SUCHY ŁUG i RZYMKOWICKIE ŁĄKI. Fot. 23. Przygiełka biała Rhynchospora alba w kompleksie łąkowym Suchy Ług i Rzymkowickie Łąki; (fot. C. Dziuba).

Transkrypt

1 SUCHY ŁUG i RZYMKOWICKIE ŁĄKI Fot. 23. Przygiełka biała Rhynchospora alba w kompleksie łąkowym Suchy Ług i Rzymkowickie Łąki; (fot. C. Dziuba). Fot. 22. Torfowisko przejściowe (kod 7140) na północy Rzymkowickich Łąk (powierzchnia A); (fot. C. Dziuba).

2 6.1. SUCHY ŁUG i RZYMKOWICKIE ŁĄKI Duży śródleśny kompleks łąkowo torfowiskowy na wilgotnym i podmokłym podłożu, z poziomem wód gruntowych i powierzchniowych zmiennym w ciągu roku, położony na północ od Rzymkowic. Wiosną, podczas inwentaryzacji ornitologicznej woda w wielu miejscach stagnowała nawet na poziomie 0,5 m nad powierzchnią gruntu. Latem, podczas inwentaryzacji botanicznej, większość terenu była zaledwie wilgotna i tylko w niektórych miejscach podmokła. Obszar poprzecinany jest rowami melioracyjnymi o różnej wielkości, obecnie w większości zarośniętymi. Jedynie droga przecinająca kompleks łąkowy oraz rów ją odwadniający służące pracownikom Nadleśnictwa Tułowice są utrzymywane w dobrym stanie. Część łąk jest objęta ochroną jako użytek ekologiczny Suchy Ług. Łąki niegdyś były użytkowane, obecnie od wielu lat są niekoszone. Kompleks Suchy Ług i Rzymkowickie Łąki obecnie ma przede wszystkim bardzo dużą wartość ornitologiczną. i trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos, ale równie duży udział mają byliny, takie jak krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis, olszewnik kminkolistny Selinum carvifolia. Pojawiają się gatunki szuwarów turzycowych tojeść pospolita Lysymachia vulgaris, gorysz błotny Peucedanum palustre czy krwawnica zwyczajna Lythrum salicaria. Z gatunków inwazyjnych występują: nawłoć kanadyjska Solidago canadensi, nawłoć późna Solidago gigantea i rudbekia naga Rudbeckia lancinata. Wydaje się, że jest to powierzchnia, na której przywrócenie użytkowania kośnego byłoby najłatwiejsze. W najsuchszych miesiącach roku podłoże jest na tyle suche, że umożliwia wjechanie sprzętu, a roślinność nie tworzy wysokich kęp. Powierzchni nie przecina też sieć rowów. Na północ od powierzchni C znajduje się trudny do przejścia obszar, gdzie dominują trwale podmokłe szuwary turzycowe i trzcinowe (powierzchnia D). W roślinności dominuje trzcina pospolita, mozga trzcinowata oraz wysokie gatunki turzyc, takie jak turzyca błotna Carex acutiformis, turzyca brzegowa Carex riparia czy turzyca lisia Carex vulpina i wysokie byliny charakterystyczne dla szuwarów, takie jak gorysz błotny czy tojeść zwyczajna Zbiorowiska roślinne Zdecydowanie większa część obszaru po zachodniej stronie drogi leśnej to zdegradowane łąki wilgotne z grubą warstwą odkładanej przez wiele lat biomasy z niekoszonych, nieużytkowanych łąk (powierzchnia E). Łąki wilgotne najprawdopodobniej powstały tu na odwodnionych torfowiskach, obecnie jednak nie są użytkowane i przekształcają się w szuwary oraz ziołorośla połąkowe. Roślinność nie jest różnorodna. Skład gatunkowy jest dość ubogi. Dominują ekspansywne gatunki traw, takie jak trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos, trzcina pospolita Pragmites australis oraz mozga trzcinowata Phalaris arundinacea, niekiedy tworzące zwarte łany. Wśród nich rosną, takie gatunki łąkowe jak: komonica błotna Lotus uliginosus, ostrożeń błotny Cirsium palustre, krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis czy firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi, jednak przewagę mają gatunki ziołorośli i szuwarów wielkoturzycowych związku Magnocaricion, takie jak turzyca błotna Carex acutiformis, turzyca nibyciborowata C. pseudocyperus, gorysz błotny Peucedanum