ŁĄKI SZYRYKA 266 267 Fot. 78. Mozaika łąk świeżych (kod 6510) i wilgotnych w kompleksie Łąki Szyryka (powierzchnia A); (fot. D. Strząska). Fot. 77. Mozaika łąk świeżych (kod 6510) i wilgotnych w kompleksie Łąki Szyryka (powierzchnia A); (fot. D. Strząska).
6.16. ŁĄKI SZYRYKA Kompleks łąkowy nad Ścinawą Niemodlińską na południe od Ligoty Tułowickiej, składający się z dwóch podłużnych, śródleśnych działek po obu stronach leśnej drogi. Po stronie południowej (powierzchnia A), wzdłuż Ścinawy Niemodlińskiej znajduje się łąka świeża w bardzo dobrym stanie zachowania. Podłoże jest wilgotne, miejscami podmokłe. Łąka jest regularnie użytkowana. 6.16.1. Zbiorowiska roślinne W kompleksie łąkowym dominuje siedlisko łąki świeżej (kod 6510), przeplatane mniejszymi płatami łąki wilgotnej (powierzchnia A). Roślinność jest bardzo bogata. Wśród traw dominuje wyczyniec łąkowy Alopecurus pratensis, rajgras wyniosły Arrhenatherum elatius, kłosówka wełnista Holcus mollis, wiechlina łąkowa Poa pratensis, tymotka łąkowa Phleum pratense. Duży udział mają również rośliny kolorowo kwitnące m.in.: jaskier rozłogowy Ranunculus repens, jaskier ostry R. acris, przetacznik ożankowy Veronica chamaedrys, podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria, firletka poszarpana Lychnis flos-coculi, dzwonek rozpierzchły Campanula patula, krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis, przywrotniki Alchemilla sp., a także krwawnik pospolity Achillea millefolium i skrzyp łąkowy Equisetum pratense. Na granicy łąki i lasu, po stronie wschodniej, rośnie przytulinka wiosenna Cruciata glabra. Ponieważ teren nie jest zupełnie płaski, w zagłębieniach, gdzie jest wyższy poziom wody gruntowej, roślinność jest typowa dla łąk wilgotnych ze związku Calthion, z kniecią błotną Caltha palustris, sitowiem leśnym Scirpus sylvaticus i niezapominajką błotną Myosotis scorpioides. W obrębie powierzchni A występują miejsca podmokłe, gdzie dominuje turzycowisko łanowe z turzycą błotną Carex acutiformis, kosaćcem żółtym Iris pseudacorus i tojeścią pospolitą Lysimachia vulgaris (powierzchnie B). Wzdłuż rowów rośnie szczaw lancetowaty Rumex hydrolaphatum. Po północnej stronie drogi leśnej (powierzchnia C) znajduje się również łąka, jednak od lat nieużytkowana. Widoczne są także dawne próby przygotowania terenu pod zalesienie bruzdy. Podłoże jest świeże, na północy przechodzące w wilgotne. Roślinność jest dość uboga, z dużym udziałem trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos i nawłoci kanadyjskiej Solidago canadensis. Obecny jest m.in. wyczyniec łąkowy Alopecurus pratensis, drżączka średnia Briza media, śmiałek darniowy Deschamsia caespitosa, jaskier rozłogowy Ranunculus repens, pięciornik rozłogowy Potentilla repens, przetacznik ożankowy Veronica chamaedrys. Pojedynczo występują: firletka poszarpana Lychnis flos-coculi, koniopłoch łąkowy Silaum silaus i krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis. Na północy (powierzchnia D), przy brzegu Ścinawy Niemodlińskiej łąka wilgotna przechodzi w ziołorośla z pokrzywą zwyczajną Utrica dioica i przytulią czepną Galium aparine oraz szuwary wielkoturzycowe z turzycą zaostrzoną Carex gracilis. Na łące sukcesja naturalna jest silnie posunięta - brzoza brodawkowata Betula pendula, sosna zwyczajna Pinus sylvestris oraz tarnina Prunus spinosa rosną w rozproszeniu oraz w kępach na całej powierzchni działki. 6.16.2. Siedliska z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej Stwierdzono występowanie siedliska: górskie i niżowe łąki świeże użytkowane ekstensywnie o kodzie 6510. Powierzchnia A jest w dobrym stanie zachowania. 6.16.3. Cenne gatunki roślin Nie stwierdzono obecności gatunków chronionych, z gatunków stwierdzanych rzadko występuje przytulinka wiosenna Gruciata glabra. 6.16.4. Bezkręgowce 6.16.4.1. Rośliny żywicielskie Stwierdzono występowanie krwiściągu lekarskiego oraz szczawiu lancetowatego. Krwiściąg występował nielicznie, ale był równomiernie rozmieszczony na całej powierzchni A. Szczawie skupione były na fragmentach łąki bezpośrednio przylegających do lasu i również występowały nielicznie. 