstw, w tym MŚP i innowacji, Stawianiu czoła wyzwaniom społecznym, w celu realizacji zadań określonych w strategii Europa 2020 poprzez wsparcie działań obejmujących pełny cykl innowacyjny od badań po wprowadzenie na rynek. i pięciu działaniach horyzontalnych, takich jak: Upowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa, Nauka z udziałem i dla społeczeństwa, Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych, Europejski Instytut Innowacji i Technologii, Program Euratom. Doskonała baza naukowa Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) Przyszłe i powstające technologie (FET) Działania Marii Skłodowskiej-Curie Europejska infrastruktura badawcza Wiodąca pozycja w przemyśle Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych Dostęp do finansowania ryzyka Innowacje w MŚP Upowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Europejski Instytut Innowacji i Technologii Euratom Wyzwania społeczne Zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka Bezpieczna, czysta i efektywna energia Inteligentny, zielony i zintegrowany transport Działania w dziedzinie klimatu, środowiska; efektywna gospodarka zasobami i surowce Europa w zmieniającym się świecie integracyjne, innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa Bezpieczne społeczeństwa ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli 6 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 7

Filar 1 Doskonała baza naukowa Celem Filaru 1 jest wzmocnienie jakości bazy naukowej UE, jej rozszerzenie oraz integracja Europejskiej Przestrzeni Badawczej w celu zwiększenia konkurencyjności europejskiego systemu badań naukowych i innowacji w świecie. Filar 1 składa się z czterech działań szczegółowych. Są to: Granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Przyszłe i powstające technologie, Działania Marii Skłodowskiej-Curie, Europejska infrastruktura badawcza. Europejska Rada ds. Badań Naukowych (z ang. European Research Council ERC) ERC ma zapewnić najlepszym naukowcom z całego świata środki niezbędne do realizacji badań naukowych na najwyższym poziomie w instytucjach na terenie UE i krajów stowarzyszonych z programem Horyzont 2020. Podstawowa działalność ERC polega na zapewnianiu długoterminowego finansowania wybitnych naukowców i ich zespołów badawczych w przełomowych badaniach naukowych, które mogą przynieść duże korzyści społeczne, ale jednocześnie obarczone są wysokim ryzykiem. Wyłącznym kryterium przyznawania wsparcia finansowego w ramach ERC jest doskonałość naukowa. Granty ERC są otwarte dla indywidualnych zespołów złożonych z naukowców w dowolnym wieku i płci, pochodzących z różnych krajów świata i zainteresowanych realizacją badań w krajach UE i krajach stowarzyszonych z programem Horyzont 2020. ERC wspiera nowe pomysły w świecie nauki, mające potencjał zapewnienia przełomowych wyników, a także ułatwia weryfikację potencjału finansowanych przez siebie badań naukowych pod względem innowacji komercyjnych i społecznych. Do podstawowych typów finansowania ERC należą: Granty ERC Starting Grants Granty dla początkujących naukowców, które mają na celu wsparcie badaczy z doświadczeniem od 2 do 7 lat od otrzymania stopnia naukowego doktora. Granty w wysokości do 1,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2 mln euro) przyznawane są na maksimum 5 lat. Granty ERC Advanced Grants ERC Advanced Grants są przeznaczone dla wybitnych badaczy o ugruntowanej pozycji, których ścieżka kariery naukowej potwierdza ich status liderów w swoich dziedzinach badań. Granty w wysokości do 2,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 3,5 mln euro) przyznawane są na maksymalnie 5 lat. Granty ERC Consolidator Grants Granty skierowane do naukowców z doświadczeniem od 7 do 12 lat od otrzymania stopnia naukowego doktora. Granty w wysokości do 2 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2,75 mln euro) przyznawane są na maksimum 5 lat. Granty ERC Proof of Concept Skierowany jedynie do beneficjentów grantów ERC w celu zbadania potencjału rynkowego pomysłów, które realizują w ramach przyznanych im wcześniej grantów ERC. Granty w wysokości do 150 tys. euro przyznawane są na maksymalnie 1,5 roku. Granty ERC Synergy Grants ich kontynuacja w Horyzoncie 2020 jest uzależniona od oceny efektywności edycji pilotażowej z 7. Programu Ramowego. Granty dla małych grup wybitnych badaczy chcących realizować wspólnie duże projekty, głównie interdyscyplinarne. Granty w wysokości do 15 mln euro przyznawane są na maksymalnie 6 lat. Źródło: http://erc.europa.eu/funding-schemes Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 13 094,8 mln euro Przyszłe i powstające technologie (z ang. Future and Emerging Technologies - FET) FET wspierają wspólne badania w celu zwiększenia potencjału Europy w zakresie zaawansowanych innowacji. Wspierana jest m.in. współpraca między dyscyplinami naukowymi w odniesieniu do zupełnie nowych pomysłów obarczonych wysokim stopniem ryzyka oraz opracowywanie najbardziej obiecujących nowych obszarów nauki i technologii. 8 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 9

FET uwzględnia całą gamę stymulowanych nauką innowacji: od oddolnych i prowadzonych na małą skalę badań opartych na pomysłach będących w zarodku lub wymagających weryfikacji, po budowę nowych społeczności badawczych i innowacyjnych wokół nowych dziedzin badań naukowych, a także wspólne inicjatywy badawcze dużej skali przewidujące osiągnięcie ambitnych i wizjonerskich celów. Typy wsparcia w ramach FET: FET Open Nowatorskie pomysły Wspierają znajdujące się na wczesnych etapach koncepcje badawcze w zakresie nauki i technologii, zmierzające do stworzenia podstaw radykalnie nowych przyszłych technologii. 40% budżetu FET zostanie przeznaczone na FET Open. FET Proactive Nowo powstające zagadnienia i społeczności W ścisłym powiązaniu z tematyką pozostałych filarów (Wyzwań społecznych i Wiodącej pozycji w przemyśle), obejmują swoim zakresem wiele obiecujących kierunków badań poszukiwawczych. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 2 696,3 mln euro FET flagships Wielkie interdyscyplinarne wyzwania naukowe i technologiczne Wspierają ambitne, realizowane na dużą skalę, stymulowane nauką i technologią badania zmierzające do osiągnięcia naukowego i technologicznego przełomu w dziedzinach określonych jako mające znaczenie, w których w otwarty i przejrzysty sposób uczestniczą państwa członkowskie i odpowiednie zainteresowane strony. Działania Marii Skłodowskiej-Curie (z ang. Marie Skłodowska-Curie Actions MSCA) Działania Marii Skłodowskiej-Curie umożliwiają realizacje projektów badawczoszkoleniowych, oferując jednocześnie atrakcyjne możliwości rozwoju kariery zawodowej i wymianę wiedzy poprzez międzynarodową i międzysektorową mobilność naukowców. Jeśli Europa ma dorównać swoim konkurentom w dziedzinie badań naukowych i innowacji, musi zachęcić większą liczbę młodych ludzi do podjęcia karier naukowych oraz zapewnić wysoce atrakcyjne możliwości i warunki realizacji badań naukowych i zatrudnienia. Zasadnicze znaczenie ma zwiększenie mobilności naukowców na wszystkich poziomach, zarówno między państwami, jak i między sektorem publicznym i prywatnym. W ramach projektów MSCA wspierana jest mobilność pracowników zaangażowanych w badania przenoszących się z instytucji publicznych do sektora prywatnego i odwrotnie, co ma zachęcić uniwersytety, ośrodki badawcze i przedsiębiorstwa do współpracy. Istnieje pięć gł. typów projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej-Curie: innowacyjne sieci szkoleniowe (ITN) wsparcie dla innowacyjnych sieci szkoleniowych, które służą rozwojowi kariery zawodowej początkujących naukowców, w tym doktorantów (granty dla instytucji), indywidualne granty badawczo-szkoleniowe (IF) wsparcie dla doświadczonych naukowców umożliwiające im podjęcie mobilności międzynarodowej (w Europie i poza nią) oraz międzysektorowej (granty dla indywidualnych naukowców), wymiana personelu naukowego i innowacyjnego (RISE) wymiana międzynarodowa i międzysektorowa dla pracowników zaangażowanych w badania i innowacje pozwalająca m.in. na wymianę wiedzy, zdobycie nowych umiejętności, wzmocnienie współpracy naukowej (granty dla instytucji), współfinansowanie programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych (COFUND) współfinansowanie badań naukowych i stypendiów obejmujące mobilność międzynarodową, wspierające doskonalenie naukowców i rozwój ich kariery (granty dla instytucji chcących prowadzić lub już prowadzących programy stypendialne), Europejska Noc Naukowców (NIGHT) wydarzenie organizowane corocznie tego samego dnia w całej Europie, którego celem jest m.in. zwiększenie świadomości nt. badań i innowacji, przybliżenie i promocja zawodu naukowca w szczególności wśród młodych ludzi. Europa dysponuje obszerną i zróżnicowaną pulą wykwalifikowanych pracowników w dziedzinie badań naukowych i innowacji, wymagającą jednak stałego uzupełniania, doskonalenia i dostosowania do szybko zmieniających się potrzeb rynku pracy. Więcej informacji nt. ww. projektów dostępnych jest w dalszej części niniejszej broszury. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 6 162 mln euro 10 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 11

