Zajęcia pierwsze Kl. I_gi Temat: BHP i środowisko. Podstawowe techniki pomiarowe. Organizacja stanowiska pracy. Narzędzia i przyrządy pomiarowe określają wartości niezbędne w procesie obróbczym. Pomiar ma na celu stwierdzenie zgodności wykonania obrabianego przedmiotu z jego rysunkiem technicznym. Mierzenie jest możliwe tylko w pewnym przybliżeniu, gdyż każde narzędzie pomiarowe posiada dopuszczalne błędy i mierzy tylko z określoną dokładnością. Pomiar to zespół czynności wykonywanych w celu ustalenia miary określonej wielkości fizycznej lub umownej jako liczby określającej wartość tej wielkości, inaczej mówiąc określenie wartości liczbowej i nadanie jej dla określonej jednostki. Rozróżniamy dwa rodzaje pomiarów: - pomiar pośredni wartość liczbowa nie jest mierzona bezpośrednio i trzeba odszukać lub wyliczyć poszukiwaną wielkość - pomiar bezpośredni wartość liczbową odczytujemy bezpośrednio z przyrządu pomiarowego Podstawowymi narzędziami stosowanymi w procesach obróbczych są: - suwmiarki służą do określania wartości pomiarowych zewnętrznych i wewnętrznych, czasem również głębokości ( odczyt z dokładnością do 0,02; 0,05; 0,1mm zależy od nacięcia ilości kresek na noniuszu) - mikrometr przyrząd zakresowy do dokonywania pomiarów z dużą dokładnością ( odczyt z dokładnością do 0,01mm) - przymiar kreskowy ( odczyt z dokładnością do 1mm) - przymiar zwijany ( odczyt z dokładnością do 1mm) - czujnik zegarowy - ( odczyt z dokładnością do 0,01mm) - kątomierz ( odczyt podaje w stopniach) - liniały stosuje się do kontroli płaskości, krawędzie pomiarowe precyzyjnie szlifowane ze skosem dwustronnym - macki - cyrkle
sprawdziany: - wzorce miar - płytki wzorcowe, wałeczki pomiarowe, kulki pomiarowe - grzebień do gwintów - do określania wielkości skoku gwintu - szczelinomierz - określa luz między dwoma płaszczyznami - promieniomierz - do sprawdzania zaokrągleń zewnętrznych i wewnętrznych - kątowniki określają kąt prosty Pomiarowe urządzenia pomocnicze są to urządzenia ułatwiające wykonywanie pomiaru (np. uchwyty, statywy) lub elementy zabezpieczające uzyskanie prawidłowych warunków pomiaru. Bez względu na rodzaj pomiaru i narzędzia pomiarowego, znając zasadę odczytu wartości z podstawowych przyrządów pomiarowych do odczytu bezpośredniego można odczytać każdy wymiar w podobny sposób bez względu na budowę narzędzia ( np. średnicówka mikrometryczna, suwmiarkowy przymiar traserski ). Suwmiarka Mikromierz Przymiar kreskowy
Podział materiałów: Naturalne wymagają tylko nadania kształtu do technicznego zastosowania Inżynierskie nie występują w naturze, wymagają zastosowania złożonych procesów wytwórczych Materiały inżynierskie: Metale - m. czyste - stopy Ceramika - wielkotonażowa - specjalna - szkło Tworzywa sztuczne - elastomery (zdolność odwracalnej deformacji) - plastomery: - termoplasty (zdolność wielokrotnego przetwarzania) - duroplasty (nie można kształtować plastycznie, jedynie kleić i skrawać): - termoutwardzalne - chemoutwardzalne Tworzywa sztuczne stanowią grupę materiałów, których najistotniejszym składnikiem jest polimer (związek wielkocząsteczkowy) oraz składniki dodatkowe nadające im wymagane właściwości użytkowe oraz wypełniacze. Zalety tworzyw sztucznych: mała gęstość, brak przewodnictwa prądowego i cieplnego, duże tłumienie dźwiękowe, odporność na czynniki atmosferyczne, tanie kształtowanie. Wady tworzyw sztucznych: mała wytrzymałość i odporność na temperaturę (w porównaniu do metali), w większości palne, brak odporności na niektóre rozpuszczalniki, trudności w recyklingu. Kompozyt jest to materiał o niejednorodnej strukturze, złożony z dwóch lub więcej komponentów. Kompozyt powstaje z połączenia metalu, ceramiki i tworzywa sztucznego.