6.16.4.2. Gatunki z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej Modraszek nausitous - średnio liczny na powierzchni A. W miejscu występowania motyli warunki pod kątem ich wymagań siedliskowych były nienajlepsze - obecny krwiściąg lekarski oraz gniazda mrówek, jednak nielicznie. Obszar nie jest mocno izolowany od sąsiednich populacji motyla. W bliskiej odległości znajduje się obszar łąkowy Rutki, z licznymi populacjami modraszków. Prawdopodobnie kilkadziesiąt lat temu Łąki Szyryka posiadały połączenie z tamtymi łąkami. Zarastanie powierzchni A przez ekspansywne gatunki roślin oraz siewki drzew jest niewielkie. Łąka jest regularnie koszona. Tab. 50. Wskaźniki stanu populacji dla modraszka nausitousa na Łąkach Szyryka. A Powierzchnia Wskaźnik Miara Opis Ocena Liczba obserwowanych osobników Liczba osobników/100 m Prowadzono transekt 300 metrów. Obserwowano 7 motyli podczas najliczniejszej kontroli. Izolacja km Odległość od najbliższego znanego stanowiska - 1,6 km Modraszek telejus gatunek ma większe wymagania siedliskowe od modraszka nausitousa, nie występuje na Łąkach Szyryka. Czerwończyk nieparek - stwierdzono obecność jaj na liściach szczawiu (od 2 do 5 jaj na kilku pojedynczych roślinach). Duża wilgotność terenu sprzyja występowania tego gatunku motyla. 6.16.4.3. Inne cenne gatunki bezkręgowców siedlisk łąkowych Nie wykazano. 6.16.4.4. Zagrożenia dla motyli Tab. 51. Ocena zagrożeń za pomocą wskaźników stanu siedliska dla modraszków z rodzaju Phengaris. Powierzchnia Wskaźnik Miara Opis Ocena A Powierzchnia 5,2 ha Obszar to użytkowana kośnie łąka otoczona lasem. Dostępność roślin żywicielskich Dostępność mrówek gospodarzy Zarastanie ekspansywnymi bylinami Zarastanie przez drzewa /krzewy 5-20% Krwiściąg lekarski obecny na większości powierzchni, występuje jednak nielicznie, w postaci pojedynczych kęp. <20% Liczba gniazd mrówek ograniczona. U2 <25% Zarastanie ekspansywnymi gatunkami roślin jest nieznaczne. Łąka jest użytkowana <25% Pojedyncze siewki drzew i krzewów obecne na obszarze, ale nie w wysokiej liczbie. Ocena ogólna stanu siedliska U2 Na powierzchni A wykazano obecność modraszka nausitousa. Liczebność motyli jest niska. Głównym powodem ograniczonej liczby motyli są niewielkie zasoby rośliny żywicielskiej krwiściągu lekarskiego oraz ograniczona liczba gniazd mrówek gospodarzy. Dodatkowo, pomimo iż najbliższe stanowisko modraszków znajduje się w odległości 1,6 km, to barierą ograniczająca ich ewentualną migrację jest las otaczający łąkę ze wszystkich stron, co przyczynia się do izolacji stanowiska. Dla czerwończyka nieparka Łąki Szyryka są bardzo dogodnym siedliskiem, ulokowane są w zacienieniu, blisko rzeki, wilgotność terenu jest wysoka. U1 U1 268 269
6.16.4.5. Ogólna ocena obszaru pod kątem motyli Łąki Szyryka są wartościowe ze względu na występowanie czerwończyka nieparka, który odnajduje tutaj doskonałe warunki do rozwoju. W przypadku modraszków Łąki Szyryka nie są aż tak wartościowe. Dla modraszków powierzchnia Łąk Szyryka jest zbyt mała, by populacja motyli była silna. Dodatkowo dostępność rośliny żywicielskiej modraszków - krwiściągu lekarskiego oraz populacji mrówek gospodarzy jest ograniczona. Z tego powodu stan siedliska dla modraszków oceniono jako zły (U2), a stan zachowania populacji oceniono jako niezadowalający (U1). Na łąkach obecny jest tylko jeden gatunek modraszka - modraszek nausitous. Stanowisko jest też dość mocno izolowane, gdyż otoczone jest lasem. 6.16.5. Ptaki 6.16.5.1. Występowanie waloryzujących gatunków ptaków Na przedmiotowej powierzchni odnotowano występowanie tylko jednego, pospolitego gatunku ptaka z grupy gatunków waloryzujących. Ogólny wskaźnik zagęszczenia par lęgowych: nie obliczano współczynnika ze względu na mniejszą niż 10 ha powierzchnię obszaru. Tab. 52. Występowanie waloryzujących gatunków ptaków na Łąkach Szyryka. Gatunek Liczba par lęgowych Brak - Gatunki z I załącznika Dyrektywy Ptasiej Pozostałe gatunki chronione Komentarz Cierniówka Sylvia communis 2 Ptaki odnotowano jedynie w północnej części obszaru. RAZEM 2-6.16.5.2. Wartość ornitologiczna obszaru Obszar przedstawia skrajnie niską wartość dla ptaków środowisk otwartych. Spowodowane jest to jego niekorzystnym ukształtowaniem i niewielką powierzchnią (wąskie pasy łąk o małym areale) oraz specyficznym położeniem (otoczenie niemal ze wszystkich stron przez zwarty kompleks leśny). Mapa znajduje się na stronie następnej 6.16.6. Zagrożenia Na powierzchni południowej (A) nie stwierdzono zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych i ptaków. Na powierzchnie północnej (C i D) brak użytkowania prowadzi do sukcesji naturalnej oraz spadku różnorodności gatunkowej flory i występowania leśnych gatunków ptaków. Jedynym zagrożeniem na powierzchni A jest koszenie łąki w terminie nieodpowiednim dla stwierdzonego tutaj modraszka naustitousa. 6.16.7. Proponowany sposób ochrony Ze względu na występowania na powierzchni A modraszka nausitousa zaleca się wykonywać 1 pokos rocznie w terminie 15.06-30.06 albo 1.09. -15.09. Mapa nr 32. Rozmieszczenie siedlisk przyrodniczych, chronionych gatunków roślin, ptaków i motyli na Łąkach Szyryka. 270 271
Mapa nr 32. Rozmieszczenie siedlisk przyrodniczych, chronionych gatunków roślin, ptaków i motyli na Łąkach Szyryka. 272 273
Mapa nr 33. Zagrożenia występujące na Łąkach Szyryka. 274 275