palustre, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, tojeść pospolita Lysimachia vulgaris, karbieniec pospolity Lycopus europaeus, wierzbownica drobnokwiatowa Epilobium parviflorum, przytulia bagienna Galium uliginosum, sit rozpierzchły Juncus effusum czy sit skupiony Juncus conglomeratus. W obrębie rowów znajduje się roślinność szuwarowa, również z oczeretem jeziornym Schoenoplectus lacustris. W południowej części kompleksu, dalej od głównego rowu odprowadzającego wodę, podłoże jest bardziej świeże, bez zabagnień. Pojawiają się tu gatunki łąk świeżych, takie jak marchew zwyczajna Daucus carota czy chaber łąkowy Centaurea jacea. Roślinność na bardzo dużej powierzchni jest podobna, z różną proporcją gatunków łąkowych i szuwarowych oraz zdominowana w różnym stopniu przez gatunki ekspansywne. Praktycznie w całym kompleksie łąkowym obecne są gatunki inwazyjne obcego pochodzenia, głównie nawłoć kanadyjska Solidago canadensis, nawłoć późna Solidago gigantea oraz tawuła kutnerowata Spiraea tomentosa. W obrębie kompleksu znajduje się jednak kilka fragmentów z odróżniającą się roślinnością. W najbardziej wysuniętym na północ fragmencie (powierzchnia A) znajduje się torfowisko przejściowe (siedlisko o kodzie 7140). Rośnie tu niewiele gatunków, jest to jednak typowe dla tego rodzaju zbiorowiska. Uwagę przyciągają liczne pędy biało owocujących wełnianek: pochwowatej E. vaginatum i wąskolistnej E. angustifolium. Ponadto rośnie tu przygiełka biała Rhynchospora alba. Rozwinięta jest warstwa mszysta, w której dominują torfowce. Torfowisko najprawdopodobniej jest przesuszone i w wyniku tego zaczyna dominować trzęślica modra Molinia caerulea oraz śmiałek darniowy Deschampsia caespitosa, oraz sity: rozpierzchły i skupiony. W centrum kompleksu, tuż przy wchodzącej w łąki asfaltowej - obecnie nieużywanej - drodze, znajduje się obniżenie o regularnym kształcie. Prawdopodobnie powstało na skutek wybrania w tym miejscu gleby. Podłoże jest blisko wód gruntowych i jest stale przewodnione. Porasta je torfowisko przejściowe ze związku Caricion nigrae (siedlisko o kodzie 7140) z bogatą warstwą mszystą oraz dominacją niskich turzyc w warstwie zielnej. Największy udział mają turzyca gwiazdkowata C. echinata, turzyca siwa C. canescens, turzyca prosowata C. panicea oraz turzyca łuszczkowata C. lepidocarpa. Ponadto występuje wełnianka wąskolistna, jaskier płomiennik Ranunculus flammula, wąkrota zwyczajna Hydrocotyle vulgaris czy ponikło błotne Eleocharis palustris. Podobne zbiorowiska występują jeszcze w dwóch miejscach i nigdzie nie zajmując dużej powierzchni (oznaczone jako powierzchnie B). Na terenie użytku ekologicznego Suchy Ług (powierzchnia C) zachowała się łąka zmiennowilgotna ze związku Molinion, co wyjątkowe w całym kompleksie niemal nie występuje tu tawuła kutnerowata. Podłoże jest podmokłe wiosną, latem poziom wody znacząco opada. W roślinności dominują wysokie trawy, takie jak trzęślica modra Siedliska z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej Prawdopodobnie kiedyś większość kompleksu pokrywały trzęsawiska i torfowiska. Po osuszeniu obszaru siedlisko o kodzie 7140 (Torfowiska przejściowe i trzęsawiska) zidentyfikowano w 4 miejscach. Są w średnim stanie zachowania, głównie na skutek odwodnienia, wkraczania na nie gatunków łąkowych i szuwarowych oraz obecności takich gatunków inwazyjnych, jak nawłoć kanadyjska, późna czy tawuła kutnerowata. Ich udział jednak nie jest znaczący, a wciąż duży udział mają gatunki charakterystyczne. Ponadto zidentyfikowano jeden płat łąki zmiennowilgotnej (kod 6410), a na powierzchniach najbardziej odwodnionych, oraz niegdyś użytkowanych, znajduje się obecnie zdegradowana łąka świeża, przechodząca w łąkę