Wojciech Toman http://hdrphotographer.blogspot.com/

Przewodnik po fotografii HDR Wojciech Toman http://hdrphotographer.blogspot.com/

Uwaga: Jeśli spodobał Ci się ten tutorial, odwiedź mojego bloga dostępnego pod następującym adresem: http://hdrphotographer.blogspot.com/. Poza zdjęciami, znajdziesz tam wiele porad, tutoriali a także darmowych zasobów takich jak ustawienia (Presets) do programów takich jak Photomatix Pro czy Adobe Lightroom. 1

SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 WSTĘP... 3 KILKA SŁÓW WSTĘPU... 3 Czym jest HDR?... 4 WYKONANIE ZDJĘCIA HDR... 9 PROGRAMY DO ZDJĘĆ HDR... 14 PROBLEMY... 16 NATURALNE ZDJĘCIA W PHOTOMATIX PRO... 20 WCZYTANIE ZDJĘCIE... 21 USUWANIE DUCHÓW... 24 ZDJĘCIE HDR... 30 MAPOWANIE TONÓW... 32 WYKAŃCZANIE I ZAPISANIE... 39 CZARNO-BIAŁE ZDJĘCIA HDR... 42 EXPOSURE FUSION ALTERNATYWA DLA HDR... 45 WSTĘP... 45 UŻYWANIE FUZJI W PHOTOMATIX PRO... 47 2

WSTĘP KILKA SŁÓW WSTĘPU W tym poradniku wprowadzę Cię w świat techniki znanej powszechnie, jako fotografia HDR. Postaram się udzielić odpowiedzi na następujące pytania: Czym tak naprawdę jest fotografia HDR? Jak poprawnie wykonać zdjęcie HDR? Jak dokonać obróbki zdjęcia HDR? Opowiem także o typowych trudnościach i problemach związanych z tym rodzajem fotografii, a także przedstawię sposoby radzenia sobie z nimi. Zaproponuję również moje pomysły na workflow dobry dla tego rodzaju fotografii, a także opowiem pokrótce o obróbce, jakiej używam do zdjęć HDR w mojej codziennej pracy. Oznacza to, że skupię się na realistycznych i naturalnych zdjęciach HDR. W tym artykule pokażę również garść zdjęć HDR mojego autorstwa, które liczę, że Cię zainspirują do wykorzystania tej techniki (a ponadto, będą ciekawym przerywnikiem w tym dość długim tekście). W pierwszej części, którą aktualnie czytasz opowiem nieco o teorii fotografii HDR, a także o oprogramowaniu koniecznym do jej wykonania. Postaram się udowodnić, że HDR bywa czasem wręcz niezbędny, pokażę też jego liczne zalety. W części tej dam również wskazówki jak poprawnie wykonać zdjęcie HDR i w końcu opowiem o typowych problemach, na jakie może napotkać fotograf HDR. W części drugiej, zatytułowanej Naturalne Zdjęcia w Photomatix Pro, pokażę interfejs programu Photomatix Pro 5, a także pokażę jak stworzyć zdjęcie HDR, usunąć z niego duchy a także jak poprawnie wykonać mapowanie tonów, aby efekt był naturalny i realistyczny. W kolejnych częściach opowiem o różnych kreatywnych technikach. W Czarno-Białe zdjęcia HDR podpowiem jak tworzyć czarnobiałe zdjęcia HDR. Podrozdział Exposure Fusion Alternatywa dla HDR dotyczy podejścia alternatywnego do HDR, które ma na celu uzyskanie niezwykle realistycznych obrazów. I kończąc już ten przydługi wstęp, jeśli interesuje Cię tematyka fotografii HDR, to zachęcam do wizyty na swoim blogu, na którym udostępniam za darmo wiele zasobów począwszy od wszelkiej maści poradników, a na presetach kończąc (głównie do Photomatix Pro, ale również np. do Adobe Lightroom czy Topaz Adjust): http://hdrphotographer.blogspot.com/ Miłego czytania, Wojciech Toman 3

