ISBN 978-83-62164-17-2
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH na lata 2007-2013 Przykłady zrealizowanych projektów Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Publikacja opracowana na zlecenie Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warszawa, 2013
Szanowni Państwo, Polska od lat wspiera politykę zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich zgodnie z zasadami określonymi w programach Unii Europejskiej. Trzeba podkreślić, że taka polityka rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich stwarza nie tylko nowe szanse rozwoju społeczno-gospodarczego dla rolników i mieszkańców wsi, ale także pozwala na zapewnienie ochrony środowiska naturalnego i zachowania piękna krajobrazu wiejskiego. Od 2007 roku realizowany jest w Polsce Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który umożliwia kontynuację procesu modernizacji i rozwoju polskiego rolnictwa, gospodarki żywnościowej oraz obszarów wiejskich. Dotychczasowe doświadczenia Polski przy wdrażaniu programów pomocy Unii Europejskiej w rolnictwie i na obszarach wiejskich pokazały, że bardzo istotne jest bezpośrednie dotarcie ze szczegółową i pewną informacją o realizowanych projektach do jak największej grupy potencjalnych odbiorców pomocy. Zbieranie doświadczeń przy realizacji programów i przedstawienie w publikacjach dobrych praktyk ma przede wszystkim na celu umożliwienie odbiorcom pomocy z Unii Europejskiej wykorzystania doświadczenia innych beneficjentów do optymalizacji działań własnych. Wyrażam nadzieję, że przedstawiona publikacja przybliży Państwu projekty zrealizowane w ramach PROW 2007-2013 i pozwoli na wykorzystanie doświadczeń innych beneficjentów do realizacji jeszcze lepszych projektów własnych. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisław Kalemba
wstęp Jednym z ważnych instrumentów wspierających rozwój gospodarczy oraz wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich jest w Polsce Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE. Dzięki przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej proces przemian na obszarach wiejskich znacząco przyspieszył. Środki z budżetu UE mają duży wpływ na poprawę jakości życia i pracy na obszarach wiejskich, poprawę konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, przedsiębiorczość, jak również ochronę środowiska oraz aktywizację społeczności lokalnych. PROW 2007-2013 realizowany jest przez 22 działania zgrupowane w osiach tematycznych: oś 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, oś 4. LEADER. Łącznie na realizację PROW 2007-2013 przewidziano kwotę ponad 17,2 mld euro. Do końca września 2013 r. w ramach realizacji PROW 2007-2013 wnioskodawcy złożyli ponad 6,3 mln wniosków. Zawarto ponad 5,6 mln umów/decyzji na kwotę stanowiącą ponad 88% środków przeznaczonych na realizację Programu. Zrealizowane płatności osiągnęły ponad 48 mld zł. Oś I PROW 2007-2013 obejmuje 11 działań, których realizacja przyspiesza przekształcenia strukturalne w rolnictwie oraz podnosi konkurencyjność polskich producentów rolnych i przetwórców. W ramach Osi I beneficjenci realizują prawie 184 tys. umów na kwotę ponad 28 mld zł. Do chwili obecnej wypłacono w ramach tej osi ponad 22 mld zł. Efekty rzeczowe realizowanego Programu są imponujące. W ramach działań inwestycyjnych Osi I rolnicy zakupili ponad 227 tys. maszyn i urządzeń do produkcji rolnej. Wybudowali i zmodernizowali ponad 2,5 mln m 2 budynków gospodarczych. W celu ułatwienia przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych przyznano pomoc ponad 23 tys. młodym rolnikom w kwocie prawie 1,6 mld zł. Pomoc finansową na realizację przedsięwzięć modernizujących zakłady przetwórcze i poprawiających jakość rynków hurtowych, w wysokości ponad 1,9 mld zł, wypłacono już 932 podmiotom sektora rolno spożywczego. Ponad 3000 gospodarstw