wilgotną (siedlisko o kodzie 6510) Cenne gatunki roślin Z cennych, choć niechronionych gatunków roślin, występujących w kompleksie łąkowym należy wymienić: wełnianki pochwowatą Eriophorum vaginatum i wąskolistną E. angustifolium oraz przygiełkę białą Rhynchospora alba na torfowiskach oraz olszewnika kminkolistnego Selinum carvifolia na łące zmiennowilgotnej Bezkręgowce Na łąkach nie wykazano obecności gatunków bezkręgowców objętych ochroną, pomimo iż obecne były pojedyncze rośliny żywicielskie najpopularniejszych gatunków motyli wykazanych na innych łąkach Borów Niemodlińskich (krwiściąg lekarski, szczaw lancetowaty) Ptaki Występowanie waloryzujących gatunków ptaków Na przedmiotowej powierzchni odnotowano występowanie głównie ptaków nielicznych w skali kraju lub regionu. Część gatunków osiągała stosunkowo wysokie wskaźniki zagęszczenia par lęgowych. Ogólny wskaźnik zagęszczenia par lęgowych: 13,8 par/10 ha

3 Tab. 7. Występowanie waloryzujących gatunków ptaków na Suchym Ługu i Rzymkowickich Łąkach. Gatunek Liczba par lęgowych Derkacz Crex crex 2 Żuraw Grus grus 1(ż) - Jarzębatka Sylvia nisoria 2 - Gąsiorek Lanius collurio 13 Kszyk Gallinago gallinago 2 Pokląskwa Saxicola rubetra 11 Kląskawka Saxicola rubicola 4 - Świerszczak Locustella naevia Strumieniówka Locustella fluviatilis Łozówka Acrocephalus palustris Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus Trzciniak Acrocephalus arundinaceus Cierniówka Sylvia communis Potrzos Emberiza schoeniclus Gatunki z I załącznika Dyrektywy Ptasiej Komentarz Derkacze były obecne na typowo łąkowej części kompleksu, na której nie występowała tawuła kutnerowata. Prawdopodobne, wewnątrzśrodowiskowe zagęszczenia gatunku wynosiły 1,8 i 1,6 pary/10 ha (odpowiednio dla północno-zachodniej i południowo-wschodniej części kompleksu) i są to wartości dość wysokie w skali naszego kraju i innych państw europejskich (Goławski 2006); świadczy to o dużym znaczeniu siedlisk lęgowych obszaru dla gąsiorka i szeregu innych, cennych gatunków ptaków. Pozostałe gatunki chronione Są to dwie z zaledwie osiemnastu par lęgowych kszyka stwierdzonych na łąkowych powierzchniach badawczych w obrębie Borów Niemodlińskich. Na obszarze badań (w części północno-zachodniej) gatunek ten osiągnął prawdopodobne zagęszczenie 2,0 par/10 ha, czyli należące do górnych granic zakresu zagęszczeń stwierdzanych na Śląsku i w Wielkopolsce (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). W obrazie rozmieszczenia par lęgowych zwraca uwagę wyraźne unikanie przez świerszczaka powierzchni kompleksu pokrytych tawułą kutnerowatą; w północno-zachodniej, większej części obszaru, wszystkie śpiewające samce występowały w jednym rejonie, prawie zupełnie wolnym od tej inwazyjnej rośliny. Zastanawiające jest stwierdzenie tylko jednej pary lęgowej strumieniówki w obrębie tak rozległego, potencjalnie korzystnego dla tego gatunku obszaru; być może nie wykryto wszystkich stanowisk na skutek zastosowania zbyt ogólnej metody kontroli terenowej (np. ze względu na zbyt małą liczbę kontroli wieczornych i nocnych). Z uwagi na rozległość obszaru i dużą powierzchnie dogodnych dla łozówki siedlisk, stwierdzoną liczebność należy uznać za bardzo niską. Stosunkowo liczne występowanie trzcinniczka i trzciniaka jest związane z obecnością zwartych powierzchni turzycowisk. 