Czym jest HDR? Wiele osób ma błędne pojęcie na temat tego, czym fotografia HDR rzeczywiście jest. HDR, z angielskiego High Dynamic Range, oznacza szeroki zakres dynamiczny. Nie jest to zatem ani efekt specjalny, ani nawet technika post-produkcji. Pamiętaj o tym, w dalszej części. HDR to rzeczywistość. Choć brzmi to dziwnie, to HDR jest tym, co widzimy na co dzień, a czego nasze aparaty fotograficzne nie są prawidłowo uchwycić. HDR w fotografii to swego rodzaju trik, sztuczka mająca na celu obejście ograniczeń sprzętowych obecnej generacji aparatów i urządzeń wyświetlających (monitory, drukarki). Choć surrealistyczne zdjęcia HDR nie zawsze są złe (przy założeniu, że zostały wykonane w ten sposób celowo, a nie przez brak umiejętności fotografa), wielu początkujących fotografów tak naprawdę nie rozumie idei HDR i ich obrazy są pełne artefaktów takich jak halo, szum, duchy by wymienić tylko kilka z nich (jeśli nie wiesz czym są te artefakty nie martw się, szerzej omówię je w dalszej części). Zdjęcie HDR posiada dużo więcej informacji o jasności niż zdjęcie LDR (Low Dynamic Range zdjęcie o wąskim zakresie dynamicznym, czyli typowa fotografia), takie jak pojedynczy obraz JPG czy TIFF. Jasność jest charakterystyką, którą odnosimy do światła, nie do koloru. Nie ma ona nic wspólnego z temperaturą barwową czy nasyceniem barw. To właśnie, dlatego powiedziałem, że HDR nie jest efektem specjalnym. Światło w końcu 4

jest wszędzie wokół nas nie można go zatem traktować jako coś specjalnego i niezwykłego (aczkolwiek potrafi tworzyć prawdziwe cuda). Myślę, że pora na kilka przykładów. HDR stara się rozwiązać następujący problem. Rzeczywista scena może posiadać kontrast 100.000:1, a nawet wyższy. Współczynnik ten oznacza różnicę między najjaśniejszym (np. słońce), a najciemniejszym (np. cień rzucany przez drzewo) punktem tej sceny. Czasem kontrast ten jest tak wysoki, że nawet nasze oczy nie są w stanie pokazać go w pełni i wówczas jej część postrzegamy jako bardzo ciemną lub bardzo jasną. Spróbuj wyjść z bardzo ciemnego pokoju na zewnątrz, gdzie mocno świeci słońce. W pierwszej chwili światło słoneczne wręcz nas oślepia, wszystko przez moment wydaje się wręcz białe, ale po bardzo krótkiej chwili zaczynamy widzieć poprawnie naświetloną scenę. Ale gdy teraz obejrzysz się za siebie, pokój wyda Ci się ciemniejszy niż był, gdy byłeś w środku. Jest tak, ponieważ nasze oczy mają zakres dynamiczny rzędu 10.000:1 (choć w przypadku naszych oczu jest to duże uproszczenie), co oznacza, że nie jesteśmy w stanie jednocześnie ujrzeć wszystkich szczegółów w cieniach i światłach. 5

Kolejnym przykładem niech będzie las z piękną grą świateł i cieni, z wieloma ciemnymi obszarami i promieniami słońca wpadającymi między liśćmi. Aparat nie uchwyci w pełni wszystkich detali. Albo zdjęcie będzie miejscami prześwietlone, albo niedoświetlone. Albo kolejny przykład jaskinia. Możesz spróbować zrobić zdjęcie z wnętrza jaskini tak, aby ukazać to, co jest na zewnątrz. Jednak zarówno w lesie, jak i w przykładzie z jaskinią Twój aparat Cię zawiedzie. Nie jest w stanie uchwycić jednocześnie wystarczającej ilości szczegółów w najjaśniejszych i najciemniejszych punktach fotografowanej sceny (a to dlatego, że aparaty mają jeszcze niższy zakres dynamiczny niż nasze oczy). A nawet gdyby były w stanie to zrobić, to byłby problem z wyświetleniem takiego zdjęcia, ponieważ zarówno drukarki jak i monitory cechują się niskim zakresem dynamicznym. Kto wie, może pewnego dnia ale na pewno nie dziś. Jeszcze wracając do zakresu dynamicznego, Canon 5D MK III, który wykorzystuję na co dzień ma zakres dynamiczny rzędu 12 EV co oznacza, że jest w stanie ukazać kontrast ok 2.000:1. Niezbyt imponujące. Aby lepiej zrozumieć, o czym piszę, spójrz teraz na zdjęcie na następnej stronie (a w zasadzie zdjęcia). Lewa część ma ekspozycję ustawioną na niebo. Można dzięki temu dostrzec piękne chmury, ale jednocześnie cienie w lesie są bardzo ciemne, niemal czarne. Mógłbym je rozjaśnić, ale zawierałyby one mało szczegółów i dużo szumu. Prawa część natomiast ma ekspozycję ustawioną na wodę i las tym razem to one wyglądają poprawnie, lecz jednocześnie niebo jest znacznie przepalone i pozbawione szczegółów oraz kolorów. 6