zniszczonych w wyniku klęsk naturalnych otrzymało pomoc na odtworzenie produkcji (w tym inwentarza żywego oraz plantacji wieloletnich). Działania scaleniowe objęły 78,7 tys. ha gruntów rolnych i leśnych. Ochroną przeciwpowodziową objęto powierzchnię 17,5 tys. ha użytków gruntowych, uregulowano koryta rzek i ich dorzeczy na długości 178 km. W szkoleniach zawodowych dla rolników i osób zatrudnionych w leśnictwie brało udział ponad 129 tys. uczestników, w tym blisko 40 tys. kobiet. Zrealizowano łącznie ponad 94,5 tys. usług doradczych. Oś II PROW 2007-2013 obejmuje 4 działania. Działania rolno-środowiskowe, realizowane w gospodarstwach rolnych, przyczyniają się do ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego obszarów wiejskich. Wspierane jest również gospodarowanie na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wsparcie zalesiania gruntów rolnych i innych oraz inwestycje w zakresie ochrony i odtwarzania potencjału leśnego zniszczonego katastrofami naturalnymi, umożliwia poprawę stanu lasów w Polsce. Oś II jest osią o największej liczbie beneficjentów. Łącznie w ramach tej osi zawartych zostało 5,3 mln umów/decyzji na kwotę ponad 19 mld zł i wypłacono ponad 15 mld zł. Płatnościami rolno-środowiskowymi objęto łączną powierzchnię wynosząca ponad 3,4 mln ha użytków rolnych. 871 tys. gospodarstw rolnych położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania otrzymało wsparcie w kwocie ponad 8 mld zł. Zalesiono ponad 69 tys. ha gruntów rolnych oraz odtworzono ponad 44 tys. ha lasów zniszczonych przez katastrofy i wykonano działania zapobiegawcze, związane z przeciwdziałaniem zagrożeniu pożarowemu w lasach na powierzchni ponad 351 tys. ha. Oś III PROW 2007-2013 obejmuje 4 działania. Działania tej osi wpisują się w aktualne potrzeby wsi. Wspieranie dywersyfikacji działalności gospodarczej, tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, tworzenia miejsc pracy na wsi, rozwijanie infrastruktury technicznej, ochrona dziedzictwa kulturowego i realizacja potrzeb społecznych mieszkańców wsi pozwala na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich i łagodzenie skutków bezrobocia. Inwestycje realizowane w ramach tych działań zmieniają polską wieś. Pobudzają działalność gospodarczą i przeciwdziałają wyludnianiu się obszarów wiejskich. Aktywizują mieszkańców wsi i tworzą silniejsze poczucie więzi 3
wstęp z miejscem zamieszkania oraz regionem. Inspirują także do zachowania i ochrony miejscowych tradycji oraz dziedzictwa kulturowego. W ramach realizacji działań Osi III beneficjenci złożyli blisko 88 tys. wniosków co w pełni wyczerpuje limit środków przeznaczonych na tę oś. Zawartych zostało blisko 37 tys. umów na kwotę ponad 13,3 mld zł. Wypłacono już blisko 8,1 mld zł. Dzięki zrealizowanym operacjom w ramach Osi III ponad 11 tys. rolników lub członków ich rodzin podjęło działalność pozarolniczą, głównie w sferze usług. Mikroprzedsiębiorcy utworzyli prawie 8 tys. nowych miejsc pracy. W ramach wsparcia infrastruktury technicznej wybudowano około 24 tys. km sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, wykonano 29 224 szt. kanalizacji zagrodowych, wybudowano 199 oczyszczalni ścieków, utworzono system zbioru, segregacji i wywozu odpadów komunalnych, który umożliwia zagospodarowanie ponad 242 tys. ton śmieci oraz stworzono możliwość wytwarzania 189,12 MW energii ze źródeł odnawialnych. W ramach odnowy wsi wybudowano, zmodernizowano lub wyposażono 3224 świetlic, domów kultury, budynków rekreacyjnych i sportowych, 2039 placów sportowych, zabaw i miejsc rekreacji, prawie 100 km ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych, 859 obiektów małej architektury, 348 terenów zielonych, parków i innych miejsc wypoczynku, odnowiono 436 zabytkowych budynków architektury sakralnej i cmentarzy, 19 pomników historii i miejsc pamięci, 63 