HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

Transkrypt

1 HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

2

3 HORYZONT 2020 Program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji 1. Słowo wstępne - Krystyna Łybacka 2. Przedmowa - Máire Geoghegan-Quinn 3. Unia Innowacji 4. Horyzont 2020 cele i działania Filar 1 Doskonała baza naukowa Filar 2 Wiodąca pozycja w przemyśle Filar 3 Wyzwania społeczne Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Europejski Instytut Innowacji i Technologii EURATOM 5. Horyzont zasady działania Kto może uczestniczyć w programie Horyzont 2020? Typy projektów Finansowanie i jego formy Jak aplikować do programu? Ocena wniosków Czas oczekiwania na umowę o grant Kontrola i audyt Prawa dostępu Etyka i badania Aspekty płci Eksperci Fundusz gwarancyjny dla uczestników Wskazówki dla przygotowujących projekty w ramach Horyzontu 2020 Materiały pomocnicze i bibliografia HORYZONT

4 Słowo wstępne - Krystyna Łybacka Szanowni Państwo, Horyzont 2020 to największy do tej pory program badawczy Unii Europejskiej w dziedzinie rozwoju badań i innowacji, dysponujący kwotą ok. 80 miliardów euro na lata Główną ideą programu jest połączenie sił sektora prywatnego i publicznego w celu realizacji nowoczesnych, innowacyjnych projektów, jakich poszczególne osoby, przedsiębiorstwa lub państwa nie byłyby w stanie wykonać samodzielnie. Horyzont 2020 jest dostępny dla wszystkich. Jego celem jest dostarczenie pomocy finansowej w zastosowaniu badań naukowych i wprowadzaniu w życie innowacji, które sprzyjają m.in. tworzeniu nowych miejsc pracy, podniesieniu konkurencyjności, a także podejmowaniu wyzwań społecznych w całej Unii. Jako członkini Komisji ds. Edukacji i Kultury oraz Komisji ds. Badań, Przemysłu i Energii Parlamentu Europejskiego zajmuję się m.in. promocją tego programu w Wielkopolsce oraz pomocą chętnym do wzięcia w nim udziału. W niniejszej publikacji znajdą Państwo informacje o celach, strukturze programu Horyzont 2020 oraz dowiedzą się, jak funkcjonuje ten program. Zachęcam do zapoznania się i uczestnictwa w programie Horyzont Z wyrazami szacunku, Krystyna Łybacka Posłanka do Parlamentu Europejskiego 2 HORYZONT 2020

5 Przedmowa Máire Geoghegan-Quinn Powszechnie wiadomo, iż badania i innowacje wywierają duży wpływ na nasze życie, sposób myślenia i pracę. Przyczyniają się także do szybkiego rozwoju wiedzy, a to jest celem samym w sobie. Ponadto są one kluczowe dla podejmowania wielkich wyzwań, z jakimi musimy zmierzać się, jako społeczeństwo i stanowią, podstawę dla europejskiej konkurencyjności, wzrostu i tworzenia miejsc pracy. To właśnie z tych powodów program Horyzont 2020 wspiera nie tylko badania podstawowe, ale również te stosowane oraz innowacje. Program ten promuje również podejście wielodyscyplinarne i współpracę. To jest bardzo ważne, bo Europa potrzebuje zrównoważonego wzrostu i konkurencyjności przemysłu poprzez doskonałość naukową i dynamiczne innowacje. Polska poradziła sobie z kryzysem ekonomicznym lepiej niż większość krajów członkowskich, ale dla utrzymania wzrostu, powinna stać się gospodarką, której siłą napędową są innowacje. Polska powinna usprawnić swoje systemy badań naukowych oraz więcej inwestować zarówno w badania naukowe, jak i innowacje. Pewne istotne reformy zostały już przeprowadzone, w tym ambitny plan, którego celem jest osiągnięcie wskaźnika 1,7 % PKB przeznaczanego na badania i innowacje do 2020 roku. To dobry początek! Polscy uczestnicy 7. Programu Ramowego ( ) otrzymali do tej pory prawie 440 milionów euro. Bazując na takim doświadczeniu, Polska może osiągnąć jeszcze więcej korzyści z programu Horyzont Program ten jest otwarty dla wszystkich, a jego uproszczona struktura, ograniczająca biurokratyczne formalności, ułatwia szybszy i łatwiejszy dostęp do składania aplikacji i otrzymywania funduszy. To oznacza również, że potencjalni uczestnicy programu będą mogli poświęcić więcej czasu na merytoryczną pracę, a nie na wypełnianie formularzy. Takie podejście zapewnia HORYZONT

6 także szybsze rozpoczęcie realizacji wielu projektów oraz - co za tym idzie - szybsze osiągnięcie rezultatów! Wierzę, że Polska ma istotną rolę do odegrania w europejskiej nauce, badaniach oraz innowacjach. Potrzebujemy wielu świetnych polskich naukowców i inżynierów, którzy mogliby pójść śladami Marii Skłodowskiej-Curie czy Jana Czochralskiego. W tym właśnie kontekście chciałabym podziękować Krystynie Łybackiej za podjęcie inicjatywy opracowania tego przewodnika. Zachęcam Państwa również do odwiedzenia naszego Portalu Uczestnika, który stanowi punkt kontaktowy dla unijnego finansowania badań naukowych: Chciałabym, aby polscy naukowcy, przedsiębiorstwa i innowatorzy licznie uczestniczyli w programie Horyzont Dlatego dzisiaj rzucam Wam wyzwanie: dowiedźcie się, jak w nim uczestniczyć, znajdźcie partnerów, jeśli jest to niezbędne, i składajcie aplikacje! Máire Geoghegan-Quinn Europejska Komisarz ds. badań, innowacji i nauki 4 HORYZONT 2020

7 Unia Innowacji Innowacje odgrywają coraz większą rolę w naszej gospodarce. Przynoszą korzyści wszystkim obywatelom. Dzięki innowacjom projektowanie, opracowywanie, produkcja i wykorzystanie nowych produktów, procesów przemysłowych i usług jest szybsze i wydajniejsze. Mają one kluczowe znaczenie dla tworzenia nowych miejsc pracy, rozwoju społeczeństwa ekologicznego i poprawy jakości życia, a także dla utrzymania konkurencyjności Unii Europejskiej (UE) na rynku światowym. Polityka innowacji stanowi łącznik pomiędzy polityką dotyczącą badań i rozwoju technologicznego a polityką przemysłową oraz umożliwia stworzenie warunków sprzyjających wprowadzaniu pomysłów na rynek. Europa wydaje co roku na badania i rozwój o 0,8% PKB mniej niż Stany Zjednoczone i o 1,5% mniej niż Japonia. Ponadto w Europie mamy w pewnym stopniu do czynienia z efektem drenażu mózgów, jako że nasi najlepsi naukowcy i innowatorzy przenoszą się do krajów oferujących im lepsze warunki pracy. Mimo że rynek UE jest największy na świecie, pozostaje on rozdrobniony i niedostatecznie sprzyja innowacjom. Aby odwrócić tę tendencję, UE, w ramach Strategii Europa 2020, przyjęła do realizacji inicjatywę przewodnią Unia Innowacji, której celami są: przekształcenie Europy w światowej klasy centrum badań naukowych, usunięcie przeszkód stojących na drodze do innowacji, takich jak kosztowne procedury patentowe, rozdrobnienie rynku, powolne opracowywanie norm, które obecnie uniemożliwiają szybkie wprowadzanie pomysłów na rynek, zrewolucjonizowanie metod współpracy sektora publicznego i prywatnego, zwłaszcza poprzez wdrożenie partnerstw innowacyjnych, stworzenie jednolitej Europejskiej Przestrzeni Badawczej, której celem jest swobodny przepływ pracowników naukowych, technologii, innowacji oraz innowacyjnych pomysłów. Unia Innowacji to kluczowa inwestycja w naszą przyszłość. Przykładowo, inwestując do 2020 r. w badania i rozwój zakładane 3% PKB UE, do 2025 r. można by stworzyć 3,7 mln miejsc pracy i zwiększyć roczne PKB o 795 mld euro. Źródło i więcej informacji: HORYZONT

8 Horyzont 2020 cele i działania Program Ramowy Badań i Innowacji Horyzont 2020 umożliwia realizację wielu zobowiązań przyjętych w ramach Unii Innowacji, w szczególności poprzez: skupienie się na wyzwaniach stojących przed społeczeństwem, ułatwianie dostępu do finansowania przedsięwzięć innowacyjnych, zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), ulepszenie instrumentów finansowych, wspieranie sektora zamówień publicznych w zakresie innowacji oraz ułatwianie współpracy międzysektorowej i międzynarodowej. Horyzont 2020 jest kluczowym programem w dziedzinie badań i innowacji, trwającym od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2020 r. Jego budżet to 77,028 mld euro. Głównym jego celem jest przyczynianie się do zbudowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy poprzez wspieranie badań, rozwoju i innowacji. Dzięki temu Horyzont 2020 przyczynia się do osiągnięcia unijnych celów w zakresie badań i rozwoju, w tym m.in. do zwiększenia wydatkowania do 3% PKB na finansowanie badań naukowych i rozwoju w całej Unii do 2020 r. Program Horyzont 2020 oparty jest na trzech filarach: Wzmocnieniu doskonałej bazy naukowej, w celu podniesienia zdolności Unii do osiągania światowej klasy wybitnych osiągnięć naukowych, Promowaniu wiodącej pozycji w przemyśle w celu wspierania przedsiębiorstw, w tym MŚP i innowacji, Stawianiu czoła wyzwaniom społecznym, w celu realizacji zadań określonych w strategii Europa 2020 poprzez wsparcie działań obejmujących pełny cykl innowacyjny od badań po wprowadzenie na rynek. i pięciu działaniach horyzontalnych, takich jak: Upowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa, Nauka z udziałem i dla społeczeństwa, Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych, Europejski Instytut Innowacji i Technologii, Program Euratom. 6 HORYZONT 2020

9 Doskonała baza naukowa Wiodąca pozycja w przemyśle Wyzwania społeczne Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) Przyszłe i powstające technologie (FET) Działania Marii Skłodowskiej-Curie Europejska infrastruktura badawcza Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych Dostęp do finansowania ryzyka Innowacje w MŚP Zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka Bezpieczna, czysta i efektywna energia Inteligentny, zielony i zintegrowany transport Działania w dziedzinie klimatu, środowiska; efektywna gospodarka zasobami i surowce Europa w zmieniającym się świecie integracyjne, innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa Bezpieczne społeczeństwa ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli Upowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Europejski Instytut Innowacji i Technologii Euratom HORYZONT

10 Filar 1 Doskonała baza naukowa Celem Filaru 1 jest wzmocnienie jakości bazy naukowej UE, jej rozszerzenie oraz integracja Europejskiej Przestrzeni Badawczej w celu zwiększenia konkurencyjności europejskiego systemu badań naukowych i innowacji w świecie. Filar 1 składa się z czterech działań szczegółowych. Są to: Granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Przyszłe i powstające technologie, Działania Marii Skłodowskiej-Curie, Europejska infrastruktura badawcza. Europejska Rada ds. Badań Naukowych (z ang. European Research Council ERC) ERC ma zapewnić najlepszym naukowcom z całego świata środki niezbędne do realizacji badań naukowych na najwyższym poziomie w instytucjach na terenie UE i krajów stowarzyszonych z programem Horyzont Podstawowa działalność ERC polega na zapewnianiu długoterminowego finansowania wybitnych naukowców i ich zespołów badawczych w przełomowych badaniach naukowych, które mogą przynieść duże korzyści społeczne, ale jednocześnie obarczone są wysokim ryzykiem. Wyłącznym kryterium przyznawania wsparcia finansowego w ramach ERC jest doskonałość naukowa. Granty ERC są otwarte dla indywidualnych zespołów złożonych z naukowców w dowolnym wieku i płci, pochodzących z różnych krajów świata i zainteresowanych realizacją badań w krajach UE i krajach stowarzyszonych z programem Horyzont ERC wspiera nowe pomysły w świecie nauki, mające potencjał zapewnienia przełomowych wyników, a także ułatwia weryfikację potencjału finansowanych przez siebie badań naukowych pod względem innowacji komercyjnych i społecznych. 8 HORYZONT 2020

11 Do podstawowych typów finansowania ERC należą: Granty ERC Starting Grants Granty ERC Consolidator Grants Granty dla początkujących naukowców, które mają na celu wsparcie badaczy z doświadczeniem od 2 do 7 lat od otrzymania stopnia naukowego doktora. Granty w wysokości do 1,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2 mln euro) przyznawane są na maksimum 5 lat. Granty ERC Advanced Grants ERC Advanced Grants są przeznaczone dla wybitnych badaczy o ugruntowanej pozycji, których ścieżka kariery naukowej potwierdza ich status liderów w swoich dziedzinach badań. Granty w wysokości do 2,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 3,5 mln euro) przyznawane są na maksymalnie 5 lat. Granty skierowane do naukowców z doświadczeniem od 7 do 12 lat od otrzymania stopnia naukowego doktora. Granty w wysokości do 2 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2,75 mln euro) przyznawane są na maksimum 5 lat. Granty ERC Proof of Concept Skierowany jedynie do beneficjentów grantów ERC w celu zbadania potencjału rynkowego pomysłów, które realizują w ramach przyznanych im wcześniej grantów ERC. Granty w wysokości do 150 tys. euro przyznawane są na maksymalnie 1,5 roku. Granty ERC Synergy Grants ich kontynuacja w Horyzoncie 2020 jest uzależniona od oceny efektywności edycji pilotażowej z 7. Programu Ramowego. Granty dla małych grup wybitnych badaczy chcących realizować wspólnie duże projekty, głównie interdyscyplinarne. Granty w wysokości do 15 mln euro przyznawane są na maksymalnie 6 lat. Źródło: Przewidziane środki finansowe na lata : ,8 mln euro Przyszłe i powstające technologie (z ang. Future and Emerging Technologies - FET) FET wspierają wspólne badania w celu zwiększenia potencjału Europy w zakresie zaawansowanych innowacji. Wspierana jest m.in. współpraca między dyscyplinami naukowymi w odniesieniu do zupełnie nowych pomysłów obarczonych wysokim stopniem ryzyka oraz opracowywanie najbardziej obiecujących nowych obszarów nauki i technologii. HORYZONT

12 FET uwzględnia całą gamę stymulowanych nauką innowacji: od oddolnych i prowadzonych na małą skalę badań opartych na pomysłach będących w zarodku lub wymagających weryfikacji, po budowę nowych społeczności badawczych i innowacyjnych wokół nowych dziedzin badań naukowych, a także wspólne inicjatywy badawcze dużej skali przewidujące osiągnięcie ambitnych i wizjonerskich celów. Typy wsparcia w ramach FET: FET Open Nowatorskie pomysły Wspierają znajdujące się na wczesnych etapach koncepcje badawcze w zakresie nauki i technologii, zmierzające do stworzenia podstaw radykalnie nowych przyszłych technologii. 40% budżetu FET zostanie przeznaczone na FET Open. FET Proactive Nowo powstające zagadnienia i społeczności W ścisłym powiązaniu z tematyką pozostałych filarów (Wyzwań społecznych i Wiodącej pozycji w przemyśle), obejmują swoim zakresem wiele obiecujących kierunków badań poszukiwawczych. FET flagships Wielkie interdyscyplinarne wyzwania naukowe i technologiczne Wspierają ambitne, realizowane na dużą skalę, stymulowane nauką i technologią badania zmierzające do osiągnięcia naukowego i technologicznego przełomu w dziedzinach określonych jako mające znaczenie, w których w otwarty i przejrzysty sposób uczestniczą państwa członkowskie i odpowiednie zainteresowane strony. Przewidziane środki finansowe na lata : 2 696,3 mln euro Działania Marii Skłodowskiej-Curie (z ang. Marie Skłodowska-Curie Actions MSCA) Działania Marii Skłodowskiej-Curie umożliwiają realizacje projektów badawczoszkoleniowych, oferując jednocześnie atrakcyjne możliwości rozwoju kariery zawodowej i wymianę wiedzy poprzez międzynarodową i międzysektorową mobilność naukowców. Europa dysponuje obszerną i zróżnicowaną pulą wykwalifikowanych pracowników w dziedzinie badań naukowych i innowacji, wymagającą jednak stałego uzupełniania, doskonalenia i dostosowania do szybko zmieniających się potrzeb rynku pracy. 10 HORYZONT 2020