Wykorzystując fotografię tradycyjną (a nie HDR) uzyskałbym, zatem albo zdjęcie z poprawnie naświetlonym niebem, albo wodą i lasem. Nie byłbym jednak w stanie uzyskać poprawnej ekspozycji w całej klatce. Jednocześnie użycie filtra połówkowego w tym przypadku byłoby dość ciężkie, ze względu na bardzo dużą nieregularność na granicy nieba i lasu. Prowadzi to do prostego wniosku, a mianowicie, że HDR w fotografii to swego rodzaju trik, sztuczka pozwalająca obejść ograniczenia współczesnych aparatów fotograficznych. Wykorzystuje ona zdjęcie o większym zakresie jasności, a następnie dokonuje mapowania tonów do ograniczonej przestrzeni, którą można wyświetlić na monitorze lub wydrukować. Prawdziwego zdjęcia HDR nie da się wyświetlić na zwykłym monitorze bez specjalnego kroku (konwersji) znanego, jako mapowanie tonów (ang. tone-mapping). Głównym celem mapowania tonów jest ograniczenie jasności obrazu HDR w taki sposób, aby zmieścić się w zakresie, który jest w stanie wyświetlić standardowy monitor. Oznacza to, że obraz po mapowaniu tonów nie jest już zdjęciem HDR. Staje się zwykłym obrazem LDR (Low Dynamic Range), czyli zdjęciem o wąskim zakresie dynamiczny. Innymi słowy stosowanie określenia zdjęcia HDR do obrazów po mapowaniu tonów jest niepoprawne (choć powszechnie stosowane dla wskazania, że w procesie obróbki wykorzystano technikę HDR). 7

Biorąc to pod uwagę, mapowanie tonów powinieneś przede wszystkim wykorzystywać, aby upewnić się, że szczegóły zarówno w cieniach jak i światłach zostaną zachowane. Nie musisz przejmować się na tym etapie temperaturą barwową czy nasyceniem kolorów (ale możesz je oczywiście poprawić jeśli są błędne, np. w wyniku nieprawidłowego doboru balansu bieli). Ponadto istnieje nieskończenie wiele metod mapowania tonów (ponieważ na nieskończoną ilość sposobów można dokonać rzutowania z szerokiej przestrzeni HDR do wąskiej LDR), lecz wszystkie algorytmy (określane mianem operatorów) można zaliczyć do jednej z dwóch kategorii: Operatory lokalne działają lokalnie, na grupie pikseli i ich sąsiedztwie. Oznacza to, że mapowanie tonów działa inaczej dla każdego piksela, uwzględniając charakterystykę jego otoczenia. Operatory lokalne są powszechnie wykorzystywane w oprogramowaniu do zdjęć HDR, ponieważ tworzą bardziej przyjemne dla oka obrazy, z ładnie poprawionymi szczegółami i mikrokontrastem. Jednakże, operatory lokalne posiadają kilka wad. Pierwszą z nich jest wzmacnianie szumu obecnego w zdjęciach źródłowych, ponieważ nie zawsze możliwe jest rozróżnienie szumu od małych szczegółów (innymi słowy szum może zostać potraktowany jak szczegóły bądź tekstura). Jeśli wzmocnimy szczegóły, wzmocnimy też szum. Mapowanie tonów nie jest tu jednak wyjątkiem podobnie dzieje się w przypadku wyostrzania obrazu. Kolejny problem z operatorami lokalnymi jest taki, że mogą one tworzyć artefakty znane jako halo na krawędzi obszarów o znacząco różnym poziomie jasności (np. niebo i las). Operatory globalne każdy piksel traktowany jest w taki sam sposób w oparciu o pewną globalną charakterystykę obrazu (np. jasność). Jak mogłeś się domyślić, metody tego typu są w związku z tym niezwykle szybkie, co powoduje, że to one znajdują zastosowanie np. w grach wideo. Jednakże operatory globalne mogą powodować utratę szczegółów tym większą im większy był zakres dynamiczny zdjęcia wejściowego. Jak wspomniano powyżej, główną zaletą operatorów globalnych jest ich szybkość. Dość powiedzieć, że są one wykorzystywane np. w grach. Jednocześnie to operatory lokalne dają lepsze (ładniejsze) wyniki, ponieważ wzmacniają szczegóły i lokalny kontrast. To właśnie dlatego fotografowie HDR zwykle wybierają operatory lokalne do obróbki swoich zdjęć. 8