budynki wpisane do rejestru zabytków lub objęte wojewódzką ewidencją zabytków, 14 obiektów charakterystycznych dla danego regionu, zaadaptowano na cele publiczne, zagospodarowano 83 zbiorniki i cieki wodne oraz ukształtowano 1 433 centrów wsi. Oś IV PROW 2007-2013 obejmuje 3 działania. Głównym celem Osi IV Leader jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi oraz zwiększenie możliwości zdobywania środków finansowych i ich wykorzystania na realizację lokalnych strategii rozwoju, oddolnych inicjatyw mieszkańców terenów wiejskich i wdrażanie małych projektów przyczyniających się do poprawy jakości życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich. W ramach Osi IV utworzono 336 lokalnych grup działania (LGD), które realizują lokalne strategie rozwoju. Realizując działania osi IV Leader beneficjenci złożyli ponad 58 tys. wniosków. Zawartych zostało ponad 25 tys. umów na kwotę prawie 2,4 mld zł. Wypłacono już blisko 1,4 mld zł. Projekty realizowane w ramach lokalnych strategii rozwoju umożliwiły budowę, modernizację i wyposażenie 1724 świetlic, domów kultury, budynków rekreacyjnych i sportowych, 1488 placów sportowych, zabaw i miejsc rekreacji w małych miejscowościach wiejskich. Społeczności lokalne realizowały projekty przyczyniające się do uatrakcyjnienia terenów rekreacyjnych poprzez budowę lub modernizację 672 obiektów małej architektury, zagospodarowanie 141 terenów zielonych, parków i innych miejsc wypoczynku. Odnowiono również 149 zabytkowych budynków, w tym obiekty sakralne oraz 25 pomników historii i miejsc pamięci. Zagospodarowano 64 zbiorniki i cieki wodne oraz ukształtowano 695 centrów wsi. W ramach wsparcia rozwoju przedsiębiorczości utworzono 270 miejsc pracy. Zorganizowano również z inicjatywy mieszkańców prawie 4 tys. imprez kulturalnych i sportowych. W przedstawionej Państwu publikacji zaprezentowane zostały projekty zrealizowane w Polsce w ramach wybranych działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013: działania osi 1. Modernizacja gospodarstw rolnych, Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych, działania osi 2. Program rolnośrodowiskowy, Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, działania osi 3. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, Odnowa i rozwój wsi, działania osi 4. Wdrażanie projektów współpracy oraz Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. Publikacja prezentuje przykłady projektów mających wpływ na życie mieszkańców wsi, a tym samym przyczyniających się do rozwoju małych miejscowości usytuowanych na obszarach wiejskich. Projekty zostały wybrane na prośbę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez samorządy województw i Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 4
województwo DOLNOŚLĄSKIE
Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Mirsk 243 823,00 zł 143 823,00 zł 100 000,00 zł województwo dolnośląskie Uruchomienie działalności agroturystycznej. Celem projektu było uruchomienie działalności agroturystycznej w gospodarstwie w miejscowości Mlądz. Zmodernizowano budynek mieszkalny i przystosowano pomieszczenia gospodarcze na pokoje dla gości. Przygotowano trzy 2-osobowe pokoje z łazienkami dla gości oraz wspólny aneks kuchenny. Obiekt ma charakter osady jeździeckiej z możliwością nauki jazdy konnej. Dzięki realizacji projektu nastąpił wzrost dochodów gospodarstwa. Program rolnośrodowiskowy Bolków 49 638,10 zł 39 710,48 zł Ekologiczne gospodarstwo agroturystyczne. W roku 2012, w gospodarstwie położonym w gminie Bolków, rozpoczęto, w ramach działania Program rolnośrodowiskowy, realizację działań w zakresie produkcji ekologicznej, utrzymania ekstensywnych trwałych użytków zielonych, ochrony siedlisk lęgowych ptaków oraz utrzymania półnaturalnych łąk świeżych na obszarach Natura 2000. W gospodarstwie prowadzona jest dodatkowo działalność agroturystyczna. Gospodarstwo posiada własny młyn z magazynem, przetwórnię orkiszu oraz piec chlebowy opalany drewnem. Pozyskiwana w ramach produkcji ekologicznej mąka orkiszowa wykorzystywana jest m.in. do wypieku chleba, ciast, ciasteczek oraz do wyrobu makaronu. Produkty wykorzystywane są na użytek własny, gości gospodarstwa agroturystycznego oraz do sprzedaży. W roku 2012 gospodarstwo zostało wyróżnione w XVIII edycji ogólnopolskiego konkursu Rolnik Farmer Roku za działalność na rzecz promowania rolnictwa ekologicznego. 6