Europejska infrastruktura badawcza Celem tego działania jest rozwój i wspieranie najwyższej jakości europejskiej infrastruktury badawczej 1 oraz wspomaganie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Nowoczesna infrastruktura badawcza jest coraz bardziej złożona i kosztowna, często wymaga też integracji różnego wyposażenia, usług i źródeł danych oraz rozległej współpracy transnarodowej. Żaden kraj w pojedynkę nie dysponuje zasobami wystarczającymi do wsparcia całej potrzebnej mu infrastruktury badawczej. Dlatego wspólne działania w tym zakresie są niezmiernie ważne. Cele tych działań są następujące: rozwijanie europejskiej infrastruktury badawczej poprzez finansowanie projektowania i budowy nowych infrastruktur oraz udostępniania istniejących; kluczową rolę w budowie infrastruktur pełni Europejskie Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI) 2, które w ramach odrębnego finansowania wspiera budowę nowych obiektów, opierając się na tzw. mapie drogowej infrastruktur niezbędnych dla rozwoju nauki, wspieranie innowacyjnego potencjału infrastruktury badawczej i jej zasobów ludzkich, wzmocnienie europejskiej polityki w zakresie infrastruktury badawczej i współpracy międzynarodowej. Korzyści skali i zakresu osiągane dzięki europejskiemu podejściu w zakresie rozwoju infrastruktury badawczej, w tym infrastruktury elektronicznej, jej wykorzystania i zarządzania nią, przyczynią się w znacznym stopniu do wzmocnienia europejskiego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji oraz zwiększą konkurencyjność Unii na szczeblu międzynarodowym. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 2 488 mln euro 1 Infrastruktura badawcza to m.in. laboratoria, obserwatoria, banki danych, specjalistyczne archiwa, infrastruktura informatyczna. 2 http://ec.europa.eu/research/infrastructures/index_en.cfm?pg=esfri Filar 2 Wiodąca pozycja w przemyśle Celem Filaru 2 jest przyspieszenie rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią podstawy działania przedsiębiorstwom przyszłości i pomogą innowacyjnym europejskim małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) przeobrazić się w firmy wiodące na rynku światowym. Filar ten składa się z trzech następujących działań: Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych, Dostęp do finansowania ryzyka, Innowacje w MŚP. Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych zapewnia specjalne wsparcie na rzecz badań naukowych, rozwoju i wdrożeń oraz w stosownych przypadkach normalizacji i certyfikacji, technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), nanotechnologii, materiałów zaawansowanych, biotechnologii, zaawansowanych systemów produkcji i przetwarzania oraz technologii kosmicznych. Istotnym elementem tego działania są kluczowe technologie prorozwojowe (z ang. Key Enabling Technologies KET), definiowane jako mikro- i nanoelektronika, fotonika, nanotechnologia, biotechnologia, materiały zaawansowane i zaawansowane systemy produkcyjne. Kolejno ważną rolę odgrywają technologie informacyjno-komunikacyjne, to bowiem one zapewniają podstawową infrastrukturę, technologię i systemy niezbędne dla rozwoju procesów gospodarczych i społecznych, nowych produktów oraz usług prywatnych i publicznych. Badania naukowe, rozwój technologii i innowacje stanowią również podstawę potencjału w zakresie przemysłu kosmicznego. Podczas gdy Stany Zjednoczone wydają ok. 25% swego budżetu w dziedzinie przestrzeni kosmicznej na działalność badawczorozwojową, w Unii odsetek ten wynosi mniej niż 10%. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 13 557 mln euro 12 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 13