WYKONANIE ZDJĘCIA HDR Wspomniałem wcześniej, że dzisiejsze aparaty nie są w stanie uchwycić całego zakresu dynamicznego sceny. Jak w takim razie wykonać zdjęcie HDR, aby ten zakres zachować? Musimy wykorzystać tu pewną sztuczkę. Zamiast wykonywać pojedyncze zdjęcie o mocno ograniczonym zakresie dynamicznym, wykonać musimy ich kilka, np. 2, 3, 5 lub nawet więcej. Każde z nich będzie miało inną ekspozycję, przy czym część będzie jaśniejsza, a część ciemniejsza w porównaniu do poprawnej ekspozycji dla danej sceny (przez poprawną ekspozycję rozumiem tu taką ekspozycję, jakiej użyłbyś gdybyś nie wykonywał zdjęcia HDR). Następnie wszystkie te zdjęcia zostaną połączone w jedno w programie do zdjęć HDR. Takie zdjęcie będzie miało głębie 96 bitów (32-bity przypadające na każdy kanał), więc będzie miało dużo więcej informacji nt. jasności sceny niż którekolwiek ze zdjęć wejściowych. A ile zdjęć należy wykonać, aby wykonać prawidłowe zdjęcie HDR? Niestety odpowiedź nie jest tak prosta, ponieważ zależy to od sceny. Ogólnie rzecz ujmując musi ich być tyle, aby pokryć cały zakres dynamiczny sceny od najjaśniejszych jej punktów do najciemniejszych. Czasem wystarczy 1 zdjęcie (tak nie zawsze jest potrzeba wykonywać więcej dotyczy to scen o małym zakresie dynamicznym jak np. zamglony krajobraz), 9

czasem wystarczą 3, czasem 5, a czasem trzeba ich będzie wykonać 7 lub więcej. Oczywiście ilość zdjęć zależy od jeszcze jednego czynnika, a mianowicie jak bardzo będzie się różniła ekspozycja poszczególnych zdjęć. Jeśli różnica będzie wynosić 1.0 EV, będzie należało wykonać 2 razy zdjęć niż przy wykorzystaniu różnicy na poziomie 2.0 EV. W tym momencie może pojawić się pytanie czy należy stosować odstęp 1.0, 1.5, czy może 2.0 EV? Z tego, co zauważyłem, 1.0 EV zdaje się dawać najbardziej płynne przejścia kolorów, ale jak wspomniano wyżej wymaga to aż 2x więcej zdjęć niż stosowanie kroku 2.0 EV. Jedyną odpowiedź, jakiej mogę zatem udzielić jest to zależy. Poniżej znajduje się tabela z przykładowymi rodzajami scen oraz ilością zdjęć niezbędną do uchwycenia pełnego zakresu dynamicznego przy założeniu przerwy między zdjęciami na poziomie 2 EV: Rodzaj sceny Wymagana ilość zdjęć Krajobraz mgła 1 do 3 Krajobraz dzień, czyste niebo 3 Krajobraz dzień, chmury, niebo i słońce 3 do 5 Krajobraz pochmurny 3 Zachód/wschód słońca 3 do 5 (czasem nawet 7) Las w słoneczny dzień 3 lub więcej Wnętrze bez pokazania okien 1 do 3 Wnętrze z oknami 7 lub więcej Nieparzysta liczba zdjęć jest stosowana częściej niż parzysta, ponieważ dzięki temu tyle samo zdjęć przypada na światła i cienie, i dodatkowo jeszcze jedno na półcienie. W przypadku 5 zdjęć sytuacja wyglądałaby następująco: Z powyższego rysunku wynika, że aby odzyskać szczegóły w cieniach, należy użyć dodatniej kompensacji ekspozycji (np. +2 EV, +4 EV), czyli prześwietlić zdjęcie (dzięki temu najciemniejsze fragmenty będą dobrze naświetlone). Aby odzyskać detale ze świateł należy użyć ujemnej kompensacji ekspozycji (np. -2EV, -4 EV), czyli nie doświetlić zdjęcia (w ten sposób najjaśniejsze fragmenty będą prawidłowe naświetlone). W przypadku bardzo wielu scen wystarczają 3 zdjęcia wykonane w odstępie 2 EV i wówczas: 10