13 Jeśli Europa ma dorównać swoim konkurentom w dziedzinie badań naukowych i innowacji, musi zachęcić większą liczbę młodych ludzi do podjęcia karier naukowych oraz zapewnić wysoce atrakcyjne możliwości i warunki realizacji badań naukowych i zatrudnienia. Zasadnicze znaczenie ma zwiększenie mobilności naukowców na wszystkich poziomach, zarówno między państwami, jak i między sektorem publicznym i prywatnym. W ramach projektów MSCA wspierana jest mobilność pracowników zaangażowanych w badania przenoszących się z instytucji publicznych do sektora prywatnego i odwrotnie, co ma zachęcić uniwersytety, ośrodki badawcze i przedsiębiorstwa do współpracy. Istnieje pięć gł. typów projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej-Curie: innowacyjne sieci szkoleniowe (ITN) wsparcie dla innowacyjnych sieci szkoleniowych, które służą rozwojowi kariery zawodowej początkujących naukowców, w tym doktorantów (granty dla instytucji), indywidualne granty badawczo-szkoleniowe (IF) wsparcie dla doświadczonych naukowców umożliwiające im podjęcie mobilności międzynarodowej (w Europie i poza nią) oraz międzysektorowej (granty dla indywidualnych naukowców), wymiana personelu naukowego i innowacyjnego (RISE) wymiana międzynarodowa i międzysektorowa dla pracowników zaangażowanych w badania i innowacje pozwalająca m.in. na wymianę wiedzy, zdobycie nowych umiejętności, wzmocnienie współpracy naukowej (granty dla instytucji), współfinansowanie programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych (COFUND) współfinansowanie badań naukowych i stypendiów obejmujące mobilność międzynarodową, wspierające doskonalenie naukowców i rozwój ich kariery (granty dla instytucji chcących prowadzić lub już prowadzących programy stypendialne), Europejska Noc Naukowców (NIGHT) wydarzenie organizowane corocznie tego samego dnia w całej Europie, którego celem jest m.in. zwiększenie świadomości nt. badań i innowacji, przybliżenie i promocja zawodu naukowca w szczególności wśród młodych ludzi. Więcej informacji nt. ww. projektów dostępnych jest w dalszej części niniejszej broszury. Przewidziane środki finansowe na lata : mln euro HORYZONT

14 Europejska infrastruktura badawcza Celem tego działania jest rozwój i wspieranie najwyższej jakości europejskiej infrastruktury badawczej 1 oraz wspomaganie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Nowoczesna infrastruktura badawcza jest coraz bardziej złożona i kosztowna, często wymaga też integracji różnego wyposażenia, usług i źródeł danych oraz rozległej współpracy transnarodowej. Żaden kraj w pojedynkę nie dysponuje zasobami wystarczającymi do wsparcia całej potrzebnej mu infrastruktury badawczej. Dlatego wspólne działania w tym zakresie są niezmiernie ważne. Cele tych działań są następujące: rozwijanie europejskiej infrastruktury badawczej poprzez finansowanie projektowania i budowy nowych infrastruktur oraz udostępniania istniejących; kluczową rolę w budowie infrastruktur pełni Europejskie Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI) 2, które w ramach odrębnego finansowania wspiera budowę nowych obiektów, opierając się na tzw. mapie drogowej infrastruktur niezbędnych dla rozwoju nauki, wspieranie innowacyjnego potencjału infrastruktury badawczej i jej zasobów ludzkich, wzmocnienie europejskiej polityki w zakresie infrastruktury badawczej i współpracy międzynarodowej. Korzyści skali i zakresu osiągane dzięki europejskiemu podejściu w zakresie rozwoju infrastruktury badawczej, w tym infrastruktury elektronicznej, jej wykorzystania i zarządzania nią, przyczynią się w znacznym stopniu do wzmocnienia europejskiego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji oraz zwiększą konkurencyjność Unii na szczeblu międzynarodowym. Przewidziane środki finansowe na lata : mln euro 1 Infrastruktura badawcza to m.in. laboratoria, obserwatoria, banki danych, specjalistyczne archiwa, infrastruktura informatyczna HORYZONT 2020

15 Filar 2 Wiodąca pozycja w przemyśle Celem Filaru 2 jest przyspieszenie rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią podstawy działania przedsiębiorstwom przyszłości i pomogą innowacyjnym europejskim małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) przeobrazić się w firmy wiodące na rynku światowym. Filar ten składa się z trzech następujących działań: Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych, Dostęp do finansowania ryzyka, Innowacje w MŚP. Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych zapewnia specjalne wsparcie na rzecz badań naukowych, rozwoju i wdrożeń oraz w stosownych przypadkach normalizacji i certyfikacji, technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), nanotechnologii, materiałów zaawansowanych, biotechnologii, zaawansowanych systemów produkcji i przetwarzania oraz technologii kosmicznych. Istotnym elementem tego działania są kluczowe technologie prorozwojowe (z ang. Key Enabling Technologies KET), definiowane jako mikro- i nanoelektronika, fotonika, nanotechnologia, biotechnologia, materiały zaawansowane i zaawansowane systemy produkcyjne. Kolejno ważną rolę odgrywają technologie informacyjno-komunikacyjne, to bowiem one zapewniają podstawową infrastrukturę, technologię i systemy niezbędne dla rozwoju procesów gospodarczych i społecznych, nowych produktów oraz usług prywatnych i publicznych. Badania naukowe, rozwój technologii i innowacje stanowią również podstawę potencjału w zakresie przemysłu kosmicznego. Podczas gdy Stany Zjednoczone wydają ok. 25% swego budżetu w dziedzinie przestrzeni kosmicznej na działalność badawczorozwojową, w Unii odsetek ten wynosi mniej niż 10%. Przewidziane środki finansowe na lata : mln euro HORYZONT

16 Finansowanie dotyczy następujących dziedzin: Nanotechnologie Szacuje się, że rynkowa wartość produktów obejmujących nanotechnologię jako główny element osiągnie 700 mld euro do 2015 r. i 2 bln euro do 2020 r., czemu będzie odpowiadać powstanie, odpowiednio, 2 mln i 6 mln miejsc pracy. Europejskie przedsiębiorstwa zajmujące się nanotechnologią powinny wykorzystać tę szansę i być w stanie do 2020 r. przejąć udziały w rynku równe co najmniej udziałowi Europy w globalnym finansowaniu badań naukowych (tj. jedną czwartą). Działania w tej materii ukierunkowane są na powszechne, odpowiedzialne oraz zrównoważone zastosowanie nanotechnologii w gospodarce, tak by osiągnąć korzyści o dużym znaczeniu społecznym i przemysłowym. Materiały zaawansowane Celem badań naukowych i innowacji w dziedzinie materiałów zaawansowanych jest rozwój materiałów o nowych funkcjach i udoskonalonej wydajności użytkowej do wykorzystania w bardziej konkurencyjnych i bezpiecznych produktach, minimalizujących wpływ na środowisko i zużycie zasobów. Biotechnologia Stymulowana rozwojem wiedzy o systemach biologicznych biotechnologia będzie źródłem wielu nowych zastosowań oraz wzmocni bazę przemysłową UE i jej zdolność do innowacji. Biotechnologia toruje również drogę do rozwoju zrównoważonego rolnictwa, akwakultury i leśnictwa, do wykorzystania ogromnego potencjału zasobów morskich oraz do wytworzenia innowacyjnych zastosowań w dziedzinie przemysłu, zdrowia, energii, chemii i środowiska. Przewiduje się, że powstający sektor biotechnologii morskiej będzie rósł w tempie 10% rocznie. Zaawansowane systemy produkcji i przetwarzania Dzięki silnej unijnej polityce Europa mogłaby rozwijać istniejące gałęzie przemysłu i wspierać powstające branże przyszłości. Szacowana wartość i oddziaływanie sektora zaawansowanych systemów produkcyjnych są duże, ich składana roczna stopa wzrostu wynosi 5% i oczekuje się, że do 2015 r. wartość ich rynku będzie bliska 150 mld euro. Dla utrzymania zdolności produkcyjnych i przetwórczych Europy zasadnicze znaczenie ma zachowanie wiedzy. Europa musi również dokonać transferu tych technologii prorozwojowych i wiedzy do innych sektorów produkcyjnych, m.in. takich jak budownictwo. Dostęp do finansowania ryzyka Dostęp do finansowania ryzyka służy przezwyciężeniu przeszkód w dostępie do finansowania badań naukowych i innowacji związanych z dużym ryzykiem innowacyjnym. Działanie to jest skierowane bezpośrednio do instytucji finansowych, a za ich pośrednictwem do przedsiębiorstw, jak również bezpośrednio do innych podmiotów, 14 HORYZONT 2020

17 jak np. instytucji badawczych. Poszczególne podmioty mogą zwracać się odpowiednio do pośredników finansowych, którzy mają podpisaną umowę z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym lub Europejskim Funduszem Inwestycyjnym, a w przypadku dużych projektów bezpośrednio do Europejskiego Banku Inwestycyjnego, z wnioskami o wsparcie swoich innowacyjnych pomysłów. Formy wsparcia: Instrument dłużny (pożyczki, gwarancje, regwarancje i inne formy dłużnego finansowania ryzyka) jego celem jest poprawa dostępu do finansowania dla podmiotów publicznych i prywatnych oraz dla partnerstw publiczno-prywatnych 3 zaangażowanych w działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które wymagają ryzykownych inwestycji. Przykładowo, instrument ten umożliwi dostęp do pożyczek na inwestycje w zakresie badań naukowych i innowacji, udzielenie gwarancji pośrednikom finansowym udzielającym pożyczek beneficjentom oraz łączenie pożyczek i gwarancji czy gwarancji albo regwarancji. Będzie on obejmował tzw. okno dla MŚP działających na rzecz badań i rozwoju, oferujące im pożyczki uzupełniające finansowanie MŚP z instrumentu gwarancji kredytowych w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (program COSME). Instrument finansowy zapewnia finansowanie kapitałowe badań naukowych i innowacji, którego celem jest wniesienie wkładu w przezwyciężenie problemów rynku europejskiego kapitału wysokiego ryzyka oraz zapewnienie kapitałowych i quasi-kapitałowych instrumentów inwestycyjnych na pokrycie potrzeb rozwojowych i finansowych innowacyjnych przedsiębiorstw na wszystkich etapach rozwoju. Instrument ten zapewni pojedynczym przedsiębiorstwom na wczesnym etapie kapitał wysokiego ryzyka lub kapitał typu mezzanine ( okno rozruchowe ). Instrument ten będzie również mógł być wykorzystany do celów inwestycji w fazie wzrostu i rozwoju, w połączeniu z instrumentem kapitałowym w ramach programu COSME 4. Przewidziane środki finansowe na lata : 2 842,3 mln euro 3 Partnerstwo publiczno-prywatne oznacza partnerstwo, w którym partnerzy z sektora prywatnego i publicznego zobowiązują się do wspólnego wspierania opracowania i realizacji programu lub działalności w zakresie badań i innowacji. 4 HORYZONT

18 Innowacje w MŚP Innowacje w MŚP zapewniają MŚP indywidualnie dostosowane wsparcie tak, aby stymulować wszystkie formy innowacji w MŚP odznaczających się potencjałem wzrostu i ekspansji międzynarodowej. Celem proponowanych działań jest uzupełnienie krajowej i regionalnej polityki i programów w zakresie innowacji w biznesie, wspieranie współpracy między MŚP, klastrami i innymi podmiotami w Europie zainteresowanymi innowacjami. Działania mają również na celu eliminację luki między badaniami naukowymi / działalnością rozwojową a udanym wprowadzeniem na rynek, stworzeniem bardziej sprzyjającego innowacjom otoczenia biznesu. Obejmują one przykładowo: udział w projektach innowacyjnych, pomoc finansową we wdrożeniu innowacji czy międzynarodową wymianę personelu. W celu zapewnienia synergii i spójnego podejścia zostaną ustanowione silne powiązania z kierunkami polityki UE dotyczącymi poszczególnych gałęzi przemysłu, w szczególności z programem COSME oraz z funduszami polityki spójności. Przewidziane środki finansowe na lata : 616,2 mln euro Filar 3 Wyzwania społeczne Filar 3 stanowi odpowiedź na cele polityki i wyzwania społeczne, które są określone w strategii Europa 2020, a dotyczą takich dziedzin jak: zmiana klimatu, bezpieczeństwo energetyczne, starzenie się społeczeństwa, efektywna gospodarka zasobami. 16 HORYZONT 2020

19 Finansowanie dotyczy następujących obszarów tematycznych: ZDROWIE, ZMIANY DEMOGRAFICZNE I DOBROSTAN Celem jest poprawa zdrowia i dobrostanu wszystkich obywateli. Działania obejmują m.in.: promocję zdrowia, aktywne starzenie się, dobrostan i zapobieganie chorobom, niepełnosprawności, stworzenie nowych strategii prewencyjnych i terapeutycznych, dostosowanie się do dodatkowych wymagań, przed którymi staje sektor ochrony zdrowia i sektor opieki w związku ze starzeniem się społeczeństwa. Wśród działań szczegółowych mają się znaleźć m.in.: poznanie czynników warunkujących stan zdrowia, udoskonalenie diagnostyki i prognostyk, rozwój skutecznych programów profilaktyki i badań przesiewowych, opracowanie nowych i skuteczniejszych szczepionek i leków, podniesienie jakości informacji zdrowotnych oraz zmniejszenie rozbieżności i nierówności pod względem zdrowia w UE. BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE, ZRÓWNOWAŻONE ROLNICTWO I LEŚNICTWO, BADANIA MÓRZ I WÓD ŚRÓDLĄDOWYCH ORAZ BIOGOSPODARKA Celem jest zapewnienie wystarczającego zaopatrzenia w bezpieczną, zdrową i wysokiej jakości żywność oraz inne bioprodukty poprzez opracowanie wydajnych, zrównoważonych i zasobooszczędnych systemów produkcji podstawowej, ochronę powiązanych usług ekosystemowych i odbudowę różnorodności biologicznej oraz konkurencyjnych i niskoemisyjnych łańcuchów dostaw, przetwarzania. Działania obejmują m.in.: zapewnienie wystarczającego zaopatrzenia w zdrową i bezpieczną żywność, paszę, biomasę i inne surowce, przy jednoczesnym zabezpieczeniu zasobów naturalnych, zrównoważone wykorzystywanie i utrzymanie wodnych zasobów biologicznych, rozwój rybołówstwa, promowanie niskoemisyjnych, zasobooszczędnych, zrównoważonych i konkurencyjnych europejskich sektorów bioprzemysłu czy zrównoważone wykorzystywanie zasobów morskich. BEZPIECZNA, CZYSTA I EFEKTYWNA ENERGIA Celem jest zapewnienie przejścia do niezawodnego, przystępnego cenowo, społecznie akceptowanego, zrównoważonego i konkurencyjnego systemu energetycznego z zamiarem zmniejszenia zależności od paliw kopalnych w obliczu malejącej ilości zasobów, rosnącego zapotrzebowania na energię i zmiany klimatu. Ogólne kierunki działań obejmą m.in.: ograniczenie zużycia energii i śladu węglowego poprzez inteligentne i zrównoważone użytkowanie, zapewnienie zaopatrzenie w tanią, niskoemisyjną energię elektryczną czy wprowadzenie na rynek innowacji w zakresie energii. INTELIGENTNY, ZIELONY I ZINTEGROWANY TRANSPORT Celem jest stworzenie europejskiego systemu transportowego, który będzie zasobooszczędny, przyjazny dla środowiska i klimatu, bezpieczny i spójny, z korzyścią dla wszystkich obywateli, gospodarki i społeczeństwa. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji mają wspierać szeroki zakres inicjatyw, w tym odpowiednich partnerstw publiczno-prywatnych, obejmujących cały łańcuch innowacji i stosujących zintegrowane podejście do innowacyjnych rozwiązań transportowych. HORYZONT