BHP i środowisko Ochrona środowiska - całokształt działań (także zaniechanie działań) mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego. Ochrona środowiska oznacza spełnianie ludzkich potrzeb, bez konieczności ograniczania możliwości spełniania potrzeb przyszłym pokoleniom. Sposoby ochrony środowiska: racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego, recykling Czynniki zagrożeń: Czynnik niebezpieczny - czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do zejścia śmiertelnego. Czynnik szkodliwy - oznacza czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka. Czynnik uciążliwy - nie stanowi wprawdzie zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności, bądź wpływa na zmniejszenie wydajności. Czynniki szkodliwe dla człowieka i środowiska występujące w obróbce metali i tworzyw: mgła olejowa pyły przemysłowe emisja gazów odpady przemysłowe hałas
Ograniczenie czynników szkodliwych dla środowiska: ograniczenie ścieków przemysłowych i komunalnych poprzez stosowanie oczyszczalni filtrujących ograniczenie emisji gazów zastosowanie czystych technologii produkcyjnych stosowanie najlepszych dostępnych technologii BAT (z ang. "Best Available Technique") stosowanie nowych metod odzysku składników segregacja odpadów przemysłowych i wiórów wprowadzenie znormalizowanych systemów jakościowych Zdefiniowane systemy zarządzania ujęte w normach: PN EN ISO 9001: 2001. Systemy zarządzania jakością PN EN ISO 14001: 1998. Systemy zarządzania środowiskowego PN N 18001: 2004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Systemy te opatrzone są kompleksem procedur określających funkcjonowanie różnych sfer przedsiębiorstwa poczynając od prowadzenia dokumentacji, eliminacji niezgodności, poprzez poprawę jakości pracy do wdrażania technologii eliminujących zagrożenia dla środowiska.
Organizacja stanowiska roboczego w obróbce ręcznej Organizacja stanowiska polega na doborze i zestawieniu środków pracy oraz sposobów ich użycia do wykonania określonego zadania. W prawidłowym organizowaniu stanowiska pomagają również przepisy BHP, zapewniające wykonanie pracy w warunkach nie zagrażających zdrowiu i życiu osób zatrudnionych czy uczniów. Zapewnienie tych warunków jest zasadą wynikającą z podstawowych praw obywatelskich. Zatem każde stanowisko ślusarskie zaopatrzone jest w instrukcję BHP, z którą należy się zapoznać. W zakładach ślusarskich wykonuje się produkcję jednostkową lub małoseryjną, co wiąże się z częstym przeorganizowaniem stanowiska, zatem narzędzia do wykonania operacji powinny być na stole ślusarskim w kolejności ich używania, jak również należy używać ich zgodnie z przeznaczeniem. Narzędzia kontrolno pomiarowe powinny znajdować się na stole w miejscu, gdzie nie są narażone na uszkodzenia. Niedozwolone jest układanie narzędzi jedno na drugim. Narzędzia trzymane lewą ręką (np. przecinaki) powinny leżeć po lewej stronie imadła, zaś narzędzia trzymane prawą ręką (typu młotek, pilnik) po stronie prawej. Takie ułożenie narzędzi umożliwia uniknięcie zbędnych ruchów, co wpływa na ergonomię pracy. W zależności od rodzaju stanowiska ślusarskiego (montażowe, naprawcze, narzędziowe itp.) stosuje się różne sposoby mechanizacji. Dlatego należy pamiętać o właściwym rozłożeniu sprzętu z napędem elektrycznym tak, aby przewody nie były narażone na uszkodzenie lub ograniczałyby możliwość ruchową czy widoczność. Podczas pracy na bieżąco korygować stanowisko usuwając z niego wszystkie zbędne przedmioty.