1 przypada na półcienie, 1 przypada na prawidłową ekspozycję cieni (tzn. służy ukazaniu szczegółów w nich), 1 przypada na prawidłową ekspozycję świateł (tzn. służy ukazaniu szczegółów w nich). Największa liczba zdjęć jest wymagana w sytuacjach, gdy mamy do czynienia ze szczególnie trudnymi warunkami oświetleniowymi, takimi jak: Wschody i zachody słońca (przy jednoczesnym występowaniu ciemnych obiektów takich jak łodzie, skały), Las z głębokimi cieniami i jednocześnie snopami światła, Jaskinia z wyjściem na zewnątrz, Wnętrze ukazujące okolicę przez okna. Wykonanie odpowiedniej ilości zdjęć jest szalenie istotne, ponieważ jeśli będzie ich zbyt mało, szum w zdjęciu wyjściowym zostanie wzmocniony. Jako regułę powinieneś zapamiętać, że Twoje najjaśniejsze zdjęcie (które zostanie użyte do odkrycia szczegółów w cieniach) powinno zawierać cienie w strefie półcieni histogramu. Jednocześnie należy zrozumieć, że podejście w stylu im więcej zdjęć, tym lepiej nie zawsze jest słuszne, ponieważ: Im więcej zdjęć wykonujesz, tym dłuższy czas zajmuje wykonanie całej sekwencji. Może to spowodować, że wystąpią znaczne różnice pomiędzy pierwszy, a ostatnim zdjęciem sekwencji spowodowane ruchem w scenie (wiatr, ludzie, pojazdy), co może doprowadzić do pojawienia się artefaktów znanych, jako duchy (więcej o nich w dalszej części). Może nie być zauważalnej różnicy pomiędzy zdjęciem HDR wykonanym z 5 a 50 ekspozycji (jeśli 5 zdjęć wystarczy do pokrycia zakresu dynamicznego sceny, 50 nie uczyni go większym). W takim przypadku możliwe jest, że jakość wyniku będzie wręcz niższa z powodu pojawienia się wspomnianych w punkcie wyżej duchów. Ponadto im więcej zdjęć, tym więcej pamięci operacyjnej potrzeba, aby je przetworzyć (w przypadku 50 zdjęć i dużych plików RAW ilość wymaganej pamięci może być olbrzymia. Jeśli wykonujesz zdjęcia z ręki, wówczas ciężko jest wykonać więcej niż 3 zdjęcia tak, aby były one prawidłowo wyrównane. Innymi słowy ruch aparatu między zdjęciami może zniweczyć Twoje wysiłki. Jak już zostało wspomniane, zdjęcia te są następnie łączone w zdjęcie HDR, tj. zdjęcie o znacznie większym zakresie dynamicznym, niż którekolwiek ze zdjęć wejściowych. W Photomatix Pro, i innych programach tego typu, polega to na załadowaniu sekwencji zdjęć, a proces łączenia następuje automatycznie, choć zwykle jesteśmy w stanie na niego wpłynąć przez szereg ustawień. Choć wykorzystanie sekwencji zdjęć o różnej ekspozycji zwykle daje najlepsze rezultaty, Photomatix Pro pozwala użytkownikowi również na załadowanie pojedynczego zdjęcia. 11

Nie musi to być plik RAW. Można użyć 16- lub 8-bitowego TIFFa lub nawet JPEGa. Zaletą wykorzystania pojedynczego zdjęcia jest to, że łatwo wykonać je z ręki i unika się szeregu problemów takich jak duchy. Ale jak powiedziałem, efekt zwykle będzie dużo gorszy, ponieważ w przypadku pojedynczego zdjęcia nie można mówić o zdjęciu HDR (innymi słowy zakres dynamiczny będzie mniejszy). Poniżej znajduje się przykład mapowania tonów dla pojedynczego pliku RAW: Ja zwykle wykonuję od 5 do 7 zdjęć w ramach jednej sekwencji HDR. Bardzo rzadko robię ich więcej. Dzięki temu mogę wykorzystać mechanizm auto-bracketingu obecny w moim aparacie. Choć auto-bracketing wymyślono w innym celu (a mianowicie, aby zapewnić, że chociaż jedno ze zdjęć będzie miało prawidłową ekspozycję), fotografowie HDR od razu go pokochali, ponieważ znacząco ułatwia on pracę (nie trzeba ręcznie zmieniać ekspozycji po każdym wykonanym zdjęciu). Ponadto używam trybu burst, który 12

zmniejsza czas pomiędzy wykonaniem kolejnych zdjęć sekwencji i jest niezbędny, jeśli zdjęcia wykonujemy z ręki, o czym jeszcze za chwilę. Wykonywanie sekwencji zdjęć zaczynam od znalezienie poprawnej ekspozycji, czyli takiej jakiej bym użył, gdybym nie wykonywał zdjęcia HDR. Jest to szczególnie istotne, kiedy wykonujemy zdjęcie w trudnych warunkach oświetleniowych takich jak fotografowanie na plaży czy śniegu. Następnie wykonuję zdjęcia w odstępach 1, 1.5 lub 2 EV. Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę, że sekwencja HDR powinna być wykonywana w jednym z 2 trybów manualnych: Priorytetu przysłony (Av, A), W pełni manualnym (M). Dlaczego? Odpowiedź jest bardzo prosta. Musimy być w stanie zmieniać ekspozycję pomiędzy poszczególnymi zdjęciami sekwencji. Zależy nam jednak na zmianie czasu naświetlania. Zmiana wartości przysłony mogłaby spowodować problemy związane z różnicą w głębi ostrości. Zmiana ISO natomiast mogłaby prowadzić do pojawienia się niechcianego szumu. 13