5 Patrz wyżej RAZEM Stwierdzone, prawdopodobne zagęszczenie (3,0 par/10 ha w północnozachodniej części kompleksu) plasuje się wśród średnich wartości stwierdzanych w optymalnych środowiskach łąkowych w kraju (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). Prawdopodobne, wewnątrzśrodowiskowe zagęszczenia gatunku wynosiły 3,2 i 2,6 pary/10 ha (odpowiednio dla północno-zachodniej i południowowschodniej części kompleksu) i należy je uznać za wysokie w skali lokalnej; w skali ogólnokrajowej są to wartości średnie (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). (ż) oznacza część areału lęgowego stanowiącą istotne żerowisko pary lęgowej środowisk ekotonowych (strumieniówka), ekosystemów mokradłowych i bagiennych (kszyk i żuraw) i siedlisk przejściowych z udziałem roślinności sukcesyjnej (cierniówka). Ukazuje to wielorakość środowisk obszaru, a wysokie zagęszczenia pewnych gatunków ptaków wskazują na wysoką wartość ekologiczną niektórych siedlisk. Odnotowano cztery gatunki z I załącznika Dyrektywy Ptasiej. Wysokie jest ogólne zagęszczenie par lęgowych prawie 14 par/10 ha. Najwyższe liczebności i miejscowe wskaźniki zagęszczeń osiągają potrzos i cierniówka (patrz tabela), co świadczy o dużym udziale siedlisk hydrogenicznych i ich dobrym uwodnieniu, jak również o daleko posuniętej sukcesji roślinnej obszaru. Pomimo długiego okresu nieużytkowania łąk i zachodzącej sukcesji, stwierdzono jednak również wysokie wskaźniki zagęszczeń pokląskwy i gąsiorka gatunków będących bardzo dobrymi bioindykatorami wysokiej jakości ekosystemów łąkowych. Grupa gatunków preferujących tereny łąkowe jest związana prawie wyłącznie z obszarem Rzymkowickich Łąk, na którym dominują różne warianty łąk wilgotnych. Warto podkreślić, że wykazane na tej powierzchni wysokie wskaźniki zagęszczeń dwóch wspomnianych gatunków łąkowych pokląskwy i gąsiorka, z powodu występowania istotnych niekorzystnych czynników biocenotycznych, można uznać za wyższe od oczekiwanych. Teren ten jest w dużym stopniu porośnięty przez tawułę kutnerowatą. Najbardziej zwarte łany występują w jego północnej i północno-wschodniej części przy pokryciu sięgającym na dużych powierzchniach 100%. W środkowej części obszaru tawuła występuje w sposób rozproszony, a jedynie jego południowa część (po południowo-zachodniej stronie przebiegającej niegdyś przez łąki drogi asfaltowo-gruntowej) jest praktycznie wolna od tego gatunku. Pokląskwa, poza miejscami wolnymi od tawuły, dość nieoczekiwanie zajmuje także powierzchnie na których roślina ta wykazuje kilkudziesięcioprocentowe pokrycie w zbiorowisku. Gąsiorek zdaje się bez przeszkód zajmować miejsca z rozproszoną obecnością tawuły. Co zaskakujące, na powierzchniach całkowicie pokrytych przez tawułę kutnerowatą stwierdzono dwie pary lęgowe kląskawki i kilka par cierniówki. W rejonie łąki z jej znacznym udziałem oprócz pokląskwy występuje również kilka par potrzosa i pojedyncze pary trzcinniczka i łozówki. Pomimo tego w obrazie rozmieszczenia par lęgowych na Rzymkowickich Łąkach dość wyraźnie widać, ze najwyższe zagęszczenie stanowisk ptaków występuje w południowej części obszaru, gdzie jest najmniej tawuły kutnerowatej. Z pewnością zaś na obszarze nieopanowanym przez tę roślinę występuje większa różnorodność gatunkowa ptaków kwalifikujących. Oprócz powyższego o wartości awifaunistycznej Rzymkowickich Łąk stanowi występowanie kszyka i derkacza gatunków o nieco przeciwstawnych i bardzo wysokich wymaganiach ekologicznych. Ukazuje to zarazem zróżnicowanie i wysoką jakość siedlisk obecnych na jednym obszarze łąkowym Wartość ornitologiczna obszaru Kompleks łąkowy złożony z Rzymkowickich Łąk i części użytku ekologicznego Suchy Ług przedstawia bardzo wysoką wartość ornitologiczną. Stwierdzono występowanie aż czternastu waloryzujących gatunków ptaków, zajmujących różne rodzaje siedlisk otwartych i półotwartych. Obecne są gatunki preferujące tereny łąkowe (derkacz, jarzębatka, gąsiorek, pokląskwa), ptaki szuwarów (trzcinniczek i trzciniak), nieużytkowanych wilgotnych łąk i turzycowisk z płatami szuwaru (potrzos, świerszczak), zaroślowych siedlisk marginalnych (łozówka), wilgotnych 34 35