20 DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU, ŚRODOWISKO, EFEKTYWNA GOSPODARKA ZASOBAMI I SUROWCE Celem jest doprowadzenie do tego, by gospodarka i społeczeństwo były zasobooszczędne (i wodooszczędne) oraz odporne na zmianę klimatu. Kluczowa jest ochrona i zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi i ekosystemami oraz zrównoważone dostawy i wykorzystywanie surowców w celu zaspokojenia potrzeb rosnącej globalnej populacji. Proponowane działania obejmują m.in. rozwój strategii łagodzących zmianę klimatu, zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, wodą, bioróżnorodnością i ekosystemami, zapewnienie zrównoważonych dostaw surowców nieenergetycznych i nierolniczych, czy rozwój kompleksowych i trwałych globalnych systemów obserwacji i informacji środowiskowej. EUROPA W ZMIENIAJĄCYM SIĘ ŚWIECIE INTEGRACYJNE, INNOWACYJNE I REFLEKSYJNE SPOŁECZEŃSTWA Celem jest wspieranie lepszego zrozumienia Europy, zapewnienie rozwiązań oraz wsparcie integracyjnych i innowacyjnych społeczeństw europejskich. Konieczne jest również przyjęcie bardziej strategicznego podejścia do współpracy z państwami trzecimi. Główne kierunki działań będą koncentrowały się na: promowaniu inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego, wspieraniu rozwoju innowacyjnych społeczeństw i polityk w Europie, poszukiwaniu nowych form innowacji, ze szczególnym naciskiem na innowacje społeczne i kreatywność, oraz zrozumieniu czynników warunkujących rozwój innowacji. W szczególności badania naukowe mają przyczynić się do wdrożenia strategii Europa BEZPIECZNE SPOŁECZEŃSTWA OCHRONA WOLNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA EUROPY I JEJ OBYWATELI Działania w zakresie badań naukowych i innowacji powinny mieć na celu zrozumienie zagrożeń bezpieczeństwa, wykrywanie ich, zapobieganie im, powstrzymywanie i ochronę przed nimi oraz przygotowanie na nie. Celem jest wspieranie społeczeństw europejskich w kontekście transformacji i nasilających się globalnych współzależności oraz zagrożeń, przy jednoczesnym wzmacnianiu europejskiej kultury wolności i sprawiedliwości. Działania będą koncentrowały się m.in. na wsparciu polityki UE w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego, zwalczaniu przestępczości, ochronie i poprawie odporności infrastruktury krytycznej, zwiększeniu ochrony poprzez zarządzanie granicami czy poprawie bezpieczeństwa cybernetycznego. Wszystkie działania w ramach Filaru 3 obejmują pełny cykl innowacyjny, od badań podstawowych po wprowadzenie na rynek, z nowym ukierunkowaniem na działania związane z innowacjami, takie jak: pilotaż, działania demonstracyjne, poligony doświadczalne, wsparcie dla zamówień publicznych, innowacje zorientowane na użytkownika końcowego, innowacje społeczne, transfer wiedzy oraz absorpcja innowacji przez rynek i standaryzacja. 18 HORYZONT 2020

21 Obok rozwiązań technologicznych przedmiotem uwagi są innowacje nietechnologiczne, organizacyjne i systemowe, a także innowacje w sektorze publicznym. Przewidziane środki finansowe na lata : mln euro Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa Upowszechnianie doskonałości i zapewnianie szerszego uczestnictwa zakłada pełne wykorzystanie potencjału europejskiej puli talentów oraz zapewnienie jak najszerszych i jak największych korzyści z gospodarki opartej na innowacjach. Wsparcie jest kierowane do nowych krajów członkowskich oraz do Portugalii i Luksemburga. Działania w ramach tego obszaru obejmują m.in.: łączenie w zespoły najlepszych instytucji badawczych z przedstawicielami regionów osiągających słabe wyniki w zakresie rozwoju badań i innowacji, tak aby utworzyć nowe lub podnieść poziom dotychczasowych centrów doskonałości (teaming), tworzenie partnerstw między instytucjami badawczymi mających na celu znaczne wzmocnienie określonej dziedziny badań naukowych (twinning), ustanowienie katedr ERA (z ang. European Research Area Chairs) w celu przyciągnięcia wybitnych przedstawicieli środowisk akademickich do instytucji dysponujących wyraźnym potencjałem doskonałości badawczej. Przewidziane środki finansowe na lata : 816,5 mln euro Nauka z udziałem i dla społeczeństwa Nauka z udziałem i dla społeczeństwa zakłada zbudowanie efektywnej współpracy między środowiskiem naukowym a społeczeństwem, przyciągnięcie nowych talentów do działalności naukowej oraz powiązanie doskonałości naukowej ze świadomością i odpowiedzialnością społeczną. HORYZONT

22 Działania w ramach tego obszaru skoncentrują się m.in. na: uatrakcyjnieniu kariery naukowej dla studentów, zachęcaniu obywateli do zainteresowania nauką poprzez formalną i nieformalną edukację naukową, wspieraniu kontaktów między szkołami, instytucjami badawczymi, przemysłem i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, promowaniu równości płci i włączeniu społeczeństwa w działania na rzecz nauki i innowacji, zwiększaniu dostępności i wykorzystywania wyników badań finansowanych ze środków publicznych. Przewidziane środki finansowe na lata : 462,2 mln euro Działania Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) nienależące do obszaru badań jądrowych Integralną część programu Horyzont 2020 stanowi działalność JRC (z ang. Joint Research Centre). Działania JRC skupiają się na priorytetach polityki UE oraz na wyzwaniach społecznych. Głównymi obszarami kompetencji JRC są energia i transport, środowisko i zmiana klimatu, rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie i ochrona konsumentów, technologie informacyjno-komunikacyjne, innowacje i wzrost, materiały odniesienia oraz bezpieczeństwo i ochrona (w tym bezpieczeństwo jądrowe i ochrona w ramach programu Euratom). Przewidziane środki finansowe na lata : 1 902,6 mln euro 20 HORYZONT 2020

23 Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) Zadaniem EIT jest integracja szkolnictwa wyższego i przedsiębiorczości z badaniami naukowymi i innowacjami jako elementów jednego łańcucha innowacyjnego w UE i poza nią, co powinno prowadzić m.in. do stawienia czoła wyzwaniom społecznym poprzez intensywniejsze wprowadzanie na rynek innowacyjnych usług, produktów i procesów. EIT działa głównie poprzez Wspólnoty Wiedzy i Innowacji (z ang. Knowledge and Innovation Communities - KIC), które umożliwiają partnerom z całej UE i spoza niej łączenie się w nowe transgraniczne partnerstwa, optymalizację istniejących zasobów, dostęp do nowych możliwości oraz podejmowanie większego ryzyka i wyzwań. Ponadto EIT zapewnia wymianę doświadczeń między i poza KIC, promując tym samym szybsze przyjmowanie modeli innowacyjnych w UE. Przewidziane środki finansowe na lata : 2 711,4 mln euro EURATOM Ogólnym celem programu Euratom jest prowadzenie działań w zakresie badań jądrowych i szkolenia z naciskiem na ciągłą poprawę bezpieczeństwa jądrowego, ochrony fizycznej obiektów jądrowych i ochrony radiologicznej. Program Euratom przyczynia się do wzmocnienia ram badań naukowych i innowacji w dziedzinie jądrowej oraz do koordynacji wysiłków badawczych państw członkowskich, co pozwala zapobiec powielaniu, utrzymać masę krytyczną w kluczowych obszarach oraz zapewnić optymalne wykorzystanie finansowania publicznego. Przewidziane środki finansowe na lata : mln euro HORYZONT

24 Horyzont 2020 zasady działania Program Horyzont 2020 przewidziany jest na 7 lat, od 2014 r. do 2020 r. Jego cele oraz planowane działania są wdrażane w ramach tzw. Programów Pracy (z ang. Work Programmes). Programy Pracy to dokumenty publikowane co 2 lata dla każdego obszaru (w ramach poszczególnych filarów i działań dodatkowych) zawierające zasady, tematykę konkursów oraz kryteria oceny i poziomy finansowania. Kluczowe reguły Horyzontu 2020: Horyzont 2020 jest otwarty dla wszystkich. Uczestnictwo w programie Horyzont 2020 jest stosunkowo proste, co oznacza, że uczestnicy mogą skupić się na tym, co jest naprawdę ważne, tj. na badaniach, innowacjach i osiągnięciu rezultatów. Reguły są ustalone w taki sposób, aby zagwarantować jasność, przejrzystość, ochronę praw uczestników i zapewnić właściwe rozporządzanie środkami publicznymi. Zakres konkursów został opracowany tak, by zachęcić instytucje badawcze, przedsiębiorstwa i władze publiczne do przygotowywania i składania twórczych wniosków skoncentrowanych na konkretnych wyzwaniach. W niektórych przypadkach konkursy mogą mieć charakter przekrojowy i odnosić się do kilku tematów reprezentujących różne obszary wyzwań społecznych. Niektóre z konkursów charakteryzują się dwuetapową procedurą aplikacji, zgodnie z którą po złożeniu wniosku wstępnego koordynatorzy wybranych projektów otrzymują zaproszenia do złożenia wniosku pełnego. Inne konkursy są otwarte na bieżąco, co oznacza, że wnioski mogą być składane w dowolnym czasie, przy czym nie wyklucza się wprowadzenia pośrednich dat granicznych, służących ocenie wniosków. Okres składania wniosków wynosi zazwyczaj 3 miesiące od daty ogłoszenia konkursu. Czasem może jednak być krótszy bądź dłuższy. 22 HORYZONT 2020

25 Kto może uczestniczyć w programie Horyzont 2020? Podmioty z: Krajów członkowskich Unii Europejskiej, Krajów stowarzyszonych w ramach programu Horyzont 2020, które automatycznie kwalifikują się do uczestnictwa w programie, Krajów trzecich zgodnie z zasadami i warunkami ogólnymi uczestnictwa tych krajów w programach UE, ustalonymi w odpowiednich umowach ramowych oraz kiedy ich uczestnictwo jest niezbędne do osiągnięcia celów programu Horyzont Lista krajów trzecich mogących otrzymać dofinansowanie w Horyzont 2020 : manual/hi/3cpart/h2020-hi-list-ac_en.pdf (lista ta może ulec zmianie). Organizacje międzynarodowe o znaczeniu europejskim. Typy projektów Główne typy projektów: Badawczo-innowacyjne Innowacyjne Akcje koordynacyjne i wspierające Granty ERC na badania typu frontier research (badania pionierskie, w tym teoretyczne i/lub doświadczalne) Projekty na szkolenia i rozwój kariery naukowej działania Marii Skłodowskiej- Curie Instrumenty dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) Przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC, PPI) Projekty typu ERA-NET Cofund Badawczo-innowacyjne Celem jest finansowanie projektów badawczych z jasno zdefiniowanymi wyzwaniami, które mogą doprowadzić do zdobycia nowej wiedzy lub opracowania nowej technologii. Projekty badawczo-innowacyjne mogą obejmować badania podstawowe i stosowane, HORYZONT

26 rozwój technologii, testowanie i sprawdzanie poprawności na prototypie w małej skali w laboratorium lub w środowisku symulowanym. Dla kogo? Konsorcja partnerów z różnych krajów, głównie przemysł i środowisko naukowe. Dofinansowanie UE: 100%. Innowacyjne Działania innowacyjne polegają głównie na opracowaniu planów produkcyjnych i systemów lub projektów nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Działalność taka może obejmować pilotaż, demonstrację, przygotowywanie prototypów, testowanie, walidację produktów na dużą skalę i powielanie rynkowe. Finansowanie tych działań jest bardziej ukierunkowane na działania bliskie rynkowi. Projekty pilotażowe lub demonstracja celem jest weryfikacja rentowności technicznej i ekonomicznej nowej lub usprawnionej technologii, produktu, procesu, usługi lub rozwiązania w środowisku operacyjnym, produkcyjnym lub innym, w tym, jeśli jest to wskazane, przygotowanie prototypu i demonstracji. Powielanie rynkowe celem jest wsparcie dla pierwszej aplikacji/rozszerzenia na rynku innowacji, która była już zademonstrowana, ale jeszcze niewprowadzona lub nierozszerzona na rynku z powodu niewydolności rynków albo istniejących barier do jej rozszerzenia. Dla kogo? Konsorcja partnerów z różnych krajów, głównie przemysł i środowisko naukowe. Dofinansowanie UE: 70%, z wyjątkiem organizacji non profit, które dofinansowane są w 100%. 24 HORYZONT 2020

27 Akcje koordynacyjne i wspierające Działania koordynacyjne i wspierające oznaczają projekty składające się przede wszystkim z działań towarzyszących badaniom, takich jak: standaryzacja, rozpowszechnianie, zwiększenie świadomości, komunikacja, tworzenie sieci kontaktów, koordynacja, usługi wsparcia, dialogi polityczne, wzajemne ćwiczenia edukacyjne i uczenie się oraz analizy, w tym analizy na potrzeby nowej infrastruktury. Finansowanie w ramach działań koordynujących i wspierających obejmuje koordynację i tworzenie sieci, partnerstw innowacyjnych, programów i polityk. Dla kogo? Pojedyncze podmioty lub konsorcja z różnych krajów, głównie przemysł, środowisko naukowe, organizacje pozarządowe oraz jednostki samorządowe i rządowe. Dofinansowanie UE: 100%. Granty ERC na badania typu frontier research (badania pionierskie, teoretyczne i/lub doświadczalne) Finansowanie projektów oparte jest na jednym kryterium oceny, tj. doskonałości w nauce w dowolnej dziedzinie badań. Projekty są realizowane przez zespoły badawcze, tworzone i kierowane przez głównego badacza (z ang. Principal Investigator). Dla kogo? Fundusze ERC wspierają zarówno młodych, utalentowanych naukowców, badaczy u progu samodzielności badawczej, jak i naukowców o uznanym dorobku oraz liderów projektów ERC zainteresowanych komercjalizacją wyników osiągniętych we wcześniejszym projekcie ERC. HORYZONT

28 Rodzaje grantów 5 : ERC Starting Grants: Przyznawane naukowcom, bez względu na obywatelstwo, którzy posiadają od 2 do 7 lat doświadczenia po uzyskaniu stopnia naukowego doktora Bardzo obiecująca udokumentowana ścieżka kariery naukowej Doskonały wniosek badawczy Badania mogą być prowadzone w publicznej lub prywatnej instytucji zajmującej się prowadzeniem badań (także w przedsiębiorstwie), która musi znajdować się w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 1,5 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Terminy składania wniosków: raz w roku ERC Consolidator Grants: Przyznawane naukowcom, bez względu na obywatelstwo, którzy posiadają od 7 do 12 lat doświadczenia od uzyskania stopnia naukowego doktora Bardzo obiecująca udokumentowana ścieżka kariery naukowej Doskonały wniosek badawczy Badania mogą być prowadzone w publicznej lub prywatnej instytucji prowadzącej badania (także w przedsiębiorstwie), która musi znajdować się w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 2 mln euro (w uzasadnionych przypadkach do 2,75 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Terminy składania wniosków: raz w roku ERC Advanced Grants Dziedzina badań: dowolna dziedzina nauki Naukowcy: wszyscy, bez względu na wiek i narodowość. Kandydaci muszą być niezależni pod względem naukowym, a ich ścieżka kariery naukowej musi świadczyć o ich statusie liderów w swoich dziedzinach badań oceniany jest dorobek ostatnich dziesięciu lat Kryterium oceny: doskonałość naukowa Instytucja przyjmująca powinna być publiczną lub prywatną organizacją prowadzącą badania zlokalizowaną w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem Horyzont 2020 Grant: do 2,5 mln euro (w niektórych przypadkach do 3,5 mln euro) Okres realizacji projektu: do 5 lat Terminy składania wniosków: raz w roku 5 Źródło: 26 HORYZONT 2020