PROGRAMY DO ZDJĘĆ HDR W tej chwili powinieneś już rozumieć podstawy fotografii HDR. Jak już wspomniałem, będziemy potrzebować narzędzia, które z kilku zdjęć wejściowych stworzy zdjęcie HDR, a następnie wykona mapowanie tonów tak, aby można to zdjęcie wyświetlić na monitorze. W tej chwili wybór programów tego typu jest niezwykle szeroki. Każdy z nich oferuje nieco inne możliwości i posiada inny algorytm mapowania tonów, co powoduje, że zdjęcia wyjściowe z każdego z nich są inne (z tego powodu część fotografów HDR posiada kilka programów tego typu). Ponadto część programów lepiej radzi sobie z pewnym rodzajem scen od innych, lecz nie radzi sobie tak dobrze z innymi. Osobiście wykorzystuję wyłącznie program firmy HDRsoft, który nazywa się Photomatix Pro 5.0. Cały ten poradnik opiera się właśnie na tym programie. Jednak jeśli używasz innego programu wiedz, że wiele z prezentowanych tu pomysłów i koncepcji znajdzie zastosowanie w dowolnym programie do zdjęć HDR. Jeśli nie posiadasz programu Photomatix Pro, lecz chciałbyś śledzić to, co robię w tym poradniku, to ze strony firmy HDRsoft (http://hdrsoft.com) możesz za darmo pobrać wersję próbną, która jest w pełni funkcjonalna i nie wygasa, lecz dodaje znak wodny do wyjściowych zdjęć. 14

Ponadto firma HDRsoft stworzyła również program Photomatix Essentials (wcześniej znany pod nazwą Photomatix Light) obecna wersja to 4.0 który jest nieco prostszy dla początkujących, ale jednocześnie wykorzystuje te same zaawansowane algorytmy, co jego większy brat, więc możesz w tym programie uzyskać niemal identyczne efekty (choć część opcji jest uproszczona lub ich brakuje). 15

PROBLEMY Fotografia HDR jest niestety znana z kilku problemów, które pojawiają się w licznych zdjęciach reprezentujących tę technikę. Przez te problemy, wielu ludzi wychodzi z założenia, że każde zdjęcie HDR je zawiera. Jednak prawda jest taka, że problemy te łatwo usunąć, a fakt, że występują w zdjęciach wynika tylko z błędów fotografa lub jego niskich umiejętności. Jednak problemy te nie wynikają z fotografii HDR jako takiej. W tym rozdziale przedstawię po krótce te problemy. Natomiast pełniejsze sposoby ich rozwiązania znajdziesz w dalszych częściach niniejszego poradnika. Szum Mówiąc o problemach należy zacząć od szumu. Jeśli stosujemy operatory lokalne, takie jak np. Details Enhancer w programie Photomatix Pro, jest to szczególnie istotne. Operatory lokalne mają, bowiem tendencję do wzmacniania szumu razem z wzmacnianiem detali. Aby tego uniknąć: Uchwyć cały zakres dynamiczny sceny. Jeśli będzie wystarczająco dużo informacji o cieniach, wówczas szum nie będzie widoczny w wynikowym zdjęciu. Oznacza to, że jeśli najjaśniejsze zdjęcie nie doświetli w sposób wystarczający cieni, wówczas szum zostanie przeniesiony do zdjęcia wynikowego. Wykorzystuj niskie wartości ISO w swoim aparacie. Unikaj użycia zbyt wysokich ustawień dla opcji wzmacniających detal w programie Photomatix Pro. Niewyrównane zdjęcia Kolejna kwestia to poziomy i pionowy ruch aparatu pomiędzy kolejnymi zdjęciami serii. Może to spowodować, że zdjęcia będą niewyrównane. Aby zminimalizować ten ruch najlepszą opcją jest wykorzystanie solidnego statywu i zdalnego wyzwalania migawki (przy pomocy kabla bądź pilota). Jednak nie oznacza to, że zdjęć HDR nie można wykonać z ręki. Sam robię to nader często. Grunt to praktyka, aby jak najbardziej ograniczyć drżenie rąk. Zbyt duże nasycenie kolorów Kolejny częsty błąd to zbyt nasycone kolory, co wynika z ustawienia zbyt wysokiej wartości dla parametrów nasycenia kolorów w Photomatix Pro lub podobnym programie. W ten sposób zdjęcie będzie bardzo nierealistyczne. W przypadku Details Enhancer suwak Saturation odpowiadający za nasycenie kolorów jest nieco bardziej skomplikowany niż wskazywałaby na to jego nazwa inne ustawienia wpływają na jego zachowanie, np. użycie mniejszej siły (Strength) pozwala na użycie wyższych wartości dla Saturation zanim uzyskamy nieralistyczne wyniki. 16

