Polska w UE Bilans dziesięciolecia
Wstęp Bilans 1 maja 2014 roku przypada dziesiąta rocznica przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Chyba nikt dekadę temu nie miał wątpliwości, że był to historyczny moment dla naszego kraju. Polska otrzymała szansę z której efektywnie korzysta na odrobienie zaległości cywilizacyjnych, znaczne przyspieszenie procesów zmierzających do wyrównania różnic w rozwoju oraz w konsekwencji na aktywne włączenie się w budowanie konkurencyjnej gospodarki europejskiej. Członkostwo we Wspólnocie to dziesięć lat intensywnej współpracy z innymi państwami zarówno w wymiarze gospodarczym, jak i politycznym czy społecznym. To także dziesięć lat korzystania przez nasz kraj z funduszy unijnych. Historia polskiego członkostwa w UE, to dla mnie w dużej mierze właśnie historia inwestowania unijnych środków. 10 rocznica to dobry moment, by podsumować efekty, szczególnie, że zarówno w kończącym się budżecie 2007-2013, jak i na lata 2014-2020, Polska otrzymała najwięcej funduszy z polityki spójności. Po dziesięciu latach bilans finansowy między Polską a Unią Europejską jest dla naszego kraju bardzo korzystny. Od 1 maja 2004 r. Polska otrzymała z UE blisko 375 mld zł. Pieniądze, które dostaliśmy, przewyższyły sumę naszych składek członkowskich ponad trzykrotnie. W rezultacie Polska jest największym beneficjentem netto funduszy Unii Europejskiej. Bez środków unijnych, osiągnięcie zamierzonych celów zajęłoby znacznie więcej czasu. Oczywiście wielkie i te mniejsze inwestycje, które nie powstałyby, gdyby nie wsparcie z Unii Europejskiej, są najbardziej widocznym efektem naszego członkostwa we Wspólnocie, ale ważne są też korzyści ekonomiczne. Skutkiem integracji był bowiem wzrost wymiany handlowej i sukcesy, zwłaszcza niektórych branż, na wspólnym rynku, napływ inwestycji zagranicznych i wzrost możliwości współpracy polskich przedsiębiorstw, a także otwarcie unijnego rynku pracy i poprawa standardów środowiskowych czy też możliwości edukacyjnych. Środki europejskie okazały się nieocenione jeśli chodzi o stymulowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy. Ogromną zmianę przeszła też sama administracja, odpowiedzialna za sprawne rozdzielanie i efektywność inwestowania unijnych środków. Przed nami kolejny europejski budżet, z którego Polska otrzyma w ramach polityki spójności ok. 82,5 mld euro. To więcej niż wykorzystaliśmy w dwóch poprzednich perspektywach. Mamy plan jak te pieniądze inwestować i co chcemy w ten sposób osiągnąć. Byłoby jednak nierozsądnie kroić plany rozwojowe wyłącznie w oparciu o unijne pieniądze. Fundusze należy bowiem traktować jako jeden ze środków do realizacji konkretnych celów. Mam nadzieję, że po 2020 roku, z taką samą dumą jak obecnie, będziemy prezentować efekty unijnych inwestycji. Elżbieta Bieńkowska, wicepremier, minister infrastruktury i rozwoju dziesięciolecia 1 maja 2004 roku Polska została przyjęta do Unii Europejskiej. Był to niezwykle ważny moment dla naszego kraju. Członkostwo w Unii zmieniło warunki społeczne i gospodarcze w Polsce. Znaleźliśmy się w grupie nowych krajów członkowskich, które najszybciej wyrównywały różnice w stosunku do średniej unijnej. Często efekty integracji europejskiej bywają sprowadzane do przepływów finansowych i ich głównego źródła, czyli europejskiej polityki spójności. Jednak członkostwo w Unii wpłynęło na wiele innych zmian równie istotnych, a często niedocenianych. Towary i usługi z naszego kraju uzyskały