29 ERC Proof of Concept Aplikować mogą wszyscy główni badacze, którzy obecnie korzystają z grantów ERC Advanced, Consolidator, Starting lub Synergy Grants bądź którzy zakończyli projekt objęty takimi grantami nie później niż 12 miesięcy przed datą publikacji konkursu ERC Proof of Concept. Główny badacz musi być w stanie wykazać związek między proponowanym pomysłem a projektem wcześniej finansowanym przez ERC Grant: do 150 tys. euro Okres trwania: 18 miesięcy Terminy składania wniosków: publikowane corocznie w programie pracy, z dwoma terminami składania wniosków ERC Synergy Grants Wniosek badawczy: pionierskie badania naukowe w dowolnej dziedzinie nauki, techniki i edukacji W skład grup ubiegających się o ERC Synergy Grant musi wchodzić od dwóch do czterech głównych badaczy, w razie potrzeby wraz ze swoimi zespołami badawczymi Jeden z głównych badaczy zostaje mianowany w imieniu grupy wiodącym głównym badaczem (z ang. (Lead) Corresponding Principle Investigator) Nie przewiduje się żadnych szczególnych kryteriów kwalifikacji głównych badaczy ubiegających się o ERC Synergy Grant. Na wsparcie finansowe mają jednak szansę tylko wyjątkowe wnioski, gdyż konkurs ma niezwykle konkurencyjny charakter Oczekuje się, że większość zespołów finansowanych w ramach Synergy Grants będzie mieć charakter interdyscyplinarny oraz że grupy te będą stosować multidyscyplinarne podejścia. Nie jest to jednak wymogiem, o grant mogą ubiegać się także zespoły naukowców wywodzące się z tych samych lub podobnych dyscyplin i łączące uzupełniające się podejścia, wiedzę fachową i zasoby Zespoły badawcze, które otrzymają Synergy Grants, nie muszą pracować w tym samym miejscu. Główni badacze będą jednak musieli wykazać zaangażowanie w pracę zespołu, w tym gotowość do spędzenia znacznej liczby godzin pracy w tym samym miejscu Instytucja przyjmująca powinna być publiczną lub prywatną organizacją badawczą zlokalizowaną w jednym z państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych Grant: do 15 mln euro na okres do 6 lat (w przypadku projektów o krótszym czasie trwania wysokość finansowania będzie proporcjonalnie mniejsza) Terminy składania wniosków: kontynuacja konkursów w Horyzont 2020 jest uzależniona od oceny efektywności edycji pilotażowej z 7. Programu Ramowego Wszystkie informacje na temat ww. grantów znajdują się na stronie: Konkursy publikowane są na stronie European Research Council oraz na Portalu Uczestnika (z ang. Participant Portal): HORYZONT

30 Projekty na szkolenia i rozwój kariery naukowej - działania Marii Skłodowskiej-Curie Finansowanie międzynarodowych grantów badawczych w sektorze publicznym i prywatnym, szkolenia naukowe i pozabadawcze, wymiana międzynarodowa i międzysektorowa naukowców. Dla kogo? Dla naukowców w każdym wieku i o różnym poziomie doświadczenia badawczego, niezależnie od narodowości. W programie naukowców podzielono według dwóch kategorii: początkujący naukowiec: osoba mająca do 4 lat doświadczenia naukowego, która nie uzyskała jeszcze stopnia doktora, doświadczony naukowiec: osoba ze stopniem doktora lub osoba z co najmniej 4-letnim doświadczeniem naukowym. Typy projektów w ramach działań Marii Skłodowskiej-Curie: Innowacyjne sieci szkoleniowe (Innovative Training Networks ITN) Celem jest kompleksowe szkolenie początkujących naukowców, w tym w ramach studiów doktoranckich, realizowane przez międzynarodowe i interdyscyplinarne zespoły naukowe, we współpracy z sektorem pozaakademickim. Projekty ITN mogą przyjąć jedną z trzech form: Europejskie sieci szkoleniowe (European Training Networks - ETN) Wspólny i komplementarny program szkoleniowy dla początkujących naukowców, którego celem jest stworzenie naukowcom możliwości zdobycia doświadczenia z różnych dziedzin/sektorów (np. z zakresu transferu technologii, przedsiębiorczości, zarządzania zespołami i projektami badawczymi) oraz rozwinięcie uniwersalnych umiejętności (takich jak np. przedsiębiorczość, zarządzanie, wiedza dot. ochrony patentowej) poprzez prace nad wspólnymi projektami badawczymi. ETN musi współtworzyć co najmniej 3 partnerów z 3 różnych krajów członkowskich i/lub stowarzyszonych z Horyzontem Szczególnie mile widziane są małe i średnie przedsiębiorstwa. 28 HORYZONT 2020

31 Europejskie programy doktoranckie realizowane we współpracy z przedsiębiorstwami (European Industrial Doctorates - EID) Wspólne programy doktoranckie wymagają udziału co najmniej 1 partnera ze środowiska akademickiego (uprawnionego do nadawania stopnia doktora) i co najmniej jednego z sektora pozaakademickiego, głównie przedsiębiorstwa. Każdy naukowiec biorący udział w EID musi być przyjęty na studia doktoranckie i objęty opieką naukową partnerów. Ponadto naukowiec musi spędzić co najmniej 50% czasu w sektorze pozaakademickim. Celem EID jest rozwinięcie wśród kandydatów na doktorów umiejętności akademickich i poza akademicki, tak aby mogli lepiej zrozumieć i stawić czoła potrzebom sektora prywatnego i publicznego. Partnerzy uczestniczący w programie muszą pochodzić z co najmniej 2 krajów UE lub stowarzyszonych z Horyzontem Dodatkowi partnerzy spoza Europy mogą uzupełniać programy szkoleniowe. Europejskie wspólne programy studiów doktoranckich (European Joint Doctorates - EJD) Celem EJD jest promocja międzynarodowej, międzysektorowej i interdyscyplinarnej współpracy w zakresie studiów doktoranckich w Europie. EJD muszą współtworzyć co najmniej 3 organizacje uprawnione do nadawania stopnia doktora z 3 różnych państw członkowskich lub państw stowarzyszonych z Horyzontem Wspólna opieka nad doktorantem i wspólna struktura zarządzania studiami doktoranckimi są obowiązkowe. Dodatkowo partnerzy spoza Europy, łącznie z sektorem pozaakademickim, również mogą uczestniczyć w programie. Dla kogo? Organizacje zainteresowane szkoleniem początkujących naukowców, w tym doktorantów z sektora akademickiego (tj. publiczne i prywatne uczelnie przyznające stopnie naukowe, publiczne i prywatne instytuty badawcze o charakterze non profit, organizacje międzynarodowe oraz JRC) oraz sektora pozaakademickiego (tj. przedsiębiorstwa, w tym MŚP oraz wszystkie inne organizacje ze środowiska pozaakademickiego, np. banki, szpitale, muzea, organizacje pozarządowe). Indywidualne osoby mogą ubiegać się o stypendia oferowane w ramach tych sieci. HORYZONT

32 Oferty stypendiów publikowane są na portalu EURAXESS 6. Aplikować mogą osoby z tytułem zawodowym magistra (lub równoważnym), które w momencie rekrutacji mają mniej niż 4 lata doświadczenia naukowego, liczonego od momentu uzyskania tytułu magistra. Co może być dofinansowane? Wszystkie dziedziny badań, z wyjątkiem badań objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty obejmują: zatrudnienie i szkolenie naukowca do 3 lat; naukowiec zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i ma prawo do miesięcznego dodatku rozłąkowego oraz dodatku rodzinnego, koszty badań, w tym udział w konferencjach i warsztatach, koszty zarządzania i koszty ogólne, związane z projektem, możliwość prowadzenia w ramach projektów szkoleń, organizowania konferencji i warsztatów. Maksymalny czas trwania projektu dla instytucji uczestniczących wynosi 4 lata. Początkujący naukowcy są zatrudniani na okres od 3 do 36 miesięcy. Jak ubiegać się o wsparcie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: lub na stronie internetowej działań Marii Skłodowskiej-Curie: Indywidualne granty badawczo-szkoleniowe (Individual Fellowships IF) Celem IF jest wsparcie doświadczonych naukowców umożliwiające im podjęcie mobilności międzynarodowej i międzysektorowej oraz zdobycie nowych umiejętności. 6 Portal EURAXESS oferuje liczne możliwości poszukiwania pracy, finansowania badań oraz nawiązywania współpracy międzynarodowej, które są dostępne dla naukowców w Europie i poza nią: 30 HORYZONT 2020

33 Istnieją dwa typy grantów: 1. Granty w instytucjach europejskich (European Fellowships) Otwarte dla naukowców chcących podjąć pracę nad projektami naukowymi w Europie (Standard European Fellowships), Oferują możliwość powrotu do pracy naukowej po co najmniej 12-miesięcznej przerwie w karierze (Career Restart Panel CAR), Oferują możliwość powrotu do pracy w Europie (Reintegration Panel RI). Obowiązuje zasada mobilności 7, Mogą być udzielane na okres od 12 do 24 miesięcy. 2. Granty w instytucjach poza Europą (Global Fellowships) Realizowane najpierw w instytucji w kraju trzecim w okresie od 12 do 24 miesięcy zgodnie z zasadą mobilności 8, po którym następuje 12-miesięczna obowiązkowa faza powrotna (etap reintegracyjny) w dowolnym kraju Unii Europejskiej lub stowarzyszonym z Horyzontem W ramach obu typów grantów można zaplanować realizację części działań w innej europejskiej instytucji z sektora pozaakademickiego lub akademickiego na zasadzie oddelegowania od 3 do 6 miesięcy. Dla kogo? Indywidualne granty badawczo-szkoleniowe mają wspierać najlepszych, najbardziej obiecujących naukowców z całego świata. Mogą się o nie ubiegać tylko doświadczeni naukowcy. Co może być dofinansowane? Wszystkie dziedziny badań, z wyjątkiem badań objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty obejmują pokrycie kosztów wynagrodzenia, podróży i dodatku rodzinnego. Grant jest przyznawany organizacji goszczącej (uniwersytetowi, organizacji badawczej lub przedsiębiorstwu) w Europie. Koszty badań 7 Zasada mobilności na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może wyjechać do kraju, w którym przebywał przez okres dłuższy niż 12 miesięcy w ciągu 3 ostatnich lat. W przypadku CAR i RI: na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może prowadzić prac w kraju, do którego wyjeżdża przez okres dłuższy niż 36 miesięcy w ciągu 5 ostatnich lat. 8 Zasada mobilności na dzień zamknięcia konkursu naukowiec nie może wyjechać do kraju, w którym przebywał przez okres dłuższy niż 12 miesięcy w ciągu 3 ostatnich lat. HORYZONT

34 i koszty ogólne organizacji goszczącej są również pokrywane. Umowa grantowa jest zawsze podpisywana pomiędzy Komisją Europejską a instytucją kraju członkowskiego UE lub stowarzyszonego z Horyzontem Jak ubiegać się o wsparcie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: Zainteresowany naukowiec w porozumieniu z wybraną przez siebie europejską instytucją goszczącą przygotowuje wniosek w odpowiedzi na ogłoszony konkurs i przesyła go drogą elektroniczną do Komisji Europejskiej. Wymiana personelu naukowego i innowacyjnego (Research and Innovation Staff Exchange - RISE) W ramach RISE międzynarodowa i międzysektorowa wymiana personelu realizowana jest na podstawie wspólnych projektów badawczo-innowacyjnych. Partnerzy proponują wspólny projekt, który powinien podkreślać możliwość tworzenia sieci kontaktów, wymianę wiedzy i rozwój umiejętności personelu. Realizacja projektu powinna obejmować także organizację szkoleń i konferencji czy udział w warsztatach. Celem RISE jest wymiana wiedzy w zakresie badań i innowacji pomiędzy sektorem akademickim i pozaakademickim i/lub krajami trzecimi, wzmocnienie współpracy naukowej, rozwój kariery uczestniczących pracowników oraz podniesienie poziomu zaawansowania europejskich badań. Dla kogo? O wsparcie z programu RISE mogą ubiegać się organizacje podejmujące wspólne działania badawczo-innowacyjne oparte na wymianie pracowników naukowców, kadry zarządzającej, administracyjnej, takie jak: uniwersytety, ośrodki naukowe i przedsiębiorstwa pomiędzy różnymi sektorami i/lub krajami trzecimi. Projekty powinny być realizowane przez konsorcjum składające się z co najmniej 3 partnerów z 3 różnych krajów, z czego minimum muszą stanowić 2 kraje członkowskie UE lub stowarzyszone z Horyzontem Partnerami mogą być uniwersytety, ośrodki badawcze lub organizacje pozaakademickie. Udział MŚP w programie jest mile widziany. 32 HORYZONT 2020

35 Program jest otwarty dla pracowników instytucji biorących udział w projekcie na każdym stopniu kariery (od początkujących do doświadczonych naukowców), kadry zarządzającej, pracowników administracyjnych oraz technicznych. RISE oparty jest na oddelegowywaniu pracowników na okres od 1 do 12 miesięcy do członków konsorcjum. Jeśli wymiana ma miejsce między krajem członkowskim a krajem stowarzyszonym z Horyzontem 2020, musi mieć charakter międzysektorowy. Jeśli wszyscy partnerzy są z jednego sektora, wymagany jest udział minimum jednego partnera z kraju trzeciego. W Europie finansuje się tylko wymianę międzysektorową między różnymi krajami. Co może być objęte dofinansowaniem? Projekty mogą dotyczyć badań z wszystkich dziedzin nauki, z wyjątkiem tych objętych traktatem Euratom. Co obejmuje dofinansowanie? Granty finansują oddelegowanie pracowników do 12 miesięcy. Pracownik może być oddelegowany, jeśli pracował lub był związany z macierzystą instytucją wysyłającą co najmniej przez 6 miesięcy. Pracownicy po odbyciu grantu wracają do macierzystej instytucji. Finansowanie projektu w ramach programu RISE może trwać do czterech lat. Jak ubiegać się o grant? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: Współfinansowanie programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych (Co-funding of regional, national and international programmes - COFUND) W ramach COFUND mogą być finansowane regionalne, krajowe i międzynarodowe programy ukierunkowane na najwyższej jakości szkolenia naukowców, zwiększające ich mobilność i wspierające rozwój ich kariery naukowej. HORYZONT

36 Celem COFUND jest finansowe wzmocnienie programów stypendialnych oferowanych na poziomie regionalnym, krajowym czy międzynarodowym. Dla kogo? W ramach COFUND dofinansowanie mogą otrzymać instytucje finansujące bądź organizujące programy doktoranckie (Doctoral Programmes skierowane do początkujących naukowców, w tym doktorantów) lub programy stypendialne (Fellowships Programmes skierowane do doświadczonych naukowców). Każdy projekt COFUND realizowany jest przez jedną organizację znajdującą się w kraju członkowskim lub stowarzyszonym z Horyzontem 2020, którą może być ministerstwo, władze regionalne, agencja finansująca, uniwersytet, organizacja badawcza, akademia lub przedsiębiorstwo. Co może być objęte dofinansowaniem? Projekty mogą dotyczyć badań ze wszystkich dziedzin nauki, z wyjątkiem dziedzin objętych traktatem Euratom. Mobilność międzynarodowa jest nadrzędną zasadą finansowania. Nacisk kładziony jest również na mobilność międzysektorową. Co obejmuje dofinansowanie? Uczestniczące organizacje otrzymują dofinansowanie w postaci stałej kwoty na każdego naukowca na pokrycie jego kosztów utrzymania i kosztów zarządzania programem. Osoby indywidualne, tj. początkujący i doświadczeni naukowcy, otrzymują wsparcie na szkolenia i rozwój kariery. Wybrane projekty mogą być dofinansowane przez okres od 3 do 5 lat, do 10 mln euro na projekt. Projekty wymagają wkładu własnego. Minimalne wsparcie naukowców trwa 3 miesiące. Jak się ubiegać o dofinansowanie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: 34 HORYZONT 2020

37 Naukowcy aplikują do instytucji realizujących projekty COFUND na ogłaszane przez nich konkursy dostępne na portalu EURAXESS. Europejska Noc Naukowców (European Researchers Night - NIGHT) Celem Europejskiej Nocy Naukowców jest przybliżenie zawodu naukowca, popularyzacja wiedzy nt. działań badawczych i innowacyjnych oraz zachęcenie młodzieży do podejmowania kariery naukowej. Noc Naukowców odbywa się co roku w ostatni piątek września równocześnie w całej Europie. Dla kogo? Organizatorem wydarzeń w ramach NIGHT może być każdy podmiot prawny utworzony w państwie członkowskim lub państwie stowarzyszonym z Horyzontem 2020 będący w stanie zorganizować takie wydarzenie, na przykład: prywatne i publiczne organizacje naukowe, firmy, władze publiczne, szkoły, muzea nauki, centra mobilności dla naukowców lub fundacje. Zachęca się do rozszerzania współpracy o partnerów regionalnych, krajowych i międzynarodowych. Co może być objęte dofinansowaniem? Każde wydarzenie, którego celem jest zwiększenie świadomości, w szczególności wśród młodych ludzi, w zakresie pozytywnej roli badań w procesie rozwoju społecznego. Organizowane działania powinny w jak największym stopniu angażować publiczność, pokazywać wpływ badań naukowych na codzienne życie oraz promować udział kobiet w nauce i innowacjach. Co obejmuje dofinansowanie? Finansowanie obejmuje wydatki związane z organizacją, w tym m.in. przygotowanie, reklamę, przeprowadzenie i ocenę oddziaływania wydarzenia. Działania, które mogą być dofinansowane, obejmują m.in.: naukowe eksperymenty przeprowadzane przez badaczy, pokazy naukowe z udziałem publiczności, debaty, spotkania z naukowcami, gry, warsztaty dla dzieci, wizyty w laboratoriach, organizacjach badawczych itd. Granty mogą być udzielone na okres do 2 lat. Ich wartość zależy od skali danego wydarzenia. HORYZONT