4 Mapa nr 2. Rozmieszczenie siedlisk przyrodniczych, chronionych gatunków roślin, ptaków i motyli w kompleksie łąkowym Suchy Ług i Rzymkowickie łąki 36 37

5 Zagrożenia Najistotniejszymi zagrożeniami dla kompleksu łąkowego Suchy Ług i Rzymkowickie Łąki są: naturalna sukcesja roślinna (spowodowana długotrwałym nieużytkowaniem siedlisk) oraz obce geograficznie, inwazyjne gatunki roślin. Zagrożenia te dotyczą w różny sposób poszczególnych części kompleksu. Na obszarze Rzymkowickich Łąk (powierzchnia E) najpoważniejszym problemem jest ekspansja roślin inwazyjnych. Tawuła kutnerowata pokryła już praktycznie całą północną część obszaru i zdaje się stopniowo zwiększać swój udział w rodzimych fitocenozach, występując w wyraźnym wzrastającym gradiencie zagęszczenia z południa na północ. Drugim gatunkiem obcym jest nawłoć kanadyjska, obecna jak na razie nielicznie w postaci niewielkich skupisk oraz pojedynczych kęp i egzemplarzy. Siedliska łąk wilgotnych dość skutecznie opierają się dominacji tawuły i nawłoci na skutek swojego wysokiego stopnia zachowania warunkowanego dobrym nawodnieniem podłoża. Jednak na skutek dalszego nieużytkowania dojdzie do niekorzystnych zmian w trofii i strukturze siedlisk, co spowoduje dalsze zwiększanie zasięgu niepożądanych gatunków. Intensywna sukcesja roślinności drzewiastej zachodzi w kilku miejscach na obrzeżach Rzymkowickich Łąk. Największe zagęszczenie młodych drzew występuje w północnej części terenu po północno-zachodniej stronie zwartego zadrzewienia starszych drzew. Brak użytkowania prowadzi także do spontanicznej przebudowy roślinności wilgotniejszych partii siedlisk (głównie przy najszerszym, zbiorczym rowie odwadniającym). Dochodzi w tych miejscach do dominacji rodzimych gatunków ekspansywnych, takich jak trzcina pospolita, mozga trzcinowata czy trzcinnik piaskowy. Ich udział jest jeszcze niewielki i obecnie wzbogaca obszar siedliskowo, różnicując tym samym zespół ptaków lęgowych (stwarza warunki dla lęgów trzcinniczka, trzciniaka i częściowo potrzosa). W perspektywie kilku lat może jednak nadmiernie wzrosnąć powierzchnia zajmowana przez te rośliny, co doprowadzi do degradacji zbiorowisk roślinnych oraz zaniku pojedynczych stanowisk lęgowych ptaków, takich gatunków jak kszyk, jarzębatka czy gąsiorek. Odmiennie kształtują się proporcje zagrożeń w południowo-wschodniej części kompleksu (powierzchnia D). Najważniejszym problemem jest tutaj silnie postępująca sukcesja roślin drzewiastych. Większość powierzchni (z wyjątkiem jej południowego i północnego skraju) jest bardzo silnie porośnięta przez młode i średniowiekowe drzewa i krzewy. Wiele fragmentów straciło już charakter łąkowy i jest już niedostępnych dla większości waloryzujących gatunków ptaków. Trzeba podkreślić, że w tej części kompleksu dominują już obecnie utrwalone zbiorowiska szuwarowo-ziołoroślowe i w dużej mierze to właśnie im zagraża roślinność drzewiasta. Jedyne powierzchnie nieszuwarowe znajdują się w północnej części obszaru (turzycowisko) i w jego części południowej (łąka zmiennowilgotna). Zagrożeniem dla nich jest tworząca pobliskie szuwary trzcina pospolita (porastająca już spore powierzchnie siedlisk) oraz inne ekspansywne gatunki rodzime, takie jak np. mozga trzcinowata. Inwazyjne gatunki roślin występują na obszarze Suchego Ługu nielicznie. Są to: nawłoć kanadyjska, rudbekia naga i tawuła kutnerowata. Wszystkie one są obecne na niewielkich powierzchniach lub w postaci pojedynczych kęp i egzemplarzy. Mogą jednak gwałtownie zwiększyć swój udział w fitocenozach na skutek potencjalnych zaburzeń np. czasowego lub trwałego przesuszenia terenu. Poza gatunkami inwazyjnymi