Finansowanie dotyczy następujących dziedzin: Nanotechnologie Szacuje się, że rynkowa wartość produktów obejmujących nanotechnologię jako główny element osiągnie 700 mld euro do 2015 r. i 2 bln euro do 2020 r., czemu będzie odpowiadać powstanie, odpowiednio, 2 mln i 6 mln miejsc pracy. Europejskie przedsiębiorstwa zajmujące się nanotechnologią powinny wykorzystać tę szansę i być w stanie do 2020 r. przejąć udziały w rynku równe co najmniej udziałowi Europy w globalnym finansowaniu badań naukowych (tj. jedną czwartą). Działania w tej materii ukierunkowane są na powszechne, odpowiedzialne oraz zrównoważone zastosowanie nanotechnologii w gospodarce, tak by osiągnąć korzyści o dużym znaczeniu społecznym i przemysłowym. Materiały zaawansowane Celem badań naukowych i innowacji w dziedzinie materiałów zaawansowanych jest rozwój materiałów o nowych funkcjach i udoskonalonej wydajności użytkowej do wykorzystania w bardziej konkurencyjnych i bezpiecznych produktach, minimalizujących wpływ na środowisko i zużycie zasobów. Biotechnologia Stymulowana rozwojem wiedzy o systemach biologicznych biotechnologia będzie źródłem wielu nowych zastosowań oraz wzmocni bazę przemysłową UE i jej zdolność do innowacji. Biotechnologia toruje również drogę do rozwoju zrównoważonego rolnictwa, akwakultury i leśnictwa, do wykorzystania ogromnego potencjału zasobów morskich oraz do wytworzenia innowacyjnych zastosowań w dziedzinie przemysłu, zdrowia, energii, chemii i środowiska. Przewiduje się, że powstający sektor biotechnologii morskiej będzie rósł w tempie 10% rocznie. Zaawansowane systemy produkcji i przetwarzania Dzięki silnej unijnej polityce Europa mogłaby rozwijać istniejące gałęzie przemysłu i wspierać powstające branże przyszłości. Szacowana wartość i oddziaływanie sektora zaawansowanych systemów produkcyjnych są duże, ich składana roczna stopa wzrostu wynosi 5% i oczekuje się, że do 2015 r. wartość ich rynku będzie bliska 150 mld euro. Dla utrzymania zdolności produkcyjnych i przetwórczych Europy zasadnicze znaczenie ma zachowanie wiedzy. Europa musi również dokonać transferu tych technologii prorozwojowych i wiedzy do innych sektorów produkcyjnych, m.in. takich jak budownictwo. Dostęp do finansowania ryzyka Dostęp do finansowania ryzyka służy przezwyciężeniu przeszkód w dostępie do finansowania badań naukowych i innowacji związanych z dużym ryzykiem innowacyjnym. Działanie to jest skierowane bezpośrednio do instytucji finansowych, a za ich pośrednictwem do przedsiębiorstw, jak również bezpośrednio do innych podmiotów, jak np. instytucji badawczych. Poszczególne podmioty mogą zwracać się odpowiednio do pośredników finansowych, którzy mają podpisaną umowę z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym lub Europejskim Funduszem Inwestycyjnym, a w przypadku dużych projektów bezpośrednio do Europejskiego Banku Inwestycyjnego, z wnioskami o wsparcie swoich innowacyjnych pomysłów. Formy wsparcia: Instrument dłużny (pożyczki, gwarancje, regwarancje i inne formy dłużnego finansowania ryzyka) jego celem jest poprawa dostępu do finansowania dla podmiotów publicznych i prywatnych oraz dla partnerstw publiczno-prywatnych 3 zaangażowanych w działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które wymagają ryzykownych inwestycji. Przykładowo, instrument ten umożliwi dostęp do pożyczek na inwestycje w zakresie badań naukowych i innowacji, udzielenie gwarancji pośrednikom finansowym udzielającym pożyczek beneficjentom oraz łączenie pożyczek i gwarancji czy gwarancji albo regwarancji. Będzie on obejmował tzw. okno dla MŚP działających na rzecz badań i rozwoju, oferujące im pożyczki uzupełniające finansowanie MŚP z instrumentu gwarancji kredytowych w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (program COSME). Instrument finansowy zapewnia finansowanie kapitałowe badań naukowych i innowacji, którego celem jest wniesienie wkładu w przezwyciężenie problemów rynku europejskiego kapitału wysokiego ryzyka oraz zapewnienie kapitałowych i quasi-kapitałowych instrumentów inwestycyjnych na pokrycie potrzeb rozwojowych i finansowych innowacyjnych przedsiębiorstw na wszystkich etapach rozwoju. Instrument ten zapewni pojedynczym przedsiębiorstwom na wczesnym etapie kapitał wysokiego ryzyka lub kapitał typu mezzanine ( okno rozruchowe ). Instrument ten będzie również mógł być wykorzystany do celów inwestycji w fazie wzrostu i rozwoju, w połączeniu z instrumentem kapitałowym w ramach programu COSME 4. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 2 842,3 mln euro 3 Partnerstwo publiczno-prywatne oznacza partnerstwo, w którym partnerzy z sektora prywatnego i publicznego zobowiązują się do wspólnego wspierania opracowania i realizacji programu lub działalności w zakresie badań i innowacji. 4 http://ec.europa.eu/enterprise/initiatives/cosme/index_en.htm 14 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 15

Innowacje w MŚP Innowacje w MŚP zapewniają MŚP indywidualnie dostosowane wsparcie tak, aby stymulować wszystkie formy innowacji w MŚP odznaczających się potencjałem wzrostu i ekspansji międzynarodowej. Celem proponowanych działań jest uzupełnienie krajowej i regionalnej polityki i programów w zakresie innowacji w biznesie, wspieranie współpracy między MŚP, klastrami i innymi podmiotami w Europie zainteresowanymi innowacjami. Działania mają również na celu eliminację luki między badaniami naukowymi / działalnością rozwojową a udanym wprowadzeniem na rynek, stworzeniem bardziej sprzyjającego innowacjom otoczenia biznesu. Obejmują one przykładowo: udział w projektach innowacyjnych, pomoc finansową we wdrożeniu innowacji czy międzynarodową wymianę personelu. W celu zapewnienia synergii i spójnego podejścia zostaną ustanowione silne powiązania z kierunkami polityki UE dotyczącymi poszczególnych gałęzi przemysłu, w szczególności z programem COSME oraz z funduszami polityki spójności. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 616,2 mln euro Filar 3 Wyzwania społeczne Filar 3 stanowi odpowiedź na cele polityki i wyzwania społeczne, które są określone w strategii Europa 2020, a dotyczą takich dziedzin jak: zmiana klimatu, bezpieczeństwo energetyczne, starzenie się społeczeństwa, efektywna gospodarka zasobami. Finansowanie dotyczy następujących obszarów tematycznych: ZDROWIE, ZMIANY DEMOGRAFICZNE I DOBROSTAN Celem jest poprawa zdrowia i dobrostanu wszystkich obywateli. Działania obejmują m.in.: promocję zdrowia, aktywne starzenie się, dobrostan i zapobieganie chorobom, niepełnosprawności, stworzenie nowych strategii prewencyjnych i terapeutycznych, dostosowanie się do dodatkowych wymagań, przed którymi staje sektor ochrony zdrowia i sektor opieki w związku ze starzeniem się społeczeństwa. Wśród działań szczegółowych mają się znaleźć m.in.: poznanie czynników warunkujących stan zdrowia, udoskonalenie diagnostyki i prognostyk, rozwój skutecznych programów profilaktyki i badań przesiewowych, opracowanie nowych i skuteczniejszych szczepionek i leków, podniesienie jakości informacji zdrowotnych oraz zmniejszenie rozbieżności i nierówności pod względem zdrowia w UE. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE, ZRÓWNOWAŻONE ROLNICTWO I LEŚNICTWO, BADANIA MÓRZ I WÓD ŚRÓDLĄDOWYCH ORAZ BIOGOSPODARKA Celem jest zapewnienie wystarczającego zaopatrzenia w bezpieczną, zdrową i wysokiej jakości żywność oraz inne bioprodukty poprzez opracowanie wydajnych, zrównoważonych i zasobooszczędnych systemów produkcji podstawowej, ochronę powiązanych usług ekosystemowych i odbudowę różnorodności biologicznej oraz konkurencyjnych i niskoemisyjnych łańcuchów dostaw, przetwarzania. Działania obejmują m.in.: zapewnienie wystarczającego zaopatrzenia w zdrową i bezpieczną żywność, paszę, biomasę i inne surowce, przy jednoczesnym zabezpieczeniu zasobów naturalnych, zrównoważone wykorzystywanie i utrzymanie wodnych zasobów biologicznych, rozwój rybołówstwa, promowanie niskoemisyjnych, zasobooszczędnych, zrównoważonych i konkurencyjnych europejskich sektorów bioprzemysłu czy zrównoważone wykorzystywanie zasobów morskich. BEZPIECZNA, CZYSTA I EFEKTYWNA ENERGIA Celem jest zapewnienie przejścia do niezawodnego, przystępnego cenowo, społecznie akceptowanego, zrównoważonego i konkurencyjnego systemu energetycznego z zamiarem zmniejszenia zależności od paliw kopalnych w obliczu malejącej ilości zasobów, rosnącego zapotrzebowania na energię i zmiany klimatu. Ogólne kierunki działań obejmą m.in.: ograniczenie zużycia energii i śladu węglowego poprzez inteligentne i zrównoważone użytkowanie, zapewnienie zaopatrzenie w tanią, niskoemisyjną energię elektryczną czy wprowadzenie na rynek innowacji w zakresie energii. INTELIGENTNY, ZIELONY I ZINTEGROWANY TRANSPORT Celem jest stworzenie europejskiego systemu transportowego, który będzie zasobooszczędny, przyjazny dla środowiska i klimatu, bezpieczny i spójny, z korzyścią dla wszystkich obywateli, gospodarki i społeczeństwa. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji mają wspierać szeroki zakres inicjatyw, w tym odpowiednich partnerstw publiczno-prywatnych, obejmujących cały łańcuch innowacji i stosujących zintegrowane podejście do innowacyjnych rozwiązań transportowych. 16 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 17

DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU, ŚRODOWISKO, EFEKTYWNA GOSPODARKA ZASOBAMI I SUROWCE Celem jest doprowadzenie do tego, by gospodarka i społeczeństwo były zasobooszczędne (i wodooszczędne) oraz odporne na zmianę klimatu. Kluczowa jest ochrona i zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi i ekosystemami oraz zrównoważone dostawy i wykorzystywanie surowców w celu zaspokojenia potrzeb rosnącej globalnej populacji. Proponowane działania obejmują m.in. rozwój strategii łagodzących zmianę klimatu, zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, wodą, bioróżnorodnością i ekosystemami, zapewnienie zrównoważonych dostaw surowców nieenergetycznych i nierolniczych, czy rozwój kompleksowych i trwałych globalnych systemów obserwacji i informacji środowiskowej. EUROPA W ZMIENIAJĄCYM SIĘ ŚWIECIE INTEGRACYJNE, INNOWACYJNE I REFLEKSYJNE SPOŁECZEŃSTWA Celem jest wspieranie lepszego zrozumienia Europy, zapewnienie rozwiązań oraz wsparcie integracyjnych i innowacyjnych społeczeństw europejskich. Konieczne jest również przyjęcie bardziej strategicznego podejścia do współpracy z państwami trzecimi. Główne kierunki działań będą koncentrowały się na: promowaniu inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego, wspieraniu rozwoju innowacyjnych społeczeństw i polityk w Europie, poszukiwaniu nowych form innowacji, ze szczególnym naciskiem na innowacje społeczne i kreatywność, oraz zrozumieniu czynników warunkujących rozwój innowacji. W szczególności badania naukowe mają przyczynić się do wdrożenia strategii Europa 2020. BEZPIECZNE SPOŁECZEŃSTWA OCHRONA WOLNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA EUROPY I JEJ OBYWATELI Działania w zakresie badań naukowych i innowacji powinny mieć na celu zrozumienie zagrożeń bezpieczeństwa, wykrywanie ich, zapobieganie im, powstrzymywanie i ochronę przed nimi oraz przygotowanie na nie. Celem jest wspieranie społeczeństw europejskich w kontekście transformacji i nasilających się globalnych współzależności oraz zagrożeń, przy jednoczesnym wzmacnianiu europejskiej kultury wolności i sprawiedliwości. Działania będą koncentrowały się m.in. na wsparciu polityki UE w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego, zwalczaniu przestępczości, ochronie i poprawie odporności infrastruktury krytycznej, zwiększeniu ochrony poprzez zarządzanie granicami czy poprawie bezpieczeństwa cybernetycznego. Obok rozwiązań technologicznych przedmiotem uwagi są innowacje nietechnologiczne, organizacyjne i systemowe, a także innowacje w sektorze publicznym. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 29 679 mln euro Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa zakłada pełne wykorzystanie potencjału europejskiej puli talentów oraz zapewnienie jak najszerszych i jak największych korzyści z gospodarki opartej na innowacjach. Wsparcie jest kierowane do nowych krajów członkowskich oraz do Portugalii i Luksemburga. Działania w ramach tego obszaru obejmują m.in.: łączenie w zespoły najlepszych instytucji badawczych z przedstawicielami regionów osiągających słabe wyniki w zakresie rozwoju badań i innowacji, tak aby utworzyć nowe lub podnieść poziom dotychczasowych centrów doskonałości (teaming), tworzenie partnerstw między instytucjami badawczymi mających na celu znaczne wzmocnienie określonej dziedziny badań naukowych (twinning), ustanowienie katedr ERA (z ang. European Research Area Chairs) w celu przyciągnięcia wybitnych przedstawicieli środowisk akademickich do instytucji dysponujących wyraźnym potencjałem doskonałości badawczej. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 816,5 mln euro Wszystkie działania w ramach Filaru 3 obejmują pełny cykl innowacyjny, od badań podstawowych po wprowadzenie na rynek, z nowym ukierunkowaniem na działania związane z innowacjami, takie jak: pilotaż, działania demonstracyjne, poligony doświadczalne, wsparcie dla zamówień publicznych, innowacje zorientowane na użytkownika końcowego, innowacje społeczne, transfer wiedzy oraz absorpcja innowacji przez rynek i standaryzacja. Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa zakłada zbudowanie efektywnej współpracy między środowiskiem naukowym a społeczeństwem, przyciągnięcie nowych talentów do działalności naukowej oraz powiązanie doskonałości naukowej ze świadomością i odpowiedzialnością społeczną. 18 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 19

Działania w ramach tego obszaru skoncentrują się m.in. na: uatrakcyjnieniu kariery naukowej dla studentów, zachęcaniu obywateli do zainteresowania nauką poprzez formalną i nieformalną edukację naukową, wspieraniu kontaktów między szkołami, instytucjami badawczymi, przemysłem i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, promowaniu równości płci i włączeniu społeczeństwa w działania na rzecz nauki i innowacji, zwiększaniu dostępności i wykorzystywania wyników badań finansowanych ze środków publicznych. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 462,2 mln euro Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Integralną część programu Horyzont 2020 stanowi działalność JRC (z ang. Joint Research Centre). Działania JRC skupiają się na priorytetach polityki UE oraz na wyzwaniach społecznych. Głównymi obszarami kompetencji JRC są energia i transport, środowisko i zmiana klimatu, rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie i ochrona konsumentów, technologie informacyjno-komunikacyjne, innowacje i wzrost, materiały odniesienia oraz bezpieczeństwo i ochrona (w tym bezpieczeństwo jądrowe i ochrona w ramach programu Euratom). Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 1 902,6 mln euro Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) Zadaniem EIT jest integracja szkolnictwa wyższego i przedsiębiorczości z badaniami naukowymi i innowacjami jako elementów jednego łańcucha innowacyjnego w UE i poza nią, co powinno prowadzić m.in. do stawienia czoła wyzwaniom społecznym poprzez intensywniejsze wprowadzanie na rynek innowacyjnych usług, produktów i procesów. EIT działa głównie poprzez Wspólnoty Wiedzy i Innowacji (z ang. Knowledge and Innovation Communities - KIC), które umożliwiają partnerom z całej UE i spoza niej łączenie się w nowe transgraniczne partnerstwa, optymalizację istniejących zasobów, dostęp do nowych możliwości oraz podejmowanie większego ryzyka i wyzwań. Ponadto EIT zapewnia wymianę doświadczeń między i poza KIC, promując tym samym szybsze przyjmowanie modeli innowacyjnych w UE. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 2 711,4 mln euro EURATOM Ogólnym celem programu Euratom jest prowadzenie działań w zakresie badań jądrowych i szkolenia z naciskiem na ciągłą poprawę bezpieczeństwa jądrowego, ochrony fizycznej obiektów jądrowych i ochrony radiologicznej. Program Euratom przyczynia się do wzmocnienia ram badań naukowych i innowacji w dziedzinie jądrowej oraz do koordynacji wysiłków badawczych państw członkowskich, co pozwala zapobiec powielaniu, utrzymać masę krytyczną w kluczowych obszarach oraz zapewnić optymalne wykorzystanie finansowania publicznego. Przewidziane środki finansowe na lata 2014-2020: 1 603 mln euro 20 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 21