38 Jak ubiegać się o dofinansowanie? Wnioski są składane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. Wszystkie informacje nt. konkursów są dostępne na Portalu Uczestnika: lub na stronie internetowej projektów badawczo-szkoleniowych Marii Skłodowskiej- Curie: Instrumenty dla małych i średnich przedsiębiorstw Około 20% całkowitego budżetu na walkę z wyzwaniami społecznymi oraz na technologie wspomagające i przemysłowe przeznaczone jest na udział MŚP w programie Horyzont Podstawowe czynniki decydujące o tym, czy dana firma może zostać uznana za MŚP, to: liczba pracowników, roczny obrót albo całkowity bilans roczny. Kategoria przedsiębiorstwa Liczba pracowników Roczny obrót albo Całkowity bilans roczny Średnie < mln euro 43 mln euro Małe < mln euro 10 mln euro Mikro < 10 2 mln euro 2 mln euro Uczestnictwo MŚP w programie Horyzont 2020 może przyjąć następujące formy: projekty badawczo-innowacyjne i innowacyjne, specjalny instrument dla MŚP, szybka ścieżka do innowacji, działania Marii Skłodowskiej-Curie, innowacje w nowo powstających, młodych i akademickich przedsiębiorstwach (Eurostars, Enterprise Europe Network EEN), instrumenty finansowe wysokiego ryzyka instrumenty finansowania dłużnego oraz kapitałowego, przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC i PPI). 36 HORYZONT 2020

39 Projekty badawczo-innowacyjne i innowacyjne MŚP mogą uczestniczyć w projektach badawczo-innowacyjnych i innowacyjnych w ramach trzech filarów Horyzontu 2020: doskonała baza naukowa, wiodąca pozycja w przemyśle oraz wyzwania społeczne. Projekty te realizowane są w ramach konsorcjów 9 projektowych składających się z co najmniej trzech partnerów pochodzących z trzech różnych państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych z programem Horyzont Projekty badawczo-innowacyjne dofinansowywane są w 100%, natomiast innowacyjne w 70%. Informacje nt. dostępnych konkursów publikowane są na stronie: Specjalny instrument dla MŚP Celem instrumentu MŚP jest wypełnienie luki w zakresie finansowania na wczesnym etapie, finansowanie badań wysokiego ryzyka prowadzonych przez MŚP, a także stymulowanie przełomowych innowacji. Instrument adresowany jest do wszystkich typów innowacyjnych MŚP, wykazujących silne ambicje do rozwoju, wzrostu i umiędzynarodowienia. Ten typ działania ma na celu wsparcie wszystkich rodzajów innowacji, w tym innowacji nietechnologicznych, społecznych oraz usług. Tylko MŚP mogą korzystać ze wsparcia w ramach tego instrumentu. Mogą zadecydować, jak najlepiej zorganizować projekt, z kim współpracować i czy włączyć podwykonawców, jeśli nie są w stanie samodzielnie zrealizować całego projektu. Badania finansowane w ramach tego instrumentu mają pozwolić na osiągnięcie konkretnego stopnia gotowości technologicznej zgodnie ze skalą TRL (z ang. technology readiness levels). 9 Członkowie konsorcjum uczestniczący w działaniu zawierają umowę wewnętrzną ( umowę konsorcjum ), ustanawiającą ich prawa i obowiązki w odniesieniu do realizacji działania zgodnie z umową o grant z Komisją Europejską. HORYZONT

40 Skala TRL podzielona jest na dziewięć poziomów: TRL 1 Zaobserwowano podstawowe zasady danego zjawiska. TRL 2 Określono koncepcję technologii. TRL 3 Eksperymentalne potwierdzenie funkcjonalności technologii. TRL 4 Technologia zweryfikowana w warunkach laboratoryjnych. TRL 5 Technologia zweryfikowana w środowisku zbliżonym do rzeczywistego. TRL 6 Technologia zademonstrowana w środowisku zbliżonym do rzeczywistego. TRL 7 Prototyp technologii zademonstrowany w warunkach operacyjnych. TRL 8 Technologia opracowana. TRL 9 Technologia zweryfikowana w warunkach operacyjnych. Dofinansowanie w ramach instrumentu dla MŚP wynosi maksymalnie 70%. Instrument MŚP podzielony został na trzy fazy wspierające kolejne etapy realizacji projektu: Faza I Studium wykonalności biznesplan ma pozwolić na ocenę potencjału technicznego/ praktycznego i komercyjnego projektu z uwzględnieniem jego innowacyjnego charakteru w danej branży. W fazie I dofinansowane mogą zostać m.in. następujące działania: ocena ryzyka, badania rynkowe, zarządzanie prawami własności intelektualnej, strategia rozwoju innowacji, poszukiwania partnerów, wykonalność pomysłu. Rezultatem fazy I ma być przygotowanie biznesplanu będącego podstawą wniosku do fazy II. Jeżeli biznes plan wykaże, że projekt jest niewykonalny lub nieopłacalny, wówczas przedsiębiorstwo nie aplikuje do następnej fazy. Nie musi ono jednak zwracać kwoty dofinansowania fazy pierwszej. Finansowanie otrzymuje się w formie ryczałtu w wysokości 50 tys. euro. Projekt powinien plasować się na co najmniej 6. poziomie w skali TRL. Projekt może trwać do 6 miesięcy. Wniosek może liczyć maksymalnie 10 stron. 38 HORYZONT 2020

41 Faza II W fazie drugiej wsparcie otrzymują innowacyjne projekty, które wykazują duży potencjał w kontekście konkurencyjności i wzrostu firmy oraz które wsparte są strategicznym planem biznesowym. Do fazy drugiej mogą przystąpić podmioty, które uzyskały wsparcie w ramach fazy I oraz inne podmioty, które opracowały biznesplan we własnym zakresie. W fazie II dofinansowane mogą zostać m.in. następujące działania: demonstracja, testowanie, prototypowanie, pilotaż innowacyjnych procesów, produktów i usług, miniaturyzacja konstrukcji produktów, planowanie i rozwój skalowania (segmenty rynku, procesy itp.), powielanie rynkowe. Rezultatem fazy II ma być przygotowanie szczegółowego biznesplanu gotowego dla potencjalnych inwestorów, zawierającego pierwszy plan komercjalizacji oraz opis działań gwarantujących powodzenie projektu. Ma on stanowić podstawę do skorzystania z fazy III. Przewidziane finansowanie fazy II to zwrot kosztów pomiędzy 0,5 mln euro a 2,5 mln euro. Projekt może trwać od 12 miesięcy do 24 miesięcy. Wniosek powinien liczyć maksymalnie 30 stron. Wybrane projekty w fazie I i II będą mogły skorzystać ze wsparcia w postaci mentoringu i coachingu, które będzie dostępne poprzez ośrodki Enterprise Europe Network Adresy kontaktowe ośrodków Enterprise Europe Network znajdziesz na php/kontakt.html. W Wielkopolsce ośrodki mieszczą się w Poznaniu, przy Poznańskim Parku Naukowo- Technologicznym: w Kaliszu, przy Fundacji Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości: oraz w Koninie, przy Agencji Rozwoju Regionalnego SA: pl. HORYZONT

42 Faza III Faza ta polega na komercjalizacji wyników. Wsparcie w fazie III można uzyskać niezależnie od uczestnictwa w poprzednich etapach całego programu. W fazie III MŚP nie otrzymują bezpośredniego dofinansowania, mogą natomiast korzystać z pośrednich środków wsparcia i usług (szkolenia i mentoring) oraz z dostępu do dłużnych i kapitałowych instrumentów finansowych. Mentoring i coaching Każdy beneficjent instrumentu ma możliwość skorzystania z indywidualnego wsparcia i doradztwa biznesowego w fazie I (do 3 dni) i w fazie II (do 12 dni). Wsparcie to będzie świadczone przez profesjonalnych doradców, do których dostęp zapewnią ośrodki Enterprise Europe Network. FAZA I FAZA II FAZA III Koncept, Wykonalność, Ocena Demonstracja, Powielanie rynkowe Komercjalizacja Idea Biznesplan Opracowany biznesplan Wprowadzenie na rynek Sukces rynkowy TWOJA DROGA DO WPROWADZENIA INNOWACJI NA RYNEK 6 miesięcy miesiące WSPARCIE DZIAŁANIA Udowodnienie technicznej i komercyjnej wykonalności Zbadanie praw własności intelektualnej Badania wstępne Rozwinięcie projektu pilotażowego Prototypowanie Testowanie Pilotaż Miniaturyzacja Zwiększenie skali Rozwój aplikacji Europejski znak jakości (promocja i networking z klientami i instytucjami finansowymi) Szkolenie z gotowości do podejmowania inwestycji Finansowanie ryzyka Link do sieci zamówień publicznych Źródło: 40 HORYZONT 2020

43 Szybka ścieżka do innowacji Wejdzie w życie w 2015 r. jako pilotaż. Wesprze innowacyjne działania w ramach celu szczegółowego Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych oraz w ramach filaru Wyzwania społeczne, na podstawie stale otwartego konkursu. Wnioski można składać w dowolnym momencie. Komisja określa trzy terminy w roku, po których dokonuje się oceny złożonych wniosków. Ocenie podlega oddziaływanie, jakość i skuteczność realizacji i zarządzania oraz doskonałość, przy czym kryterium oddziaływania jest kluczowe. Dla kogo? Przemysł, MŚP i inne podmioty, minimalnie trzech i maksymalnie pięciu partnerów. Maksymalne wsparcie unijne na projekt 3 mln euro. Działania Marii Skłodowskiej-Curie Projekty koncentrują się na kształceniu zawodowym, mobilności i rozwoju kapitału ludzkiego. Współpraca obejmuje wymianę wiedzy, doświadczenia w ramach dwukierunkowego oddelegowania personelu badawczego uczestników oraz działania z zakresu badań i współpracy. Dla kogo? MŚP zainteresowane współpracą badawczo-szkoleniową z sektorem publicznym (ITN, RISE, COFUND) lub zatrudnianiem indywidualnych naukowców (IF). Innowacje w nowo powstających, młodych i akademickich przedsiębiorstwach Eurostars Eurostars to program wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w zakresie badań i rozwoju. Projekty finansowane w ramach Eurostars mają charakter międzynarodowy i wymagają współpracy co najmniej dwóch partnerów z dwóch różnych krajów uczestniczących w programie Eurostars. Więcej informacji: HORYZONT

44 Enterprise Europe Network EEN Sieć wsparcia dla przedsiębiorstw zainicjowana przez Komisję Europejską, której celem jest promocja innowacji i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz wsparcie w transferze technologii. Więcej informacji: Instrumenty finansowe wysokiego ryzyka instrumenty finansowania dłużnego oraz kapitałowego W ramach programu dostępne będą dwie formy finansowania (instrumenty finansowania dłużnego oraz kapitałowego) wraz z działaniami towarzyszącymi. Wdrożenie finansowania dłużnego bądź kapitałowego będzie realizowane we współpracy z COSME unijnym programem na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Instrument finansowania dłużnego celem jest poprawa dostępu do finansowania dłużnego (pożyczki, gwarancje, regwarancje i inne formy dłużnego finansowania ryzyka) dla podmiotów publicznych i prywatnych oraz dla partnerstw publiczno-prywatnych zaangażowanych w działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które wymagają ryzykownych inwestycji, aby przynieść wymierne korzyści. Instrumenty finansowania dłużnego umacniają działania koncentrujące się na wspieraniu badań naukowych i innowacji o wysokim potencjale doskonałości. W ramach finansowania dłużnego możliwe jest otrzymanie pożyczek, gwarancji oraz innych form finansowania dłużnego przez podmioty reprezentujące różne formy działalności, niezależnie od ich rozmiarów, w tym MŚP skoncentrowane na badaniach i innowacjach. 42 HORYZONT 2020

45 Dostęp do funduszy finansowania ryzyka możliwy jest poprzez Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny, jak również poprzez finansowych pośredników o porównywalnym statusie (np. banki) 11. Europejski Bank Inwestycyjny udziela pożyczek bezpośrednio średnim i większym przedsiębiorstwom lub gwarancji bankom kredytującym takie przedsiębiorstwa. Europejski Fundusz Inwestycyjny udziela gwarancji bankom udzielającym kredytów MŚP, a na późniejszym etapie będzie także inwestować w fundusze venture capital dostarczające kapitału przedsiębiorstwom rozpoczynającym działalność i szybko rozwijającym się przedsiębiorstwom. Dla kogo? O wsparcie mogą starać się MŚP odznaczające się potencjałem wprowadzania innowacji i szybkiego wzrostu, średnie i duże przedsiębiorstwa, uniwersytety oraz instytucje badawcze. MŚP mogą składać wnioski o przyznanie pożyczki przy spełnieniu jednego z poniższych kryteriów: Pożyczka ma związek z inwestycją w badania i rozwój lub innowacje charakteryzujące się istotnym ryzykiem technologicznym lub eksploatacyjnym. Pożyczka udzielana jest szybko rosnącemu przedsiębiorstwu (co oznacza >20% wzrostu rocznego lub stanu zatrudnienia w okresie ostatnich 3 lat). Pożyczka udzielana jest przedsiębiorstwu o istotnym potencjale badawczorozwojowym lub innowacyjnym. Instrument finansowania kapitałowego celem jest wniesienie wkładu w przezwyciężenie problemów rynku europejskiego kapitału wysokiego ryzyka oraz zapewnienie kapitałowych i quasi-kapitałowych instrumentów inwestycyjnych na pokrycie potrzeb rozwojowych i finansowych innowacyjnych przedsiębiorstw od fazy zalążka, przez wzrost, po ekspansję. Finansowanie kapitałowe stanowić będzie źródło finansowania dla inwestycji na etapie początkowym lub etapie wzrostu, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP na wczesnym etapie rozwoju, charakteryzujących się wysokim potencjałem innowacyjności i prognozowaną wysoką dynamiką wzrostu. 11 Informacje na temat poszczególnych banków i funduszy udzielających finansowania ryzyka ze środków unijnych można znaleźć na stronie: HORYZONT

46 Działania towarzyszące obejmują wsparcie techniczne i finansowe, poprawę poziomu przygotowania do podjęcia inwestycji przez firmy typu start-up, MŚP oraz małe spółki średniej kapitalizacji, pilotowanie współinwestycji przez anioły biznesu oraz fundowanie nagród za najlepsze praktyki w finansowaniu działań w zakresie badań i innowacji. Dla kogo? Potencjalnie przedsiębiorstwa dowolnej wielkości podejmujące innowacyjną działalność lub przygotowujące się do niej, ze szczególnym naciskiem na MŚP i przedsiębiorstwa o średniej kapitalizacji. Przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC, PPI) Przedkomercyjne zamówienia publiczne (z ang. Pre-Commercial Procurement Cofund actions PPC) Współfinansowanie zamówień przedkomercyjnych to instrument finansowania, który ma na celu promowanie publicznego nabywania wyników prac badawczych, jak również opracowania i walidacji nowych rozwiązań, mogących przynieść istotne korzyści z punktu widzenia interesu publicznego, a równocześnie zaowocować możliwościami rozwoju rynkowego dla branż i badaczy działających na terenie Europy. Prawo ubiegania się o środki z programu mają konsorcja składające się z co najmniej trzech niezależnych podmiotów prawnych, z trzech różnych państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych z Horyzontem Ponadto wśród członków konsorcjum muszą znajdować się co najmniej dwaj nabywcy publiczni 12 ustanowieni w dwóch różnych państwach członkowskich lub w krajach stowarzyszonych. Program zamówień przedkomercyjnych powinien zainteresować: nabywców publicznych, ponieważ umożliwia on sektorowi publicznemu promować badania, opracowanie i walidację przełomowych rozwiązań korzystnych z punktu widzenia interesu publicznego. Zamówienia przedkomercyjne pomagają władzom publicznym wykorzystywać wyniki badań celem szybszego uzyskania lepszej relacji jakości do ceny. Ponadto umożliwiają nabywcom publicznym dzielenie się ryzykiem oraz korzyściami wynikającymi z projektowania, wprowadzania oraz testowania nowych produktów i usług u dostawców, 12 Mianem nabywców publicznych określa się organy podlegające prawu publicznemu. 44 HORYZONT 2020