nieograniczony dostęp do rynków unijnych. Okazało się, że firmy działające w Polsce są w stanie skutecznie zwiększać eksport i dorównać konkurencji w ramach jednolitego rynku europejskiego. Wzrosła ranga złotego jako wymienialnej waluty na rynkach finansowych. Przyczyniło się to do obniżenia kosztu obsługi polskiego długu i poprawiło warunki działania podmiotów gospodarczych. Polska przyjęła unijny porządek prawny. Jego wprowadzenie było korzystne dla naszej gospodarki uporządkowało jej funkcjonowanie. Do Polski przenieśliśmy unijne standardy ochrony środowiska. Czystsze powietrze, woda i ziemia to lepsza jakość życia mieszkańców Polski. Polska przystąpiła do Strefy Schengen łatwiejsze stało się podróżowanie, wzrosła intensywność współpracy transgranicznej, co wpłynęło na rozwój obszarów przygranicznych. Dołączenie do NATO, Unii Europejskiej i OECD poprawiło sytuację społeczno-gospodarczą i bezpieczeństwo w Polsce. Podniosła się ocena Polski jako odpowiedniego miejsca do prowadzenia działalności gospodarczej. Pośrednim wyrazem tego stała się wyższa pozycja Polski we wszystkich ratingach ekonomicznych, co przełożyło się na zwiększenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Na rozwój kraju w znaczący sposób wpłynęły fundusze unijne. Pozytywne zmiany w Polsce, stabilność gospodarki i trwały jej wzrost, poprawę jakości życia, w dużej mierze zawdzięczamy więc zarówno efektywnemu wykorzystaniu dostępnych środków europejskich, jak i udziałowi w jednolitym rynku europejskim oraz swobodnej współpracy inwestycyjnej i handlowej. 2 Polska w UE. Bilans dziesięciolecia 3
4 10 lat Funduszy Europejskich w Polsce 18 16 14 12 10 8 6 4 2 mld euro 2004 Między 2004 a 2013 Polska korzystała z unijnych pieniędzy z dwóch tzw. perspektyw finansowych. W ciągu tych lat dostaliśmy z UE blisko 375 mld zł. Ponad 90% tej kwoty pochodziło z polityki spójności oraz ze Wspólnej Polityki Rolnej. Pozostałe środki to fundusze przedakcesyjne (2% ) oraz inne instrumenty, takie jak m.in.: Fundusze Migracyjne, Instrument Schengen, a także programy wspólnotowe, takie jak Erasmus czy programy współpracy naukowo-technicznej. Po dziesięciu latach członkostwa bilans finansowy między Polską a Unią Europejską jest dla naszego kraju bardzo korzystny. Otrzymywane w tym czasie fundusze z roku na rok systematycznie rosły. Pieniądze, które dostaliśmy, przewyższyły sumę naszych składek członkowskich ponad trzykrotnie. W rezultacie Polska jest największym beneficjentem netto środków Unii Europejskiej. transfery z UE składka PL saldo 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Największymi beneficjentami funduszy europejskich były jednostki samorządu terytorialnego (ponad 34% wartości projektów) i przedsiębiorstwa (30%). Niemal we wszystkich województwach dominowały wydatki na transport, rozwój zasobów ludzkich oraz badania i rozwój technologiczny. Europejska polityka spójności zmniejszała i nadal zmniejsza różnice rozwojowe między regionami. To uboższe województwa, w tym z Polski Wschodniej, otrzymywały największe kwoty w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Konkurencyjne i innowacyjne przedsiębiorstwa Fundusze europejskie wpływają na rozwój przedsiębiorczości w Polsce, m.in. przez wspieranie projektów podnoszących poziom innowacyjności i konkurencyjności firm. Dynamiczny rozwój w tym sektorze polega nie tylko na zwiększeniu liczby zarejestrowanych przedsiębiorstw, ale również na wzroście nakładów inwestycyjnych i