województwo dolnośląskie Adaptacja budynku na cele sportowe w ramach promocji aktywnego trybu życia. W celu promocji zdrowego i aktywnego trybu życia w miejscowości Makronos Górny zaadaptowano nowo wybudowany budynek na nowoczesny obiekt sportowo-rekreacyjny. Na parterze znajdują się dwie sale sportowe o powierzchni 97 i 80 m 2, przystosowane do ćwiczeń indywidualnych i grupowych, tj. aerobik, taniec, pilates Body-Ball itp. Obiekt posiada pełne zaplecze higieniczno-sanitarne. Realizacja projektu pozwoliła na utworzenie nowych miejsc pracy. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Kąty Wrocławskie 196 189,00 zł 98 838,50 zł 97 350,50 zł Modernizacja obiektu Dwór Korona Karkonoszy. Dwór Korona Karkonoszy usytuowany jest w sielankowym otoczeniu, z widokiem na zalew i góry, 300 m od Karkonoskiego Parku Narodowego. Projekt spółki Dwór Korona Karkonoszy z Podgórzyna obejmował prace budowlane w części hotelowej i gastronomicznej oraz zakup wyposażenia. Do dyspozycji gości przeznaczono 23 pokoje, restaurację na 110 osób, kawiarnię z biblioteką, pub, ogródek letni oraz salę szkoleniową dla 60 osób. W obiekcie można zorganizować wesele lub dowolną imprezę okolicznościową, skorzystać z oferty wycieczek z przewodnikiem lub uprawiać sporty letnie i zimowe pod okiem instruktorów. Bogata oferta rekreacyjna w połączeniu z wydarzeniami kulturalnymi (festiwale muzyczne, spektakle teatralne) stanowi ciekawą alternatywę dla turystów zniechęconych kaprysami pogody. Dzięki realizacji projektu utworzone zostały dwa miejsca pracy. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Podgórzyn 437 235,00 zł 218 617,50 zł 218 617,50 zł 7
Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów Złotoryja 7 216 700,75 zł 4 710 378,36 zł województwo dolnośląskie Scalanie gruntów wsi Nowa Wieś Złotoryjska. Projekt został zrealizowany przez Starostwo Powiatowe w Złotoryi. Jego celem było stworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania poprzez poprawę struktury gospodarstw oraz budowę nowych i modernizację istniejących dróg dojazdowych. Postępowanie scaleniowe zostało wszczęte na wniosek rolników (104 uczestników). Ogólna powierzchnia scalania wyniosła 1 204,52 ha. W ramach zagospodarowania poscaleniowego wybudowano i przebudowano łącznie 9,9 km dróg, wykonano nawierzchnię asfaltową ze stosownym odwodnieniem oraz posadzono drzewa. Dzięki realizacji projektu poprawiły się warunki życia i gospodarowania dla mieszkańców Nowej Wsi Złotoryjskiej. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów Jaworzyna Śląska 9 948 540,00 zł 3 879 010,50 zł Scalenie gruntów wsi Milikowice. Projekt realizowany był przez Starostę Świdnickiego we wsi Milikowice. Głównym celem projektu była m.in. poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych, racjonalne ukształtowanie działek, zminimalizowanie liczby pól oraz ich odległości od siedlisk. W ramach projektu przebudowano i zmodernizowano drogi o łącznej długości 6,429 km, jednocześnie zlikwidowano i zrekultywowano 2,785 km dróg zbędnych. Rozbudowano o dalsze 2 km również sieć melioracyjną. W efekcie osiągnięto nowy układ działek, dogodny dla mechanicznej uprawy. Uporządkowano stan prawny nieruchomości doprowadzono do wzajemnej zgodności stanu prawnego i ewidencyjnego ze stanem faktycznym dokumentacja katastralna jest zgodna z zapisami w księgach wieczystych. Dzięki realizacji projektu wyprostowano granice działek i zapewniono każdej działce dostęp do drogi publicznej. 8