47 małe i średnie przedsiębiorstwa: w ramach zamówień przedkomercyjnych władze publiczne stawiają przed MŚP wyzwania w postaci opracowania rozwiązań problemów sektora publicznego, których wysoki stopień innowacyjności i wymaganych nakładów technologicznych sprawia, że do tej pory rozwiązania takie nie były dostępne na rynku bądź też, jeśli rozwiązania takowe istnieją, charakteryzują się one niedociągnięciami, które wymagają kontynuacji prac badawczo-rozwojowych. Współfinansowanie zamówień przedkomercyjnych zakłada 70-proc. poziom finansowania, przy typowym okresie trwania od 18 miesięcy do 48 miesięcy, w dwóch etapach: A) etap przygotowań oraz B) etap realizacji. Oczekiwane efekty etapu przygotowań obejmują: (1) opracowanie pełnej dokumentacji przetargowej; (2) podpisanie umowy o wspólnym zamówieniu potwierdzającej docelową współpracę, z uwzględnieniem finansowego zobowiązania grup nabywców do wspólnego gromadzenia środków w ramach zamówień przedkomercyjnych, oraz (3) końcowe potwierdzenie głównego zamawiającego 13. Zamówienia publiczne dla rozwiązań innowacyjnych (z ang. Public Procurement of Innovative Solutions PPI) Celem akcji jest umożliwienie grupom zamawiających rozłożenia między ich członków ryzyka związanego z występowaniem w roli pierwszych użytkowników rozwiązań innowacyjnych, przy jednoczesnym otwarciu możliwości rynkowych dla przemysłu. Działanie to zapewnia unijne współfinansowanie dla grup nabywców, które podejmują się realizacji jednego wspólnego zamówienia, w związku z czym występuje jeden wspólny przetarg ogłaszany przez głównego nabywcę, a także jedna wspólna ocena złożonych ofert. Każde działanie PPI koncentruje się na jednej niezrealizowanej potrzebie, wspólnej dla uczestniczących nabywców i wymaga wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, które w dużym stopniu są podobne między krajami i z tego względu zamawiane wspólnie. Oznacza to, że innowacyjne rozwiązania zamawiane przez wszystkich zamawiających w ramach jednej grupy nabywców powinny mieć tę samą funkcjonalność zasadniczą 13 Źródło oraz dalsze informacje o działaniach w obszarze zamówień przedkomercyjnych znajdują się w załączniku E do Programu Pracy do Horyzontu 2020 na lata , participants/data/ref/h2020/wp/2014_2015/annexes/h2020-wp1415-annex-ga_en.pdf. HORYZONT

48 oraz cechy użytkowe (opisane w specyfikacji wspólnego zaproszenia do składania ofert przetargowych), jednak mogą również posiadać dodatkową funkcjonalność o charakterze lokalnym, wynikającą z różnic związanych z lokalnym kontekstem cechującym poszczególnych nabywców. Poziom dofinansowania: wkład UE jest ograniczony do maksymalnie 20% całości kosztów kwalifikowalnych pod warunkiem, że PPI jest realizowane zgodnie z załącznikiem E Program Pracy do Horyzontu 2020 na lata (patrz przypis nr 13). ERA-NET Cofund ERA-NET Cofund stanowi instrument wsparcia dla partnerstw publiczno-publicznych, w tym wspólnych inicjatyw państw członkowskich w zakresie planowania, stworzenia sieci, struktur, wdrażania wspólnych inicjatyw. Celem jest wzmocnienie i rozwinięcie koordynacji krajowych i regionalnych działań badawczych. Główną i obowiązkową częścią ERA-NET Cofund jako części programu Horyzont 2020 jest ogłaszanie wspólnych konkursów, których celem jest finansowanie międzynarodowych badań i projektów innowacyjnych. Dla kogo? 3 osoby prawne z różnych krajów członkowskich lub krajów stowarzyszonych. Uczestnicy muszą działać w sferze badawczo-rozwojowej. Są to np. ministerstwa, agencje badawcze i technologiczne, rady ds. nauki. Dofinansowanie: Wsparcie dla realizacji tych zadań ze strony Komisji Europejskiej polega wyłącznie na dofinansowaniu działań koordynacyjnych i zarządzania konsorcjum maksymalnie 33% kosztów. W ramach ERA-netów Komisja nie finansuje badań, są one finansowane w 100% ze środków krajowych. W Polsce ERA-NETy są koordynowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Więcej informacji: annex-ga_en.pdf 46 HORYZONT 2020

49 Finansowanie i jego formy Finansowanie w ramach programu Horyzont 2020 może przyjąć następujące formy: Granty Bezpośredni wkład finansowy w formie dotacji na sfinansowanie określonego projektu, np. granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych na badania typu frontier research (badania pionierskie, poznawcze, teoretyczne, doświadczalne). Nagrody Wsparcie finansowe wynikające z udziału w konkursie (nagrody uznania i zachęty), np. nagroda za innowacyjność. Nagrody uznania (z ang. recognition prizes), tzw. nagrody ex post, przyznawane głównie za działania na rzecz komunikacji w nauce. Nagrody zachęty (z ang. inducement prizes) przyznawane są głównie jako bodźce do działania w dziedzinie badań naukowych i rozwoju. Nagroda za osiągnięty rezultat, bez względu na poniesione koszty, które nie będą brane pod uwagę. Warunkiem przyznania nagrody jest zaakceptowanie obowiązków dotyczących wykorzystania i upowszechniania wyników. Zamówienia publiczne Dostawa środków, realizacja robót/zadań/pracy lub świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie. Instrumenty finansowe Inwestycje udziałowe lub quasi-kapitałowe, gwarancje, pożyczki i inne instrumenty podziału ryzyka. HORYZONT

50 Finansowanie projektów: Kwota finansowania projektu w ramach programu Horyzont nie może przekroczyć wysokości całkowitych kwalifikowalnych kosztów 14 pomniejszonych o wpływy do projektu. Stosuje się jednolitą stawkę zwrotu kosztów kwalifikowalnych na projekt dla wszystkich działań finansowanych w jego ramach. Maksymalna stawka jest ustalana w danym Programie Pracy. Dotacja w ramach programu Horyzont 2020 może wynieść maksymalnie 100% całkowitych kwalifikowalnych kosztów w przypadku projektów badawczo-innowacyjnych dla wszystkich podmiotów oraz projektów innowacyjnych dla organizacji non profit. Dotacja w ramach programu Horyzont 2020 jest ograniczona do maksymalnie 70% całkowitych kwalifikowalnych kosztów w przypadku projektów innowacyjnych. 14 Koszty kwalifikowalne to m.in: wynagrodzenia personelu zaangażowanego w projekt wraz z podatkami i ZUS, wynagrodzenia wynikające z bezpośrednich umów innych niż umowy o pracę, koszty personelu oddelegowanego do projektu przez osobę trzecią, za opłatą, jeśli wnioskodawcą jest MŚP to również koszty właściciela, gdy pracuje na rzecz projektu i nie otrzymuje wynagrodzenia, bezpośrednie koszty podwykonawstwa przewidzianego w projekcie, koszty udzielenia bezpośredniego wsparcia finansowego podmiotom trzecim, pozostałe koszty bezpośrednie (np. najem, dzierżawa lub leasing sprzętu, infrastruktury wykorzystywanych w projekcie, koszty amortyzacji, uzasadnione koszty zakupów, podróże służbowe, koszty organizacji konferencji i warsztatów), koszty pośrednie (jako ryczałt), VAT uznawany jako koszt kwalifikowalny, jeżeli nie można go odzyskać. Koszty niekwalifikowalne to m.in. opłaty celne, długi, koszty innych projektów czy straty wynikające z wymiany walut. 48 HORYZONT 2020

51 Przykłady finansowania projektów: Działania badawczo-innowacyjne oraz działania innowacyjne organizacji non-profit 100% kosztów kwalifikowalnych, w tym rzeczywiste bezpośrednie i pośrednie w formie ryczałtu w wysokości 25% kosztów bezpośrednich x 100% dofinansowania Działania innowacyjne 100% kosztów kwalifikowalnych, w tym rzeczywiste bezpośrednie i pośrednie w formie ryczałtu w wysokości 25% kosztów bezpośrednich x 70% dofinansowania czyli np. 100 euro kosztów bezpośrednich + 25 euro kosztów pośrednich = 125 euro kosztów kwalifikowalnych x 100% dofinansowania = 125 euro czyli np. 100 euro kosztów bezpośrednich + 25 euro kosztów pośrednich = 125 euro kosztów kwalifikowalnych x 70% dofinansowania = 87,50 euro * Koszty pośrednie jednakowy dla wszystkich ryczałt w wysokości 25% całkowitych kosztów bezpośrednich z wyłączeniem kwalifikowalnych kosztów bezpośrednich podwykonawstwa oraz kosztów zasobów udostępnionych przez osoby trzecie, których nie używa się w lokalu beneficjenta, a także wsparcia finansowego na rzecz osób trzecich. Koszty pośrednie mogą zostać zadeklarowane w formie kwoty ryczałtowej lub według kosztów jednostkowych, jeśli przewiduje to Program Pracy. HORYZONT

52 Podsumowanie rodzajów projektów i skali dofinansowania: Badawczo-innowacyjne Do 100% Innowacyjne Akcje koordynacyjne i wspierające Granty ERC na badania typu frontier research (badania pionierskie, poznawcze, teoretyczne, doświadczalne) Projekty badawczo-szkoleniowe Marii Skłodowskiej-Curie Instrumenty dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) Przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC, PPI) Do 70% (100% dla organizacji non profit) Do 100% (90% dla ERA-Chairs) Do 100% Ryczałt do 100% Do 70% PPC 70% PPI 20% ERA-NET Cofund 33% Poniżej znajdują się najważniejsze reguły finansowe w programie Horyzont 2020: Kwalifikowalne bezpośrednie koszty personelu obejmują płace i składki na ubezpieczenie społeczne oraz wybrane koszty zawarte w wynagrodzeniu personelu przypisanego do działania, wynikające z prawa krajowego lub umowy o pracę. Ewentualnie koszty personelu mogą być finansowane na podstawie kosztów jednostkowych określonych zgodnie ze zwyczajowymi praktykami uczestnika w zakresie księgowania kosztów (średnie koszty personelu). Dodatkowe wynagrodzenie może być kwalifikowalne do kwoty 8 tys. euro rocznie na osobę (niezależnie od liczby projektów, w których bierze ona udział) pod warunkiem, że jest ona w 100% zaangażowana w pracę w projekcie i wykonuje pracę rodzajowo różną od swojej zwykłej. W przypadku osób, które nie pracują wyłącznie na rzecz danego projektu, stosuje się limit godzinowy. Limit godzinowy jest wyliczany poprzez podzielenie 8 tys. euro przez liczbę godzin rocznego efektywnego czasu pracy. Rejestracja czasu pracy jest niepotrzebna dla osób pracujących wyłącznie w projekcie. Łatwiejszy udział MŚP właściciele MŚP niepobierający wynagrodzenia oraz pozostałe osoby fizyczne niepobierające wynagrodzenia mogą naliczać koszty personelu na podstawie kosztów jednostkowych. 50 HORYZONT 2020

53 Jak aplikować do programu? Krok 1 znajdź odpowiedni dla siebie konkurs w ramach programu Horyzont 2020 Jeśli masz pomysł na ciekawy projekt albo chcesz zobaczyć, na jakie projekty jest teraz zapotrzebowanie w pierwszym rzędzie, musisz odwiedzić Portal Uczestnika (z ang. Participant Portal), gdzie znajdziesz informacje o konkursach i odpowiednie dokumenty. Portal Uczestnika zawiera elektroniczny system zarządzania projektami z zakresu badań i innowacji finansowanymi przez UE. Znajdziesz tam również informacje dotyczące m.in.: bieżących aktualizacji dot. konkursów, kluczowych dokumentów potrzebnych do złożenia wniosków i realizacji projektów, dostępu do systemu składania wniosków, dokumentów dodatkowych, typu przewodniki, subskrypcji do notyfikacji owej o aktualizacjach do danego konkursu, rejestracji w charakterze eksperta. Jeśli aplikujesz po raz pierwszy, warto zapoznać się z dokumentem H2020 Online Manual 15 podręcznikiem, który pomoże Ci wybrać projekt odpowiedni do Twoich obszarów zainteresowań i profilu. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej lub Regionalne Punkty Kontaktowe 16 mogą Ci pomóc w wyborze najbardziej odpowiedniej dla Ciebie ścieżki. MŚP mogą także liczyć na pomoc Enterprise Europe Network. Dokumentacja konkursowa zawiera również szczegółowe informacje dot. kryteriów oceny projektów. Wszystkie wnioski składa się elektronicznie za pomocą Portalu Uczestnika. Każdy konkurs oznaczony jest jako,,otwarty do czasu określonego w nim terminu zamknięcia. Na portalu znajdują się również zapowiedzi konkursów. Niektóre konkursy są stale otwarte Dane kontaktowe punktów znajdują się na stronie: HORYZONT

54 Konkursy mogą składać się z jedno- lub dwuetapowej procedury składania wniosków. Krok 2 znajdź partnerów do projektów lub aplikuj sam Projekty współpracy z partnerami większość projektów to projekty wymagające współpracy z co najmniej trzema organizacjami z różnych państw członkowskich lub stowarzyszonych. Działania Badawczo-innowacyjne Innowacyjne Instrument dla MŚP Działania koordynujące i wspierające Przedkomercyjne i innowacyjne zamówienia publiczne (PPC i PPI) LICZBA PARTNERÓW Konsorcja złożone z co najmniej trzech podmiotów prawnych z różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych; partnerzy muszą być od siebie niezależni 17. Konsorcja złożone z co najmniej trzech podmiotów prawnych z różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych; partnerzy muszą być od siebie niezależni. Co najmniej jeden podmiot prawny założony w państwie członkowskim lub kraju stowarzyszonym. Uczestniczyć mogą tylko przedsiębiorstwa nastawione na zysk. Efektywne zakończenie jednego etapu pozwoli MŚP przejść do następnego. Pojedyncze przedsiębiorstwo nie może jednocześnie aplikować do obu faz. Co najmniej jeden podmiot prawny z państwa członkowskiego lub kraju stowarzyszonego. Konsorcja złożone z co najmniej trzech podmiotów prawnych z różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych; partnerzy muszą być od siebie niezależni. Dalej min. dwóch nabywców publicznych z różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych. 17 Dwa podmioty prawne uważa się za niezależne od siebie, jeżeli żaden z nich nie znajduje się pod bezpośrednią lub pośrednią kontrolą drugiego ani pod bezpośrednią lub pośrednią kontrolą tego samego podmiotu trzeciego. 52 HORYZONT 2020

55 ERA-NET Cofund Konsorcja złożone z co najmniej trzech podmiotów prawnych z różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych; partnerzy muszą być od siebie niezależni. Uczestnicy muszą działać w sferze badawczorozwojowej, np. ministerstwa, agencje badawcze i technologiczne, rady ds. nauki. Jeśli potrzebujesz partnera do swojego projektu, możesz go znaleźć m.in. za pomocą specjalnych serwisów internetowych: Cordis Partners Search: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE: Idealist Partner Search: Partner Search of Nanosciences and nanotechnologies, Materials and new Production technologies (NMP) partnerzy w zakresie nanonauki i nanotechnologii, materiałów i nowych technologii produkcji: Fit for Health partnerzy w zakresie zdrowia oraz działający w sektorze nauk o życiu: Enterprise Europe Network (EEN) oferuje MŚP kompleksowe usługi, które mają im pomóc w pełni rozwinąć ich potencjał i zdolności innowacyjne: Aplikuj jako indywidualny badacz lub zespół możliwe jest także złożenie wniosku jako indywidualny badacz lub zespół. Taka możliwość jest finansowana w ramach grantów ERC i projektów Marii Skłodowskiej-Curie. HORYZONT