Horyzont 2020 zasady działania Program Horyzont 2020 przewidziany jest na 7 lat, od 2014 r. do 2020 r. Jego cele oraz planowane działania są wdrażane w ramach tzw. Programów Pracy (z ang. Work Programmes). Programy Pracy to dokumenty publikowane co 2 lata dla każdego obszaru (w ramach poszczególnych filarów i działań dodatkowych) zawierające zasady, tematykę konkursów oraz kryteria oceny i poziomy finansowania. Kluczowe reguły Horyzontu 2020: Horyzont 2020 jest otwarty dla wszystkich. Uczestnictwo w programie Horyzont 2020 jest stosunkowo proste, co oznacza, że uczestnicy mogą skupić się na tym, co jest naprawdę ważne, tj. na badaniach, innowacjach i osiągnięciu rezultatów. Reguły są ustalone w taki sposób, aby zagwarantować jasność, przejrzystość, ochronę praw uczestników i zapewnić właściwe rozporządzanie środkami publicznymi. Zakres konkursów został opracowany tak, by zachęcić instytucje badawcze, przedsiębiorstwa i władze publiczne do przygotowywania i składania twórczych wniosków skoncentrowanych na konkretnych wyzwaniach. W niektórych przypadkach konkursy mogą mieć charakter przekrojowy i odnosić się do kilku tematów reprezentujących różne obszary wyzwań społecznych. Niektóre z konkursów charakteryzują się dwuetapową procedurą aplikacji, zgodnie z którą po złożeniu wniosku wstępnego koordynatorzy wybranych projektów otrzymują zaproszenia do złożenia wniosku pełnego. Inne konkursy są otwarte na bieżąco, co oznacza, że wnioski mogą być składane w dowolnym czasie, przy czym nie wyklucza się wprowadzenia pośrednich dat granicznych, służących ocenie wniosków. Okres składania wniosków wynosi zazwyczaj 3 miesiące od daty ogłoszenia konkursu. Czasem może jednak być krótszy bądź dłuższy. Kto może uczestniczyć w programie Horyzont 2020? Podmioty z: Krajów członkowskich Unii Europejskiej, Krajów stowarzyszonych w ramach programu Horyzont 2020, które automatycznie kwalifikują się do uczestnictwa w programie, Krajów trzecich zgodnie z zasadami i warunkami ogólnymi uczestnictwa tych krajów w programach UE, ustalonymi w odpowiednich umowach ramowych oraz kiedy ich uczestnictwo jest niezbędne do osiągnięcia celów programu Horyzont 2020. Lista krajów trzecich mogących otrzymać dofinansowanie w Horyzont 2020 : http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_ manual/hi/3cpart/h2020-hi-list-ac_en.pdf (lista ta może ulec zmianie). Organizacje międzynarodowe o znaczeniu europejskim. Typy projektów Główne typy projektów: Badawczo-innowacyjne Innowacyjne Akcje koordynacyjne i wspierające Granty ERC na badania typu frontier research (badania pionierskie, w tym teoretyczne i/lub doświadczalne) Projekty na szkolenia i rozwój kariery naukowej działania Marii Skłodowskiej- Curie Instrumenty dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) Przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC, PPI) Projekty typu ERA-NET Cofund Badawczo-innowacyjne Celem jest finansowanie projektów badawczych z jasno zdefiniowanymi wyzwaniami, które mogą doprowadzić do zdobycia nowej wiedzy lub opracowania nowej technologii. Projekty badawczo-innowacyjne mogą obejmować badania podstawowe i stosowane, 22 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 23

rozwój technologii, testowanie i sprawdzanie poprawności na prototypie w małej skali w laboratorium lub w środowisku symulowanym. Dla kogo? Konsorcja partnerów z różnych krajów, głównie przemysł i środowisko naukowe. Dofinansowanie UE: 100%. Innowacyjne Działania innowacyjne polegają głównie na opracowaniu planów produkcyjnych i systemów lub projektów nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Działalność taka może obejmować pilotaż, demonstrację, przygotowywanie prototypów, testowanie, walidację produktów na dużą skalę i powielanie rynkowe. Finansowanie tych działań jest bardziej ukierunkowane na działania bliskie rynkowi. Projekty pilotażowe lub demonstracja celem jest weryfikacja rentowności technicznej i ekonomicznej nowej lub usprawnionej technologii, produktu, procesu, usługi lub rozwiązania w środowisku operacyjnym, produkcyjnym lub innym, w tym, jeśli jest to wskazane, przygotowanie prototypu i demonstracji. Powielanie rynkowe celem jest wsparcie dla pierwszej aplikacji/rozszerzenia na rynku innowacji, która była już zademonstrowana, ale jeszcze niewprowadzona lub nierozszerzona na rynku z powodu niewydolności rynków albo istniejących barier do jej rozszerzenia. Dla kogo? Konsorcja partnerów z różnych krajów, głównie przemysł i środowisko naukowe. Akcje koordynacyjne i wspierające Działania koordynacyjne i wspierające oznaczają projekty składające się przede wszystkim z działań towarzyszących badaniom, takich jak: standaryzacja, rozpowszechnianie, zwiększenie świadomości, komunikacja, tworzenie sieci kontaktów, koordynacja, usługi wsparcia, dialogi polityczne, wzajemne ćwiczenia edukacyjne i uczenie się oraz analizy, w tym analizy na potrzeby nowej infrastruktury. Finansowanie w ramach działań koordynujących i wspierających obejmuje koordynację i tworzenie sieci, partnerstw innowacyjnych, programów i polityk. Dla kogo? Pojedyncze podmioty lub konsorcja z różnych krajów, głównie przemysł, środowisko naukowe, organizacje pozarządowe oraz jednostki samorządowe i rządowe. Dofinansowanie UE: 100%. Granty ERC na badania typu frontier research (badania pionierskie, teoretyczne i/lub doświadczalne) Finansowanie projektów oparte jest na jednym kryterium oceny, tj. doskonałości w nauce w dowolnej dziedzinie badań. Projekty są realizowane przez zespoły badawcze, tworzone i kierowane przez głównego badacza (z ang. Principal Investigator). Dla kogo? Fundusze ERC wspierają zarówno młodych, utalentowanych naukowców, badaczy u progu samodzielności badawczej, jak i naukowców o uznanym dorobku oraz liderów projektów ERC zainteresowanych komercjalizacją wyników osiągniętych we wcześniejszym projekcie ERC. Dofinansowanie UE: 70%, z wyjątkiem organizacji non profit, które dofinansowane są w 100%. 24 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 25