bardzo istotnym problemem jest stare, ale wciąż oddziaływujące na siedliska odwodnienie kompleksu łąkowego poprzez sieć rowów melioracyjnych, szczególnie zagrażające torfowiskom. System rowów utrudnia ponadto użytkowanie siedlisk łąkowych powstałych na odwodnionym terenie Proponowany sposób ochrony Mnogość zagrożeń występująca na przedmiotowym obszarze oraz bardzo duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych powodują, że ochrona kompleksu łąkowego Suchy Ług i Rzymkowickie Łąki wymaga przygotowania oddzielnego, szczegółowego planu użytkowania tego obszaru, którego zakres znacznie wykracza poza ramy niniejszego opracowania. W celu właściwej ochrony należałoby również zbadać historię użytkowania obszarów łąkowych na Rzymkowickich Łąkach przez miejscowych rolników. Poniżej przedstawiamy ogólne zasady użytkowania, jakie należałoby wdrożyć na obszarze Rzymkowickich Łąk i użytku ekologicznego Suchy Ług, w cele poprawienia stanu zachowania powierzchni łąkowych. Dla zachowania siedlisk torfowiskowych należałoby zadbać o stale wysoki poziom wody w ich obrębie (powierzchnia A i B). W przypadku łąk świeżych i wilgotnych (powierzchnia E) warunkiem ich przetrwania jest ich użytkowanie. Ze względu na występowanie inwazyjnych gatunków nawłoci, a także duży udział trzcinnika piaskowego, do momentu ustąpienia nawłoci i zmniejszenia udziału trzcinnika piaskowego, należałoby kosić łąki raz lub dwa razy w roku, w terminie i ewentualnie drugi pokos w terminie 1.09 do Po ustąpieniu inwazyjnych gatunków nawłoci należałoby termin koszenia zmienić na dogodny dla awifauny, czyli od 1.08 do i wykonywać jeden pokos. Z szuwarów wielkoturzycowych (powierzchnia D) w celu powstrzymania sukcesji naturalnej należałoby usunąć większość drzew i krzewów oraz kosić je raz na 3-5 lat w terminie Łąkę zmiennowilgotną (powierzchnia C) należy kosić raz na dwa lata po 15.09, w pierwszym roku koszenia dopuszczalne jest wykoszenie całej powierzchni we wcześniejszym terminie (od 1.07). W przypadku wszystkich użytkowanych powierzchni konieczne jest dokładne zbieranie skoszonej biomasy najpóźniej dwa tygodnie po pokosie. Osobnym problemem jest występowanie tawuły kutnerowatej, głównie na powierzchni E. Najefektywniejszym sposobem na pozbycie się tawuły kutnerowatej jest jej wyrywanie, suszenie oraz wywożenie poza teren kompleksu, pilnując, aby przy okazji tych zabiegów nie przenieść jej do innego kompleksu torfowiskowego lub łąkowego. Jednak w przypadku tak rozległych powierzchni zdominowanych przez ten gatunek należy się zastanowić, czy nie większą szansę powodzenia ma nie jego eliminacja, a ograniczenie poprzez trwałe zalanie terenu. Dotychczasowe doświadczenia z tawułą kutnerowatą pokazują bowiem, że w siedlisku trwale podmokłym, ze stagnującą wodą, ekspansja tego gatunku jest ograniczona i spada jego zagęszczenie. Obecnie poziom wody w kompleksie jest bardzo wysoki wiosną, spada jednak diametralnie latem. Należałoby więc przeanalizować system melioracyjny i wykorzystać go do trwałego zatrzymania wody tam, gdzie występują szuwary, torfowiska, oraz gdzie dominuje tawuła kutnerowata

6 Mapa nr 3. Zagrożenia występujące w kompleksie łąkowym Suchy Ług i Rzymkowickie łąki

7 42 Fot. 25. Dominacja tawuły kutnerowatej Spiraea tomentosa na północy kompleksu Rzymkowickie Łąki (powierzchnia E); (fot. D. Strząska). Fot. 24. Łąki wilgotne na południu powierzchni E, prawie bez tawuły kutnerowatej Spiraea tomentosa (fot. C. Dziuba). 43 Fot. 27. Szuwar wielkoturzycowy zarastający trzciną pospolitą oraz pojedynczymi drzewami; (powierzchnia D); (fot. C. Dziuba). Fot.26. Łąka zmiennowilgotna (kod 6410) w obrębie użytku ekologicznego Suchy Ług (powierzchnia C); (fot. D. Strząska).