rosnącej innowacyjności polskich firm. Realizacja projektów finansowanych ze środków UE w przedsiębiorstwach przyczyniła się także do utworzenia wielu nowych miejsc pracy. Na innowacyjność w znacznym stopniu wpływa umożliwienie przedsiębiorstwom korzystania z wyników prac Rozwój przedsiębiorczości: Sprzedaż nowych produktów lub usług rozpoczęło, dzięki udzielonemu wsparciu, 1400 małych i średnich przedsiębiorstw. Ponad 9100 przedsiębiorstw uzyskało wsparcie w zakresie inwestycji. Więcej innowacji: Przedsiębiorstwa powstałe dzięki udzielonemu wsparciu wprowadziły na rynek niemal 40 tysięcy nowych produktów i usług, wdrożyły 2 tysiące innowacji i 3 tysiące nowych technologii. Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Ponad 4500 przedsiębiorstw otrzymało wsparcie w zakresie rozwoju eksportu. Pomocą objęto ponad 250 Instytucji Otoczenia Biznesu Nakłady na działalność innowacyjną są o ponad 43% większe niż na początku członkostwa Polski w UE. jednostek badawczo-naukowych. Od 2004 roku wydatki na badania i rozwój się zwiększyły, co przełożyło się na wzrost liczby innowacyjnych produktów dostępnych na rynku krajowym i eksportowanych. Widoczne efekty wsparcia polskiej przedsiębiorczości to m.in.: unowocześnienie technologii w firmach, rozszerzenie asortymentu oferowanych produktów i usług, a także wzrost potencjału inwestycyjnego i wielkości sprzedaży przedsiębiorstw oraz poprawa bezpieczeństwa pracy. Większość firm korzystających ze wsparcia odnotowała również znaczny wzrost podstawowych wskaźników ekonomicznych. Badania i rozwój: Nakłady na badania i rozwój w 2012 r. były ponad trzykrotnie wyższe niż w 2003 r. Wsparcie funduszy UE otrzymało ponad 500 ośrodków badawczych. Nastąpił niemal trzykrotny wzrost liczby jednostek prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Przy wykorzystaniu wspartej infrastruktury naukowej zrealizowano niemal 6 400 projektów badawczych, rozwojowych i celowych. W wyniku realizacji programów, ponad 700 przedsiębiorstw uzyskało wsparcie w zakresie wdrożenia prac B+RT (badania i rozwój technologiczny). Z usług utworzonych i zmodernizowanych laboratoriów skorzystało ponad 16 000 przedsiębiorstw. Wdrożono niemal 1200 wyników prac badawczo-rozwojowych. Przedsiębiorstwa powstałe dzięki wsparciu z FE uzyskały ponad 1 600 patentów, z czego 65% za granicą. Dofinansowanie: ok. 51,5 mld zł 5
Transport i komunikacja 10 lat w Unii Europejskiej przyniosło dynamiczny rozwój naszego systemu transportowego. W 2004 r. Polska była krajem o najgorzej rozbudowanej siatce autostrad i dróg szybkiego ruchu w Europie. Co więcej, polskie drogi charakteryzowały się złym stanem technicznym, co przekładało się na niski poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego. W ciągu ostatnich lat infrastruktura drogowa wyraźnie poprawiła się. Wybudowano lub zmodernizowano łącznie ponad 2 tysiące kilometrów autostrad i dróg ekspresowych oraz prawie 14 tys. dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. Dzięki temu znacznie podniósł się komfort życia mieszkańców: skrócił się czas przejazdów do miast wojewódzkich, a bezpieczeństwo ruchu drogowego wzrosło. Również infrastruktura kolejowa zyskuje dzięki wsparciu z unijnych środków. Poprawia się jej stan techniczny, zmodernizowane dworce stają się miejscami przyjaznymi dla pasażerów, a nowe inwestycje zapewniają ułatwienia dla osób z niepełnosprawno- ściami. Dzięki modernizacji linii kolejowych w wielu przypadkach skrócony został czas przejazdów, a dobiegające końca prace na torach przyniosą realną zmianę w szybkości i jakości podróży koleją. Od momentu przystąpienia Polski do UE lotnictwo jest najszybciej rozwijającą się gałęzią transportu. Rozbudowano istniejące już lotniska, powstały też nowe. Skorzystały na tym zwłaszcza porty regionalne, które rozwinęły siatkę bezpośrednich połączeń międzynarodowych, ale również port lotniczy w Warszawie, w którym znacznie wzrosła liczba obsłużonych pasażerów. Od 2005 r. obserwujemy boom inwestycyjny w obszarze komunikacji miejskiej. Dzięki dostępności funduszy unijnych w wielu miastach kupiono nowe tramwaje, autobusy i trolejbusy, wyremontowano lub wybudowano torowiska i infrastrukturę trolejbusową, możliwy jest rozwój szybkich kolei miejskich. Z dofinansowaniem UE powstaje też warszawskie metro. 347,1 12,3 1 560,3 1 942 2 861,8 328,1 463,5 2 518,4 3 409 857,5 Warszawa 9 567,1 562,9 5,7 Inwestycje z zakresu infrastruktury transportowej realizowane przy wsparciu środków unijnych w latach 2004-2013 Sieć istniejąca droga wojewódzka droga krajowa droga ekspresowa autostrada Współfinansowane ze środków UE w ramach NPR 2004-2006 droga wojewódzka droga krajowa droga ekspresowa autostrada Współfinansowane ze środków UE w ramach NSRO 2007-2013 droga wojewódzka droga krajowa droga ekspresowa autostrada Liczba pasażerów 9 600 4 800 960 Projekty dotyczące modernizacji / rewitalizacji sieci linii kolejowych współfinansowane ze środków UE w ramach NPR 2004-2006 i NSRO 2007-2013 Bardziej efektywna komunikacja miejska: Kupiono 2095 nowych autobusów, trolejbusów i tramwajów, a 278 jednostek taboru komunikacji miejskiej zmodernizowano. Wybudowano łącznie 36 km nowych torów tramwajowych i 36,6 km tras trolejbusowych. Zmodernizowano 55 km tras tramwajowych. Sprawniejszy transport kolejowy: Zbudowano lub zmodernizowano 2 300 km linii kolejowych. Nastąpiła poprawa obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego poprzez zwiększenie przepustowości linii kolejowych. Dzięki budowie wind i pochylni obiekty kolejowe zostały dostosowane do potrzeb osób Wyremontowano tabor Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście. W Warszawie powstał 4-kilometrowy odcinek metra na Bielanach wraz z węzłem komunikacyjnym Młociny. Rozpoczęto budowę II linii metra w Warszawie. z niepełnosprawnościami. Prawie pięciokrotnie zwiększył się odsetek torów, na których pociągi mogą rozwijać prędkości powyżej 120 km/h. Ograniczono ryzyko wypadków na przejazdach i przejściach kolejowodrogowych. Rozwój transportu drogowego: Zbudowano lub zmodernizowano ponad 2100 km dróg ekspresowych i autostrad. Zbudowano lub przebudowano w sumie 13831 km dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. Szybko rozwijający się transport lotniczy: Powstały nowe lotniska, a wiele istniejących zostało zmodernizowanych. Nastąpił dynamiczny rozwój lotnisk regionalnych, w tym poprzez rozwój siatki bezpośrednich połączeń międzynarodowych. Dofinansowanie: ok. 117,4 mld zł Skrócił się czas przejazdów do miast wojewódzkich. Liczba odprawionych pasażerów wzrosła prawie 3,5 krotnie. Poprawiła się dostępność transportowa miast. 6 Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? 7
Energetyka i ochrona środowiska Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiązało się z koniecznością dostosowania infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska do standardów obowiązujących w Unii. Polska postawiła sobie za cel także poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dlatego podjęto szereg inwestycji związanych z sektorem gazowym oraz realizowano projekty z zakresu efektywności energetycznej. Duży nacisk położony był również (i jest nadal) na rozwój sektora energii odnawialnej, w tym budowę elektrowni wiatrowych. Projekty z zakresu ochrony środowiska i zapobiegania zagrożeniom naturalnym realizowane w latach Poprawa bezpieczeństwa energetycznego: Wzrosło bezpieczeństwo i stabilność dostaw energii. Rozpoczęto duże inwestycje gazowe. Udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej w 2012 r. był ponad czterokrotnie wyższy niż na początku członkostwa Polski w UE i wyniósł 10,4%. Budowa elektrowni wiatrowych, dzięki którym udział wiatru jako źródła odnawialnej energii wyniósł 2,9% w 2012 roku. 2004-2013 dotyczyły głównie poprawy gospodarki wodno-ściekowej i zarządzania odpadami. W wyniku ich realizacji wzrosła liczba miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków oraz wybudowano i zmodernizowano prawie 50 tysięcy km sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Dotacje pozwoliły zrealizować inwestycje w skali dotychczas nieosiągalnej. Gdyby gminy musiały samodzielnie finansować działania związane z rozwiązaniem kluczowych problemów ochrony środowiska, to z pewnością skala realizowanych działań byłaby znacznie mniejsza, a rezultaty widoczne dopiero po dłuższym czasie. Rozbudowa infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej: Wybudowano lub zmodernizowano prawie 36 tys. km sieci kanalizacyjnej i 12 tys. km sieci wodociągowej. Wybudowano, rozbudowano lub zmodernizowano 683 oczyszczalnie ścieków komunalnych. Liczba miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków zwiększyła się o 63 i wynosi obecnie 903 miasta. Rynek pracy Wzrost zatrudnienia: Polska jest szóstym krajem UE pod względem wielkości rynku pracy, z liczbą pracujących wynoszącą 15,6 mln osób. Przed wejściem do UE, w 2003 r., charakteryzowała się wskaźnikiem zatrudnienia niższym niż kraje UE, ale do 2012 r. odnotowała jeden z największych wzrostów o 7,6 punktu procentowego. Szacuje się, że prawie połowa przyrostu zatrudnienia to efekt wykorzystywania funduszy europejskich. Co ważne, kryzys gospodarczy spowodował jedynie minimalny spadek zatrudnienia w Polsce, a zatem fundusze złagodziły jego skutki. Ze szkoleń, doradztwa zawodowego czy dotacji na zakładanie firm skorzystały osoby z grup znajdujących się na rynku pracy w najtrudniejszej sytuacji: osoby poniżej 25 roku życia, osoby z niepełnosprawnościami oraz w wieku powyżej 50 lat. Pomoc trafiała do grup dotychczas biernych zawodowo, a także zagrożonych wykluczeniem. Wykształciła się sieć profesjonalnych ośrodków wspierania ekonomii społecznej. Dziś polscy pracownicy mają wyższe kwalifikacje, lepiej adaptują się do zmian na rynku pracy, a ich praca staje się wydajniejsza. Odpowiedzią na potrzeby młodego pokolenia są m.in. staże i praktyki zawodowe. Dają one możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego, zaś szkolenia i kursy pozwalają nabyć nowe umiejętności. Z kolei dotacje na założenie własnej firmy kreują postawy i działania przedsiębiorcze, zwłaszcza wśród młodych. Dają też możliwość decydowania o kształcie i kierunku własnej kariery zawodowej. Szczególne wsparcie na rynku pracy otrzymują też osoby 50+. To do nich adresowane są usługi o charakterze aktywizacyjno-zawodowym, edukacyjnym, zdrowotnym czy społeczno-integracyjnym. Również osoby z różnymi niepełnosprawnościami należą do grup wspieranych na rynku pracy. Korzystają z aktywizacji zawodowej, dotacji na własną firmę, z pomocy specjalistycznej, psychologicznej, a także kursów, staży i praktyk zawodowych. Liczba pracujących wzrosła o ok. 800 tys. osób. Wsparcie na rynku pracy otrzymało już blisko 2,7 mln osób w wieku 15-24 lata, co stanowi ponad połowę ogółu osób w tym wieku. Aktywizacją zawodową objęto 1,7 mln osób bez pracy. Ponad 243 tys. nowych firm założyły osoby bezrobotne dzięki bezzwrotnym dotacjom. Ponad 18 tys. osób w wieku 50+ otrzymało dotacje na założenie własnej firmy. Liczba zatrudnionych osób z niepełnosprawnościami wzrosła z 17,4% w 2004 r. do 21,4% w 2012 r. Ponad 713 tys. osób skorzystało ze szkoleń i doradztwa zawodowego. Dofinansowanie: ok. 57,7 mld zł Dofinansowanie: ok. 21,3 mld zł 8 Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? 9
Edukacja Infrastruktura społeczna Fundusze europejskie ułatwiały dostęp do edukacji i miały wpływ na jej jakość na wszystkich etapach kształcenia od przedszkola po poziom akademicki. Wpłynęły na wzrost liczby wychowanków w przedszkolach w województwach Polski Wschodniej nawet o 100%. Wiele szkół zostało skomputeryzowanych i zyskało dostęp do Internetu, a nauczyciele przeszli niezbędne szkolenia informatyczne. W ostatnim dziesięcioleciu nastąpiła modyfikacja podstawy programowej szkół zawodowych, wzbogacono ją o staże i praktyki zawodowe. Biorąc pod uwagę zakres tych działań, można mówić o reformie kształcenia zawodowego dzięki funduszom europejskim. Jakość kształcenia ogólnego jest dziś wyższa niż w 2003 r. Także studenci korzystali z funduszy europejskich. Dzięki programom stypendialnym dla tzw. kierunków zamawianych, systematycznie wzrasta liczba aplikujących na kierunki matematyczne, techniczne i przyrodnicze. Oznacza to zasilenie gospodarki dobrze wykształconymi kadrami absolwentami specjalności poszukiwanych na rynku pracy. Inwestycje w infrastrukturę służby zdrowia, ośrodków naukowych i uczelni oraz kultury i turystyki przyniosły widoczny postęp. Poprawiły się jakość i komfort świadczonych usług. Rozbudowana i zmodernizowana baza lecznicza, akademicka, kulturalna, turystyczna i sportowa służy mieszkańcom w codziennym życiu. Fundusze europejskie pozwoliły uczelniom na rozbudowę i modernizację bazy edukacyjnej. W wielu miastach powstały nowe budynki naukowo-dydaktyczne, centra konferencyjne i biblioteczne, a także nowoczesne pracownie i laboratoria. Liczne placówki ochrony zdrowia zostały zmodernizowane, zyskały specjalistyczną aparaturę i sprzęt medyczny. Zakres prowadzonych inwestycji był bardzo szeroki: od zakupu ambulansów poprzez wyposażenie przychodni i oddziałów szpitalnych po modernizację ośrodków medycznych. Dzięki tym inwestycjom, dziś usługi medyczne w wielu miejscach są lepiej dostępne, a standardy opieki medycznej poprawiły się. Rozwój opieki przedszkolnej: 2,8 tys. przedszkoli powstało dzięki funduszom europejskim. 5 tys. przedszkoli objęto unijnym wsparciem. Przedszkola stają się powszechne. Odsetek dzieci w wieku 3-5 uczęszczających do przedszkoli wzrósł z 36,2% do 69,7%. Polacy coraz lepiej rozumieją, że edukacja najmłodszych to inwestycja rozwojowa, a nie wyłącznie koszt zapewnienia opieki małym dzieciom. Bardziej efektywne uczelnie: 90 tys. studentów rozpoczęło naukę na kierunkach zamawianych: automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, wzornictwo, informatyka. Nowocześniejsze szkoły: Powstało 250 tys. stanowisk w szkolnych pracowniach komputerowych. 52 tys. uczniów szkół zawodowych wzięło udział w stażach i praktykach u przedsiębiorców. Rozwój kształcenia ustawicznego: Dzięki wsparciu środków europejskich 39 tys. osób w wieku 25-64 lata skorzystało z kształcenia ustawicznego. W ciągu 10 lat Polski w UE Ponad 6,5 mln osób korzysta rocznie ze wspartej infrastruktury społecznej: edukacyjnej, zdrowotnej, szkolnictwa wyższego, sportowej i opiekuńczej. Rozbudowana infrastruktura uczelni: Przebudowano 807 obiektów infrastruktury szkół wyższych. 147 uczelni zyskało nową dydaktyczną infrastrukturę naukowo-badawczą. Utworzono też 944 laboratoria. Rozwój służby zdrowia: Utworzono 95 nowych jednostek ochrony zdrowia głównie ratownictwa medycznego, 900 jednostek ochrony zdrowia objęto wsparciem. Ponad 2,5 mln pacjentów rocznie korzysta ze wspartej infrastruktury ochrony zdrowia. Dofinansowanie: ok. 17 mld zł 10 Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Dofinansowanie: ok. 26,6 mld zł 11
Działania związane z kulturą, które zrealizowano w ciągu ostatnich lat przy unijnym wsparciu, wiązały się często z konserwacją i ochroną zasobów kultury. Od zniszczenia uratowano np. archiwalne, przedwojenne filmy czy cenne zabytki architektury. Renowacja zabytków i zbiorów, połączona z działaniami promocyjnymi, pozwoliła podnieść turystyczny potencjał regionów. W latach 2004-2013 rozwinęła się też infrastruktura turystyczna i sportowo-rekreacyjna. Znacznie wzrosła liczba obiektów noclegowych, przybyło szlaków turystycznych, powstały też nowe produkty turystyczne. Także obiekty sportowo-rekreacyjne stały się lepiej dostępne dla osób w różnym wieku, o różnym stanie zdrowia i poziomie sprawności fizycznej. Zainwestowane fundusze europejskie to nie tylko wypełnienie luk infrastrukturalnych, ale również budowanie przewag konkurencyjnych oraz wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego. Efekty inwestycji w infrastrukturę społeczną są i będą długofalowe. Wpływają one na poprawę atrakcyjności przestrzeni publicznych i na rozwój lokalny. Nowe obiekty instytucji kultury czy sportowo-rekreacyjne wpływają na upowszechnianie się nowych, alternatywnych wzorców spędzania wolnego czasu, integrują mieszkańców wokół specyficznych zainteresowań i aktywności, wspierają podnoszenie kompetencji społecznych, a także kształtują pożądane postawy zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Społeczeństwo informacyjne W 2012 r. ponad 70% gospodarstw domowych w Polsce było wyposażonych w komputery z dostępem do Internetu. Korzystanie z komputerów i Internetu jest też standardem dla polskich przedsiębiorstw: w 2012 r. zdecydowana ich większość (93%) była wyposażona w komputery posiadające dostęp do Internetu. Najwięcej projektów związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego realizują województwa Polski Wschodniej oraz Mazowsze. Najważniejsze inwestycje to: budowa infrastruktury sieci szerokopasmowej, szczególnie w Polsce Wschodniej, budowa infrastruktury telekomunikacyjnej, rozwijanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych, usługi i aplikacje dla obywateli: e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja, usługi i aplikacje dla MŚP: e-handel, szkolenia, tworzenie sieci. Dbałość o dziedzictwo kulturowe: Liczba osób odwiedzających muzea wzrosła o ponad połowę. W 2003 r. muzea zwiedziło blisko 17 mln osób, a w 2012 r. prawie 27 mln. Wzrosła też liczba placówek muzealnych. W 2003 r. wynosiła ponad 650, dziś jest ich ponad 750. 10,7 tys. obiektów i zbiorów poddano konserwacji. Rozwój turystyki: Powstało 880 nowych produktów turystycznych. Powstało 10 tys. km szlaków turystycznych. Ponad 20 mln osób rocznie korzysta ze wspartych produktów turystycznych. W ciągu 10 lat Polski w UE Powstało 6 tysięcy nowych e-usług, z których skorzystało: ponad 6,6 tysiąca jednostek naukowych, niemal 41,5 tysiąca jednostek sektora publicznego, 653 tysiące przedsiębiorstw, Wdrożono niemal 3,5 tysiąca aplikacji e-biznesowych, którymi zostało objętych ponad 28,5 tysiąca przedsiębiorstw. Dofinansowanie: ok. 26,6 mld zł 12 Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Jak Polska wykorzystała Fundusze Europejskie? Dofinansowanie: ok. 14,8 mld zł 13
Polska na tle innych krajów UE bardziej konkurencyjne i innowacyjne przedsiębiorstwa inwestycje wspierające rozwój transportu miejskiego nowe miejsca pracy więcej zielonych źródeł energii szybciej rozwijająca się gospodarka W 2004 roku nastąpiło największe jak do tej pory rozszerzenie Unii Europejskiej. Do Wspólnoty przystąpiło wtedy aż dziesięć państw, a trzy lata później dołączyły Bułgaria i Rumunia. Dziesiąta rocznica członkostwa Polski w UE jest więc dobrym momentem do podsumowań i porównań, jak nasz kraj wypada na tle innych nowych państw członkowskich i całej Unii. Wysoki wzrost gospodarczy w ostatnich 10 latach był udziałem większości krajów z grupy nowych państw członkowskich, dlatego stosunkowo szybko zmniejszały one dystans do średniej unijnej. Warto jednak podkreślić, że Polska jako jedyny kraj UE uniknęła recesji w latach 2009 2010, kiedy to pozostałe państwa zmagały się z silnymi skutkami kryzysu gospodarczego. poprawa bezpieczeństwa energetycznego Polski więcej dzieci w przedszkolach Ważnym efektem członkostwa Polski w UE jest znaczny wzrost poziomu życia mieszkańców, który przejawia się również poprzez wzrost PKB per capita aż o 17 punktów procentowych. Polska znalazła się w grupie nowych krajów członkowskich, które najszybciej wyrównywały różnice w stosunku do średniej unijnej. Członkostwo Polski w UE oznacza także rozwój rynku pracy. W ciągu ostatnich 10 lat nastąpił znaczący spadek bezrobocia, które w momencie przystąpienia Polski do Unii było najwyższe (ponad 19%) a obecnie wynosi 10,1% czyli poniżej średniej UE-27. Również wydajność pracy rosła w naszym kraju zdecydowanie szybciej niż w pozostałych państwach członkowskich, a jej poziom zwiększył się z niespełna 62% do 73,5% średniej w UE. Polska bardzo korzystnie wypada na tle innych nowych państw członkowskich jeśli chodzi o skuteczne wykorzystywanie funduszy europejskich jako elementu polityki prorozwojowej. Stawia to nas w pozycji lidera realizacji polityki spójności. 14 więcej innowacyjnych produktów i usług wygodniejsza infrastruktura drogowa i kolejowa Fundusze Europejskie w Polsce to: lepsze szkoły zawodowe nowoczesna aparatura na uczelniach cyfryzacja zabytków polskiej kultury lepiej chronione środowisko naturalne nowe e-usługi nowoczesne muzea 15
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa www.mir.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl Publikacja powstała na podstawie raportu Wpływ członkostwa Polski w Unii Europejskiej i realizowanej polityki spójności na rozwój kraju, którego opracowanie koordynował Departament Koordynacji Strategii i Polityk Rozwoju Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. ISBN: 978-83-7610-491-1