Rodzaje grantów 5 : ERC Starting Grants: Przyznawane naukowcom, bez względu na obywatelstwo, którzy posiadają od 2 do 7 lat doświadczenia po uzyskaniu stopnia naukowego doktora Bardzo obiecująca udokumentowana ścieżka kariery naukowej Doskonały wniosek badawczy Badania mogą być prowadzone w publicznej lub prywatnej instytucji zajmującej się prowadzeniem badań (także w przedsiębiorstwie), która musi znajdować się w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 1,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Terminy składania wniosków: raz w roku ERC Consolidator Grants: Przyznawane naukowcom, bez względu na obywatelstwo, którzy posiadają od 7 do 12 lat doświadczenia od uzyskania stopnia naukowego doktora Bardzo obiecująca udokumentowana ścieżka kariery naukowej Doskonały wniosek badawczy Badania mogą być prowadzone w publicznej lub prywatnej instytucji prowadzącej badania (także w przedsiębiorstwie), która musi znajdować się w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 2 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2,75 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Terminy składania wniosków: raz w roku ERC Advanced Grants Dziedzina badań: dowolna dziedzina nauki Naukowcy: wszyscy, bez względu na wiek i narodowość. Kandydaci muszą być niezależni pod względem naukowym, a ich ścieżka kariery naukowej musi świadczyć o ich statusie liderów w swoich dziedzinach badań oceniany jest dorobek ostatnich dziesięciu lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Instytucja przyjmująca powinna być publiczną lub prywatną organizacją prowadzącą badania zlokalizowaną w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 2,5 mln euro (w niektórych przypadkach do 3,5 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Terminy składania wniosków: raz w roku ERC Proof of Concept Aplikować mogą wszyscy główni badacze, którzy obecnie korzystają z grantów ERC Advanced, Consolidator, Starting lub Synergy Grants bądź którzy zakończyli projekt objęty takimi grantami nie później niż 12 miesięcy przed datą publikacji konkursu ERC Proof of Concept. Główny badacz musi być w stanie wykazać związek między proponowanym pomysłem a projektem wcześniej finansowanym przez ERC Grant: do 150 tys. euro Okres trwania: 18 miesięcy Terminy składania wniosków: publikowane corocznie w programie pracy, z dwoma terminami składania wniosków ERC Synergy Grants Wniosek badawczy: pionierskie badania naukowe w dowolnej dziedzinie nauki, techniki i edukacji W skład grup ubiegających się o ERC Synergy Grant musi wchodzić od dwóch do czterech głównych badaczy, w razie potrzeby wraz ze swoimi zespołami badawczymi Jeden z głównych badaczy zostaje mianowany w imieniu grupy wiodącym głównym badaczem (z ang. (Lead) Corresponding Principle Investigator) Nie przewiduje się żadnych szczególnych kryteriów kwalifikacji głównych badaczy ubiegających się o ERC Synergy Grant. Na wsparcie finansowe mają jednak szansę tylko wyjątkowe wnioski, gdyż konkurs ma niezwykle konkurencyjny charakter Oczekuje się, że większość zespołów finansowanych w ramach Synergy Grants będzie mieć charakter interdyscyplinarny oraz że grupy te będą stosować multidyscyplinarne podejścia. Nie jest to jednak wymogiem, o grant mogą ubiegać się także zespoły naukowców wywodzące się z tych samych lub podobnych dyscyplin i łączące uzupełniające się podejścia, wiedzę fachową i zasoby Zespoły badawcze, które otrzymają Synergy Grants, nie muszą pracować w tym samym miejscu. Główni badacze będą jednak musieli wykazać zaangażowanie w pracę zespołu, w tym gotowość do spędzenia znacznej liczby godzin pracy w tym samym miejscu Instytucja przyjmująca powinna być publiczną lub prywatną organizacją badawczą zlokalizowaną w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych Grant: do 15 mln euro na okres do 6 lat (w przypadku projektów o krótszym czasie trwania wysokość finansowania będzie proporcjonalnie mniejsza) Terminy składania wniosków: kontynuacja konkursów w Horyzont 2020 jest uzależniona od oceny efektywności edycji pilotażowej z 7. Programu Ramowego Wszystkie informacje na temat ww. grantów znajdują się na stronie: http://erc.europa.eu/. Konkursy publikowane są na stronie European Research Council http://erc.europa.eu/ oraz na Portalu Uczestnika (z ang. Participant Portal): http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/home.html. 5 Źródło: http://erc.europa.eu/funding-schemes. 26 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 27

Projekty na szkolenia i rozwój kariery naukowej - działania Marii Skłodowskiej-Curie Finansowanie międzynarodowych grantów badawczych w sektorze publicznym i prywatnym, szkolenia naukowe i pozabadawcze, wymiana międzynarodowa i międzysektorowa naukowców. Dla kogo? Dla naukowców w każdym wieku i o różnym poziomie doświadczenia badawczego, niezależnie od narodowości. W programie naukowców podzielono według dwóch kategorii: początkujący naukowiec: osoba mająca do 4 lat doświadczenia naukowego, która nie uzyskała jeszcze stopnia doktora, doświadczony naukowiec: osoba ze stopniem doktora lub osoba z co najmniej 4-letnim doświadczeniem naukowym. Typy projektów w ramach działań Marii Skłodowskiej-Curie: Innowacyjne sieci szkoleniowe (Innovative Training Networks ITN) Celem jest kompleksowe szkolenie początkujących naukowców, w tym w ramach studiów doktoranckich, realizowane przez międzynarodowe i interdyscyplinarne zespoły naukowe, we współpracy z sektorem pozaakademickim. Projekty ITN mogą przyjąć jedną z trzech form: Europejskie sieci szkoleniowe (European Training Networks - ETN) Wspólny i komplementarny program szkoleniowy dla początkujących naukowców, którego celem jest stworzenie naukowcom możliwości zdobycia doświadczenia z różnych dziedzin/sektorów (np. z zakresu transferu technologii, przedsiębiorczości, zarządzania zespołami i projektami badawczymi) oraz rozwinięcie uniwersalnych umiejętności (takich jak np. przedsiębiorczość, zarządzanie, wiedza dot. ochrony patentowej) poprzez prace nad wspólnymi projektami badawczymi. ETN musi współtworzyć co najmniej 3 partnerów z 3 różnych krajów członkowskich i/lub stowarzyszonych z Horyzontem 2020. Szczególnie mile widziane są małe i średnie przedsiębiorstwa. Europejskie programy doktoranckie realizowane we współpracy z przedsiębiorstwami (European Industrial Doctorates - EID) Wspólne programy doktoranckie wymagają udziału co najmniej 1 partnera ze środowiska akademickiego (uprawnionego do nadawania stopnia doktora) i co najmniej jednego z sektora pozaakademickiego, głównie przedsiębiorstwa. Każdy naukowiec biorący udział w EID musi być przyjęty na studia doktoranckie i objęty opieką naukową partnerów. Ponadto naukowiec musi spędzić co najmniej 50% czasu w sektorze pozaakademickim. Celem EID jest rozwinięcie wśród kandydatów na doktorów umiejętności akademickich i poza akademicki, tak aby mogli lepiej zrozumieć i stawić czoła potrzebom sektora prywatnego i publicznego. Partnerzy uczestniczący w programie muszą pochodzić z co najmniej 2 krajów UE lub stowarzyszonych z Horyzontem 2020. Dodatkowi partnerzy spoza Europy mogą uzupełniać programy szkoleniowe. Europejskie wspólne programy studiów doktoranckich (European Joint Doctorates - EJD) Celem EJD jest promocja międzynarodowej, międzysektorowej i interdyscyplinarnej współpracy w zakresie studiów doktoranckich w Europie. EJD muszą współtworzyć co najmniej 3 organizacje uprawnione do nadawania stopnia doktora z 3 różnych państw członkowskich lub państw stowarzyszonych z Horyzontem 2020. Wspólna opieka nad doktorantem i wspólna struktura zarządzania studiami doktoranckimi są obowiązkowe. Dodatkowo partnerzy spoza Europy, łącznie z sektorem pozaakademickim, również mogą uczestniczyć w programie. Dla kogo? Organizacje zainteresowane szkoleniem początkujących naukowców, w tym doktorantów z sektora akademickiego (tj. publiczne i prywatne uczelnie przyznające stopnie naukowe, publiczne i prywatne instytuty badawcze o charakterze non profit, organizacje międzynarodowe oraz JRC) oraz sektora pozaakademickiego (tj. przedsiębiorstwa, w tym MŚP oraz wszystkie inne organizacje ze środowiska pozaakademickiego, np. banki, szpitale, muzea, organizacje pozarządowe). Indywidualne osoby mogą ubiegać się o stypendia oferowane w ramach tych sieci. 28 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 29