Ponadto, pewne kolory (takie jak czerwienie i zielony) mogą wyglądać na zbyt nasycone nawet pomimo użycia niskich wartości dla suwaka Saturation w Photomatix Pro. Aby to naprawić, trzeba użyć okna Finishing Touch w Photomatix Pro, lub suwaka Saturation w Lightroom, aby obniżyć nasycenie poszczególnych kolorów. Poniżej znajduje się przykład. Kolor niebieski (niebo) i czerwony (tramwaj) zostały nadmiernie wzmocnione. W takim przypadku obniżyłbym nieco zarówno Vibrance jak i Saturation w Lightroomie po skończeniu edycji w Photomatix Pro: 17

Artefakty halo Kolejny częsty błąd, popełniany zwłaszcza przez początkujących fotografów HDR. Polega on na tym, że na granicy dwóch regionów o znacząco różnej jasności (np. jasne niebo i ciemny las) pojawiają się artefakty w postaci jaśniejszych obszarów tzw. halo. W przypadku Details Enhancer istnieje kilka możliwości rozwiązania tego problemu: Zmniejszyć wartość suwaka Strength. Ustawić Lighting Adjustments na Natural lub Natural+. Zwiększyć wartość suwaka Smooth Highlights. Możesz również wykorzystać kombinację powyższych rozwiązań, aby uzyskać lepsze efekty. Ponadto w Photoshopie możesz wykorzystać narzędzia dodge & burn, aby usunąć tego typu artefakty. Ponadto w przypadku Photomatix Pro 5.0, możesz również użyć innego niż Details Enhancer operatora lokalnego, jakim jest Contrast Optimizer. Jego niewątpliwą zaletą jest to, że w większości przypadków tworzy obrazy pozbawione artefaktów halo. Poniżej znajduje się przykładowe zdjęcie zawierające artefakty halo uzyskane poprzez użycie presetu Surreal w Photomatix Pro 5.0: 18

Duchy Ostatni problem, o jakim chciałbym wspomnieć to tak zwane duchy. Podobnie jak wspomniane wcześniej problemy z wyrównaniem zdjęć, tak i duchy spowodowane są przez ruch, lecz tym razem nie dotyczy on ruchu aparatu, a ruchu obiektów pomiędzy zdjęciami sekwencji HDR: ludzie spacerują, źdźbła trawy poruszają się na wietrze, woda płynie Ruch jest praktycznie wszędzie. Niestety nie jesteśmy w stanie zatrzymać świata tylko po to by wykonać bez problemów zdjęcie HDR. Poniżej jest przykład wystąpienia duchów. Zwróć szczególną uwagę na samochód po lewej i ludzi po prawej części zdjęcia. To właśnie są duchy. Jak sobie poradzić z duchami opiszę w dalszej części tego poradnika. Photomatix Pro oferuje proste i efektywne rozwiązanie tego problemu. 19

NATURALNE ZDJĘCIA W PHOTOMATIX PRO Na tym etapie powinieneś już mniej więcej rozumieć, czym jest HDR i w jakim celu go wykorzystujemy. W tym rozdziale pokażę jak stworzyć zdjęcie HDR w Photomatix Pro oraz jak je obrobić dla uzyskania naturalnego efektu. 20

WCZYTANIE ZDJĘCIE 1. Pierwszy ekran, jaki ujrzysz po uruchomieniu programu Photomatix Pro. Okno Workflow Shortcuts zapewnia szybki dostęp do najważniejszych funkcji programu od załadowania zdjęć poprzez edycję wielu zdjęć jednocześnie. Po uruchomieniu Photomatix Pro, pierwszy krok, jaki należy wykonać to załadowanie zdjęć. Można to wykonać na jeden z kilku sposobów: 1. Naciśnięcie na przycisku Load Bracketed Photos najwyżej położony w okienku Workflow Shortcuts, 2. Naciśnięcie kombinacji klawiszy CTRL + L (CMD + L w przypadku komputerów Mac), 3. Poprzez menu File -> Load Bracketed Photos, 4. Przeciągniecie zdjęć z Eksploratora Windows do Photomatix Pro i upuszczenie ich (funkcja drag & drop) 5. Jeśli posiadasz program Adobe Lightroom możesz ponadto zainstalować plugin, który jest dostępny razem z Photomatix Pro. Wówczas będziesz mógł przesłać zdjęcia z Lightrooma do Photomatix Pro, poprzez zaznaczenie zdjęć, kliknięcie prawym przyciskiem myszy i wybranie opcji Export To -> Photomatix Pro. 21