56 Krok 3 zaplanuj swój projekt Projekty w zakresie badań i rozwoju muszą być wysoko innowacyjne co najmniej w skali Europy, tzn. w wyniku ich realizacji powinny powstać nowe lub znacznie ulepszone produkty/rozwiązania. Aby zaplanować innowacyjny projekt, musisz więc najpierw zapoznać się z aktualnym stanem wiedzy w danej dziedzinie, ograniczeniami technicznymi lub wyzwaniami w danej materii. Kolejno musisz uzasadnić wybrane podejście naukowe w odniesieniu do alternatywnych metod realizacji projektu, uwzględnić poziom ryzyka i przedstawić główne innowacje, czyli rezultaty projektu. Efektywna realizacja projektów powinna wymagać współpracy międzynarodowej oraz współpracy międzysektorowej, powiązań świata nauki z biznesem. Planując swój projekt, przemyśl jego cel główny i cele pośrednie niezbędne do osiągnięcia celu głównego, potrzebę powstania projektu, co i dla kogo planujesz zrobić (czyli docelowych odbiorców oraz poszczególne działania). Cel projektu musi być realny, klarowny oraz możliwy do zweryfikowania. W projekcie należy też uwzględnić ryzyko nieosiągnięcia celu głównego. Kolejno musisz dokładnie określić plan pracy (podział na fazy realizacji projektu), kamienie milowe, tj. punkty wyznaczające postęp w realizacji projektu, planowane rezultaty i zaplanować monitoring realizacji kolejnych działań 18. Krok 4 załóż konto internetowe na Portalu Uczestnika Aby wypełnić wymagane dokumenty aplikacyjne i złożyć je elektronicznie, najpierw musisz zarejestrować się na Portalu Uczestnika, klikając REGISTER w górnym menu. Osoby aplikujące po raz pierwszy muszą najpierw zarejestrować się celem otwarcia osobistego konta w Systemie Uwierzytelniania Komisji Europejskiej (ECAS). Krok 5 zarejestruj organizację w programie Horyzont 2020 Komisja ma internetowy rejestr organizacji uczestniczących w programie UE na rzecz badań, innowacji, edukacji, programów audiowizualnych i kulturalnych. Wszyscy 18 Na podstawie: 54 HORYZONT 2020

57 aplikujący muszą być zarejestrowani w tym systemie. Podczas rejestracji otrzymasz 9-cyfrowy kod identyfikacyjny uczestnika (PIC). Jeśli Twój pracodawca uczestniczył już w 7. Programie Ramowym, prawdopodobnie ma już przypisany PIC. Możesz to sprawdzić w wyszukiwarce na Portalu Uczestnika. Rejestracja MŚP i samoocena MŚP: jeśli jesteś zarejestrowany jako MŚP, musisz pamiętać, że dane finansowe, które wprowadziłeś, muszą być aktualne. Jak tylko rejestracja Twojej organizacji zostanie potwierdzona, musisz wybrać przedstawiciela organizacji (LEAR Legal Entity Appointed Representative), który będzie upoważniony do zarządzania informacjami prawnymi i finansowymi organizacji w Portalu Uczestnika. Przedstawiciel będzie mieć również prawo do desygnowania osób do podpisu umowy o grant i sprawozdań finansowych. Przed przyznaniem grantu Komisja Europejska może sprawdzić wiarygodność finansową Twojej organizacji, w zależności od jej typu i różnych innych kryteriów. Sam również możesz sprawdzić wiarygodność finansową swojej organizacji, używając tzw. financial self-check tool: Komisja zawsze sprawdza finansową wiarygodność organizacji jeśli kwota dofinansowania jest równa lub większa od 500 tys. euro, chyba że organizacja jest: organizacją publiczną, jednostką edukacyjną szkolnictwa wyższego lub średniego, międzynarodową organizacją lub organizacją, której uczestnictwo jest gwarantowane przez rząd kraju członkowskiego lub stowarzyszonego, osobą indywidualną otrzymującą stypendium. Komisja sprawdza wiarygodność finansową organizacji poprzez weryfikację: płynności finansowej, autonomiczności finansowej, wypłacalności, rentowności. HORYZONT

58 Krok 6 złóż swój projekt Wnioski w ramach programu Horyzont 2020 są składane elektronicznie za pomocą Portalu Uczestnika. Aby złożyć, zmodyfikować, zobaczyć lub wycofać swój wniosek należy, po zalogowaniu się w Portalu Uczestnika, kliknąć zakładkę My Proposals. Projekt musi być złożony przez przedstawiciela/koordynatora projektu. W projektach, o które aplikuje się samemu, indywidualne osoby pełnią rolę koordynatora. Koordynator reprezentuje konsorcjum w kontaktach z Komisją lub stosownym organem finansującym. Przedstawiciel/koordynator projektu może: założyć konsorcjum (dodać partnerów), pozwolić na dostęp do projektu innym osobom i określić zakres tego dostępu. Wszyscy partnerzy muszą posiadać na tym etapie własny PIC. Formularze aplikacyjne Wnioski składają się z 2 części: A formularzy administracyjnych oraz B opisu projektu. Część A formularze administracyjne Struktura: W zakładce My proposals, sekcji Edit Forms użytkownicy mogą wypełnić dokumenty administracyjne dotyczące ich projektu. Do każdego typu projektu działania przewidziane są różne formularze. Wskazówki dot. wypełnienia formularza zwarte są w samym formularzu. Na formularz składają się: sekcja główna, w której koordynator opisuje podstawowe szczegóły wniosku: 56 HORYZONT 2020

59 tytuł, akronim, czas trwania, słowa kluczowe i streszczenie, lista podstawowych oświadczeń, dane teleadresowe partnerów i osób do kontaktu, budżet dla poszczególnych partnerów i całego wniosku, kwestie etyczne, inne kwestie. Część B opis projektu Część ta stanowi główny element wniosku. System składania wniosków umożliwia korzystanie z gotowych szablonów, które, w przypadku niektórych konkursów, są odpowiednio zmodyfikowane pod kątem danego typu projektu. Szablony zawierają pełny zakres wskazówek dotyczących sposobu prezentacji wniosku, w tym szczegółowe informacje dotyczące maksymalnej liczby stron oraz formatowania. W przypadkach wniosków składanych w ramach konkursów dwuetapowych szablon wyraźnie precyzuje, które sekcje powinny zostać wypełnione w pierwszym etapie. Część B musi zawierać szczegółowy opis pomysłu i planu prac, który dzieli planowane zadania na pakiety, przydziela związanie z projektem obowiązki i zasoby członkom konsorcjum, ustala harmonogram realizacji projektu, główne kamienie milowe i rezultaty, opisuje strukturę zarządzania projektem oraz plan komunikacji i wykorzystania wyników. Wymagany jest także opis konsorcjum oraz dokumenty dotyczące kwestii etycznych, jeśli takie występują we wniosku. Należy przestrzegać limitów stron lub znaków określonych w szablonie wniosku i w systemie. Złożenie projektu Jeśli konkurs ma termin końcowy, to wniosek należy złożyć przed jego upływem, a do tego terminu można go jeszcze dowolnie modyfikować. Po upływie terminu żadne zmiany nie są już możliwe. Jeżeli konkurs jest stale otwarty, wniosek można złożyć tylko raz. Zmiany nie są możliwe. HORYZONT

60 Potwierdzenie złożenia wniosku Wszystkie osoby kontaktowe wyszczególnione we wniosku otrzymają wiadomość elektroniczną potwierdzającą złożenie projektu. Do czasu zakończenia procesu oceny projektu Komisja Europejska może skontaktować się z aplikantami tylko w następujących przypadkach: celem wyjaśnienia pewnych kwestii lub dodatkowych informacji, jeśli potrzebne są dodatkowe dokumenty, w odpowiedzi na zapytanie lub skargę, w przypadku konkursów, które wymagają rozmowy lub dodatkowej prezentacji. Ocena wniosków Warunki i kryteria dopuszczalności: 1. Wniosek musi być złożony w formie elektronicznej przed upływem wyznaczonego terminu. 2. Wniosek musi być czytelny i klarowny. 3. Wniosek musi spełniać wszystkie warunki (np. dokumenty, dane) określone w dokumentacji konkursowej. 4. Wniosek musi przestrzegać limitów stron. 5. Wniosek musi powstać przy współpracy określonej minimalnej liczby partnerów. Do oceny projektów Komisja powołuje niezależnych ekspertów. Eksperci, poza głównymi kryteriami, oceniają zdolność wnioskodawców do przeprowadzenia proponowanego projektu, bazując na kompetencji i doświadczeniu indywidualnych uczestników projektu. Kryteria oceny Eksperci oceniają projekty na podstawie trzech kryteriów: doskonałość naukowa, oddziaływanie (wpływ) oraz jakość i efektywność realizacji projektu. Te aspekty rozważane są przy każdym typie projektu (jak opisano w poniższej tabeli), chyba że konkurs zawiera inne lub dodatkowe kryteria. Dla każdego z kryteriów przewidziano po 5 punktów. 58 HORYZONT 2020

61 Kryteria oceny 19 : RODZAJ PROJEKTU DOSKONAŁOŚĆ Następujące elementy będą brane pod uwagę w stopniu, w jakim proponowany projekt odzwierciedla opis w programie prac: WPŁYW Stopień, w jakim wyniki projektu powinny wnosić wkład na poziomie europejskim i/lub międzynarodowym: JAKOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ WDROŻENIA Następujące aspekty będą brane pod uwagę: Wszystkie typy projektów Przejrzystość i trafność celów, wiarygodność proponowanego podejścia Oczekiwane skutki wymienione w Programie Pracy w zakresie danego tematu Spójność i skuteczność planu pracy, w tym odpowiedni podział zadań i zasobów Komplementarność uczestników w ramach konsorcjum (w przypadkach, jeśli występuje konsorcjum) Odpowiednie struktury zarządzania oraz odpowiednie procedury, w tym zarządzanie ryzykiem i innowacjami Badawczoinnowacyjne; innowacyjne; instrument dla MŚP Solidność koncepcji, w tym elementy interdyscyplinarne (w odpowiednich przypadkach) Zakres, w jakim proponowana praca jest ambitna, posiada potencjał innowacyjny i przekracza współczesny stan wiedzy (np. cele przełomowe, nowatorskie koncepcje i podejścia) Wzmocnienie potencjału innowacyjnego i integracji nowej wiedzy Wzmocnienie konkurencyjności i wzrostu przedsiębiorstw poprzez rozwój innowacji, które umożliwią spełnianie potrzeb europejskich i światowych rynków, oraz, w odpowiednich przypadkach, poprzez dostarczanie takich innowacji na rynki Wszelkie inne skutki ważne dla środowiska i społeczeństwa (nieujęte powyżej) Skuteczność proponowanych środków w wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wyników projektów (w tym zarządzanie prawami własności intelektualnej), informowanie o projektach, oraz zarządzanie danymi badawczymi 19 Źródło: HORYZONT

62 Działania koordynacyjne i wspierające ERA-NET Cofund Solidność koncepcji Jakość proponowanej koordynacji i/ lub środków pomocniczych Poziom ambicji we współpracy i zaangażowaniu uczestników w proponowanym działaniu ERA-NET nad mobilizacją funduszy krajowych oraz koordynowaniu krajowych/ regionalnych programów badawczych Skuteczność proponowanych środków do wykorzystywania i rozpowszechniania wyników projektów (w tym zarządzanie prawami własności intelektualnej), informowanie o projektach, zarządzanie danymi badawczymi Osiągnięcie masy krytycznej na finansowanie projektów ponadnarodowych poprzez mobilizację środków krajowych/regionalnych oraz wkład w stworzenie i wzmacnianie trwałej współpracy między partnerami i ich krajowymi/ regionalnymi programami badawczymi Skuteczność proponowanych środków w wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wyników projektów i informowaniu o projektach Przedkomercyjne zamówienia / Zamówienia publiczne na innowacyjne rozwiązania Postępy przekraczające współczesny stan wiedzy w zakresie poziomu innowacyjności wymaganego do zaspokojenia potrzeb zamówień Wzmocnienie konkurencyjności i wzrostu przedsiębiorstw poprzez rozwój innowacji pozwalających na zaspokajanie potrzeb europejskich i światowych rynków Skuteczność proponowanych środków w wykorzystywaniu i rozpowszechnianiu wyników projektów i informowaniu o projektach(w tym zarządzanie prawami własności intelektualnej) Więcej wspólnych, przyszłościowych podejść do zamówień, które zmniejszą rozdrobnienie popytu na innowacyjne rozwiązania Jeśli projekt zostanie pozytywnie rozpatrzony, Komisja Europejska informuje koordynatora projektu i zaprasza do podpisania umowy o grant. Umowa jest podpisywana elektronicznie. Na jej podstawie Komisja udziela uzgodnionego dofinansowania, a członkowie konsorcjum realizują określony projekt. 60 HORYZONT 2020

63 Czas oczekiwania na grant W dokumentacji konkursowej jest określony planowany termin, w którym wnioskodawcy zostaną poinformowani o wynikach oceny wniosków, oraz orientacyjny termin podpisania umów o grant. Od momentu zamknięcia konkursu do czasu poinformowania wszystkich wnioskodawców o wyniku oceny trzeba założyć okres maksimum pięciu miesięcy oraz kolejne trzy miesiące, od daty poinformowania wnioskodawców, że zostali wybrani, do momentu podpisania umów o grant. Kontrola i audyt W przypadkach, gdy żądana kwota finansowania unijnego na działanie jest równa lub wyższa od 500 tys. euro, weryfikowana jest z wyprzedzeniem wiarygodność finansowa koordynatorów, którzy muszą udowodnić, że mają odpowiednie środki, aby zrealizować projekt. Ponadto jeżeli na podstawie dostępnych informacji istnieją uzasadnione wątpliwości co do wiarygodności finansowej koordynatora lub innych uczestników, Komisja lub odpowiedni organ finansujący weryfikuje ich wiarygodność. Nie weryfikuje się wiarygodności finansowej w przypadku podmiotów prawnych, które są gwarantowane przez państwo członkowskie, państwo stowarzyszone lub instytucji szkolnictwa wyższego i średniego. Świadectwo kontroli sprawozdań finansowych wymagane jest, jeśli kwota dofinansowania jest równa lub wyższa od 325 tys. euro. Świadectwo to obejmuje łączną kwotę wnioskowaną przez uczestnika w formie zwrotu kosztów rzeczywistych i w formie kosztów jednostkowych, z wyłączeniem kwot zadeklarowanych na podstawie kwot ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i innych kosztów jednostkowych. Komisja może przeprowadzić audyt uczestników projektu do dwóch lat po dokonaniu płatności końcowej. Celem audytu jest zapobieganie i walka z nadużyciami finansowymi. HORYZONT

64 Prawa dostępu Prawa dostępu stanowią prawa do używania rezultatów innego uczestnika projektu. Prawa dostępu przysługują uczestnikom do realizacji projektu lub wykorzystania jego rezultatów. Open Access upowszechnianie rezultatów Promuje się otwarty dostęp do publikacji naukowych będących wynikiem badań finansowanych ze środków publicznych w ramach programu Horyzont 2020 (model zielony i złoty). Koszty zapewnienia otwartego dostępu są kwalifikowalne w projektach. Jeśli wyniki badań są opublikowane, każdy ma prawo do bezpłatnego dostępu do nich. Etyka i badania Etyka jest integralną częścią badań i motorem dla rozwoju doskonałości w badaniach i rozwoju. Wszystkie działania finansowe w ramach Horyzontu 2020 powinny być zgodne z zasadami etycznymi i stosownym prawodawstwem narodowym, unijnym i międzynarodowym, w tym zgodnie z Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejską Konwencją Praw Człowieka i jej protokołami uzupełniającymi. Do zasad etycznych zalicza się: zasadę proporcjonalności, prawo do prywatności, prawo do ochrony danych osobowych, prawo osoby do nienaruszalności cielesnej i psychicznej, prawo do niedyskryminacji oraz konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji prowadzone w ramach programu Horyzont 2020 skupiają się wyłącznie na zastosowaniach cywilnych. Badania przy wykorzystaniu ludzkich komórek macierzystych, zarówno dorosłych, jak i zarodkowych, mogą być finansowane w zależności od treści wniosku naukowego 62 HORYZONT 2020