Oferty stypendiów publikowane są na portalu EURAXESS 6. Aplikować mogą osoby z tytułem zawodowym magistra (lub równoważnym), które w momencie rekrutacji mają mniej niż 4 lata doświadczenia naukowego, liczonego od momentu uzyskania tytułu magistra. Co może być dofinansowane? Wszystkie dziedziny badań, z wyjątkiem badań objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty obejmują: zatrudnienie i szkolenie naukowca do 3 lat; naukowiec zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i ma prawo do miesięcznego dodatku rozłąkowego oraz dodatku rodzinnego, koszty badań, w tym udział w konferencjach i warsztatach, koszty zarządzania i koszty ogólne, związane z projektem, możliwość prowadzenia w ramach projektów szkoleń, organizowania konferencji i warsztatów. Maksymalny czas trwania projektu dla instytucji uczestniczących wynosi 4 lata. Początkujący naukowcy są zatrudniani na okres od 3 do 36 miesięcy. Jak ubiegać się o wsparcie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: http://ec.europa.eu/research/participants/portal4/desktop/en/home.html lub na stronie internetowej działań Marii Skłodowskiej-Curie: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/. Indywidualne granty badawczo-szkoleniowe (Individual Fellowships IF) Celem IF jest wsparcie doświadczonych naukowców umożliwiające im podjęcie mobilności międzynarodowej i międzysektorowej oraz zdobycie nowych umiejętności. Istnieją dwa typy grantów: 1. Granty w instytucjach europejskich (European Fellowships) Otwarte dla naukowców chcących podjąć pracę nad projektami naukowymi w Europie (Standard European Fellowships), Oferują możliwość powrotu do pracy naukowej po co najmniej 12-miesięcznej przerwie w karierze (Career Restart Panel CAR), Oferują możliwość powrotu do pracy w Europie (Reintegration Panel RI). Obowiązuje zasada mobilności 7, Mogą być udzielane na okres od 12 do 24 miesięcy. 2. Granty w instytucjach poza Europą (Global Fellowships) Realizowane najpierw w instytucji w kraju trzecim w okresie od 12 do 24 miesięcy zgodnie z zasadą mobilności 8, po którym następuje 12-miesięczna obowiązkowa faza powrotna (etap reintegracyjny) w dowolnym kraju Unii Europejskiej lub stowarzyszonym z Horyzontem 2020. W ramach obu typów grantów można zaplanować realizację części działań w innej europejskiej instytucji z sektora pozaakademickiego lub akademickiego na zasadzie oddelegowania od 3 do 6 miesięcy. Dla kogo? Indywidualne granty badawczo-szkoleniowe mają wspierać najlepszych, najbardziej obiecujących naukowców z całego świata. Mogą się o nie ubiegać tylko doświadczeni naukowcy. Co może być dofinansowane? Wszystkie dziedziny badań, z wyjątkiem badań objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty obejmują pokrycie kosztów wynagrodzenia, podróży i dodatku rodzinnego. Grant jest przyznawany organizacji goszczącej (uniwersytetowi, organizacji badawczej lub przedsiębiorstwu) w Europie. Koszty badań 6 Portal EURAXESS oferuje liczne możliwości poszukiwania pracy, finansowania badań oraz nawiązywania współpracy międzynarodowej, które są dostępne dla naukowców w Europie i poza nią: http://ec.europa.eu/euraxess/. 7 Zasada mobilności na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może wyjechać do kraju, w którym przebywał przez okres dłuższy niż 12 miesięcy w ciągu 3 ostatnich lat. W przypadku CAR i RI: na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może prowadzić prac w kraju, do którego wyjeżdża przez okres dłuższy niż 36 miesięcy w ciągu 5 ostatnich lat. 8 Zasada mobilności na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może wyjechać do kraju, w którym przebywał przez okres dłuższy niż 12 miesięcy w ciągu 3 ostatnich lat. 30 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 31

i koszty ogólne organizacji goszczącej są również pokrywane. Umowa grantowa jest zawsze podpisywana pomiędzy Komisją Europejską a instytucją kraju członkowskiego UE lub stowarzyszonego z Horyzontem 2020. Jak ubiegać się o wsparcie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: http://ec.europa.eu/research/participants/portal4/desktop/en/home.html lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/. Zainteresowany naukowiec w porozumieniu z wybraną przez siebie europejską instytucją goszczącą przygotowuje wniosek w odpowiedzi na ogłoszony konkurs i przesyła go drogą elektroniczną do Komisji Europejskiej. Wymiana personelu naukowego i innowacyjnego (Research and Innovation Staff Exchange - RISE) W ramach RISE międzynarodowa i międzysektorowa wymiana personelu realizowana jest na podstawie wspólnych projektów badawczo-innowacyjnych. Partnerzy proponują wspólny projekt, który powinien podkreślać możliwość tworzenia sieci kontaktów, wymianę wiedzy i rozwój umiejętności personelu. Realizacja projektu powinna obejmować także organizację szkoleń i konferencji czy udział w warsztatach. Celem RISE jest wymiana wiedzy w zakresie badań i innowacji pomiędzy sektorem akademickim i pozaakademickim i/lub krajami trzecimi, wzmocnienie współpracy naukowej, rozwój kariery uczestniczących pracowników oraz podniesienie poziomu zaawansowania europejskich badań. Dla kogo? O wsparcie z programu RISE mogą ubiegać się organizacje podejmujące wspólne działania badawczo-innowacyjne oparte na wymianie pracowników naukowców, kadry zarządzającej, administracyjnej, takie jak: uniwersytety, ośrodki naukowe i przedsiębiorstwa pomiędzy różnymi sektorami i/lub krajami trzecimi. Projekty powinny być realizowane przez konsorcjum składające się z co najmniej 3 partnerów z 3 różnych krajów, z czego minimum muszą stanowić 2 kraje członkowskie UE lub stowarzyszone z Horyzontem 2020. Partnerami mogą być uniwersytety, ośrodki badawcze lub organizacje pozaakademickie. Udział MŚP w programie jest mile widziany. Program jest otwarty dla pracowników instytucji biorących udział w projekcie na każdym stopniu kariery (od początkujących do doświadczonych naukowców), kadry zarządzającej, pracowników administracyjnych oraz technicznych. RISE oparty jest na oddelegowywaniu pracowników na okres od 1 do 12 miesięcy do członków konsorcjum. Jeśli wymiana ma miejsce między krajem członkowskim a krajem stowarzyszonym z Horyzontem 2020, musi mieć charakter międzysektorowy. Jeśli wszyscy partnerzy są z jednego sektora, wymagany jest udział minimum jednego partnera z kraju trzeciego. W Europie finansuje się tylko wymianę międzysektorową między różnymi krajami. Co może być objęte dofinansowaniem? Projekty mogą dotyczyć badań z wszystkich dziedzin nauki, z wyjątkiem tych objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty finansują oddelegowanie pracowników do 12 miesięcy. Pracownik może być oddelegowany, jeśli pracował lub był związany z macierzystą instytucją wysyłającą co najmniej przez 6 miesięcy. Pracownicy po odbyciu grantu wracają do macierzystej instytucji. Finansowanie projektu w ramach programu RISE może trwać do czterech lat. Jak ubiegać się o grant? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: http://ec.europa.eu/research/participants/portal4/desktop/en/home.html lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/. Współfinansowanie programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych (Co-funding of regional, national and international programmes - COFUND) W ramach COFUND mogą być finansowane regionalne, krajowe i międzynarodowe programy ukierunkowane na najwyższej jakości szkolenia naukowców, zwiększające ich mobilność i wspierające rozwój ich kariery naukowej. 32 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 33

Celem COFUND jest finansowe wzmocnienie programów stypendialnych oferowanych na poziomie regionalnym, krajowym czy międzynarodowym. Dla kogo? W ramach COFUND dofinansowanie mogą otrzymać instytucje finansujące bądź organizujące programy doktoranckie (Doctoral Programmes skierowane do początkujących naukowców, w tym doktorantów) lub programy stypendialne (Fellowships Programmes skierowane do doświadczonych naukowców). Każdy projekt COFUND realizowany jest przez jedną organizację znajdującą się w kraju członkowskim lub stowarzyszonym z Horyzontem 2020, którą może być ministerstwo, władze regionalne, agencja finansująca, uniwersytet, organizacja badawcza, akademia lub przedsiębiorstwo. Co może być objęte dofinansowaniem? Projekty mogą dotyczyć badań ze wszystkich dziedzin nauki, z wyjątkiem dziedzin objętych traktatem Euratom. Mobilność międzynarodowa jest nadrzędną zasadą finansowania. Nacisk kładziony jest również na mobilność międzysektorową. Co obejmuje dofinansowanie? Uczestniczące organizacje otrzymują dofinansowanie w postaci stałej kwoty na każdego naukowca na pokrycie jego kosztów utrzymania i kosztów zarządzania programem. Osoby indywidualne, tj. początkujący i doświadczeni naukowcy, otrzymują wsparcie na szkolenia i rozwój kariery. Wybrane projekty mogą być dofinansowane przez okres od 3 do 5 lat, do 10 mln euro na projekt. Projekty wymagają wkładu własnego. Minimalne wsparcie naukowców trwa 3 miesiące. Jak się ubiegać o dofinansowanie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: http://ec.europa.eu/research/participants/portal4/desktop/en/home.html lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/. Naukowcy aplikują do instytucji realizujących projekty COFUND na ogłaszane przez nich konkursy dostępne na portalu EURAXESS. Europejska Noc Naukowców (European Researchers Night - NIGHT) Celem Europejskiej Nocy Naukowców jest przybliżenie zawodu naukowca, popularyzacja wiedzy nt. działań badawczych i innowacyjnych oraz zachęcenie młodzieży do podejmowania kariery naukowej. Noc Naukowców odbywa się co roku w ostatni piątek września równocześnie w całej Europie. Dla kogo? Organizatorem wydarzeń w ramach NIGHT może być każdy podmiot prawny utworzony w państwie członkowskim lub państwie stowarzyszonym z Horyzontem 2020 będący w stanie zorganizować takie wydarzenie, na przykład: prywatne i publiczne organizacje naukowe, firmy, władze publiczne, szkoły, muzea nauki, centra mobilności dla naukowców lub fundacje. Zachęca się do rozszerzania współpracy o partnerów regionalnych, krajowych i międzynarodowych. Co może być objęte dofinansowaniem? Każde wydarzenie, którego celem jest zwiększenie świadomości, w szczególności wśród młodych ludzi, w zakresie pozytywnej roli badań w procesie rozwoju społecznego. Organizowane działania powinny w jak największym stopniu angażować publiczność, pokazywać wpływ badań naukowych na codzienne życie oraz promować udział kobiet w nauce i innowacjach. Co obejmuje dofinansowanie? Finansowanie obejmuje wydatki związane z organizacją, w tym m.in. przygotowanie, reklamę, przeprowadzenie i ocenę oddziaływania wydarzenia. Działania, które mogą być dofinansowane, obejmują m.in.: naukowe eksperymenty przeprowadzane przez badaczy, pokazy naukowe z udziałem publiczności, debaty, spotkania z naukowcami, gry, warsztaty dla dzieci, wizyty w laboratoriach, organizacjach badawczych itd. Granty mogą być udzielone na okres do 2 lat. Ich wartość zależy od skali danego wydarzenia. 34 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 35

Jak ubiegać się o dofinansowanie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: http://ec.europa.eu/research/participants/portal4/desktop/en/home.html lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/. Instrumenty dla małych i średnich przedsiębiorstw Około 20% całkowitego budżetu na walkę z wyzwaniami społecznymi oraz na technologie wspomagające i przemysłowe przeznaczone jest na udział MŚP w programie Horyzont 2020. Podstawowe czynniki decydujące o tym, czy dana firma może zostać uznana za MŚP, to: liczba pracowników, roczny obrót albo całkowity bilans roczny. Kategoria przedsiębiorstwa Liczba pracowników Roczny obrót albo Całkowity bilans roczny Średnie < 250 50 mln euro 43 mln euro Małe < 50 10 mln euro 10 mln euro Mikro < 10 2 mln euro 2 mln euro Uczestnictwo MŚP w programie Horyzont 2020 może przyjąć następujące formy: projekty badawczo-innowacyjne i innowacyjne, specjalny instrument dla MŚP, szybka ścieżka do innowacji, działania Marii Skłodowskiej-Curie, innowacje w nowo powstających, młodych i akademickich przedsiębiorstwach (Eurostars, Enterprise Europe Network EEN), instrumenty finansowe wysokiego ryzyka instrumenty finansowania dłużnego oraz kapitałowego, przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC i PPI). Projekty badawczo-innowacyjne i innowacyjne MŚP mogą uczestniczyć w projektach badawczo-innowacyjnych i innowacyjnych w ramach trzech filarów Horyzontu 2020: doskonała baza naukowa, wiodąca pozycja w przemyśle oraz wyzwania społeczne. Projekty te realizowane są w ramach konsorcjów 9 projektowych składających się z co najmniej trzech partnerów pochodzących z trzech różnych państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych z programem Horyzont 2020. Projekty badawczo-innowacyjne dofinansowywane są w 100%, natomiast innowacyjne w 70%. Informacje nt. dostępnych konkursów publikowane są na stronie: http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/opportunities/h2020/index.html. Specjalny instrument dla MŚP Celem instrumentu MŚP jest wypełnienie luki w zakresie finansowania na wczesnym etapie, finansowanie badań wysokiego ryzyka prowadzonych przez MŚP, a także stymulowanie przełomowych innowacji. Instrument adresowany jest do wszystkich typów innowacyjnych MŚP, wykazujących silne ambicje do rozwoju, wzrostu i umiędzynarodowienia. Ten typ działania ma na celu wsparcie wszystkich rodzajów innowacji, w tym innowacji nietechnologicznych, społecznych oraz usług. Tylko MŚP mogą korzystać ze wsparcia w ramach tego instrumentu. Mogą zadecydować, jak najlepiej zorganizować projekt, z kim współpracować i czy włączyć podwykonawców, jeśli nie są w stanie samodzielnie zrealizować całego projektu. Badania finansowane w ramach tego instrumentu mają pozwolić na osiągnięcie konkretnego stopnia gotowości technologicznej zgodnie ze skalą TRL (z ang. technology readiness levels). 9 Członkowie konsorcjum uczestniczący w działaniu zawierają umowę wewnętrzną ( umowę konsorcjum ), ustanawiającą ich prawa i obowiązki w odniesieniu do realizacji działania zgodnie z umową o grant z Komisją Europejską. 36 HORYZONT 2020 HORYZONT 2020 37