województwo dolnośląskie Budowa pola do gry w minigolfa oraz modernizacja placu zabaw. Celem realizacji projektu było zwiększenie atrakcyjności turystycznej poprzez budowę pola do gry w minigolfa oraz modernizację placu zabaw w Świeradowie-Zdroju. Zrealizowany projekt odpowiada warunkom przyznania pomocy w ramach działania Odnowa i rozwój wsi. Projekt przewidywał budowę 18-dołkowego pola do gry w minigolfa, zlokalizowanego przy skrzyżowaniu ulic Zakopiańskiej i Krótkiej oraz modernizację istniejącego placu zabaw przy ul. Kardynała St. Wyszyńskiego. Realizacja projektu umożliwiła integrację społeczności lokalnej oraz służy rozwijaniu pasji i zainteresowań w głównej mierze dzieci i młodzieży. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Świeradów-Zdrój 360 662,13 zł 266 191,13 zł 94 471,00 zł Przebudowa wraz ze zmianą sposobu użytkowania budynku byłej szkoły na Centrum Inicjatyw Wiejskich w Chełstowie. Głównym celem realizowanego przez Gminę Twardogóra projektu było m.in. pobudzenie rozwoju życia kulturalnego mieszkańców, integracja lokalnej społeczności oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej miejscowości. Zrealizowany projekt odpowiada warunkom przyznania pomocy w ramach działania Odnowa i rozwój wsi. W ramach projektu wyremontowano budynek byłej szkoły. Prace polegały m.in. na przesunięciu ścian działowych, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, remoncie podłóg i posadzek, wymianie instalacji elektrycznej, wodno-kanalizacyjnej i centralnego ogrzewania oraz malowaniu wewnętrznym i zewnętrznym. Wykonano również kotłownię gazową. Obiekt został w pełni przystosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych (podjazd, dźwig osobowy, sanitariaty). Dzięki realizacji projektu powstało Centrum Inicjatyw Wiejskich, miejsce umożliwiające organizację życia społeczno-kulturalnego. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Twardogóra 882 428,00 zł 522 899,00 zł 359 529,00 zł 9
Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Międzybórz 1 867 800,00 zł 1 120 680, 00 zł 747 120,00 zł województwo dolnośląskie Poprawa efektywności produkcji i logistyki zakładu przetwórstwa mleka. Przedsiębiorstwo z Międzyborza prowadzi działalność w zakresie przetwórstwa mleka i wyrobów serów, przerabiając rocznie około 11 mln litrów mleka. Zrealizowany projekt miał na celu poprawę efektywności produkcji i logistyki zakładu. Produkty dystrybuowane są głównie na terenie województwa dolnośląskiego, wielkopolskiego, opolskiego i śląskiego. Przedsiębiorstwo wytwarza wysokiej jakości produkty nabiałowe przy zachowaniu wymogów technologicznych i higieniczno-sanitarnych, tj. mleko, śmietany, napoje mleczne, twarogi. Zakupiono maszyny i urządzenia usprawniające proces pakowania produktów (m.in. maszyna dwurzędowa do pakowania galanterii mleczarskiej oraz automat do pakowania twarogu), maszyny i urządzenia zwiększające efektywność procesów przetwórczych, tj. termizator misowy, stację mycia wirówki i silos do mleka o pojemności 60 000 l. Inwestycja wprowadziła standaryzację opakowań produktów wytwarzanych w zakładzie, wpłynęła na poprawę wizerunku zakładu oraz usprawniła proces logistyki. Osiągnięcie celu projektu przełożyło się na wzrost efektywności funkcjonowania zakładu oraz poprawę jego konkurencyjności. 10
województwo kujawsko-pomorskie
Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Dobrcz 20 924 571,00 zł 10 476 001,50 zł 10 448 569,50 zł województwo kujawsko-pomorskie Stworzenie Centrum Hurtowej Dystrybucji Ogrodniczej. Celem przedsiębiorcy z gminy Dobrcz było wybudowanie Centrum Dystrybucji Sadzonek. Konstrukcja budynku Centrum oparta jest na najnowocześniejszej technologii budowy obiektów magazynowych. W tunelach podwieszono ekrany energetyczne, zamontowano sterowane komputerowo zasłony zaciemniająco-energooszczędne, automatyczny system nawożenia, nowoczesną instalację grzewczą wyposażoną w cztery strefy klimatyczne, rozbudowano infrastrukturę transportową. Proekologicznym źródłem wody jest woda deszczowa. Realizacja projektu przyczyniła się do zwiększenia potencjału produkcji członków grupy producentów. Pośrednio dzięki zwiększeniu produkcji, zrealizowana inwestycja przyczyniła się też do pozyskania przez grupę nowych rynków zbytu. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Koronowo 2 588 861,00 zł 1 305 945,50 zł 1 282 915,50 zł Uruchomienie linii produkcyjnej do granulatu ze słomy peletu, na cele energetyczne. Projekt został zrealizowany w miejscowości Koronowo przez przedsiębiorstwo specjalizujące się w uprawie zbóż. Celem projektu było uruchomienie nowego kierunku produkcji. W ramach zrealizowanego projektu wybudowano linię do granulacji słomy, linię napowietrzną wraz ze stacją transformatorową oraz zakupiono ładowarkę teleskopową. Na linię technologiczną składa się suszarnia. Surowiec wychodzący z suszarni trafia do młyna młotkowego, gdzie jest starannie rozdrobniony i podzielony na frakcje do procesu granulacji w prasach peletujących. Sprasowany brykiet z biomasy zostaje schłodzony w chłodnicy granulatu, uzyskując optymalną twardość, która pozwala na dalsze magazynowanie produktu. Pelety kierowane są do magazynu gotowego produktu za pomocą ładowarki teleskopowej, która została zakupiona w ramach zrealizowanego projektu. Zasilanie linii technologicznej stało się możliwe dzięki wybudowaniu linii napowietrznej oraz stacji transformatorowej. Dzięki zrealizowanemu projektowi powstała ekologiczna linia do produkcji peletu. Dodatkowym efektem projektu było utworzenie nowych miejsc pracy. 12
województwo kujawsko-pomorskie Zakup instrumentów i akcesoriów muzycznych dla zespołu muzycznego Kujawy Nadwiślańskie działającego przy Gminnym Ośrodku Kultury w Lubaniu. Gminny Ośrodek Kultury w Lubaniu, zrealizował projekt w ramach małych projektów. Celem projektu było umożliwienie mieszkańcom gminy Lubanie kultywowania miejscowych tradycji. W ramach zespołu muzycznego Kujawy Nadwiślańskie działającego przy Gminnym Ośrodku Kultury funkcjonuje orkiestra dęta, kapela ludowa, zespół ludowy wokalno-instrumentalny Siwy Włos. Łącznie, w prace zespołu zaangażowanych jest ok. 30 osób. W ramach projektu zakupiono 20 instrumentów muzycznych (m.in. saksofony, klarnet, puzon, tubę, bęben, werbel, trąbkę) wraz z akcesoriami. Realizacja projektu umożliwiła członkom zespołu muzycznego kultywowanie lokalnych tradycji. Dzięki zakupionym instrumentom zespół może wykonywać regionalne utwory oraz promować nie tylko swoją działalność, ale również dziedzictwo kulturowe Kujaw. Zespół uczestniczy w lokalnych imprezach kulturalnych, gdzie prezentuje również regionalne zwyczaje. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Lubanie 42 293,00 zł 18 224,00 zł 24 069,00 zł Organizacja imprezy sportowej pn. TOUR THE RUN ZIEMIA GOTYKU. W ramach tzw. małych projektów Fundacja LGD Ziemia Gotyku zrealizowała 4-etapowe międzynarodowe zawody biegowe. Zawody odbywały się w dniach 12-15.08.2013 na dystansach 5, 8, 15, 21.1 km. W ostatnim dniu zawodów wręczono medale, puchary w poszczególnych kategoriach oraz nagrody. Przyjezdni zawodnicy mieli zapewniony nocleg i wyżywienie. Dodatkową atrakcją było zorganizowanie biegów towarzyszących dla dzieci i młodzieży. Impreza promowała zdrowy i aktywny tryb życia oraz integrowała całe rodziny i lokalną społeczność. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Łubianka 35 149,43 zł 11 068,43 zł 24 081,00 zł 13
Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Dąbrowa Chełmińska 21 514,02 zł 7 114,02 zł 14 400,00 zł województwo kujawsko-pomorskie Budowa pieca do wypieku tradycyjnego chleba. Celem projektu było kultywowanie tradycyjnych metod produkcji, rozwijanie i promowanie produktu lokalnego. Zakupiony w ramach projektu piec chlebowy pozwala na promocję i kultywowanie tradycyjnych metod jego wypiekania, przez co przyczynia się do wzrostu atrakcyjności turystycznej obszaru. Prowadzone są również warsztaty dla dzieci i młodzieży. Choć chleb wydaje się być produktem prostym i jednorodnym to jednak w zależności od regionu posiadał różne składy surowcowe i nieco odmienne były metody jego wypieku. Trudno bowiem porównać bochenek chleba pieczony w produkcji masowej z chrupiącym i wonnym chlebem wypieczonym w glinianym piecu. Dziś, kiedy chleb wypiekany jest tylko w wielkich, nowoczesnych piekarniach, tradycyjny bochenek chleba i piec, w którym go wypiekano, stanowi nieocenione źródło wiedzy historycznej i jest nie lada atrakcją turystyczną, szczególnie w aspekcie edukacyjnym. 14
województwo lubelskie
Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów Wisznice 2 973 992,78 zł Krajowe środki publiczne 1 023 709,55 zł 1 934 413,23 zł województwo lubelskie Scalenie gruntów na obrębie Horodyszcze gmina Wisznice. Projekt Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej miał na celu poprawę struktury obszarowej gospodarstw gminy Wisznice. Wydzielono grunty na cele infrastruktury technicznej, wytyczono i urządzono funkcjonalną sieć dróg dojazdowych, zlikwidowano wspólnotę gruntową. Dzięki realizacji projektu nastąpiła poprawa struktury obszarowej gospodarstw. Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych Łaziska 138 498,00 zł 37 266,62 zł 101 231,38 zł Modernizacja budynku suszarni i magazynów chmielu. Rolnik z gminy Łaziska posiada gospodarstwo o powierzchni ponad 4 ha, w którym wystąpiły szkody spowodowane powodzią. Zniszczeniu uległa plantacja chmielu o powierzchni 0,90 ha oraz sad jabłoniowy o powierzchni 3,36 ha. Celem projektu było odtworzenie potencjału gospodarstwa zniszczonego przez powódź. W ramach projektu zmodernizowano budynek gospodarczo-składowy z chłodnią. Wykonano izolację termiczną komory chłodniczej i sortowni oraz położono posadzkę. W komorze chłodniczej zamontowane zostały agregaty i sprężarki chłodnicze oraz wentylatorowe chłodnice wiszące. Realizacja projektu przyczyniła się do przywrócenia produkcyjności gospodarstwa, w tym pozwoliła na wydłużenie okresu przechowywania owoców oraz poprawę jakości produkcji. 16
województwo lubelskie Budowa silosów do magazynowania zboża i zakup suszarni wraz z wyposażeniem. Przedsiębiorca z gminy Potok Górny prowadzi działalność polegającą na obróbce nasion. W celu zwiększenia dochodów z działalności pozarolniczej zakupił i zamontował trzy silosy, suszarnię do suszenia ziarna. Przedsiębiorca świadczy usługi w zakresie wstępnego czyszczenia i suszenia ziarna zbóż, kukurydzy i nasion oleistych w suszarni z krótkoterminowym przechowywaniem. Silosy zbożowe są zaś wykorzystywane do usługowego, długoterminowego przechowywania ziarna. Realizacja projektu umożliwiła podwyższenie jakości świadczonych usług, przełożyło się to na wzrost dochodów Przedsiębiorcy. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Potok Górny 237 707,35 zł 140 984,85 zł 96 722,50 zł Zmiana przeznaczenia budynku byłej gorzelni na obiekt gastronomiczny. Przedsiębiorca z gminy Piaski w ramach rozwijania prowadzonej działalności zrealizował projekt umożliwiający otwarcie nowej restauracji. Celem projektu było przystosowanie budynku po byłej gorzelni do prowadzenia restauracji, w której organizowane są różnego rodzaju imprezy okolicznościowe. Zakres prac obejmował roboty elektryczne, wykonanie instalacji sanitarnych. Dokonano zakupu wyposażenia niezbędnego do przygotowywania posiłków. Dzięki realizacji projektu stworzonych zostało pięć nowych miejsc pracy. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Piaski 822 775,37 zł 522 775,37 zł 300 000,00 zł 17
Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Milanów 15 388,17 zł 4 622,42 zł 10 765,75 zł województwo lubelskie Warsztaty rękodzielnicze z ginącego zawodu tkactwa. Pani Maria Daniluk z gminy Milanów prowadzi warsztaty rękodzielnicze. Celem projektu było zachowanie dziedzictwa kulturowego przez organizację warsztatów z ginącego zawodu tkactwa, przekazanie tradycji tkackich dla następnych pokoleń i aktywizacja społeczeństwa. Tradycje zanikają, gdyż coraz częściej brakuje ludzi, którzy posiadają umiejętności tkackie. Warsztaty rękodzielnicze na krosnach pokazują i przekazują tradycję kolejnym pokoleniom. Spotkania na warsztatach wzmacniają więzi międzyludzkie i aktywizują mieszkańców oraz pozwalają im nabyć nowe umiejętności. Dzięki realizacji projektu nastąpiła aktywizacja mieszkańców. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Tarnogród 24 652 675,50 zł 14 621 110,59 zł 10 031 564,91 zł Uruchomienie produkcji mrożonych owoców i warzyw ekologicznych w nowym zakładzie produkcyjnym. Celem projektu przedsiębiorstwa z Warszawy, była budowa jednego z najnowocześniejszych w Polsce zakładu produkcyjno-magazynowego. W ramach inwestycji powstał nowoczesny obiekt z częścią socjalno-administracyjną, produkcyjną i magazynową, wyposażony we wszystkie niezbędne instalacje oraz infrastrukturę towarzyszącą. W części magazynowej znajdują się w pełni wyposażone komory chłodnicze, a w części produkcyjnej obiektu zainstalowano nowoczesne linie przetwórcze. Dzięki realizacji projektu powstał nowoczesny kompleks przetwórczo-produkcyjny specjalizujący się w przetwórstwie owoców i warzyw ekologicznych. 18
województwo lubuskie
Modernizacja gospodarstw rolnych Skwierzyna 757 307,68 zł 457 307,68 zł 300 000,00 zł województwo lubuskie Modernizacja budynku inwentarskiego na cele związane z produkcją bydła mięsnego. Projekt został zrealizowany przez Przedsiębiorstwo produkcyjne bydła mięsnego z gminy Skwierzyna. Realizacja projektu miała na celu podniesienie jakości produkcji. Przebudowa obejmowała wymianę posadzek, odnowienie elewacji zewnętrznej, budowę wentylacji, wykonanie wygrodzeń bramek i montażu poideł. Modernizacja obory pozwoliła na większą mechanizację i automatyzację, jak również zmianę systemu chowu zwierząt z uwięzionego na wolnostanowiskowy oraz ułatwiła dostęp do pastwiska. Realizacja projektu przyczyniła się do zwiększenia dochodów z gospodarstwa. Wdrażanie projektów współpracy Świebodzin/Sulęcin 597 215,00 zł Lubuskie Ukazujemy Bogactwo Turystycznie Urozmaiconego Regionu. Celem głównym projektu realizowanego przez Stowarzyszenie LGD Działaj z Nami ze Świebodzina i Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych Lokalna Grupa Działania z Sulęcina jest promocja północno-wschodniej części województwa lubuskiego, rozwój turystyki na tym terenie oraz zwiększenie atrakcyjności jej wykorzystania. Projekt jest odpowiedzią na potrzeby licznej grupy usługodawców zależnych od rozwoju, promocji i zwiększenia atrakcyjności turystyki. Istotą projektu współpracy było stworzenie pierwszej na tym terenie informacji turystycznej w postaci interaktywnej strony internetowej. Nowatorski charakter bazy informacji turystycznej polegał na zgromadzeniu możliwie największej liczby lokalnych zasobów (turystycznych, przyrodniczych, historycznych i kulturowych) istotnych i interesujących z punktu widzenia turysty. Strona internetowa, oprócz atrakcji turystycznych o szerokim wachlarzu tematycznym, zawiera również informacje o usługach związanych z hotelarstwem, agroturystyką, gastronomią i usługach przewodników turystycznych oraz o lokalnych imprezach. Realizacja projektu spowodowała zwiększenie liczby turystów odwiedzających teren i korzystających z usług turystycznych. 20