65 oraz od ram prawnych zainteresowanych państw członkowskich. Nie przyznaje się finansowania na działania, które są zabronione we wszystkich państwach członkowskich. Nie finansuje się żadnych działań w państwie członkowskim, w którym takie działania są zabronione. Aspekty płci Program Horyzont 2020 zapewnia skuteczne promowanie równości płci oraz uwzględnianie aspektu płci w działaniach w zakresie badań naukowych i innowacji. Szczególną uwagę zwraca się na zapewnienie równowagi płci, w panelach oceniających oraz w takich gremiach jak grupy doradcze i grupy eksperckie, z uwzględnieniem sytuacji w danej dziedzinie badań i innowacji. Aspekty płci powinny być odpowiednio włączone do strategii, programów i projektów w zakresie badań i innowacji oraz monitorowane na wszystkich etapach cyklu badawczego 20. Eksperci Komisja Europejska przez cały czas trwania programu Horyzont 2020 zachęca ekspertów z wszystkich dziedzin do czynnego włączenia się w ten program. Zadaniem niezależnych ekspertów jest zarówno doradztwo dotyczące przygotowywania konkursów, ocena wniosków składanych do programu, monitorowanie realizacji działań, jak i udział w realizacji polityki lub programów Unii w zakresie badań naukowych i innowacji, w tym programu Horyzont 2020, w tworzeniu i funkcjonowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej oraz opracowaniu polityki UE w zakresie badań naukowych i innowacji, w tym przygotowaniu przyszłych programów. 20 Więcej informacji: HORYZONT

66 Szczegółowe informacje dotyczące kryteriów wyboru, w tym profil ekspertów, zawiera zaproszenie Komisji Europejskiej do wyrażenia zainteresowania zostania ekspertem. Jego pełny tekst i wskazówki dotyczące rejestracji można znaleźć pod następującym adresem: Fundusz gwarancyjny dla uczestników Fundusz jest zarządzany przez Unię reprezentowaną przez Komisję Europejską, występującą w imieniu uczestników, jako podmiot wykonawczy, zgodnie z warunkami określonymi w umowie o grant. Dzięki niemu uczestnicy projektów w ramach programu Horyzont 2020 nie ponoszą współodpowiedzialności finansowej za partnerów projektu. Wskazówki dla przygotowujących projekty w ramach Horyzontu NA POCZĄTEK Zapoznaj się z funkcjonowaniem programu, ponieważ każde działanie (typ projektu) ma nieco inne zasady aplikowania o wsparcie finansowe. Wybierz działanie, które najbardziej Cię interesuje. Upewnij się, że spełniasz wszystkie warunki do uczestnictwa w nim. W razie wątpliwości zawsze możesz skontaktować się z Regionalnym lub Krajowym Punktem Kontaktowym Programów Badawczych UE. Szukaj otwartych konkursów w ramach danego działania w Portalu Uczestnika i wybierz konkurs, w którym chciałbyś wziąć udział. Przeczytaj wszystkie dokumenty związane z tym konkursem. Każdemu konkursowi towarzyszy pakiet dokumentów, z którym powinieneś się zapoznać przede wszystkim z Programem Pracy i Przewodnikiem dla wnioskodawców, w którym znajdują się wzory wniosków. 21 Kocińska E., Szuber K., Poradnik naukowca, część 2: Jak zwiększyć skuteczność aplikowania o środki?, dostepny na 64 HORYZONT 2020

67 PARTNERZY Dobierz partnerów, którzy są komplementarni, ich role nie powinny się dublować. Każdy musi mieć jasno określone zadania do wykonania. Dobre konsorcjum to zazwyczaj takie, w którym są jednostki naukowe i przedsiębiorstwa, w którym jedni prowadzą badania, inni testują ich wyniki, a użytkownicy końcowi gwarantują wdrożenie rezultatów do praktyki po zakończeniu projektu. Częstą praktyką jest podpisanie z partnerami tzw. memorandum of understanding, w którym wszyscy gwarantują zachowanie poufności, aktywne włączenie się w prace nad projektem i deklarację nieuczestniczenia w innym konsorcjum, składającym wniosek w tym samym konkursie. Partnerzy z Europy lub z krajów stowarzyszonych z Horyzontem 2020 zapewnią europejski/międzynarodowy wymiar projektu. PRZYGOTOWANIE PROJEKTU Zaplanuj czas na przygotowanie projektu. Im szersza skala konkursu, tym więcej czasu powinniśmy poświęcić na przygotowania. Projekt musi być innowacyjny (przynajmniej w skali Europy, a w przypadku grantów ERC w skali świata) oraz zgodny z tematyką konkursu oraz ideą całego programu Horyzont Dobrze uzasadniona celowość prowadzenia badań w danym zakresie oraz pokazanie potrzeby realizacji projektu dają duże szanse na przekonanie ekspertów, że wnioskodawcy dokładnie sprawdzili stan wiedzy i mają świadomość potencjalnego zastosowania wyników swoich prac. Z treści wniosku powinno jasno wynikać, dlaczego dane badania powinny być przeprowadzone właśnie teraz. Zwróć uwagę na realistyczne przygotowanie budżetu projektu i właściwe oszacowanie kosztów. Musisz też pamiętać o efektywnym zarządzaniu finansami. Prawidłowo i najbezpieczniej oszacować koszty na zasadzie przeprowadzenia rozeznania rynku. Zdecydowanie warto też uzasadniać poszczególne koszty. Uzasadnienie bardzo ułatwia ocenę ekspertom. Pokazuje szczegółowo, skąd wynika zaplanowana stawka, a ponadto jest dowodem na to, że budżet mamy dokładnie przemyślany. Do programów ramowych UE aplikujemy w języku angielskim. HORYZONT

68 Dokładanie zapoznaj się z kryteriami oceny i postaw się w roli ekspertów oceniających wniosek. To pomoże Ci sprawdzić, czy we wniosku znajdują się wszystkie niezbędne informacje. Twój projekt musi być gotowy do realizacji, merytoryczny, praktyczny, przewidujący potencjalne ryzyka oraz jasno definiujący zastosowanie wyników badań. Ważnym aspektem oddziaływania efektów projektu jest także zapewnienie jego pozytywnego wpływu na społeczeństwo i środowisko czy też na politykę w danej dziedzinie. NA KONIEC Upewnij się, że Twój projekt spełnia wszystkie warunki dopuszczalności (np. liczba partnerów) i odpowiada na kryteria oceny projektu określone w Przewodniku dla wnioskodawców. Wniosek musi być jasny i czytelny. Ważna jest nie tylko treść, ale też forma czytelność i uatrakcyjnienie tekstu, np. wykresami i tabelami. Uważaj też na ograniczenia wielkości plików. Pamiętaj o limicie stron dla projektów w ramach poszczególnych działań. Eksperci oceniający projekty nie są zobligowani do czytania i brania pod uwagę części wykraczającej poza limity. Zawsze warto skonsultować wniosek z kimś, kto nie jest z nim bezpośrednio związany. W tym celu najlepiej udać się do wspomnianych już wyżej punktów kontaktowych. Ich pracownicy całkowicie za darmo sprawdzą, czy wniosek jest zgodny z wymogami Komisji Europejskiej i doradzą co należy jeszcze uwzględnić i zasugerują niezbędne zmiany. Projekt musisz złożyć przed datą końcową określoną w konkursie. Praktyczny przykład: Załóżmy, że piszemy mały projekt badawczy, w którym mamy już kilku partnerów: koordynatora, dwie firmy z dwóch różnych krajów, dwie uczelnie z kolejnych dwóch krajów i jedną organizację non profit z tego samego kraju co koordynator. Czyli w sumie konsorcjum składa się z sześciu podmiotów z pięciu krajów. Koordynatorem niech będzie instytut badawczy i szef prężnego zespołu, który w nim działa. Jako że ów zespół zna się dobrze, koordynator zdecydował, że to oni będą pisać cały wniosek. 66 HORYZONT 2020

69 Od partnerów potrzebują tylko opisu ich jednostek i podziału kosztów, aby obliczyć budżet. Żeby to zrobić, potrzebna jest wiedza na temat kompetencji poszczególnych jednostek i roli, jaką mają odgrywać w projekcie. Może się zdarzyć, że nie wszyscy się znamy i nie wiemy, na ile można sobie ufać, dlatego warto podpisać memorandum of understanding. Następnie przystępujemy do opracowywania wniosku. Koncepcję i cele powinien opisać ich autor. Jako że muszą być one przedstawione na tle aktualnego stanu wiedzy, przygotowanie odniesień do literatury można zlecić innemu członkowi zespołu. Podobnie rzecz się ma ze sprawdzeniem baz patentów czy projektów realizowanych w podobnej tematyce. Metodologia to część, za którą odpowiada i którą opisuje pomysłodawca, bo łączy się ona nierozerwalnie z celami. Następne wyzwanie to podział pracy na pakiety i na zadania wewnątrz pakietów jeśli jest kilka osób w zespole piszącym wniosek, to można każdej osobie przydzielić do opisania po jednym albo po kilka bliskich sobie tematycznie zadań. Należy też przemyśleć, którzy spośród partnerów mają być liderami owych pakietów, uzgodnić to z nimi i uwzględniać ich ewentualne komentarze do zakresu prac. Jedna osoba powinna potem zebrać je wszystkie i sprawdzić, czy wzajemnie się uzupełniają, a także umieścić zadania w czasie na wykresie Gantta i w różnych tabelach zasugerowanych przez Komisję Europejską dotyczących ilości osobomiesięcy, kamieni milowych, rezultatów czy przewidywanego ryzyka. Opisując procedury zarządzania, można się posiłkować innymi projektami, jeśli mamy do nich dostęp. Najlepiej jednak skonsultować pomysły z doradcami, by jak najlepiej dopasować strukturę zarządzania i odpowiedzialności do skali projektu i możliwości partnerów. Opisywaniem tych elementów może się zająć ta sama osoba, która będzie odpowiedzialna za pakiet związany z zarządzaniem projektem. Może ona też opisać konsorcjum jako komplementarną całość, oczywiście w porozumieniu z autorem całego pomysłu. Innej osobie możemy zlecić opracowanie budżetu projektu, zebranie danych o kosztach od partnerów i scalenie tego w jedną tabelę. Osoba ta może też być odpowiedzialna za administracyjną część wniosku, za zebranie opisów profili od partnerów i za proces składania całej aplikacji w systemie elektronicznym. Ważne, żeby partnerzy wiedzieli, z kim mają się kontaktować w danej sprawie. Może to być tylko jedna osoba ze strony instytucji koordynatora, ale można też ustalić, że w kwestiach administracyjnych będzie to ktoś inny, a w sprawach merytorycznych sam koordynator. HORYZONT

70 Nawet jeśli zakładamy, że to koordynator opracowuje cały wniosek, należy pozostać otwartym na wszelkie komentarze i uwagi partnerów, przesyłając im na bieżąco kolejne wersje do konsultacji. Pamiętajmy też o tym, aby zostawić sobie kilka dni na spokojne scalenie całego wniosku i dokonanie ostatnich poprawek. Koniecznie skonsultujmy wniosek. Testem na jego przejrzystość jest danie go do przeczytania osobom, które nie są specjalistami w naszej dziedzinie. Nie zostawiajmy tych konsultacji na sam koniec. Dajmy ekspertom szansę na dokładne przeczytanie wniosku, a sobie czas na wprowadzenie poprawek. Dobrym rozwiązaniem może być konsultowanie wniosku punkt po punkcie na bieżąco. To z pewnością ułatwi pracę koordynatorowi i wszystkim osobom pomagającym mu w pisaniu. Życzymy powodzenia! 68 HORYZONT 2020

71 Materiały pomocnicze i bibliografia Strona Komisji Europejskiej na temat Horyzontu 2020: H2020 Online Manual: krok po kroku przewodnik po portalu od przygotowania wniosku, jego złożenia do aktualizacji informacji o realizowanych projektach: Portal Uczestnika: Informacje na temat konkursów w programie Horyzont 2020: html CORDIS Wspólnotowy Serwis Informacyjny Badań i Rozwoju: Poradnik naukowca, część 2: Jak zwiększyć skuteczność aplikowania o środki?, Ewa Kocińska i Katarzyna Szuber Lista kontrolna do programów finansowania badań i innowacji: Informacje na temat naboru ekspertów do oceny wniosków w programie Horyzont 2020: Strona internetowa, na której możemy przeprowadzić symulację wiarygodności finansowej organizacji: Uczestnictwo MŚP: przewodnik poświęcony uczestnictwu MŚP w programie Horyzont 2020: Baza ofert stypendialnych: Działania Marii Skłodowskiej-Curie program grantowy dla naukowców: EURAXESS Polskie Centrum Informacji dla Naukowców: EURAXESS Europejski Portal dla Mobilnych Naukowców: Działania ERC dla naukowców: Unia Innowacji: HORYZONT

72 REA (Research Executive Agency): EASME (Executive Agency for Small and Medium-sized Enterprises) Europejska Przestrzeń Badawcza: Participation and funding in H2020 actions: Horizon 2020, Dedicated SME Instrument, Work Programme : Mechanizm finansowania badań przez SME Instrument Horyzont 2020, Damian Dec, Atfin 2014: Materiał informacyjny. Program Ramowy Horyzont 2020 opracowany przez Dział Innowacji, Wdrożeń i Komercjalizacji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu: Horizon 2020, Errol Levy, Research & Innovation Counselor, European Union Delegation to the USA: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk: Parlament Europejski Unia Innowacji: Horizon 2020: Advice on Application Forms: HORIZON 2020 in brief. The EU Framework Programme for Research & Innovation: Dostęp do finansowania ryzyka w ramach programu Horyzont 2020: Dokumenty referencyjne: Wszystkie dokumenty znajdziesz na stronie: 70 HORYZONT 2020

73 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY UE ustanawiające Horyzont 2020 program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( ) DECYZJA RADY UE ustanawiająca program szczegółowy wdrażający program Horyzont 2020 program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( ) ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY UE ustanawiające zasady uczestnictwa i upowszechniania dla programu Horyzont 2020 programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji ( ) Opieka merytoryczna: Krystyna Łybacka, Posłanka do Parlamentu Europejskiego i Ewa Kocińska, Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zespół redakcyjny: Biuro Minister Krystyny Łybackiej, Dyrekcja Generalna ds. Badań i Innowacji Komisja Europejska, Wydział Komunikacji, Biuro Rzecznika Prasowego Komisarza ds. Badań, Innowacji i Nauki, Komisja Europejska Koordynacja: Aleksandra Piłka oraz Dyrekcja Generalna ds. Badań i Innowacji Komisja Europejska, Wydział Komunikacji Grafika: Krzysztof Mikołajczak Edycja: Katarzyna Wróbel Wydawnictwo druk i oprawa: ZIBI - GRAFIA ISBN: HORYZONT

74 NOTATKI 72 HORYZONT 2020

75

76 Krystyna Maria ŁYBACKA polityk, dr nauk matematycznych, nauczyciel akademicki Posłanka na Sejm RP I, II, III, IV, V, VI i VII Kadencji. Była zaangażowana w pracach Sejmowych Komisji: Edukacji, Nauki i Młodzieży, Konstytucyjnej, Obrony, Administracji i Spraw Wewnętrznych; przewodnicząca Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Ratyfikacji Konkordatu; przewodnicząca bilateralnej grupy polsko-francuskiej. W gabinecie Leszka Millera objęła funkcję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu. W latach oraz Wiceprzewodnicząca Klubu Parlamentarnego SLD. Od 2014 roku Posłanka do Parlamentu Europejskiego, członkini: Komisji ds. Kultury i Edukacji oraz ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii; Delegacji do Komisji Współpracy Parlamentarnej UE-Rosja oraz ds. stosunków ze Zgromadzeniem Parlamentarnym NATO. Wielokrotnie nagradzana: trzykrotna nagroda resortowa, Złoty Krzyż Zasługi, Złota Odznaka ZNP, liczne odznaczenia regionalne. Za działalność na rzecz polsko-francuskiej wymiany parlamentarnej odznaczona przez prezydenta Chiraca. Wyróżniona przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego statuetką Hipolita dla Lidera Pracy Organicznej. Publikacja sfinansowana przez Delegację Polską w Grupie Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim