Structure of summer bat assemblages in deciduous forests of Eastern Europe słowa kluczowe: mist netting, summer assemblages, Ukraine, Russia There is a lack of contemporary data about summer bat assemblages in Eastern Europe (Ukraine, Belarus, European part of Russia). We studied summer bat assemblages using the standardized mist netting approach. We surveyed 11 locations in European part of Russia (Smolensk, Bryansk, Ryazan and Voronezh regions) and the northern and the north eastern Ukraine (Kiev and Kharkiv regions) in 2009 2013 years. The survey was conducted in July, when young bats start to fly. In each location (area 500 1200 ha) we set mist nets in the different types of habitats: river banks, forest lakes and ponds, forest roads, forest edges and forest openings. Within the bat assemblages the forest dwelling and long distance migratory species predominate (genus: Nyctalus, Pipistrellus, and Vespertilio ). In most assemblages Nyctalus noctula (40% to 70%) was the most abundant species, besides two locations, where Plecotus auritus (41%) and Myotis brandtii (39%) were predominant. The relative abundance of Myotis species depends on the presence or absence of water bodies in each location. The relative abundance of V. murinus increases from the south (less than 1% in the Kharkiv region) to the north (17.5% in the Smolensk region). P. pygmaeus is more abundant in the southern locations, while P. nathusii is more abundant in the northern ones. The female dominance and breeding reproductive status were confirmed for most of species. Bat assemblage structure in strictly protected areas such as the Voronezhsky Biosphere Reserve stays stable over decades, as revealed by the comparison of the present data with the literature data. 26
Struktura letnich zespołów nietoperzy w lasach liściastych Europy Wschodniej Kseniia Kravchenko 1, Anton Vlaschenko 1, Yegor Yatsjuk 2, Alona Prylutska 1 1 NGO Bat Rehabilitation Center of Feldman Ecopark, Charków, Ukraina 2 Park Narodowy Gomilshanski Lisy, Ukraina słowa kluczowe: mist netting, letnie zgrupowania, Ukraina, Rosja Brakuje aktualnych informacji na temat letnich zespołów nietoperzy w Europie Wschodniej (Ukraina, Białoruś, europejska część Rosji). Badaliśmy letnie zespoły nietoperzy wykorzystując standaryzowaną metodę odłowów w sieci. Badania prowadziliśmy w jedenastu obszarach w europejskiej części Rosji (Smoleńsk, Briańsk, Ryazan i Obwodzie Woroneskim) oraz w północnej i północno wschodniej części Ukrainy (Obwodzie Kijowskim i Charkowskim) w latach 2009 2013. Odłowy odbywały się w lipcu, kiedy młode osobniki zaczynają latać. Na każdym z obszarów o powierzchni 500 1200 ha wybieraliśmy na odłowy takie miejsca jak : brzegi rzek, leśne jeziora i stawy, drogi leśne, skraj lasu i otwarte przestrzenie. W zespołach nietoperzy dominowały gatunki leśne i długodystansowi migranci (gatunki z rodzajów: Nyctalus, Pipistrellus i Vespertilio ). W większości zespołów Nyctalus noctula (od 40% do 70%) był najczęściej występującym gatunkiem, za wyjątkiem dwóch lokalizacji które preferowane były przez Plecotus auritus (41%) i Myotis brandtii (39%). Na wysoką liczebność gatunków z rodzaju Myotis wpływała obecność zbiorników wodnych na niektórych obszarach. Udział V. murinus wzrasta z południa (mniej niż 1% w obwodzie Charkowskim) na północ (17.5% w Obwodzie Smoleńskim). P. pygmaeus jest liczniejszy na południu, a P. nathusii na północy. Wśród dorosłych osobników liczebnie dominowały samice; przystępowanie do rozrodu stwierdzono u większości gatunków na badanych powierzchniach. Zespoły nietoperzy na obszarach chronionych, jak na przykład w Voronezhskim Rezerwacie Biosfery, nie zmieniły się na przestrzeni dziesięcioleci, na co wskazuje porównanie z danymi literaturowymi. 25
ORGANIZATORZY PATRONI HONOROWI PATRONI MEDIALNI 2
KOMITET NAUKOWY Prof. dr hab. Ewa Joanna Godzińska Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa Dr hab. Mirosław Jurczyszyn Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Dr hab. Ireneusz Ruczyński Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Dr hab. Konrad Hałupka Uniwersytet Wrocławski, Zakład Ekologii Behawioralnej Dr inż. Robert W. Mysłajek Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii, Instytut Genetyki i Biotechnologii KOMITET ORGANIZACYJNY Ewa Przepiórka Sonia Siemianowska Piotr Zieliński Sylwia Kacperska Agnieszka Marciniak KOMITET REDAKCYJNO KOREKCYJNY Prof. dr hab. Ewa Joanna Godzińska Dr hab. Mirosław Jurczyszyn Dr inż. Robert W. Mysłajek Piotr Zieliński Piotr Nawara ilustracje 3