Po załadowaniu zdjęć ukaże się następujące okno: Zdjęcia od IMG_1339.CR2 do IMG_1338.CR2 na zrzucie powyżej, to nazwy plików RAW z sekwencji zdjęć wykonanej przeze mnie. Użyłem przycisku Browse, aby je załadować. W przypadku, gdybyś chciał któreś ze zdjęć usunąć z listy, zaznacz je, a następnie kliknij przycisk Remove. Ponadto zwróć uwagę na opcję Show 32-bit unprocessed image. Osobiście mam ją zaznaczoną przez większość czasu. Instruuje ona Phomatix Pro, aby przed mapowaniem tonów pokazał Ci faktyczne zdjęcie HDR. Jedną z zalet jest możliwość zapisania zdjęcia HDR na dysku i jego użycie w przyszłości (co pozwoli zaoszczędzić czas, gdybyś zdecydował się na re-edycję swojego zdjęcia). Po naciśnięciu przycisku OK pojawi się następujące okno: 22

W tym kroku możemy zdecydować, w jaki sposób zdjęcia źródłowe mają być połączone w zdjęcie HDR. Jest tu sporo opcji takich jak wyrównanie, usuwanie duchów czy balans bieli: Align source images (Wyrównanie obrazów źródłowych) opcja ta włącza wyrównywanie zdjęć, które tego wymagają (np. są przesunięte w wyniku drżenia ręki bądź poruszenia statywu): o Taken on tripod (Wykonane ze statywu) opcja ta jest dużo szybsza, ale powinna być wykorzystywana tylko w przypadku zdjęć wykonanych ze statywu. o Hand-held (Wykonane z ręki) opcja ta jest sporo wolniejsza od powyższej, lecz jest również dużo bardziej wszechstronna i może być stosowana zarówno w przypadku zdjęć wykonanych z ręki jak i ze statywu. o Crop aligned images (Przytnij wyrównane zdjęcia) jeśli zaznaczysz tę opcję, rozmiar zdjęcia wyjściowego może ulec nieznacznemu zmniejszeniu względem zdjęć źródłowych, ponieważ Photomatix przytnie fragmenty zdjęć, które nie mogły zostać wyrównane (ponieważ istniały np. tylko w jednym zdjęciu). Show options to remove ghosts (Pokaż opcje do usuwania duchów) mam nadzięję, że pamiętasz jeszcze o duchach, o których pisałem w części dotyczącej problemów w fotografii HDR. Ta opcja włącza algorytm do ich usuwania. Reduce noise on (Usuń szum) włącza algorytm usuwania szumu ze zdjęć źródłowych. Na liście po prawej stronie, możesz wybrać, których zdjęć będzie dotyczyło odszumianie. 23

Reduce chromatic aberrations (Redukcja aberracji chromatycznej) włącza algorytm redukcji aberracji chromatycznej. White Balance (Balans Bieli) opcja dostępna wyłącznie w przypadku zdjęć RAW. Color primaries based on (Profil kolorów) opcja dostępna wyłącznie w przypadku zdjęć RAW. Możesz wybrać spośród srgb, Adobe RGB oraz ProPhoto. USUWANIE DUCHÓW Jeśli w poprzednim, kroku zaznaczyłeś opcję usuwania duchów (Show options to remove ghosts) w tym momencie Photomatix Pro wyświetli Ci narzędzie, które do tego służy. 24

W lewym górnym rogu okna, możesz wybrać tryb usuwania duchów: Selective Deghosting (Selektywne usuwanie duchów) potężne narzędzie, które pozwala Ci wskazać obszary, w których występują duchy i zamienić je na obszary z jednego ze zdjęć źródłowych. Automatic Deghosting (Automatyczne usuwanie duchów) narzędzie automatyczne, które pozwala Ci na wybranie zdjęcie bazowego, a także siły, z jaką duchy mają zostać usunięte. W tym przypadku nie musisz wskazywać obszarów, w których duchy występują. Bez względu na to, który tryb wybierzesz (są one dokładniej opisane poniżej), jak tylko skończysz, naciśnij przycisk OK, aby przejść dalej. Oba tryby mają kilka wspólnych elementów interfejsu użytkownika: Preview (Obrazek Podglądu) pokazuje wpływ usuwania duchów na zdjęcie oraz pozwala go porównać ze zdjęciem oryginalnym. Brightness (Jasność) ten suwak pozwala rozjaśnić bądź przyciemnić zdjęcie HDR (wpływa to tylko na podgląd zdjęcie HDR pozostaje niezmienione), aby łatwiej było dostrzec potencjalne duchy w ciemnych bądź jasnych obszarach zdjęcia. Zoom (Powiększenie) możesz użyć powiększenia, aby zobaczyć więcej szczegółów na zdjęciu lub by ocenić je w mniejszym rozmiarze. 25

Tryb selektywnego usuwania duchów (Selective Deghosting) Tryb selektywnego usuwania duchów (Selective Deghosting) polega na ręcznym oznaczaniu obszarów, które zawierają duchy, poprzez zaznaczenie tych regionów przy pomocy lassa, a następnie zastąpienie ich fragmentem jednego ze zdjęć źródłowych. Po zaznaczeniu regionu lassem, będzie on obrysowany linią przerywaną: 26